Bai na kontenido

Bai na kontenido

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Proverbionan

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Proverbionan

E Palabra di Yehova Ta Bibu

Puntonan Sobresaliente di e Buki di Proverbionan

REI SALOMON di antiguo Israel “a papia tres mil proverbio.” (1 Reinan 4:32) Akaso nos tin akseso na su dichonan sabí? Sí. E buki bíbliko di Proverbionan, kompletá rònt di aña 717 promé ku nos era, tin hopi di e proverbionan di Salomon registrá. Ta e último dos kapítulonan so ta ser atribuí na otro eskritor: Agur yu di Jake i Lemuel e rei. Asina mes, tin hende ta kere ku Lemuel ta un otro nòmber pa Salomon.

E dichonan inspirá kolekshoná den e buki di Proverbionan tin dos propósito: “pa konosé sabiduria i instrukshon.” (Proverbionan 1:2) E dichonan aki ta yuda nos atkerí sabiduria, esta, e kapasidat di mira kosnan klaramente i apliká konosementu pa resolvé problemanan. Mediante e proverbionan nos ta risibí tambe instrukshon moral òf disiplina. Ora nos ta presta atenshon na e proverbionan aki i ta hasi kaso di nan konseho, esei por influensiá nos kurason, kontribuí na nos felisidat i hiba na éksito.—Hebreonan 4:12.

‘ATKERÍ SABIDURIA I GARA INSTRUKSHON’

(Proverbionan 1:1–9:18)

“Sabiduria ta sklama den kaya,” segun Salomon. (Proverbionan 1:20) Dikon ta bon pa nos skucha su stèm duru i kla? Kapítulo 2 ta menshoná hopi benefisio di atkerí sabiduria. Kapítulo 3 ta trata kon pa buska intimidat ku Yehova. Kaba Salomon ta bisa: “E prinsipio di sabiduria ta [òf, “sabiduria ta e kos prinsipal,” NW]: Atkerí sabiduria; i riba tur kos, atkerí komprondementu; gara instrukshon; no lag’é bai.”—Proverbionan 4:7, 13.

Kiko lo yuda nos resistí e maneranan di anda inmoral di mundu? Kapítulo 5 di Proverbionan ta kontestá: Ehersé prudensia, es desir, usa nos kapasidat di pensa, i rekonosé e kamindanan seduktivo di mundu. Pensa tambe riba e preis haltu ku bo ta paga ora ku bo kometé inmoralidat. E kapítulo despues ta spièrta kontra práktikanan i aktitutnan ku ta pone nos relashon ku Yehova na peliger. Kapítulo 7 ta duna un deskripshon masha balioso di e manera ku un persona inmoral ta aktua. Kapítulo 8 ta presentá e balor i atrakshon di sabiduria den un manera fasinante. Anto kapítulo 9, un konklushon stimulante di e proverbionan tratá te ku einan, ta ser presentá komo un ilustrashon eksitante ku ta motivá nos pa trata di alkansá sabiduria.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

1:7; 9:10—Den ki manera temor di Yehova ta “e prinsipio di konosementu” i “e prinsipio di sabiduria”? Sin e temor di Yehova, no por tin berdadero konosementu, pasobra e ta Kreadó di tur kos i Outor di e Skritura. (Romanonan 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) E ta e Fuente di tur e konosementu aki. P’esei, tal konosementu ta kuminsá ku e temor respetuoso di Yehova. Tambe temor di Dios ta e prinsipio di sabiduria pasobra no por tin sabiduria sin konosementu. Ademas, un persona ku no tin temor di Yehova lo no usa su konosementu pa onra e Kreadó.

5:20; 7:5—Dikon un prostituta ta ser yamá “un muhé stranhero”? Proverbionan 2:16 i 17 ta deskribí un “muhé straño” komo un hende ku “ta lubidá e aliansa di su Dios.” Ken ku a adorá dios falsu òf ku a skohe pa ignorá e Lei di Moisés, inkluso un prostituta, a ser yamá un stranhero.—Jeremias 2:25; 3:13.

7:1, 2—Kiko “mi palabranan” i “mi mandamentunan” ta enserá? Fuera di e siñansanan di Beibel, esakinan ta enserá reglanan di famia ku mayornan ta stipulá pa bienestar di nan famia. Hóbennan tin ku kumpli ku esakinan i tambe ku e siñansanan bíbliko ku nan ta haña for di nan mayornan.

8:30—Ken ta e “trahadó eksperto”? Sabiduria presentá komo si fuera un persona ta yama su mes un trahadó eksperto. Aparte di ser usá komo un método literario pa splika e karakterístikanan di sabiduria, e personifikashon aki ta referí figurativamente na Dios su Yu primogénito, Hesukristu, den su eksistensia prehumano. El a ser ‘kreá na prinsipio di Dios su kaminda,’ hopi promé ku el a nase komo hende riba tera. (Proverbionan 8:22) Komo “un trahadó eksperto,” el a traha aktivamente huntu ku su Tata durante kreashon di tur kos.—Kolosensenan 1:15-17.

