Bai na kontenido

Bai na kontenido

Mayornan, Ki Futuro Boso Ke pa Boso Yunan?

Mayornan, Ki Futuro Boso Ke pa Boso Yunan?

Mayornan, Ki Futuro Boso Ke pa Boso Yunan?

“Tantu yònkuman komo bírgen . . . Laga tur alabá e nòmber di SEÑOR.”—Salmo 148:12, 13.

1. Ki preokupashon mayornan tin tokante nan yunan?

KUA mayor no ta preokupá pa futuro di su yunan? For di momentu ku un beibi nase—òf asta promé ku esei mes—e mayornan ta kuminsá preokupá tokante su bienestar. Lo e ta un yu saludabel? Lo e desaroyá komo un muchu normal? Segun ku e yu ta krese, e preokupashonnan ta bira mas tantu. Por lo general, mayornan ke solamente loke ta mihó pa nan yunan.—1 Samuel 1:11, 27, 28; Salmo 127:3-5.

2. Pakiko hopi mayor awe ta haña ku ta importante pa nan yunan disfrutá di un bida bon ora nan bira grandi?

2 Sin embargo, den e mundu djawe no ta fásil pa mayornan perkurá loke ta mihó pa nan yunan. Hopi mayor a pasa den tempunan trabahoso manera guera, instabilidat polítiko, difikultat ekonómiko, problema físiko, trouma emoshonal, etcetera. Ta lógiko ku nan deseo sinsero ta pa nan yunan no pasa den e mesun kosnan ei. Den paisnan próspero, kisas mayornan ta mira e yunan di nan amigu- i famianan logra un bon karera profeshonal i disfrutá di un bida aparentemente eksitoso. Pues, nan ta sinti nan obligá pa hasi tur loke ta na nan alkanse pa garantisá ku ora nan yunan bira grandi nan tambe lo por disfrutá di un bida rasonablemente kómodo i sigur—un bida bon.—Eklesiastés 3:13.

Opta pa un Bida Bon

3. Kiko kristiannan a opta p’e?

3 Komo siguidó di Hesukristu, kristiannan a opta pa dediká nan bida na Yehova. Nan a tuma na pechu e palabranan di Hesus: “Si un hende kier bin mi tras, lag’é nenga su mes i hisa su [“staka di tormento,” NW] tur dia i sigui mi.” (Lukas 9:23; 14:27) Sí, e bida di un kristian ta un bida di sakrifisio. Ma no ku e ta un bida di pobresa i miseria. Al kontrario, esei ta un bida felis i di satisfakshon—un bida bon—pasobra e ta un bida di duna di bo mes, i manera Hesus a bisa, “ta mas bendishoná pa duna ku pa risibí.”—Echonan 20:35.

4. Kiko Hesus a urgi su siguidónan pa buska?

4 E hendenan den tempu di Hesus tabata biba bou di sirkunstansianan sumamente difísil. Ademas di mester a gana nan pan di kada dia, nan tabatin ku soportá e gobernashon implakabel di e romanonan i e karga pisá di e formalidatnan religioso dje tempu ei. (Mateo 23:2-4) Pero hopi hende ku a tende tokante Hesus gustosamente a legumai nan empeñonan personal—asta kareranan—i a bira su siguidónan. (Mateo 4:18-22; 9:9; Kolosensenan 4:14) E disipelnan ei a kore un riesgo i a pone nan futuro na peliger? Tuma nota di e palabranan di Hesus: “Tur hende ku a bandoná kasnan òf ruman hòmbernan òf ruman muhénan òf tata òf mama òf yunan òf kunukunan pa kousa di mi nòmber, lo risibí hopi bes mas tantu, i lo heredá bida eterno.” (Mateo 19:29) Hesus a garantisá su siguidónan ku e tata selestial sa kiko ta nan nesesidatnan. P’esei el a urgi nan: “Buska promé e reino di Dios i su hustisia, i tur e kosnan aki lo wòrdu añadí na boso.”—Mateo 6:31-33.

