Bai na kontenido

Bai na kontenido

“Nunka Paga Malu ku Malu na Ningun Hende”

“Nunka Paga Malu ku Malu na Ningun Hende”

“Nunka Paga Malu ku Malu na Ningun Hende”

“Nunka paga malu ku malu na ningun hende. Respetá loke ta korekto den bista di tur hende.”—ROMANONAN 12:17.

1. Ki tipo di komportashon ta komun?

SI UN mucha su ruman mester push’é, por lo general e mucha su promé reakshon ta pa pusha su ruman bèk. Lamentablemente, e komportashon ei di paga malu ku malu no ta limitá na mucha. Hopi hende grandi ta aktua meskos. Ora un hende ofendé nan, nan ke pag’é bèk. Klaru ku mayoria di adulto lo no pusha e otro persona literalmente bèk, pero hopi di nan lo push’é den maneranan sutil. Podisé nan ta plama redu perhudisial tokante e ofensor òf nan ta buska manera pa strob’é di bai dilanti. Sea kual sea e método ku nan usa, e intenshon ta keda meskos, esta, nan ke paga e hende bèk, tuma vengansa òf represaya.

2. (a) Dikon kristiannan berdadero ta resistí e impulso pa paga malu ku malu? (b) Nos lo konsiderá ki preguntanan i kua kapítulo di Beibel?

2 Ounke e impulso pa paga un hende bèk loke el a hasi bo tin rais profundo, kristiannan berdadero ta resistí di aktua di akuerdo kuné. Mas bien nan ta hasi esfuerso pa sigui e konseho di apòstel Pablo: “Nunka paga malu ku malu na ningun hende.” (Romanonan 12:17) Kiko lo motivá nos pa biba di akuerdo ku e norma haltu ei? Na ken nos no mester paga malu ku malu? Ki benefisionan nos lo kosechá si nos frena nos mes di paga malu ku malu? Pa kontestá e preguntanan ei, laga nos analisá e konteksto di e palabranan di Pablo i wak kon Romanonan kapítulo 12 ta mustra ku e kaminda korekto, amoroso i humilde pa sigui ta di no paga malu ku malu. Nos lo konsiderá e tres aspektonan aki un pa un.

“P’esei Mi Ta Roga Boso”

3, 4. (a) Kiko Pablo a trata kuminsando na Romanonan kapítulo 12, i dikon su uso di e palabra “p’esei” ta importante? (b) Ki efekto e miserikòrdia di Dios lo mester tabatin riba e kristiannan na Roma?

3 Kuminsando na kapítulo 12, Pablo a trata kuater tópiko ligá ku otro ku ta influensiá e bida di un kristian. El a deskribí nos relashon ku Yehova, ku rumannan den fe, ku hende no-kreyente i ku outoridatnan gubernamental. Pablo a indiká ku tabatin un motibu básiko pa resistí mal inklinashon, inkluso e impulso pa paga malu ku malu, ora el a deklará: “P’esei mi ta roga boso, rumannan, pa medio di e miserikòrdianan di Dios.” (Romanonan 12:1) Tuma nota di e palabra “p’esei,” ku ta nifiká “en bista di lo anterior.” Pablo de echo tabata bisando: ‘En bista di loke mi a kaba di splika boso, mi ta roga boso pa hasi loke mi ta bai bisa boso awor.’ Ta kiko Pablo a kaba di splika e kristiannan na Roma?

4 Den e promé 11 kapítulonan di su karta, Pablo a papia di e oportunidat maravioso ku tabatin disponibel pa tantu personanan hudiu komo no-hudiu bira gobernante huntu ku Kristu den e Reino di Dios, un speransa ku Israel natural a nenga di aseptá. (Romanonan 11:13-36) E privilegio presioso ei a bira posibel solamente “pa medio di e miserikòrdianan di Dios.” Kon un kristian lo mester a reakshoná riba e gran bondat inmeresí aki di Dios? Nan kurason lo mester a yena ku asina un gratitut profundo ku nan lo a sinti nan konmoví pa hasi loke Pablo a deklará siguientemente: “Presentá boso kurpanan komo sakrifisionan bibu i santu, aseptabel pa Dios, kual ta boso sirbishi spiritual di adorashon.” (Romanonan 12:1) Pero kon e kristiannan ei por a presentá nan mes komo ‘un sakrifisio’ na Dios?

