Bai na kontenido

Bai na kontenido

E Hòfi di Edén Realmente A Eksistí?

E Hòfi di Edén Realmente A Eksistí?

BO KONOSÉ e historia di Adam ku Eva i e hòfi di Edén? Hende rònt mundu konosé e relato. Pakiko no les’é pa bo mes? E ta keda na Génesis 1:​26–3:24. At’akí un resúmen di e relato:

Yehova Dios * a forma un hòmber for di stòf di tera. Dios a yam’é Adam i a pon’é den un hòfi ku ta keda den un área ku yama Edén. Dios mes a planta e hòfi akí. E hòfi tabata riku na awa i palu di fruta bunita. Meimei di e hòfi tabatin “e palu di konosementu di bon i malu.” Dios a prohibí hende di kome di e palu akí i a bisa ku si nan desobedesé nan lo muri. Ku tempu, Yehova a traha un kompañera pa Adam, esta, Eva. El a traha Eva for di ún di Adam su repchinan. Dios a duna nan e trabou di kuida e hòfi i a bisa nan pa haña yu i yena mundu.

Ora ku Eva tabata su so, un kolebra a papia kuné. E kolebra a tent’é pa kome di e fruta prohibí. El a laga Eva haña e impreshon ku Dios a gañ’é i a nenga di dun’é algu bon, algu ku lo a pon’é bira manera Dios. Eva a bai su tras i a kome e fruta prohibí. Despues, Adam a djòin Eva i a desobedesé Dios. Komo konsekuensia, Yehova a dikta sentensia kontra Adam ku Eva i e kolebra. Despues ku Dios a saka Adam ku Eva for di e hòfi bunita, angel a blòkia e entrada.

Un tempu ekspertonan, intelektualnan i historiadónan tabatin tendensia di konfirmá ku loke tin den e buki di Génesis ta bèrdat i históriko. Sinembargo, awendia ta mas popular pa kuestioná tur e tipo di kosnan ei. Pero ta dikon hende ta duda den e relato di Génesis tokante Adam ku Eva i e hòfi di Edén? Laga nos analisá kuater motibu.

1. E hòfi di Edén a eksistí di bèrdat?

Dikon tin duda enkuanto e asuntu akí? Kisas filosofia a hunga un ròl. Pa siglonan, teólogonan a spekulá ku e hòfi di Edén tabata eksistí ainda. Filósofonan griego manera Plato i Aristóteles tabatin e pensamentu ku nada riba tera ta perfekto i ku ta den shelu so tin perfekshon. Ku tempu e filosofia akí a influensiá kristiandat. P’esei, teólogonan a rasoná ku e Paradeis original lo mester tabata mas serka di shelu. * Algun a bisa ku e hòfi tabata riba un seru asina altu ku e planeta degradá akí no tabata afekt’é. Otronan a bisa ku e tabata na Polo Norte òf Polo Sur. I tin otronan a bisa ku e tabata riba luna òf den su bisindario. No ta nada straño ku henter e relato di Edén a kuminsá parse un kuenta. Algun eksperto di tempu moderno ta haña ku no ta bale la pena diskutí na unda Edén tabata situá, pasobra segun nan nunka e no a eksistí.

Sinembargo, Beibel no ta pinta e hòfi di e manera ei. Na Génesis 2:​8-14, nos ta haña algun detaye spesífiko tokante e lugá ei. E tabata situá den e parti ost di e área ku yama Edén. E riu ku a pasa dor di dje tabata splet na kuater. E relato ta menshoná nòmber di kada un di e riunan ei i ta duna un deskripshon kòrtiku na unda nan tabata pasa. Pa hopi tempu e detayenan akí a intrigá ekspertonan i hopi di nan a buska pista den e relato di Beibel akí pa nan por logra lokalisá na unda presis e hòfi di antigwedat tabata. Sinembargo, komo resultado a surgi masha hopi opinion kontradiktorio. Esei ke men ku e deskripshon di Edén, su hòfi i su riunan no ta kuadra i ku ta un kuenta e ta?

Konsiderá lo siguiente: Loke a sosodé den hòfi di Edén a tuma lugá mas o ménos 6.000 aña pasá. Moisés probablemente a usa relatonan oral òf asta dokumentonan eksistente pa skirbi e relato akí. El a skirbi e relato mas o ménos 2.500 aña despues ku e susesonan a tuma lugá. Na e momento ei, e relato di Edén ya a forma parti di historia antiguo. Awor, ta posibel ku por ehèmpel topografia di riunan ku a yuda hende orientá por a kambia atraves di desénas di siglo? E kapanan di tera ta skùif konstantemente. E área ku Edén tabata aden ta un zona di temblor. Aktualmente 17 porshento di e temblornan mas grandi na mundu ta sosodé den e área ei. Pues, ta masha normal ku kosnan ta kambia kontinuamente den e área ei. Es mas, nos simplemente no sa kon e Diluvio di dia di Noe a kambia struktura di tera. *

Pero at’akí algun echo ku sí nos ta na altura di dje: E relato di Génesis ta papia di e hòfi komo un lugá ku realmente a eksistí. Dos di e kuater riunan menshoná den e relato—Eufrates i Tigris, òf Hidekel—ta eksistí te awe, i algun di nan fuentenan di awa ta keda basta serka di otro. E relato asta ta menshoná e paisnan dor di kua e riunan ei a pasa i ta duna detaye di rekursonan natural bon konosí den e área. Pa e pueblo di Israel di antigwedat, e promé lesadónan di e relato akí, e detayenan ei tabata informativo.