9:17—Kiko ta “awa hòrtá,” i dikon e ta “dushi”? Beibel ta kompará e plaser di intimidat seksual denter di matrimonio ku e bebementu di awa refreskante for di un pos. P’esei awa hòrtá ta representá relashonnan seksual inmoral den sekreto. (Proverbionan 5:15-17) E idea di hasié den sekreto i sin ser deskubrí ta laga e awa ei parse dushi.

Lès pa Nos:

1:10-14. Nos mester tene kuidou pa pekadónan su promesanan di rikesa no tenta nos i pone nos bai den nan mal kaminda.

3:3. Nos mester duna gran balor na miserikòrdia [“bondat amoroso,” NW] i bèrdat. Ademas, nos mester desplegá nan pa tur hende mira, meskos ku nos lo a hasi ku un koyar masha balioso. Tambe nos tin ku inskribí e kualidatnan aki riba nos kurason, es desir, hasi nan un parti integral di nos personalidat.

4:18. Konosementu spiritual ta oumentá progresivamente. Pa keda den e lus, nos tin ku sigui demostrá di ta humilde i mansu.

5:8. Nos mester keda leu for di tur influensia inmoral, sea ku esei ta bin via muzik, entretenimentu, Internet òf buki i revista.

5:21. Un persona ku stima Yehova lo entregá su bon relashon ku e Dios berdadero a kambio di djis un ratu di plaser? Klaru ku nò! E motivashon di mas fuerte pa mantené puresa moral ta di ser konsiente di e echo ku Yehova ta wak nos kamindanan i ta tene nos responsabel pa loke nos hasi.

6:1-5. E versíkulonan aki ta duna nos masha bon konseho pa no “para bòrg,” òf hasi un kompromiso finansiero imprudente, pa otro hende! Si nos mira, despues di analisá esei mas kuidadosamente, ku e akshon ku nos a tuma no ta sabí, nos mester hasi tur loke nos por i bai ‘insistí serka nos próhimo’ mesora pa korigí e asuntu.

6:16-19. E versíkulonan aki ta abarká shete kategoria básiko ku ta enserá kasi tur tipo di malecho. Nos mester kultivá un odio pa nan.

6:20-24. Un kriansa basá riba leinan bíbliko por protehá bo di kai den e trampa di inmoralidat seksual. Mayornan no mester neglishá di duna e tipo di edukashon aki.

7:4. Nos mester kultivá un kariño pa sabiduria i komprondementu.

PROVERBIONAN INDIVIDUAL PA GUIA NOS

(Proverbionan 10:1–29:27)

E restu di e proverbionan di Salomon ta dichonan individual breve i al kaso. Presentá prinsipalmente komo kontraste, paralelo i komparashon, nan ta transmití lèsnan potente relashoná ku kondukta, manera di papia i aktitut.

Kapítulonan 10 te ku 24 ta enfatisá e balor di temor respetuoso pa Yehova. “E hendenan di Ezekias, rei di Huda,” a kopia e proverbionan di kapítulo 25 te ku 29. (Proverbionan 25:1) E proverbionan aki ta siña hende dependé riba Yehova i tambe mas lèsnan sumamente importante.

Kontesta Riba Pregunta Bíbliko:

10:6—Kon “violensia ta tapa boka di e malbado”? Komo ku e malbado por lo general ta ser tratá ku enemistat, e manera agresivo ku otro hende ta trat’é podisé ta tapa su boka, pon’é keda ketu. E versíkulo aki na hebreo original por transmití tambe un otro nifikashon pasobra e Tradukshon di Mundu Nobo ta tradusí e frase aki asin’aki: “Enkuanto e boka di esnan malbado, e ta tapa violensia.” Esaki por ta den e sentido ku e malbadonan ku palabranan dushi ta skonde òf tapa nan intenshon malisioso di hasi otro hende daño.

10:10—Kon “esun ku kinipí wowo ta kousa problema”? “Un hende ku no ta sirbi pa nada” kisas no solamente ta hasi uso di un “boka engañoso” sino tambe ta purba skonde su motibunan dor di hasi seña ku su kurpa, manera por ehèmpel “kinipí wowo.” (Proverbionan 6:12, 13) E tipo di engaño aki por kousa su víktima hopi angustia mental.

10:29—Kiko ta ‘e kaminda di Yehova’? Esaki ta referí na e manera ku Yehova ta trata ku humanidat i no na e estilo di bida ku nos mester sigui. Dios su trato ku hende ta nifiká siguridat pa esnan rekto pero destrukshon pa hasidónan di maldat.

11:31—Dikon e malbado mester haña mas rekompensa ku e hustu? Den e versíkulo aki rekompensa ta referí na e grado di kastigu ku kada un ta risibí. Ora e persona hustu kometé un eror, e rekompensa ku e ta risibí pa su eror ta disiplina. E malbado ta peka deliberadamente i ta nenga di kambia i bai hasi bon. P’esei e ta meresé i ta haña un kastigu severo.