5. Kiko algun mayor ta pensa tokante e garantia di Hesus ku Dios lo perkurá pa su sirbidónan?

5 Kosnan no ta muchu diferente awe. Yehova sa kiko ta nos nesesidatnan, i hende ku ta pone interesnan di Reino na promé lugá den nan bida, spesialmente esnan ku ta den e sirbishi di tempu kompletu, tin e mesun siguransa ku lo e perkurá pa nan. (Malakias 3:6, 16; 1 Pedro 5:7) Sin embargo, riba e punto aki algun mayor no ta sinti nan muchu sigur. Di un banda, nan lo tin gana di mira nan yunan progresá den Yehova su sirbishi i, ora nan bira mas grandi, tal bes drenta e sirbishi di tempu kompletu. Di otro banda, mirando e situashon ekonómiko i di empleo den e mundu djawe, nan ta sinti ku ta importante pa hóbennan haña un bon enseñansa eskolar promé pa asina nan por tin e kualifikashonnan nesesario pa haña un bon trabou òf pa nan tin por lo ménos algu pa stèns ariba, si ta nesesario. Pa hopi di e mayornan ei, un bon enseñansa ta nifiká un estudio avansá.

Preparando pa Futuro

6. Na kiko e artíkulo aki ta referí ku e ekspreshon “estudio avansá”?

6 Kada pais tin su sistema di edukashon. Por ehèmpel na Merka, skolnan públiko ta ofresé 12 aña di enseñansa básiko. * Despues di esei, e studiantenan por opta pa bai universidat pa kuater aña òf mas i optené e grado di ‘bachelor,’ òf sigui spesialisá nan mes den e ramo di medisina, derecho, ingenieria, etcetera. Den e artíkulo aki ta na e enseñansa universitario ei e ekspreshon “estudio avansá” ta referí. Di otro banda, tin skolnan tékniko i di formashon profeshonal ku ta prepará e studiante pa un profeshon òf fishi. Por lo general, e kursonan aki ta mas kòrtiku i na final e studiante ta haña un sertifikado òf diploma den un òf otro ramo di trabou.

7. Ku ki preshon studiantenan ta haña nan konfrontá na skol sekundario?

7 E tendensia aktual ta pa skolnan sekundario prepará nan studiantenan pa un estudio avansá. Pa logra e ophetivo aki, mayoria skol sekundario ta enfoká riba temanan akadémiko ku ta permití e studiantenan haña punto haltu pa nan eksamen di atmishon pa universidat en bes di enfoká riba kursonan ku lo prepará e studiantenan pa haña un trabou. Awe studiantenan di skol sekundario ta bou di tremendo preshon di parti di maestro-, konsehero- i otro muchanan di skol pa nan aspirá pa drenta e mihó universidatnan, kaminda nan lo por tin chèns di alkansá e diplomanan nesesario ku por habri oportunidat pa nan haña trabou prometedor i ku ta paga bon.

8. Ki eskoho mayornan kristian tin ku hasi?

8 Awor, kiko mayornan kristian mester hasi? Klaru ku nan ke pa bai bon ku nan yunan na skol i pa nan siña e abilidatnan nesesario pa por mantené nan mes den futuro. (Proverbionan 22:29) Pero nan mester djis laga e spiritu di kompetensia pa adelanto material i éksito influensiá nan yunan? Ki sorto di meta nan ta pone dilanti nan yunan, sea ku palabra òf ku nan ehèmpel personal? Algun mayor ta traha masha duru i ta spar pa ora e tempu yega nan por manda nan yunan universidat pa sigui un estudio avansá. Otronan ta dispuesto pa asta hinka nan kurpa den debe pa logra esaki. Sin embargo, nos no por kalkulá e kosto di un desishon asina solamente a base di e suma di plaka enbolbí. Kiko ta e kosto di sigui un estudio avansá awe?—Lukas 14:28-33.