5. (a) Kon un persona por ofresé su mes komo ‘un sakrifisio’ na Dios? (b) Ki prinsipio mester a influensiá e kondukta di un kristian?

5 Pablo a sigui splika: “No sea konforme e mundu aki, ma sea transformá pa medio di e renobamentu di boso mente, pa boso por komprobá kiko ta e bon i agradabel i perfekto boluntat di Dios.” (Romanonan 12:2) En bes di permití e spiritu di mundu forma nan manera di pensa, nan tabatin ku renobá nan mente pa e ta segun e manera di pensa di Kristu. (1 Korintionan 2:16; Filipensenan 2:5) E prinsipio ei lo mester a influensiá e kondukta diario di tur kristian berdadero, inkluso di nos awe.

6. A base di e rasonamentu di Pablo ku nos ta haña na Romanonan 12:1 i 2, kiko ta motivá nos pa evitá di tuma represaya?

6 Kon e rasonamentu di Pablo na Romanonan 12:1 i 2 ta yuda nos? Meskos ku e kristiannan ungí pa spiritu santu ei na Roma, nos ta masha gradisidu pa e gran kantidat di ekspreshonnan di miserikòrdia ku Dios kontinuamente ta demostrá na nos i ta sigui demostrá na nos tur dia di nos bida. P’esei, un kurason yen di gratitut ta motivá nos pa sirbi Dios ku tur nos forsa, rekurso i kapasidat. E deseo sinsero ei ta motivá nos tambe pa hasi nos máksimo esfuerso pa pensa manera Kristu ta pensa i no manera e mundu. Anto unabes nos tin e mente di Kristu, esei ta influensiá e manera ku nos ta trata otro hende, tantu rumannan den fe komo hende no-kreyente. (Galationan 5:25) Por ehèmpel: Si nos ta pensa manera Kristu ta pensa, nos ta sinti nos obligá di resistí e impulso pa tuma represaya.—1 Pedro 2:21-23.

“Laga Amor Ta Sin Hipokresia”

7. Ki tipo di amor Pablo a papia di dje na Romanonan kapítulo 12?

7 Nos ta frena nos mes di paga malu ku malu no solamente pasobra esei ta e kos korekto pa hasi sino tambe pasobra esei ta e proseder amoroso. Tuma nota kon apòstel Pablo seguidamente a analisá kon amor ta enbolbé den e asuntu aki. Den e buki di Romanonan, Pablo a usa vários biaha e palabra “amor” (a·gá·pe na griego) ora e tabata referí n’e amor di Dios i di Kristu. (Romanonan 5:5, 8; 8:35, 39) Sin embargo, den kapítulo 12, Pablo a usa a·gá·pe den un manera diferente, esta, papiando tokante amor ku mester mustra na otro hende. Despues di a deklará ku tin diferente don spiritual i ku nan ta presente den algun kreyente, Pablo a menshoná un kualidat ku tur kristian mester kultivá. El a bisa: “Laga amor ta sin hipokresia.” (Romanonan 12:4-9) Mustramentu di amor na otro hende ta un marka di identifikashon básiko di kristiannan berdadero. (Marko 12:28-31) Pablo a animá nos pa hasi sigur ku e amor ku nos ta mustra komo kristian ta amor sinsero.

