Bai na kontenido

Bai na kontenido

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Promé Reinan

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Promé Reinan

E Palabra di Yehova Ta Bibu

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Promé Reinan

“ORA ku e hustunan oumentá, pueblo ta regosihá, ma ora ku un malbado ta goberná, pueblo ta suspirá.” (Proverbionan 29:2) E buki bíbliko di Promé Reinan ta mustra na un manera bibu ki sierto e proverbio aki ta. E ta konta e historia di bida di Salomon, kende su reinado riba Israel di antigwedat a trese un tempu di siguridat i gran prosperidat. Promé Reinan ta konta tambe kon e nashon a parti na dos despues di e morto di Salomon i di e 14 reinan ku a siguié, algun na Israel i otronan na Huda. Solamente dos di e reinan aki tabata henter nan bida fiel na Yehova. Ademas, e buki ta relatá e aktividatnan di seis profeta. Un di nan tabata Elias.

E eskritor di e buki aki ta profeta Jeremias. El a skirbié na Yerusalèm i Huda, i e relato ta kubri un periodo di rònt di 129 aña—for di aña 1040 te 911 promé ku nos era. Tin indikashon ku ora Jeremias a kompil’é, el a konsultá registronan di antigwedat manera “e buki di e echonan di Salomon.” E registronan separá ei no ta eksistí mas.—1 Reinan 11:41; 14:19; 15:7.

UN REI SABÍ A PROMOVÉ PAS I PROSPERIDAT

(1 Reinan 1:1–11:43)

Promé Reinan ta kuminsá ku un relato interesante di un intento ku Adonias, yu di Rei David, a hasi pa kita e trono for di su tata. E akshon rápido di profeta Natan a stroba e plan, i David su yu Salomon a ser hasí rei. Yehova a keda kontentu ku e petishon di e rei resien entronisá i a dun’é “un kurason sabí” huntu ku “rikesa [i] onor.” (1 Reinan 3:12, 13) No tin nada ku por a ser kompará ku e sabiduria i rikesa di e rei. Israel a disfrutá di un periodo di pas i siguridat.

Algun di e proyektonan di konstrukshon ku Salomon a realisá ta e tèmpel di Yehova i vários edifisio di gobièrnu. Bou di e kondishon ku Rei Salomon lo a keda obediente na Dios, Yehova a garantis’é: “Lo mi establesé e trono di bo reino riba Israel pa semper.” (1 Reinan 9:4, 5) Tambe e Dios berdadero a spièrta Salomon di e konsekuensianan di desobedensia. Apesar di esei, Salomon tabatin hopi esposa stranhero. Nan influensia a pone ku den su behes el a bai mete ku adorashon falsu. Yehova a profetisá ku lo a bini un divishon den su reino. Salomon a muri na 997 promé ku nos era, i esei a pone fin na su reinado di 40 aña. Su yu Roboam a siguié riba trono.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

1:5—Pakiko Adonias a purba kita e trono for di David miéntras ku David tabata na bida ainda? Beibel no ta duna e motibu. Loke sí nos por konkluí rasonablemente ta ku Adonias a pensa ku e tabatin derechi riba e trono komo e yu mayó den e yu hòmbernan di David ku ainda tabata na bida, ya ku Adonias su rumannan mayó Amon i Absalon a muri kaba, i probablemente David su yu Kileab tambe (2 Samuel 3:2-4; 13:28, 29; 18:14-17) Ku e respaldo di Joab, hefe poderoso di ehérsito, i di Abiatar, sumo saserdote ku hopi influensia, podisé e tabata hopi sigur di su mes ku lo e no a faya den su intento. Beibel no ta bisa si e tabata sa ku David tabatin intenshon di laga Salomon heredá e trono. Sin embargo, Adonias no a invitá ni Salomon ni otro hende ku tabata leal na David na un “sakrifisio.” (1 Reinan 1:9, 10) Esaki ta indiká ku el a mira Salomon komo un rival.

1:49-53; 2:13-25—Dikon Salomon a laga mata Adonias despues ku el a pordon’é kaba? Ounke Bètsabé no a ripará nada, Salomon sí a diserní kiko tabata e berdadero intenshon tras di Adonias su petishon pa laga Bètsabé pidi e rei dun’é Abisag komo esposa. Ounke David no a tene relashon ku Abisag, e bunita mucha muhé aki a ser konsiderá un konkubina di David. Segun e kustumber di e tempu ei, ta solamente e heredero legal di David por a bira doño di dje. Adonias lo a pensa ku dor di tuma Abisag komo esposa, lo e por a bolbe hasi un intento pa haña e trono. Dor ku Salomon a mira e petishon di Adonias komo un muestra di su ambishon pa e reinado, el a revoká e pordon.