E Kosto di Sigui un Estudio Avansá

9. Kiko nos por bisa tokante e kosto finansiero di estudio avansá awe?

9 Por lo general, e palabra kosto ta pone nos pensa riba gastunan finansiero. Den algun pais, gobièrnu ta duna beka pa estudionan avansá i studiantenan kualifiká no tin nodi paga skol. Sin embargo, den mayoria pais un estudio avansá ta karu i ta birando mas i mas kostoso. Un editorial den e korant New York Times a remarká: “Hende tabata mira estudio avansá komo un medio pa habri oportunidat. Awendia e ta konfirmando e brecha ku ta eksistí entre riku i pober.” Ku otro palabra, un estudio avansá di kalidat ta birando rápidamente algu pa hende riku i prominente so, kendenan ta paga pa nan yunan risibié pa garantisá ku nan tambe ta bira riku i prominente den e mundu aki. Mayornan kristian mester skohe un meta asina pa nan yunan?—Filipensenan 3:7, 8; Santiago 4:4.

10. Kon estudio avansá ta estrechamente ligá ku promové e sistema di kosnan aki?

10 Asta kaminda estudio avansá ta grátis, e por tin su aspektonan ménos positivo. Por ehèmpel, e korant The Wall Street Journal ta informá ku den un pais di zùitost Asia, gobièrnu ta manehá un “struktura di skol estilo di piramit ku deliberadamente ta pusha e mihó studiantenan pa bai tòp.” “Bai tòp” ta nifiká finalmente drenta e universidatnan prestigioso di mundu—Oxford i Cambridge na Inglatera, Harvard i Yale na Merka i otronan. Pakiko gobièrnu ta ofresé un programa ekstenso asina? E informe ta bisa: “Pa stimulá ekonomia nashonal.” E enseñansa por ta práktikamente grátis, pero e preis ku e studiantenan ta paga ta un bida kompletamente dediká na promové e sistema di kosnan aki. Ounke mundu ta kore tras di un estilo di bida asina, ta esei mayornan kristian ke pa nan yunan?—Juan 15:19; 1 Juan 2:15-17.

11. Kiko informenan relashoná ku uso di alkohòl i inmoralidat seksual entre studiantenan di universidat ta indiká?

11 Un otro faktor ta e ambiente. Kèmpusnan di universidat ta notorio pa mal kondukta manera uso di droga i alkohòl, inmoralidat, engaño, práktikanan peligroso òf humiante na momentu di introdusí miembro nobo den grupo di amigu i otro tipo di mal komportashon. Tuma por ehèmpel uso di alkohòl. Den un informe riba hóbennan ku ta bebe pisá, djis pa bira burachi, e revista New Scientist ta bisa: “Rònt di 44 porshento di [studiante di universidat na Merka] ta bebe pisá por lo ménos un biaha durante un periodo normal di dos siman.” E mesun problema ta komun entre hóbennan na Gran Bretaña, Oustralia, Rusia i otro kaminda. Pa loke ta trata inmoralidat seksual, awe studiantenan di universidat ta papia di ‘hook up,’ lokual segun un informe di Newsweek “ta nifiká enkuentronan seksual kasual—di sunchimentu te na relashon seksual—entre amigu ku no tin intenshon mes pa sigui papia ku otro despues.” Estudionan ta indiká ku 60 pa 80 porshento di studiante ta partisipá den e klase di aktividat aki. Un investigadó a bisa ku “si bo ta un studiante normal di universidat, bo tambe ta aden.”—1 Korintionan 5:11; 6:9, 10.

12. Ku ki preshon studiantenan di universidat ta haña nan konfrontá?

12 Ademas di e mal ambiente, tin tambe e preshon di tareanan eskolar i eksamen. Ta lógiko ku studiantenan tin ku studia i traha nan hùiswèrk pa pasa eksamen. Kisas algun mester traha por lo ménos part-time tambe miéntras nan ta bai skol. Tur esaki ta eksigí bastante di nan tempu i energia. Kiko lo sobra e ora ei pa aktividat spiritual? Ora e preshon oumentá, kiko ta e promé kos ku nan lo laga para? Interesnan di Reino lo sigui na promé lugá, òf nan lo pone esakinan un banda? (Mateo 6:33) Beibel ta urgi kristiannan: “Mira bon kon boso ta kana, no manera hende bobo, ma manera hende sabí, hasiendo bon uso di boso tempu, pasobra e dianan ta malu.” (Efesionan 5:15, 16) Ta tristu ku algun a kai for di e fe pa motibu ku nan no tabatin tempu ni energia mas pa e bèrdat òf pa motibu ku nan a haña nan enbolbí den kondukta no-bíbliko na universidat!

