Bai na kontenido

Bai na kontenido

Sano Huisio—Dikon E Ta Asina Skars?

Sano Huisio—Dikon E Ta Asina Skars?

Sano Huisio—Dikon E Ta Asina Skars?

“TA KI problema e tin? E mester sa mihó tòg?” un opservadó ta remarká. Sagudiendo kabes, un otro ta kana bai murmurando: “Si e tabatin maske ta un tiki sano huisio, hamas lo el a hasi un kos asina.” Abo kisas a yega di tende e tipo di komentarionan ei? Pero, kiko ta “sano huisio”?

Sano huisio ta e kapasidat pa evaluá un asuntu korektamente i aktua na un manera sabí i ku bon huisio. Un persona ku tin sano huisio por husga i tuma desishon basá riba lógika. Ta bisto ku esei ta nifiká ku e persona tin ku usa su kapasidat di pensa. Hopi hende ta preferá di laga otronan pensa pa nan. Nan ta laga medionan di komunikashon, nan pareunan òf opinion general tuma desishon pa nan.

Aparentemente masha poko hende den e mundu djawe ta desplegá sano huisio. Kon nos por haña sano huisio i kon e por benefisiá nos?

Kon Bo Ta Hañ’é?

Ounke ta tuma tempu, pensamentu profundo i esfuerso konsistente pa desaroyá sano huisio, e ta na nos alkanse. Konsiderá tres faktor ku por yuda nos haña sano huisio.

Studia Beibel i sigui su konseho. Algu ku por yuda bo haña sabiduria i sano huisio (òf prudensia) ta Beibel, ya ku e ta usa un lenguahe ekselente i e ta skirbí na un manera lógiko. (Efesionan 1:8) Por ehèmpel, apòstel Pablo a konsehá su rumannan kristian: “Tur loke ta berdadero, tur loke ta onorabel, tur loke ta hustu, tur loke ta puru, tur loke ta bunita, tur loke ta di bon fama, si tin algun birtut i si tin algu digno di alabansa, laga esakinan okupá boso mente.” (Filipensenan 4:8) Si nos sigui e konseho aki konsistentemente, nos lo aktua ku sano huisio i na un manera prudente.

Siña di eksperensia. Un poëta sueko ku a konektá sano huisio ku eksperensia den bida, a deklará: “Sano huisio ta . . . un kombinashon di eksperensia i kapasidat di premirá kosnan.” Sí, “e hende simpel [“sin eksperensia,” NW] ta kere tur kos, ma e hòmber prudente ta wak bon unda e ta bai.” (Proverbionan 14:15) Nos por desaroyá sano huisio dor di opservá, dor di entrená i eksperensiá kosnan. Segun ku tempu ta pasa nos por siña hasi sierto kosnan mihó. Pero pa nos siña for di nos fayonan, nos mester ta humilde. E aktitut gabadó, arogante i kabesura di hende awe den e último dianan aki no ta un manifestashon di sano huisio.—2 Timoteo 3:1-5.

Skohe bo amigunan na un manera sabí. E hendenan ku nos ta asosiá kuné tambe por sea yuda nos òf stroba nos di aktua sabí i ku sano huisio. Proverbionan 13:20 ta bisa: “Esun ku anda ku hende sabí lo ta sabí, ma un kompañero di hende bobo lo sufri daño.” Nos no mester aseptá e mentalidat òf ideanan di hende ku ta desobedesé Dios i ignorá su Palabra. Proverbionan 17:12 ta bis’é den e forma aki: “Mihó enfrentá un ber ku nan a hòrta su yunan for di dje, ku enfrentá un bobo den su bobedat.”

Kiko Ta e Benefisio?

Sano huisio tin su benefisionan. E ta hasi bida mas interesante i por spar nos tempu. Sano huisio por asta skapa nos di hopi frustrashon ku sa bini dor di hasi kosnan deskabeyá. Hende ku no tin sano huisio ta hasi bida mas difísil pa nan mes. Beibel ta bisa: “Trabou di un hende bobo ta kans’é.” (Eklesiastés 10:15) E tipo di hendenan ei ta hasi masha hopi esfuerso i kansa nan kurpa sin fin; tòg nan no ta logra kasi nada ku ta ègt bale la pena.

Beibel ta duna masha hopi konseho práktiko riba limpiesa, komunikashon, diligensia, kon pa lucha ku pobresa i hopi otro aspekto di bida. Miónes di hende por konfirmá ku e diferensia entre éksito i frakaso den nan bida a dependé riba kon bon nan a apliká prinsipionan bíbliko, lokual a yuda nan manifestá sabiduria.

Sano huisio ta yuda nos hasi mas ku simplemente sigui un sèt di regla òf instrukshon detayá. E ta yuda nos kumpli ku nos responsabilidatnan. Sin embargo, sano huisio no ke men ku nos mester stòp di buska konosementu. Proverbionan 1:5 ta bisa: “Un hende sabí lo tende i lo oumentá su konosementu.” Nos mester siña tambe pa analisá e informashon ku nos ta haña i saka konklushonnan apropiá for di dje. Esaki ta yuda nos “kana ku sabiduria.”—Proverbionan 28:26.

Algu masha ligá ku sano huisio ta modestia. Ounke nos kier kumpli ku hopi responsabilidat, nos mester usa sano huisio i tene kuenta ku nos limitashonnan. Bèrdat apòstel Pablo a bisa nos pa ‘semper nos abundá den e trabou di Señor.’ (1 Korintionan 15:58) Pero e spièrtamentu aki mester ta balansá ku e prinsipio registrá na Eklesiastés 9:4: “Un kachó bibu ta mihó ku un leon morto.” Si nos kuida nos salú segun ku nos ta sirbi Yehova, nos lo por biba mas largu i keda aktivo. Sano huisio por yuda nos haña un balansa rasonabel ku ta permití nos kumpli ku e kosnan nesesario sin pèrdè nos goso. Sí, sano huisio ta trese hopi benefisio.

[Plachi na página 14]

Beibel ta kontené masha hopi konseho sano

[Plachi na página 15]

Nos por haña sano huisio dor di opservá, dor di entrená i eksperensiá kosnan