8. Kon nos por mustra amor sin hipokresia?

8 Ademas, Pablo a bisa kon nos ta demostrá amor sin hipokresia: “Aboresé loke ta malu; tene firme na loke ta bon.” (Romanonan 12:9) “Aboresé” i “tene firme” ta palabranan fuerte. Un otro tradukshon pa “aboresé” por ta “odia masha tantu mes.” Nos no mester djis odia e konsekuensianan di maldat sino tambe e maldat riba su mes. (Salmo 97:10) E palabra “tene firme” ta un tradukshon di e palabra griego ku literalmente ta nifiká “pega ku leim.” Un kristian ku tin amor sinsero ta di leim òf pegá asina duru na e kualidat di bondat ku esei ta bira un parti inseparabel di su personalidat.

9. Ki konseho Pablo a duna bes tras bes?

9 Pablo a menshoná bes tras bes un manera spesial di mustra amor. El a deklará: “Bendishoná esnan ku ta persiguí boso; bendishoná i no maldishoná.” “Nunka paga malu ku malu na ningun hende.” “Nunka no venga boso mes, stimánan.” “No laga malu vense bo, ma mas bien vense malu ku bon.” (Romanonan 12:14, 17-19, 21) E palabranan di Pablo ta mustra bon kla kon nos mester trata hende no-kreyente, asta esnan ku ta oponé nos.

“Bendishoná Esnan Ku Ta Persiguí Boso”

10. Den ki manera nos por bendishoná nos persiguidónan?

10 Kon nos ta kumpli ku e konseho di Pablo: “Bendishoná esnan ku ta persiguí boso”? (Romanonan 12:14) Hesus a bisa su siguidónan: ‘Stima boso enemigunan i hasi orashon pa esnan ku ta persiguí boso.’ (Mateo 5:44; Lukas 6:27, 28) Pues, un manera den kua nos ta bendishoná nos persiguidónan ta dor di hasi orashon pa nan, pidiendo Dios pa si kualke un di nan ta oponé nos den nan ignoransia, Yehova por habri nan wowo pa e bèrdat. (2 Korintionan 4:4) Ta bèrdat ku por parse straño pa pidi Dios bendishoná un persiguidó. Sin embargo, mas nos manera di pensa ta reflehá esun di Kristu, mas nos lo por mustra amor na nos enemigunan. (Lukas 23:34) Kiko lo por ta e resultado di mustra tal amor?

11. (a) Kiko nos por siña for di e ehèmpel di Esteban? (b) Manera e bida di Pablo a ilustrá, ki kambio por tuma lugá den algun persiguidó?

11 Esteban, por ehèmpel, tabata un kristian ku a hasi orashon pa su persiguidónan, i su orashon no tabata enbano. Poko despues di Pentekòste di aña 33 di promé siglo, opositornan di e kongregashon kristian a arestá Esteban i a lastr’é bai kuné pafó di Yerusalèm i a piedr’é. Promé ku el a muri, el a grita: “Señor, no tuma e piká aki di nan na kuenta!” (Echonan 7:58–8:1) Un di e hòmbernan ku Esteban a resa p’e e dia ei tabata Saulo, kende a para wak i aprobá e asesinato di Esteban. Mas despues, Hesus resusitá a aparesé na Saulo. E eks-persiguidó ei a bira un siguidó di Kristu i despues a bira apòstel Pablo, esun ku a skirbi e karta na e Romanonan. (Echonan 26:12-18) Na armonia ku e orashon di Esteban, Yehova evidentemente a pordoná Pablo pa su piká di tabata un persiguidó. (1 Timoteo 1:12-16) Pues, ta di komprondé ku Pablo a animá kristiannan: “Bendishoná esnan ku ta persiguí boso”! E tabata sa di eksperensia ku algun persiguidó ku tempu lo por a bira sirbidó di Dios. Den nos tempu, algun persiguidó tambe a bira kreyente debí na e kondukta pasífiko di e sirbidónan di Yehova.

