Bai na kontenido

Bai na kontenido

Ken Ponsio Pilato Tabata?

Ken Ponsio Pilato Tabata?

Ken Ponsio Pilato Tabata?

“TE AWE tin hopi spekulashon rònt di e figura históriko ku yama Pilato, un hòmber difísil pa konvensé i ku tabatin hopi menospresio pa otro hende. Algun hende ta konsider’é un santu, pa otronan e ta e representashon di debilidat humano, un bon ehèmpel di un polítiko ku ta dispuesto pa sakrifiká un solo hende pa por mantené stabilidat.”—Pontius Pilate, di Ann Wroe.

Sea bo tambe tin un di e puntonan di bista ei òf nò, en bèrdat Ponsio Pilato a traha un nòmber pa su mes debí na e manera ku el a trata Hesukristu. Ken Pilato tabata? Kiko nos sa di dje? Un mihó komprondementu di su posishon lo yuda nos komprondé e susesonan sumamente importante ku a yega di tuma lugá riba tera.

Posishon, Tarea i Poder

E Emperador Romano Tiberio a nombra Pilato komo gobernadó di e provinsia di Judea na aña 26 di nos era. E prefektonan ei (alto-funshonarionan) tabata hòmbernan di e asina yamá órden di kabayeria—e klase noble di rango mas abou, kontrali na e aristokratnan di Senado. Probablemente Pilato a djòin e ehérsito komo un komandante militar di rango abou; durante e vários mishonnan ku el a hiba el a subi di rango; i despues el a ser nombrá komo gobernadó promé ku e tabatin 30 aña di edat.

Ora Pilato tabata na unifòrm, e tabata bisti un túnika di kueru i un korasa di metal. Ora e tabata den públiko e tabata bisti un toga blanku ku un rant püs. Probablemente e tabatin kabei kòrtiku i tabata kompletamente feitá. Ounke algun hende ta kere ku el a bini di Spaña, su nòmber ta indiká ku e tabata pertenesé na e tribu di Pontii—e noblenan samnita di sur di Italia.

Por lo general nan tabata manda e prefektonan di e rango di Pilato na teritorionan no-sivilisá. E romanonan a konsiderá Judea un lugá asina. Ademas di mantené òrdu, Pilato tabata supervisá e kobramentu di belasting indirekto i e belasting pa kabes. E kortenan hudiu mes tabata enkargá ku e maneho diario di kasonan hudisial, pero e delitonan pa kua tabatin kastigu di morto tabata wòrdu mandá pa e gobernadó, kende tabata e outoridat supremo di hustisia.

Ku un personal chikitu di eskriba, asistènt i mensahero, Pilato ku su esposa a biba den e stat portuario di Cesarea. Pilato tabatin e mando riba sinku trupa di infanteria di 500 pa 1.000 hòmber kada un i tambe un trupa di sòldá riba kabai (kabayeria) ku probablemente a konsistí di 500 hende. Regularmente su sòldánan tabata ehekutá kibradónan di lei. Den tempu di pas, ehekushonnan tabata tuma lugá despues di huisionan informal, pero durante un lantamentu, nan tabata mata e rebeldenan mesora i na gran kantidat. Por ehèmpel, e romanonan a ehekutá 6.000 esklabo pa kaba ku un rebelion ku Spartacus a kondusí. Si a surgi difikultat na Judea, normalmente e gobernadó por a akudí n’e legado imperial (gobernadó) na Siria, kende tabatin un legion grandi di sòldá na su enkargo. Sin embargo, durante gran parti di Pilato su periodo di gobernashon, e legado tabata ousente, i Pilato tabatin ku kaba ku disturbionan rápidamente.

E gobernadónan tabata komuniká regularmente ku e emperador. Asuntunan ku tabatin di haber ku su dignidat òf kualke peliger pa outoridat romano mester a ser raportá na e emperador despues di kua tabata emití órdennan imperial. Kisas un gobernadó tabata ansioso pa duna e emperador su propio vershon di susesonan den su provinsia promé ku otro hende por a bai entregá keho kontra dje. Ku e problemanan ku tabata desaroyando na Judea, e preokupashonnan ei tabata masha real pa Pilato.