Mito i kuenta sa ta spesífiko asina? Òf nan tin tendensia di laga afó detaye spesífiko ku hende fásilmente por verifiká òf deskartá? Hopi biaha kuenta ta kuminsá: “Hopi, hopi tempu pasá na un pais leu for di aki.” Sinembargo, historia por lo general ta menshoná detaye importante i esei ta e kaso ku e relato di Edén.

2. Dios realmente a forma Adam for di stòf i Eva for di ún repchi di Adam?

Siensia moderno a komprobá ku kurpa di hende ta konsistí di vários elemento—manera hidrógeno, oksígeno i karbon. Por haña tur e elementonan akí den tera. Pero kon bin kurpa di hende tin e elementonan ei?

Hopi sientífiko ta spekulá ku bida a kuminsá di su mes den formanan masha simpel ku atraves di miónes di aña gradualmente a bira mas i mas kompliká. Sinembargo, e palabra “simpel” por gaña hende, pasobra tur kos bibu—asta organismonan mikroskópiko di ún sèl—ta sumamente kompliká. No tin ningun prueba ku kualke forma di bida a bini pa kasualidat ni ku esei lo sosodé un dia. Mas bien, tur kos bibu ta duna prueba bon kla ku un mente ku inteligensia hopi mas superior ku esun di nos mester a diseñá nan. *​—Romanonan 1:20.

Imaginá ku bo ta skucha un obra maestral di un orkesta òf ta atmirá un pintura magnífiko òf un logro den teknologia. Lo bo insistí ku niun hende no a traha nan? Klaru ku nò! Anto, e obranan maestro ei no ta nada na komparashon ku e kurpa humano sumamente kompliká, bunita i ingenioso. Lo ta algu lógiko pa pensa ku e kurpa ei no tabatin un Kreador? Ademas, e relato di Génesis ta splika ku di tur e formanan di bida ku tin riba tera, ta hende so ta trahá den imágen di Dios. (Génesis 1:26) No ta nada straño ku ta hende so por imitá Dios su deseo di krea, i tin biaha produsí obranan di músika, arte i teknologia impreshonante. Nos ta keda sorprendí ku Dios su abilidat di krea ta hopi mas mihó ku di nos?

Awor, kiko nos por bisa di e muhé ku a ser kreá for di e repchi di hòmber? * Dios por a traha e muhé di otro kos, pero e manera ku el a skohe pa trah’é tabatin un nifikashon spesial. E tabata ke pa e hòmber i e muhé kasa i forma un relashon íntimo, komo si fuera ta “ún karni” nan ta. (Génesis 2:24) E manera ku hòmber i muhé ta komplementá otro, esta ku nan por forma un relashon stabil i fuerte, no ta un prueba konvinsente ku mester tin un Kreador sabí i amoroso?

Ademas, ekspertonan riba tereno di genétika moderno a rekonosé ku tur hende ta desendiente di un solo hòmber i muhé. Pues, e relato di Génesis ta irealístiko?

3. E palu di konosementu i e palu di bida no a eksistí realmente.

En realidat, e relato di Génesis no ta siña ku e palunan akí tabatin poder inusual ni sobrenatural. Mas bien, nan tabata palunan real ku Yehova a duna nifikashon simbóliko.

Hende tambe no sa duna kosnan nifikashon simbóliko? Por ehèmpel, ora hende ta papia di mustra rèspèt pa e bandera nashonal, tur hende ta komprondé ku e paña, esta e bandera, ta simbolisá nan pais. Vários rei tambe a usa sèpter i korona komo símbolo di nan outoridat komo soberano.

Pues, kiko e dos palunan a simbolisá? Hende a bini ku yen di teoria kompliká. Eigenlijk, e kontesta mes no ta difísil, pero e ta bastante profundo. E palu di konosementu di bon i malu a representá un privilegio ku ta pertenesé na Dios so: e derecho di determiná kiko ta bon i kiko ta malu. (Jeremias 10:23) No ta nada straño anto ku tabata un delitu serio pa hòrta for di e palu ei! Di otro banda, e palu di bida a representá un regalo ku Dios so por duna, esta, bida eterno.​—Romanonan 6:23.

4. Un kolebra ku ta papia ta parse kos di kuenta folklóriko.

Sin duda, e aspekto akí di e relato di Génesis por konfundí hende, spesialmente si no tene kuenta ku e otro partinan di Beibel. Sinembargo, e Skritura gradualmente ta klarifiká e misterio intrigante akí.