13. Riba ki preguntanan mayornan kristian mester pensa?

13 Klaru ku no ta na universidat òf kèmpus di universidat so tin inmoralidat, mal kondukta i preshon. Sin embargo, hopi hóben di mundu ta mira tur e kosnan ei simplemente komo parti di e estudio, i nan ta haña nan masha gewon. Mayornan kristian mester eksponé nan yunan deliberadamente na e klase di ambiente ei pa kuater aña òf kisas asta mas? (Proverbionan 22:3; 2 Timoteo 2:22) E rísiko enbolbí ta bal kualke benefisio ku e hóbennan lo por haña? I mas importante ainda, kiko e hóbennan ta siñando tokante e kosnan ku mester bini na promé lugá den nan bida? * (Filipensenan 1:10, BPK; 1 Tesalonisensenan 5:21) Mayornan mester pensa seriamente riba e preguntanan aki i tambe e peliger di manda nan yunan bai skol den un otro stat òf pais. Esaki mester ta un asuntu di orashon.

Ki Alternativa Tin?

14, 15. (a) Apesar di opinion general, ki konseho di Beibel ta apliká awe? (b) Ki preguntanan hóbennan por hasi nan mes?

14 Awe ta reina e opinion ku e úniko kos ku por yuda hóbennan logra algu den bida ta enseñansa universitario. Sin embargo, en bes di sigui loke ta popular, kristiannan tin ku hasi kaso di e spièrtamentu di Beibel: “No sea konforme e mundu aki, ma sea transformá pa medio di e renobamentu di boso mente, pa boso por komprobá kiko ta e bon i agradabel i perfekto boluntat di Dios.” (Romanonan 12:2) Kiko ta e boluntat di Dios pa su pueblo, chikitu i grandi, den e etapa final aki di e tempu di fin? Pablo a urgi Timoteo: “Mantené bo huisio den tur kos, sufri maldat, hasi e trabou di un evangelisadó, kumpli ku bo ministerio plenamente.” Sin duda, e palabranan ei ta aplikabel na nos tur awe.—2 Timoteo 4:5, NW.

15 En bes di laga e spiritu materialista di e mundu aki okupá nos mente kompletamente, nos tur tin ku ‘mantené nos huisio,’ esta, nos orientashon spiritual. Si bo ta un hóben, puntra bo mes: ‘Mi ta hasiendo mi máksimo esfuerso pa “kumpli ku mi ministerio,” pa mi por ta un minister kompetente di e Palabra di Dios? Kiko ta mi plannan pa kumpli ku mi ministerio “plenamente”? Mi a pensa riba e posibilidat di sigui un karera den e sirbishi di tempu kompletu?’ E preguntanan aki no ta fásil pa kontestá, foral ora bo mira otro hóbennan dediká nan mes na empeñonan egoista, ‘buskando kosnan grandi’ ku segun nan lo hiba na un futuro briante. (Jeremias 45:5) P’esei, ta sabí pa mayornan kristian perkurá e ambiente korekto i entrenamentu spiritual pa nan yunan for di infansia.—Proverbionan 22:6; Eklesiastés 12:1; 2 Timoteo 3:14, 15.