Ademas di e relatonan di Evangelio, e historiadónan Flavio Hosefo i Filo ta e fuentenan prinsipal di informashon riba Pilato. E historiadó romano Tásito tambe a deklará ku Pilato a ehekutá Christus, for di kende kristiannan a haña nan nòmber.

Hudiunan Provoká na Rabia

Hosefo ta bisa ku gobernadónan romano a tene kuenta ku e opheshon ku hudiunan tabatin kontra trahamentu di imágen, p’esei nan a evitá di trese emblema ku kara di emperador na Yerusalèm. Pa motibu ku Pilato sí no a tene kuenta ku esei, hudiunan rabiá a kore bai Cesarea pa entregá keho kontra dje. Pa sinku dia largu, Pilato no a hasi nada. Riba e di seis dia, el a manda su trupanan rondoná e hudiunan ku tabata protestá i a menasá di ehekutá nan si nan no a plama bai. Ora e hudiunan a bisa ku nan lo a preferá di muri en bes di violá nan Lei, Pilato a sede i a duna òrdu pa kita e imágennan.

Pilato tabata kapas pa usa forsa. Hosefo ta papia di un insidente den kua e prefekto a kuminsá konstruí un akuadukto pa transportá awa pa Yerusalèm i a usa e fondonan di e kaha di plaka di tèmpel pa finansiá e proyekto. Pilato no a djis pone man riba e plaka, pasobra e tabata sa ku lo tabata un sakrilegio pa plùnder e tèmpel i ku esei lo a pone hudiunan rabiá pidi Tiberio pa manda yam’é bèk. Pues tur kos ta mustra ku Pilato a haña koperashon di e outoridatnan di tèmpel. Por a usa fondonan dediká, yamá “korban,” legítimamente pa finansiá obranan públiko pa benefisio di e stat. Pero míles di hudiu a bini huntu pa ekspresá nan indignashon.

Pilato a laga su trupanan meskla den e multitut i el a duna nan òrdu pa no usa spada sino pa bati esnan ku ta protestá ku klòp. Aparentemente e kier a kontrolá e multitut sin provoká un masakre. Ta parse ku esaki a surti efekto, ounke algun a muri sí. Algun persona ku a informá Hesus ku Pilato a meskla sanger di e galileonan ku nan sakrifisionan, kisas lo tabata refiriendo na e insidente aki.—Lukas 13:1.

“Kiko Ta Bèrdat?”

Loke ta hasi Pilato un figura notorio ta su investigashon di e akusashonnan ku e saserdotenan prinsipal i ansianonan hudiu a lansa kontra Hesus di ku e tabata bisa ku e ta Rei. Ora Pilato a tende di Hesus su mishon pa duna testimonio di e bèrdat, e no a haña ku e prezu a representá ningun peliger pa Roma. El a puntra “Kiko ta bèrdat?” opviamente ku e pensamentu ku e bèrdat tabata un konsepto asina difísil pa komprondé ku no tabatin nodi presta muchu atenshon na dje. Na ki konklushon el a yega? “Mi no ta haña ningun kulpa den e hòmber aki.”—Juan 18:37, 38; Lukas 23:4.

Esei lo mester a pone fin na e huisio kontra Hesus, pero e hudiunan a insistí ku e tabata kousando un lantamentu den e nashon. E saserdotenan prinsipal a entregá Hesus na outoridatnan pa motibu di envidia, i Pilato tabata sa esei. E tabata sa tambe ku si el a libra Hesus esei lo a kousa problema, algu ku e kier a evitá. Tabatin sufisiente problema kaba, pasobra Barabas huntu ku algun hende mas tabata enkarselá pa motibu di rebelion i asesinato. (Marko 15:7, 10; Lukas 23:2) Ademas, e disputanan anterior ku Pilato tabatin ku e hudiunan a daña su reputashon serka Tiberio, i Tiberio tabata konosí komo un hòmber ku tabata aktua ku man duru kontra gobernadónan inkompetente. Pero, lo tabata un señal di debilidat pa sede na e hudiunan. Pues Pilato tabatin un dilema.