12:23—Kon un persona ta ‘keda ketu tokante konosementu’? Esei no ke men ku e persona no ta desplegá niun tiki konosementu. Mas bien, e ta nifiká ku e ta desplegá konosementu na un manera diskreto, e no ta kana broma ku su konosementu.

18:19—Den ki sentido “un ruman ofendí ta mas difísil pa gana ku un stat fortifiká”? Meskos ku un stat fortifiká ku ta ser sitiá ta nenga di hasi konseshon, un persona asina ta nenga firmemente di pordoná un eror. Un pleitu entre e ku esun ku a ofend’é fásilmente por bira mesun tipo di barera ku e “baranan di un kastel.”

Lès pa Nos:

10:11-14. Pa nos palabranan por ta edifikante, nos mente mester ta yená ku konosementu eksakto, nos kurason mester ta motivá pa amor, anto sabiduria mester dikta kiko ta sali for di nos boka.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. No papia muchu hopi i pensa promé ku nos papia.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Yehova ke pa nos ta onesto den nos asuntunan di negoshi.

11:4. Ta bobo pa kore tras di rikesa material a kosto di estudio personal di Beibel, asistensia na reunion, orashon i sirbishi di vèlt.

13:4. “Antohá” un posishon di responsabilidat den e kongregashon òf bida den e mundu nobo riba su mes no ta basta. Tambe nos mester ta diligente i hasi esfuerso pa kumpli ku e rekisitonan.

13:24; 29:15. Un mayor amoroso no ta mima su yu òf pasa por haltu di su faltanan. Mas bien, un tata òf mama ta tuma akshon pa korigí i eliminá e faltanan ei promé ku nan saka rais.—Proverbionan 29:21, BPK.

14:10. E konsuelo emoshonal ku otro hende por ofresé nos ta limitá. No ta tur biaha nos por ekspresá nos sintimentunan di mas profundo presisamente ni no ta semper hende rònt di nos por komprondé nan. Tin algun difikultat ku podisé nos tin ku soportá dor di dependé solamente riba Yehova.

15:7. Nos no mester konta tur loke nos sa na un persona den un solo biaha, meskos ku un kunukero no ta basha tur su simianan na un solo lugá. E persona sabí ta plama su konosementu tiki-tiki segun ku tin e nesesidat.

15:15; 18:14. Un aktitut mental positivo lo yuda nos haña goso, asta den sirkunstansianan ku ta kousa angustia.

17:24. Distinto for di “un bobo,” kende su mente i su wowonan ta dual rònt en bes di enfoká riba asuntunan importante, nos mester buska komprondementu di manera ku nos por aktua ku sabiduria.

23:6-8. Nos mester evitá di ta hipókrita den nos manera di mustra hospitalidat.

27:21. Elogio por revelá ken nos ta realmente. Nos ta mustra ku nos ta humilde ora ku elogio ta motivá nos pa rekonosé ku nos mester ta gradisidu na Yehova pa tur kos i ta stimulá nos pa sigui sirbié. Nos ta mustra ku nos falta humildat ora ku elogio ta laga nos sinti nos mes superior.

27:23-27. Usando e marko di sirkunstansia di bida den kunuku, e proverbionan aki ta enfatisá e balor di haña satisfakshon den un bida simpel ku ta e resultado di trabou diligente. Foral nan mester yuda nos komprondé ku nos mester dependé riba Dios. *

28:5. Si nos ta ‘buska Yehova’ mediante orashon i un estudio di su Palabra, nos por “komprondé tur kos” ku nos mester pa sirbié aseptablemente.

‘MENSAHENAN DI PESO’

(Proverbionan 30:1–31:31)

E buki bíbliko di Proverbionan ta konkluí ku dos “mensahe di peso.” (Proverbionan 30:1, NW; 31:1, NW) Mediante komparashonnan ku ta stimulá nos pensamentu, e mensahe di Agur ta ilustrá kon imposibel ta pa satisfasé golosidat i pa detektá e maneranan ku un hòmber ta purba sedusí un mucha muhé. * Tambe e ta spièrta pa no halsa bo mes i no usa lenguahe ku ta ekspresá rabia.

E mensahe di peso ku Lemuel a haña di su mama ta kontené bon konseho tokante uso di biña i bebida stèrki i tambe tokante husgamentu den hustisia. E deskripshon di un bon esposa ta terminá ku e deklarashon: “Dun’é di e fruta di su mannan, i laga su mes obranan gab’é.”—Proverbionan 31:31.

Atkerí sabiduria, aseptá disiplina i instrukshon, kultivá temor di Dios, dependé riba Yehova. E proverbionan inspirá ta siña nos algun lès masha balioso! Pues, laga nos apliká nan konseho i asina eksperensiá e felisidat di ‘e hende ku ta teme Yehova.’—Salmo 112:1.

[Nota]

^ par. 13 Wak E Toren di Vigilansia na spañó di 1 di ougùstùs 1991, página 31.

^ par. 15 Wak E Toren di Vigilansia na spañó di 1 di yüli 1992, página 31.

[Plachinan na página 16]

Yehova ta e Fuente di tur berdadero konosementu

[Plachi na página 18]

Kiko ke men “plama konosementu”?