“Sea na Pas ku Tur Hende”

12. Kon e palabranan di Romanonan 12:9 i 17 ta konektá ku otro?

12 Pablo su siguiente instrukshon enkuanto kon pa trata hende kreyente i no-kreyente ta: “Nunka paga malu ku malu na ningun hende.” E deklarashon ei ta lógiko en bista di loke el a bisa mas promé, esta: “Aboresé loke ta malu.” Al fin i al kabo, kon un persona lo por bisa ku realmente e ta aboresé loke ta malu, si e ta usa loke ta malu pa paga otro hende bèk? Esei lo ta kontrario di demostrá amor “sin hipokresia.” Kaba Pablo a bisa: “Respetá [òf, “perkurá,” NW] loke ta korekto den bista di tur hende.” (Romanonan 12:9, 17) Kon nos ta apliká e palabranan ei?

13. Kon nos ta komportá nos mes “den bista di tur hende”?

13 Mas promé, Pablo a skirbi den su karta na e Korintionan tokante e persekushon ku e apòstelnan a konfrontá. El a bisa: “Nos a bira un spetakel [“espektákulo teatral,” NW] pa mundu, tantu pa angel komo pa hende. . . . Ora nos wòrdu insultá, nos ta bendishoná; ora nos wòrdu persiguí, nos ta soportá; ora nos wòrdu kalumniá, nos ta purba di rekonsiliá.” (1 Korintionan 4:9-13) Den e mesun manera, hende di e mundu aki ta vigilá kristiannan berdadero djawe. Ora e hendenan rònt di nos ta opservá e kosnan ekselente ku nos ta hasi asta ora nos ta ser tratá inhustamente, nan lo por ta inkliná na reakshoná mas faborablemente riba nos mensahe kristian.—1 Pedro 2:12.

14. Te kon leu nos mester bai pa ta na pas ku hende?

14 Pero te kon leu nos mester promové pas? Nos mester bai mas leu posibel. Pablo a bisa su rumannan kristian: “Si ta posibel, asina leu ku ta dependé di boso, sea na pas ku tur hende.” (Romanonan 12:18) “Si ta posibel” i “asina leu ku ta dependé di boso” ta pone sierto límite, pasobra nan ta indiká ku no ta tur biaha ta posibel pa ta na pas ku otro hende. Por ehèmpel, nos lo no desobedesé un mandamentu di Dios djis pa keda na pas ku hende. (Mateo 10:34-36; Hebreonan 12:14) Pero tòg, nos ta hasi tur loke rasonablemente nos por—sin komprometé prinsipionan hustu—pa ta na pas “ku tur hende.”

“No Venga Boso Mes”

15. Ki motibu pa legumai tumamentu di vengansa nos ta haña na Romanonan 12:19?

15 Pablo a duna un otro motibu konvinsente pa no paga malu ku malu; el a mustra ku esei ta e kaminda di humildat pa sigui. El a deklará: “No venga boso mes, stimánan, ma laga lugá pa e furia di Dios, pasobra ta pará skirbí: ‘Ta di mi vengansa ta, ami lo paga bèk,’ Señor ta bisa.” (Romanonan 12:19) Un kristian ku ta purba tuma vengansa ta aktuando ku arogansia. E ta tribi hunga un papel ku ta pertenesé na Dios. (Mateo 7:1) Es mas, dor di tuma e asuntu den su mes man, e ta demostrá un falta di fe den e garantia ku Yehova a duna: “Ami lo paga bèk.” Na kontraste, kristiannan berdadero ta konfia ku Yehova lo “hasi hustisia na su skohínan.” (Lukas 18:7, 8; 2 Tesalonisensenan 1:6-8) Humildemente nan ta laga e tumamentu di vengansa den man di Dios.—Jeremias 30:23, 24; Romanonan 1:18.

16, 17. (a) Kiko ke men “montoná karbon sendí” riba un persona su kabes? (b) Abo personalmente a yega di mira kon bondat a suavisá e kurason di un persona no-kreyente? Si ta asina, duna un ehèmpel.