6:37–8:2—Na ki tempu e tèmpel a ser inougurá? E tèmpel a ser kompletá den e di ocho luna di aña 1027 promé ku nos era, e di 11 aña di e reinado di Salomon. Aparentemente a tuma 11 luna pa trese e mobilario i hasi e preparashonnan final. E inougurashon lo mester a tuma lugá den e di shete luna di aña 1026 promé ku nos era. E relato ta deskribí otro proyektonan di konstrukshon despues ku e tèmpel a ser kompletá (promé ku e hasi menshon di e inougurashon di e tèmpel), opviamente pa duna un deskripshon mas kompletu di e programa di konstrukshon.—2 Krónikanan 5:1-3.

9:10-13—En bista di e Lei di Moisés, Salomon tabatin mag di duna Rei Hiram di Tiro 20 stat den e tera di Galilea? Loke e Lei a bisa na Levítiko 25:23 i 24 probablemente a apliká solamente na áreanan habitá dor di e israelitanan. Ounke e statnan ku Salomon a duna Hiram tabata kai paden di e frontera di e Tera Primintí, kisas e habitantenan no tabata israelita. (Eksodo 23:31) Di otro banda, e akshon di Salomon por tabata un indikashon tambe ku el a faya kompletamente ku e Lei, meskos ku el a hasi dor di a “multipliká kabai pa su mes” i tuma hopi esposa. (Deuteronomio 17:16, 17) Sea kual sea, Hiram no a gusta e regalo. Podisé e habitantenan pagano no a mantené e statnan bon, òf kisas e statnan no tabata situá na un lugá ideal.

11:4—Ta verkalking a pone Salomon bira infiel den su behes? No ta parse. Salomon tabata basta yòn ora el a kuminsá goberná, i ounke el a reina pa 40 aña, e no tabata dje bieu ei. Ademas, e no a stòp di adorá Yehova kompletamente. Aparentemente el a purba praktiká un ke otro forma di union di fe.

Lès pa Nos:

2:26, 27, 35. Tur loke Yehova profetisá ta bira realidat. Por ehèmpel, e destitushon di Abiatar, desendiente di Elí, a kumpli ku “e palabra di SEÑOR ku el a papia tokante di e kas di Elí.” I ora a remplasá Abiatar ku Zadok, desendiente di Finees, esei a kumpli ku Numbernan 25:10-13.—Eksodo 6:25; 1 Samuel 2:31; 3:12; 1 Krónikanan 24:3.

2:37, 41-46. Ta masha peligroso pa pensa ku bo por desobedesé e lei di Dios sin haña kastigu! Hende ku deliberadamente ta desviá for di ‘e kaminda smal ku ta hiba na bida’ lo sufri e konsekuensianan di e desishon imprudente ei.—Mateo 7:14.

3:9, 12-14. Yehova ta kontestá e petishonnan sinsero di su sirbidónan pa haña sabiduria, komprondementu i guia pa kumpli ku su sirbishi.—Santiago 1:5.

8:22-53. Salomon a ekspresá su apresio profundo pa Yehova—un Dios di bondat amoroso, ku ta kumpli ku su promesanan i ku ta skucha orashon! Ora nos meditá riba e palabranan di Salomon su orashon di inougurashon di e tèmpel, nos ta haña mas apresio pa e aspektonan aki i tambe otro kualidatnan di Dios su personalidat.

11:9-14, 23, 26. Mas despues den su bida, ora Salomon a bira desobediente, Yehova a lanta sierto individuonan ku a kuminsá ofresé resistensia kontra dje. Apòstel Pedro ta bisa: “Dios ta resistí e orguyosonan, ma ta duna grasia na e humildenan.”—1 Pedro 5:5.

11:30-40. Rei Salomon a buska moda di mata Jeroboam pa motibu di loke Ahias a profetisá tokante Jeroboam. Ki diferente e reakshon di e rei tabata rònt di 40 aña mas promé ora el a nenga di buska vengansa kontra Adonias i otro konspiradónan! (1 Reinan 1:50-53) E kambio di aktitut aki a bini dor ku el a alehá for di Yehova.

UN REINO UNÍ A HABRI FOR DI OTRO

(1 Reinan 12:1–22:53)

Jeroboam i e pueblo a aserká Rei Roboam i pidié pa e suavisá e kargá ku su tata, Salomon, a imponé riba nan. En bes di kumpli ku nan petishon, Roboam a menasá di hasi e karga asta mas pisá. Dies tribu a rebeldiá i hasi Jeroboam rei riba nan. E reino a parti na dos. Roboam a goberná e reino parti zùit, ku a konsistí di e tribunan di Huda i Benjamin, i Jeroboam a goberná e reino parti nort di dies tribu di Israel.

