Bai na kontenido

Bai na kontenido

Maravianan di Kreashon Ta Alabá Yehova

Maravianan di Kreashon Ta Alabá Yehova

Maravianan di Kreashon Ta Alabá Yehova

YEHOVA DIOS ta mas glorioso ku hende imperfekto por imaginá. Su obranan di kreashon riba tera i den shelu ta alab’é i ta laga nos keda sumamente impreshoná.—Salmo 19:1-4.

Komo Kreadó i Soberano di universo, sin duda Yehova meresé pa nos tend’é ora e ta papia. Di otro banda, nos lo keda hopi asombrá si e papia ku nos, komo simpel hende, aki riba tera! Suponé ku e papia ku bo, tal bes pa medio di un angel. Sigur lo bo presta atenshon, no ta bèrdat? E hòmber rekto Jòb lo mester a skucha ku hopi atenshon ora Dios a papia kuné un 3.500 aña pasá. Kiko nos por siña for di loke Dios a bisa Jòb relashoná ku tera i universo?

Ken A Pone Fundeshi di Tera, i Ken Ta Kontrolá Laman?

For di un warwarú, Dios ta puntra Jòb tokante tera i laman. (Jòb 38:1-11) No ta un arkitekto humano a disidí kon grandi tera mester tabata i despues a yuda form’é. Komparando tera ku un edifisio, Dios a puntra Jòb: “Ken a pone su piedra-di-skina?” Hende sigur ku nò! E yunan angelikal di Dios a opservá i a alegrá ora Yehova a krea e planeta aki.

Laman ta manera un yu chikitu kompará ku Dios, kende na un manera figurativo ta bistié paña. Ta manera kos ku laman a ‘basha afó i sali for di matris.’ Dios ta pone límite pa laman komo si fuera ku bara i porta na lòk, i e forsanan di gravedat di luna ku solo ta kousa marea haltu i marea abou.

The World Book Encyclopedia ta bisa: “Bientu ta kousa mayoria ola di laman, for di esnan mas chikitu te na e olanan gigantesko di horkan di mas ku 100 pia (30 meter) haltu. . . . Despues ku e bientunan baha, e olanan ta sigui move riba superfisie di laman i por rekoré distansianan grandi for di kaminda nan a originá. Nan ta bira mas plat i mas largu. Finalmente, e olanan ta alkansá kosta, kaminda nan ta dal kibra i skuma.” Laman ta obedesé e mandamentu aki di Dios: “Te aki bo ta yega, ma no mas leu; i aki bo olanan orguyoso lo para.”

Ken Ta Pone Mainta Habri?

Siguientemente Dios ta puntra Jòb tokante e efektonan di lus i otro kosnan ku el a krea. (Jòb 38:12-18) Ningun hende no por kontrolá e sekuensia di dia i anochi. Na moda di papia, lus di mainta ta tene e rantnan di tera manera un paña i ta sagudí e malbadonan afó. Kisas ta ora “bira skur” pekadónan ta kometé nan maldat. (Jòb 24:15, 16) Pero klaridat di mainta ta kore ku hopi malechor.

E rayonan di mainta den man di Dios ta forma manera un seyo ku ta kousa un bunita efekto riba tera. Lus di solo ta revelá esenanan hopi kolorido, lokual ta duna nos planeta e aparensia di ta nèchi “bistí.” Jòb no a kontribuí na esaki ni e no a kana den e profundidat di laman pa tuma inventario di su tesoronan. Figurá bo ku te awe sientífikonan no tin muchu konosementu di bida den oséano!

Ken Tin e Depósitonan di Sneu i Hagel?

No tin ningun hende ku a hiba sea lus òf skuridat na su kas òf ku a drenta e depósitonan di sneu i hagel ku Dios tin reservá pa “e dia di guera i bataya.” (Jòb 38:19-23) Ora Yehova a usa hagel kontra su enemigunan na Gabaon, “tabatin mas tantu ku a muri di e piedranan di hagel ku esnan ku e yunan di Israel a mata ku spada.” (Josué 10:11) Kisas lo e usa hagel di un tamaño ku no ta ser spesifiká pa destruí e hendenan malbado ku ta sigui Gòg, esta, Satanas.—Ezekiel 38:18, 22.