16. Kon mayornan kristian por perkurá sabiamente e ambiente spiritual korekto pa nan yunan?

16 Den un famia ku tin tres yu hòmber i den kua e mama tabata un sirbidó di tempu kompletu pa hopi aña, e yu mayor a bisa: “Mi mama tabata vigilá nos asosiashon masha djaserka. Nos no tabata asosiá ku nos kompañeronan di skol, sino únikamente ku e rumannan den kongregashon ku tabatin bon kustumbernan spiritual. Tambe e tabata invitá regularmente e rumannan den sirbishi di tempu kompletu—misionero-, superintendente- biahero, bètelita- i pioneronan—na kas pa nos asosiá ku nan. E eksperensianan ku e rumannan aki a konta nos i e goso ku nan a manifestá a yuda inkulká den nos kurason e deseo pa drenta den e sirbishi di tempu kompletu.” Esta un goso pa mira ku awe tur e tres yu hòmbernan aki ta den e sirbishi di tempu kompletu: un ta sirbiendo na Bètel, un a asistí na e Skol di Entrenamentu Ministerial i un ta trahando pionero!

17. Kon mayornan por guia nan yunan den nan eskoho di materianan eskolar i un posibel profeshon òf fishi? (Wak e kuadro na página 29.)

17 Ademas di perkurá un ambiente spiritual saludabel, mayornan mester duna nan yunan mas pronto posibel e guia apropiá den nan eskoho di materianan eskolar i un posibel profeshon òf fishi. Un otro yònkuman, kende ta sirbiendo na Bètel aworakí, a bisa: “Tur mi dos mayornan a traha pionero tantu promé komo despues ku nan a kasa i a hasi nan bèst pa inkulká e spiritu di pionero den henter e famia. Ki ora ku nos mester a skohe materia na skol òf tuma desishon ku lo tabatin efekto riba nos futuro, semper nan tabata animá nos pa tuma e desishon ku lo a duna nos e mihó oportunidat pa haña un trabou part-time i traha pionero.” En bes di skohe materianan ku ta diseñá pa sigui un estudio universitario, tantu mayor komo yu tin ku pensa riba kursonan ku ta útil pa sigui un karera teokrátiko. *

18. Ki oportunidat di trabou hóbennan lo por tuma na konsiderashon?

18 Investigashonnan a saka na kla ku den hopi pais tin un nesesidat urgente, no pa graduado di universidat, sino pa hende ku tin sierto profeshon. E revista USA Today ta bisa ku “70% di e trahadónan den e dékada binidero lo no tin mester di un estudio universitario di kuater aña, sino, mas bien, un formashon profeshonal òf tékniko [di dos aña] ku ta duna nan un diploma òf sertifikado.” Hopi institushon ta ofresé kursonan kòrtiku pa trabou di ofisina, drechamentu di outo, trabou di loodgieter, hasimentu di kabei i hopi otro profeshon. Esakinan ta trabounan deseabel? Definitivamente! Tal bes nan no ta mes fasinante manera algun hende lo imaginá, pero nan ta ofresé sí e medionan i e fleksibilidat nesesario pa esnan kende nan berdadero vokashon ta pa sirbi Yehova.—2 Tesalonisensenan 3:8.

19. Kiko ta e kaminda mas sigur pa un bida di goso i satisfakshon?

19 Beibel ta urgi: “Tantu yònkuman komo bírgen; . . . laga tur alabá e nòmber di SEÑOR, pasobra ta su nòmber so ta halsá; Su gloria ta mas haltu ku tera i shelu.” (Salmo 148:12, 13) Kompará ku e puesto- i pagonan ku mundu ta ofresé, sin duda un karera den sirbishi di tempu kompletu na Yehova ta e kaminda mas sigur pa un bida di goso i satisfakshon. Tuma na pechu e garantia ku Beibel ta duna: “Ta e bendishon di SEÑOR ta hasi riku, i e no ta agregá tristesa na dje.”—Proverbionan 10:22.

[Nota]

^ par. 6 Lokalmente, skolnan públiko ta ofresé seis aña di enseñansa básiko, siguí pa un enseñansa sekundario di te ku seis aña.

^ par. 13 Pa algun relato di personanan ku a duna mas balor na edukashon teokrátiko ku enseñansa universitario, wak E Toren di Vigilansia, na spañó, di 1 di ougùstùs 1982, página 3-6; 1 di mei 1979, página 5-10; Spièrta!, na spañó, di 22 di sèptèmber 1978, página 19; i 22 di mart 1975, página 3-7.