16 Tuma vengansa kontra un enemigu probablemente lo hasi su kurason duru, pero trat’é ku bondat lo por suavisá su kurason. Kon bin? Tuma nota di e palabranan di Pablo na e kristiannan na Roma. El a bisa: “Si bo enemigu tin hamber, dun’é di kome, i si e tin set, dun’é di bebe; pasobra hasiendo asina lo bo montoná karbon sendí riba su kabes.” (Romanonan 12:20; Proverbionan 25:21, 22) Kiko esaki a nifiká?

17 “Montoná karbon sendí riba su kabes” ta un ekspreshon figurativo ku ta basá riba e manera ku nan tabata dirti metal den tempu bíbliko. Nan tabata hinka por ehèmpel piedranan ku a kontené metal den un fòrnu, i a pone un kapa di karbon bou di e piedranan pero tambe riba nan. E karbon sendí, montoná riba e piedranan, a oumentá e kayente di tal grado ku e metal duru a dirti i a separá for di e impuresanan di e piedranan. Den mesun manera, ora nos mustra bondat na un opositor, nos por “dirti” e parti duru di su kurason i saka na kla su mihó kualidatnan. (2 Reinan 6:14-23) De echo, hopi miembro di e kongregashon kristian a ser atraé na adorashon berdadero na promé instante debí na e kosnan bondadoso ku e sirbidónan di Yehova a hasi pa nan.

Motibunan Dikon Nos No Ta Paga Malu ku Malu

18. Dikon e kaminda korekto, amoroso i humilde pa sigui ta di no paga malu ku malu?

18 Den e konsiderashon kòrtiku aki di Romanonan kapítulo 12, nos a mira vários motibu importante dikon nos no ta “paga malu ku malu na ningun hende.” Di promé, frena nos mes di paga malu ku malu ta e proseder korekto pa sigui. En bista di e miserikòrdia ku Dios a mustra na nos, ta korekto i rasonabel ku nos ta ofresé nos mes na Yehova i boluntariamente ta obedesé su mandamentunan, inkluso e mandamentu pa stima nos enemigunan. Di dos, nenga di paga malu ku malu ta e proseder amoroso pa sigui. Dor di legumai di paga malu ku malu i na lugá di esei promové pas, nos amorosamente ta spera di por yuda asta algun opositor feros di bira adoradó di Yehova. Di tres, frena nos mes di paga malu ku malu ta e proseder humilde pa sigui. Tuma vengansa lo ta un akto di arogansia, pasobra Yehova ta deklará: “Ta di mi vengansa ta.” Ademas, e Palabra di Dios ta spièrta: “Ora ku orguyo bin, desonor tambe ta bin, ma sabiduria ta serka e humildenan.” (Proverbionan 11:2) Si sabiamente nos ta laga tumamentu di vengansa den man di Dios, nos lo ta demostrá humildat.

19. Kiko nos lo konsiderá den e siguiente artíkulo?

19 Pablo a resumí su konsiderashon di e manera ku nos mester trata otro hende, animando kristiannan: “No laga malu vense bo, ma mas bien vense malu ku bon.” (Romanonan 12:21) Kua ta e forsanan maligno ku nos ta konfrontá awe? Kon nos por vense nan? Den e siguiente artíkulo nos lo haña kontesta riba e preguntanan aki i otronan mas relashoná ku nan.

Bo Por Splika?

• Ki konseho nos ta haña bes tras bes den Romanonan kapítulo 12?

• Kiko lo motivá nos pa no tuma represaya?

• Ki benefisionan nos i otro hende lo kosecha si nos no ta “paga malu ku malu”?

[Preguntanan di Estudio]

[Kuadro na página 22]

Romanonan kapítulo 12 ta deskribí un kristian su relashon ku

• Yehova

• rumannan den fe

• hende no-kreyente

[Plachi na página 23]

Pablo su karta na e Romanonan ta duna kristiannan konseho práktiko

[Plachi na página 25]

Kiko nos por siña for di e ehèmpel di disipel Esteban?