Hagel tamaño di webu a mata 25 hende i heridá 200 mas den sentro di e Provinsia di Henan, China, na yüli 2002. Relashoná ku un tormenta di hagel na aña 1545, e eskultor italiano Benvenuto Cellini a skirbi: “Nos tabata na un dia di distansia for di Lyons [Fransia] . . . ora shelu a kuminsá borotá ku un zonidu durísimo di bos. . . . Despues di e bos, shelu a saka un zonidu asina fuerte i spantoso ku mi a kere sigur ku e último dia a yega; pues mi a para mi kabai un ratu, miéntras ku un áwaseru di hagel a kuminsá kai sin niun gota di awa. . . . Un dado momentu e piedranan di hagel tabatin tamaño di lamunchi grandi. . . . E tormenta a sigui pa basta ratu, pero finalmente el a stòp . . . Nos a mustra otro nos rasku- i heridanan; pero mas o ménos un mia mas aleu nos a topa un esena di destrukshon inkreibel i ku tabata pió ku loke nos a sufri. Tur e palunan a pèrdè nan blachinan i a keda destrosá; e bestianan den kunuku tabata morto; hopi kuidadó di bestia tambe a pèrdè nan bida; nos a mira monton di hagel asina grandi ku nos no por a kohe ni ku dos man.”—Autobiography (Buki II, 50), Harvard Classics, Volúmen 31, página 352-3.

Kiko lo sosodé ora Yehova habri su depósitonan di sneu i hagel kontra su enemigunan? Nan lo no tin niun chèns di sobrebibí ora Dios usa sneu i hagel pa kumpli ku su boluntat.

Ken A Traha Áwaseru, Serena i Eis?

Despues Yehova ta puntra Jòb tokante áwaseru, serena i eis. (Jòb 38:24-30) Esun ku a traha áwaseru ta Dios, i asta “desierto, kaminda no tin hende” ta haña su bendishon. No ta un tata humano a originá áwaseru i eis.

E revista Nature Bulletin ta deklará: “E karakterístika di mas straño i kisas esun di mas importante [di eis] ta ku awa ta span segun ku e ta fris . . . E kapa di eis ku ta forma i drif den un dam di awa den wenter ta permití mata i bestia di awa (piská, etc.) keda biba den e awa bou di e eis. Si . . . awa hala sera i bira mas diki segun ku e ta bira duru, eis lo bira mas pisá ku awa i senk bai fondo. Mas eis lo forma ariba te ora e dam keda kompletamente di fris. . . . Den e partinan mas friu di mundu riu-, dam-, lago- i asta oséanonan lo keda permanentemente di fris.”

Nos por ta hopi gradisidu ku laman-, riu- i damnan no ta fris kompletamente! I sin duda nos ta gradisidu ku áwaseru i serena, siendo obra di Yehova su kreashon, ta refreská e vegetashon riba tera.

Ken A Fiha e Leinan di Shelu?

Siguientemente Dios ta puntra Jòb tokante shelu. (Jòb 38:31-33) Pleyades ta un konstelashon ku ta konsistí di shete strea grandi i un kantidat di strea mas chikitu ku ta keda mas o ménos 380 aña lus (lichtjaar) leu for di solo. Hende no por “mara e kadenanan di Pleyades,” komo si fuera mara nan na tròshi. No ta eksistí un hende ku por “lòs e kabuyanan di [e konstelashon di] Orion.” I ounke nos no sa na kua grupo di strea e otro dos konstelashonnan menshoná na Jòb ta referí, un kos ta sigur, hende no por kontrolá nan ni guia nan. * Hende no por kambia “e ordenansanan di shelu,” esta, e leinan ku ta goberná e universo.

