Skip to content

Skip to table of contents

Ke Medengei el Kmo Ngerang?

Ke Medengei el Kmo Ngerang?

A Mordekai, ngmle mera el chad?

A MORDEKAI a chad er a Chijudea el kmal klou a ultutelel el chad er a babier er a Esther. Ngika mle blebaol el Chijudea luluureor er a blil a king er a Persia er a kedeb el taem er uriul er a rak er a 500 B.C.E., er a “taem er a [King] Ahasuerus.” (Oumesingd el chad er chelecha el taem oumerang el kmo ngika Xerxes I.) A Mordekai a tirrebengii a omelasem lomekoad er a king. Me a king ulechotii omereng el saul loeak a lebsa chetengakl er mederir a rechad. Uriul er a kodellel a Haman e a king a rirellii a Mordekai el mo prime minister. Tia milsa Mordekai a klisichel lotebedii a tekingel lolsobel er a Rechijudea er a renged er a Persia me lak lokngemedeterir.​—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

A rebebil er a remesuub a reksi a kmo a babier er a Esther a di delbochel e a Mordekai a diak lemera el chad. Me nguaisei engdi sera 1941 e a remengiis a chutem a miltik a sioko el oltirakl aike el lolekoi a Biblia el kirel a Mordekai. Ngera te miltik?

A rehakase a miltik a llechukl er a Persia er a irechar el mesaod el kirel a chad el ngklel a Marduka (tekoi er a Belau e ng Mordekai). Ngika uluureor er a blil a king er a Susa el locha mle chad er omeluches. Arthur Ungnad el semmong er a reksi er a rechad er a Oriental a kmo tia mle kot el omesodel a chad el “Mordekai el diak el ngar er a Biblia” er tiakid el taem.

Seikid el taem el mei e a rebetok el hakase mla oiuid a betok el llechukl er a Persia. A bebil er ngii a lebiltik er bita er cheotelel a mats er a Persepolis el mlara chelsel a blil a mekreos el klalo. Aika el llechukl a mlara taem er a omengederederel a Xerxes I. Aika llechukl el tekoi er a Elam e sebeched el metik a ngakl er ngii el dirrek el ngar er a babier er a Esther. a

Ngakl el Mordekai (Marduka) el ngar aike el llechukl er a Persia

A bebil er aika el llechukl er a Persepolis a mesaod el kirel a chad er a temel a omengederederel a Xerxes I el ngklel a Marduka. Ngika uluureor er a blil a king el ngar er a Susa el melechesel a king. A ta er a llechukl a mesaod er ngii el kmo ngchad er oliuid. Tia kmal mesaod er a Mordekai er a Biblia. Ngika mle ofiser luluureor er a blil a King Ahasuerus (Xerxes I) e mle sebechel melekoi a kesengil e ngteblo el omelekoi. Ngika mle blechoel el dengchokl er a siseball el mora blil a king er a Susa. (Est. 2:19, 21; 3:3) Tia el siseball a mle klou el omekedecheraol e mle blil a urerir a re ofiser er a blil a king.

Ngkmal ngar ngii a klaisisiu er a Marduka losaod er ngii aika el llechukl er a Mordekai losaod er ngii a Biblia. Tirka kiliei er a osisiu el taem er a reksi, osisiu el beluu, e milsiou el ofiser er a osisiu el basio. Aika omeketakl er ngii el kmo a Marduka me a Mordekai a di bita losisiu el chad.

a Ngar er a article el lultebedii er a 1992 a Professor Edwin M. Yamauchi e kede metik a teruich el ngakl el ngar er aike el llechukl er a Persepolis, el dirrek el sebeched el metik er a babier er a Esther.