Ken òf kiko a pone e kolebra “papia”? Israelita di antigwedat tabata na altura di faktornan ku ta aklará ki papel e kolebra tabatin den henter e asuntu. Por ehèmpel, nan tabata sa ku maske bestia no por papia, un spiritu por hasi komo si fuera ta un bestia ta papia. Moisés a skirbi e relato di Balaam tambe; Dios a manda un angel pa pone e buriku di Balaam papia.​—Numbernan 22:​26-31; 2 Pedro 2:​15, 16.

Fuera di angel tin otro spiritu, inkluso esnan ku ta enemigu di Dios, ku por hasi milager? Moisés a mira e saserdotenan di Egipto ku a praktiká magia imitá algun di Dios su milagernan, manera kombertí un bara den un kolebra. Ta Dios su enemigunan ku ta biba den e mundu di spiritu so por a yuda nan hasi e kenshinan ei.​—Eksodo 7:​8-12.

Moisés a skirbi e buki inspirá di Jòb tambe. E buki ei ta siña nos hopi kos tokante e enemigu prinsipal di Dios, esta Satanas, kende a usa mentira pa reta e integridat di tur Yehova su sirbidónan. (Jòb 1:​6-11; 2:​4, 5) Pues, e israelitanan di antigwedat por a yega na e konklushon ku ta Satanas a usa e kolebra den Edén pa pone Eva kibra su integridat na Dios.

Ta Satanas tabata esun ku a pone e kolebra papia mentira? Hesus a bisa ku Satanas ta “un gañadó i e tata di mentira.” (Juan 8:44) “E tata di mentira” lo mester ta esun ku a lansa e promé mentira, no ta asina? E kòmbersashon ku e kolebra tabatin ku Eva ta revelá kua tabata e promé mentira. Dios a bisa ku esun ku kome di e fruta prohibí lo muri, pero e kolebra a kontradisié, bisando: “Siguramente boso lo no muri!” (Génesis 3:4) Klaramente, Hesus tabata sa ku ta Satanas a usa e kolebra. E Revelashon ku Hesus a duna apòstel Juan ta aklará e asuntu, yamando Satanas “e kolebra di antigwedat.”​—Revelashon 1:1; 12:9.

Ta realmente irasonabel pa kere ku un spiritu poderoso a pone un kolebra papia? Maske hende no tin poder manera spiritu, nan por krea efektonan spesial konvinsente manera nos ta mira den pelíkula òf teatro i nan asta ta usa téknika di buikspreker.

E Prueba di Mas Konvinsente

Bo ta di akuerdo ku hende ku ta duda den e relato di Génesis no tin un base sólido? Di otro banda, tin prueba konvinsente ku e kosnan ei realmente a sosodé.

Por ehèmpel, Beibel ta yama Hesukristu “e testigu fiel i berdadero.” (Revelashon 3:14) Komo un hende perfekto, nunka e no a gaña ni trose e bèrdat. Ademas, el a siña hende ku el a eksistí hopi tempu promé ku el a biba riba tera—de echo, el a biba huntu ku su Tata, Yehova, “promé ku mundu tabata.” (Juan 17:5) Esei ke men ku e tabata t’ei kaba ora bida riba tera a kuminsá. Ki testimonio e testigu di mas konfiabel a duna?

Hesus a papia di Adam ku Eva komo personanan ku realmente a eksistí. El a referí na nan matrimonio ora el a splika tokante Yehova su norma enkuanto monogamia. (Mateo 19:​3-6) Si nunka nan no a eksistí i e hòfi kaminda nan a biba tabata simplemente parti di un kuenta, anto e ora ei sea Hesus a ser engañá òf e tabata un gañadó. Wèl, ningun di e dos konklushonnan ei no ta posibel! Hesus tabata den shelu, i a mira e tragedia tuma lugá den e hòfi. Por tin un prueba mas konvinsente ku esei?

En realidat, si bo ta duda den e relato di Génesis esei ta nifiká ku bo ta duda den Hesus. Ademas, e duda ei ta stroba bo di komprondé algun di e tópikonan di mas importante di Beibel i tambe e promesanan di mas alentador. Laga nos ban wak dikon.

[Nota]

^ par. 3 Den Beibel, Yehova ta e nòmber di Dios.

^ par. 7 E pensamentu akí no ta bíbliko. Beibel ta siña ku tur Dios su obranan ta perfekto; korupshon ta bini for di un otro fuente. (Deuteronomio 32:​4, 5) Tempu ku Yehova a kaba di krea mundu, el a bisa ku tur loke el a traha tabata “masha bon.”​—Génesis 1:31.

^ par. 9 E Diluvio ku Dios a manda, sin duda a laba tur rastro di e hòfi di Edén. Ezekiel 31:18 ta indiká ku hopi tempu promé ku siglo 7 promé ku nos era ya “e palunan di Edén” no tabata eksistí mas. Pues, tur hende ku despues di tempu a buska e hòfi di Edén a buska pòrnada.

^ par. 14 Wak e foyeto Sinku Pregunta Importante Tokante Orígen di Bida (na spañó), publiká pa Testigunan di Yehova.

^ par. 16 Ta interesante pa mira ku siensia moderno a deskubrí algu remarkabel tokante repchi. Distinto for di otro wesunan, e por krese bèk basta e flishi rondó di e wesu keda intakto.