Dios a establesé e leinan ku ta dirigí e kuerponan selestial, ku ta influensiá tera su wer, mareo, atmósfera i asta e eksistensia di bida riba e planeta aki. Tuma por ehèmpel solo. The Encyclopedia Americana (Edishon di 1996) ta bisa di dje: “Rayonan di solo ta sòru pa kalor i lus riba tera, ta kontribuí na kresementu di palu ku mata, ta evaporá awa for di oséano i otro lugánan ku tin awa, ta yuda forma bientu, i ta efektuá hopi otro funshon ku ta masha importante pa eksistensia di bida riba tera.” E mesun ensiklopedia ta bisa: “Pa bo komprondé e magnitut di e poder ku lus di solo ta kontené, bo tin ku djis kòrda ku tur e poder ku tin den bientu-, dam- i riunan, i tambe tur e poder ku kombustibel natural manera palu, karbon i krudo ta kontené no ta nada mas ku e lus di solo ku un planeta chikí [tera] ku ta keda 93 mion mia leu for di solo a risibí i akumulá.”

Ken A Pone Sabiduria den e Nubianan?

Yehova ta bisa Jòb pa e tuma nota di e nubianan. (Jòb 38:34-38, NW) Hende no por duna òrdu pa un nubia presentá i laga su awa kai. Pero wak kon hende ta dependé di e siklo di awa ku e Kreadó a establesé!

Kiko ta e siklo di awa? Un obra di referensia ta bisa: “E siklo di awa ta konsistí di kuater etapa: e ta akumulá, evaporá, kai i kore. Awa ta akumulá temporalmente den suela; den laman, lago i riu; i den kapanan di eis i gletsjer. E ta evaporá for di e superfisie di tera, kondensá bira nubia i kai bèk riba tera (komo áwaseru òf sneu), i despues e ta sea kore bai laman òf evaporá di nobo den atmósfera. Kasi tur e awa ku tin riba tera a yega di pasa masha hopi biaha dor di e siklo di awa.”—Microsoft Encarta Reference Library 2005.

Nubianan kargá ta manera butishi òf poron di awa den shelu. Ora Yehova kènter nan, nan por basha asina tantu awa ku stòf ta bira lodo i forma klòmpi. Dios por manda áwaseru pero tambe e por stòp awa di kai.—Santiago 5:17, 18.

Hopi bes áwaseru ta kompañá pa werlek, pero hende no por pone werlek kumpli ku su deseonan. En kambio, ta komo si fuera werlek ta mèldu serka Dios i bisa: “Ata nos aki!” Compton’s Encyclopedia ta deklará: “Werlek ta produsí kambionan kímiko importante den atmósfera. Ora werlek kòrta, e ta generá un kalor tremendo ku ta uni nitrógeno ku oksígeno pa forma nitrato i otro supstansianan. E supstansianan aki ta kai na Tera ku áwaseru. Den e manera aki, e atmósfera tin e kapasidat pa riba un base kontinuo re-abastesé e suministro di nutrishon ku e tera tin mester pa produsí mata.” Ainda tin hopi kos enkuanto werlek ku ta un misterio pa hende pero no pa Dios.

Maravianan di Kreashon Ta Alabá Dios

E maravianan di kreashon en bèrdat ta alabá e Kreadó di tur kos. (Revelashon 4:11) Jòb lo mester a keda sumamente impreshoná ku e palabranan di Yehova relashoná ku tera i kuerponan selestial den espasio!

E maravianan di kreashon ku nos a kaba di konsiderá ta djis un par di e preguntanan i deskripshonnan presentá na Jòb. Pero, asta e pokonan ku nos a trata aki ta impulsá nos pa ekspresá ku atmirashon: “Nos no tin un idea kon grandi [Dios] ta.”—Jòb 36:26, BPK.

[Nota]

^ par. 20 Den e idioma original di Beibel, e nòmbernan di e konstelashonnan ta Kimá, Kesil, Mazarot i Ash. Por lo general, hende ta identifiká e konstelashon di Kimá komo Pleyades, i e konstelashon di Kesil komo un grupo di strea ku ta ser yamá Orion.

[Rekonosementu pa Potrèt na página 14]

Sneuvlòk: snowcrystals.net

[Rekonosementu pa Potrèt na página 15]

Pleyades: NASA, ESA i AURA/Caltech; piská: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./William W. Hartley