Pa kibra ánimo di e pueblo pa subi bai Yerusalèm pa adorá Dios, Jeroboam a instalá dos bisé di oro—unu na Dan i e otro na Bètel. E reinan ku a goberná na Israel despues di Jeroboam ta entre otro Nadab, Baasa, Ela, Zimri, Tibni, Omri, Akab i Okozias. I na Huda, despues di Roboam a bini Abiam, Asa i Josafat. E profetanan aktivo den e dianan di e reinan aki tabata entre otro Ahias, Semaias, un hòmber di Dios kende su nòmber no ta ser menshoná, i tambe Jehú, Elias i Mikaia.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

18:21—Pakiko e pueblo a keda ketu ora Elias a pidi nan pa sigui sea Yehova òf Baal? Podisé nan a rekonosé ku nan a faya dor di no a duna Yehova e deboshon eksklusivo ku e ta eksigí i p’esei nan a sinti nan kulpabel. Òf tal bes nan konsenshi a krea asina tantu kayo ku nan no a mira nada malu den adorá Baal i na mes momentu pretendé di adorá Dios. Ta te despues ku Yehova a demostrá su poder nan a bisa: “Yehova ta e Dios berdadero! Yehova ta e Dios berdadero!”—1 Reinan 18:39, NW.

20:34Despues ku Yehova a duna Akab viktoria riba e sirionan, pakiko Akab a spar nan rei, Bèn-adad? En bes di mata Bèn-adad, Akab a sera un pakto kuné pa e haña e kayanan di Damasko, kapital di Siria. Tur kos ta indiká ku Akab kier a traha establesimentunan komersial einan. Anteriormente, e tata di Bèn-adad tambe a asigná kayanan di Samaria na su persona pa propósitonan komersial. Pues, Akab a laga Bèn-adad bai pa e por a establesé interesnan komersial na Damasko.

Lès pa Nos:

12:13, 14. Ora nos tin ku tuma desishonnan importante den bida, nos mester buska e konseho di personanan sabí i madurá ku konosé e Skritura bon i ku tin un rèspèt profundo pa prinsipionan divino.

13:11-24. Ora nos haña un konseho òf sugerensia ku ta parse kuestionabel, asta si e ta bini di un ruman kristian ku ke nos bon, nos mester kompar’é ku e guia sano di e Palabra di Dios.—1 Juan 4:1.

14:13. Yehova ta eksaminá nos kabalmente pa buska loke ta bon den nos. Pa chikitu ku e bon ei por ta, e por hasié krese segun ku nos ta hasi nos bèst pa sirbié.

15:10-13. Nos tin ku rechasá apostasia sin miedu i promové mas bien adorashon berdadero.

17:10-16. E biuda di Sarepta a rekonosé Elias komo un profeta i a risibié komo tal, i Yehova a bendishoná su obranan di fe. Awe, Yehova ta tuma nota tambe di nos obranan di fe, i e ta rekompensá esnan ku ta sostené e obra di Reino den vários manera.—Mateo 6:33; 10:41, 42; Hebreonan 6:10.

19:1-8. Ora nos haña nos ku oposishon intenso, nos por tin e konfiansa ku Yehova lo sostené nos.—2 Korintionan 4:7-9.

19:10, 14, 18. Adoradónan berdadero nunka no ta so. Nan tin Yehova i nan hermandat mundial.

19:11-13. Yehova no ta un dios di naturalesa òf simplemente e personifikashon di forsanan natural.

20:11. Ora Bèn-adad a broma kon el a destruí Samaria, e rei di Israel a kontest’é: “No laga esun ku ta bisti su armadura [komo preparashon pa guera] gaba manera esun ku ta kit’é” despues ku e regresá viktoriosamente for di guera. Ora nos haña nos ku un tarea nobo, nos tin ku evitá di broma òf mustra demasiado konfiansa.—Proverbionan 27:1; Santiago 4:13-16.

Di Gran Balor pa Nos

Ora Moisés a relatá kon el a duna e Lei na Seru Sinaí, el a bisa e yunan di Israel: “Mira, mi ta pone awe boso dilanti un bendishon i un maldishon: e bendishon, si boso skucha e mandamentunan di SEÑOR boso Dios, ku mi ta ordená boso awe; i e maldishon, si boso no skucha e mandamentunan di SEÑOR boso Dios, ma ta bira bai for di e kaminda ku mi ta ordená boso awe, dor di sigui otro diosnan ku boso no a konosé.”—Deuteronomio 11:26-28.

E buki di Promé Reinan ta hala nos atenshon n’e bèrdat vital aki na un manera masha kla! Ademas, manera nos a mira, e buki aki ta siña nos otro lèsnan balioso tambe. Su mensahe en bèrdat ta bibu i ta ehersé poder.—Hebreonan 4:12.

[Plachi na página 29]

E tèmpel i otro edifisionan ku Salomon a konstruí

[Plachi na página 30, 31]

Despues ku Yehova a demostrá su poder, e pueblo a sklama: “Yehova ta e Dios berdadero!”