^ par. 17 Wak e Spièrta! di 8 di òktober 1998, “En Buska di un Bida Sigur,” página 4-6 i e Spièrta!, na spañó, di 8 di mei 1989, “Ki Karera Mi Tin ku Skohe?” página 12-14.

Bo Por Splika?

• Den kiko kristiannan ta pone nan konfiansa pa un futuro sigur?

• Ki difikultatnan mayornan kristian ta enfrentá relashoná ku futuro di nan yunan?

• Kiko mester tuma na konsiderashon ora di kalkulá e ‘gastu’ di sigui un estudio avansá?

• Kon mayornan por yuda nan yunan sigui un karera den Yehova su sirbishi?

[Preguntanan di Estudio]

[Kuadro na página 29]

Kiko Ta e Balor di un Estudio Avansá?

Mayoria hende ku drenta un universidat ta spera di logra un diploma ku lo habri porta pa nan por haña un trabou sigur i ku ta paga bon. Pero, informenan di gobièrnu ta mustra ku apénas un kuart di esnan ku ta bai universidat ta kaba nan estudio denter di seis aña, lokual ta un kantidat desepshonante. Asta esnan ku sí ta logra, esei ta garantisá nan un bon trabou? Nota kiko investigashon i estudionan aktual ta demostrá.

“Si bo bai [e universidatnan di] Harvard òf Duke, no ta outomátikamente bo ta haña un mihó trabou i un salario mas haltu. . . . Kompanianan no sa muchu di kandidatonan yòn ku ta buskando trabou. Un bunita diploma [di un universidat prestigioso] por ta masha impreshonante. Pero despues di esei, loke ta konta realmente ta kiko e hende por hasi òf laga di hasi.”—Newsweek, 1 di novèmber 1999.

“Ounke e trabou típiko djawe ta rekerí abilidatnan mas haltu ku den pasado . . . , e abilidatnan nesesario pa e trabounan aki ta bon abilidat na nivel di skol sekundario, manera wiskunde, e kapasidat di lesa i skirbi na nivel di [último aña di skol sekundario] . . . , no abilidatnan optené na universidat. . . . Studiantenan no tin nodi bai universidat pa haña un bon trabou; loke sí nan mester dominá ta e abilidatnan na nivel di skol sekundario.”—American Educator, edishon di lènte 2004.

“Mayoria universidat no ta tene kuenta ku e realidatnan di mundu na momentu di prepará studiantenan pa bira trahadónan despues ku nan gradua. Diripiente skolnan di formashon profeshonal . . . ta birando popular. Nan studiantenan nobo a oumentá ku 48% for di 1996 pa 2000. . . . Miéntras tantu, diplomanan di universidat, ku a bira hopi kostoso i ku ta eksigí hopi tempu pa optené, a pèrdè nan balor kompará ku ántes.”—Time, 24 di yanüari 2005.

“E proyekshonnan di e Departamentu Merikano di Labor ta pinta e senario alarmante ku pa henter aña 2005 por lo ménos un terser parti di tur hende ku kaba un estudio di universidat di kuater aña lo no haña un trabou ku ta kuadra ku nan estudio.”—The Futurist, yüli/ougùstùs 2000.

En bista di tur esaki, mas i mas edukadó ta duda seriamente den e balor di un estudio avansá awe. E informe di Futurist a lamentá: “Nos ta edukando hende pa un futuro robes.” Na kontraste, nota kiko Beibel ta bisa tokante Dios: “Ami ta SEÑOR bo Dios, Kende ta siña bo, pa bo prosperá, Kende ta guia bo den e kaminda ku bo mester kana. Mara bo a pone atenshon na mi mandamentunan! E ora ei bo pas lo tabata manera un riu, i bo hustisia manera ola di laman.”—Isaias 48:17, 18.

[Plachi na página 26]

Nan a legumai nan empeñonan personal i a sigui Hesus

[Plachi na página 31]

Ta sabí pa mayornan kristian perkurá un ambiente spiritual saludabel pa nan yunan for di infansia