Ora Pilato a tende di unda Hesus tabata, el a purba pasa e kaso pa Herodes Antipas, gobernadó di distrito di Galilea. Ma ora e plan ei a frakasá, Pilato a purba laga e hendenan ku a bini huntu pafó di su palasio pidi libertat di Hesus, segun e kustumber di libra un prezu riba e dia di Pasku hudiu. E multitut a grita pa libra Barabas.—Lukas 23:5-19.

Kisas Pilato a deseá di hasi loke ta korekto, pero tambe e kier a mantené su posishon i komplasé e multitut. Al fin i al kabo, el a konsiderá su karera mas importante ku su konsenshi i hustisia. El a pidi poko awa, a laba man i bisa ku e ta inosente den e morto ku el a kaba di aprobá. * Ounke Pilato a haña ku Hesus tabata inosente, el a laga sut’é i a permití e sòldánan hasi mofa di dje, dale i skupié.—Mateo 27:24-31.

Pilato a hasi un intento final pa libra Hesus, pero e multitut a grita ku si el a hasi esei, lo e no tabata amigu di Cesar. (Juan 19:12) Ora Pilato a tende esei, el a sede. Un erudito a bisa tokante e desishon di Pilato: “E solushon tabata fásil: ehekutá e hòmber. Tur loke por a bai pèrdí tabata e bida di un hudiu aparentemente insignifikante; lo tabata bobo pa laga un problema desaroyá pa motibu di dje.”

Kiko A Para di Pilato?

E último insidente registrá den e karera di Pilato tabata un otro konflikto. Hosefo ta bisa ku un gran kantidat di samaritano armá a reuní riba Seru Gerizim ku e speransa di deskubrí tesoronan ku Moisés supuestamente a dera einan. Pilato a intervení, i su trupanan a mata vários samaritano. E samaritanonan a bai keha Pilato serka su superior, Lucio Vitellio, gobernadó di Siria. No ta muchu kla si Vitellio a pensa ku Pilato a bai demasiado leu òf nò. Loke sí Hosefo ta bisa ta ku Vitellio a ordená Pilato pa bai Roma p’e duna kuenta i rason na e emperador pa su akshonnan. Sin embargo, Tiberio a muri promé ku Pilato a yega.

Un fuente ta bisa ku “na e altura ei Pilato ta pasa di historia pa leyenda.” Pero hopi hende a purba kompletá e detayenan ku falta. Tin hende ta bisa ku Pilato a bira un kristian. E etiopionan “kristian” a hasié un “santu.” Eusebio, kende a skirbi na kabamentu di siglo tres i kuminsamentu di siglo kuater, tabata e promé di hopi hende ku a bisa ku Pilato, meskos ku Hudas Iskariot, a kometé suisidio. Sin embargo, niun hende no sa realmente kiko a pasa ku Pilato.

Ounke ku Pilato por tabata kabesura, i a trata hende na un forma despachado i ku man duru, el a okupá su funshon dies aña largu, miéntras ku mayoria prefekto di Judea a keda pa hopi ménos tempu. P’esei, for di un punto di bista romano, Pilato tabata kompetente. Nan a yam’é un kobarde kende den un forma reprochabel a laga torturá i mata Hesus pa skapa su kara. Otronan ta di opinion ku Pilato su deber no tabata asina tantu pa defendé hustisia, sino pa promové pas i interesnan romano.

Tempu di Pilato kosnan tabata hopi diferente for di awor. Pero ningun hues lo ta hustu si e kondená un hòmber ku e mes a haña ta inosente. Si no tabata pa su enkuentro ku Hesus, Ponsio Pilato lo tabata djis un nòmber mas den buki di historia.

[Nota]

^ par. 19 E hudiunan—no e romanonan—tabata laba man pa mustra ku nan no tabatin partisipashon den dramamentu di sanger.—Deuteronomio 21:6, 7.

[Plachi na página 11]

Na Cesarea a haña e inskripshon aki ku ta identifiká Ponsio Pilato komo prefekto di Judea