Skip to content

Skip to table of contents

Kemiu a Ruungalek, Mngesuterir a Rengelekiu el Toketek a Klaumerang er Tir

Kemiu a Ruungalek, Mngesuterir a Rengelekiu el Toketek a Klaumerang er Tir

“A re mekekerel chad ma re ekebil, . . . bo loldanges er a ngklel a RUBAK!”​—PSA. 148:12, 13.

CHELITAKL: 41, 48

1, 2. (a) Ngera me ngdiak lebeot er a ruungalek el osisecheklterir a rengelekir el mo oumerang er a Jehovah? E ngera di ta el rolel e ngmo sebechir el meruul er tiang? (b) Ngera eua el tekoi el bo dosaod?

 A RUBEKEL el ngar er a France a dmu el kmo: “Aki oumerang er a Jehovah, engdi tiang a diak lebelkul a kmo a rengelekam a mo oumerang, e le klaumerang a diak lengar er a rasech el mei. A rengeleked a kirir el di tir el omekeroul er ngii er a uldesuir.” A odam el ngar er a Australia a milluches el kmo: “A okurulel a klaumerang er a rengul a ngelekem a locha kot el klou el omelasem el bo mchelebangel er ngii. Ke locha mo omdasu el kmo ke mla onger er a keril a ngelekem e a lechub e nglmuut el mo oker er kau er a osisiu el ker er a uriul! Me a nger el mlo ungil er a rengul er chelechang, a locha mo diak a ultutelel er a klukuk.” Me a cherengel a taem el lemukeroul a rengalek, e a rebetok el oungalek a metik el kmo ngmocha kirir el mesaod a osisiu el tekoi el ousbech a telkib el dmolech el omesodel a tekoi. Te dirrek el mo mtebengii el kmo ngmla mo kirir el ousbech a kakerous el rolel a lolisechakl er a rengelekir el mo betik a rengrir er a Jehovah.

2 Me a lsekum ke oungalek, nglocha mo er ngii a taem el molatk el kmo, nglocha sebechem el losisecheklii a ngelekem el mo betik a rengul er a Jehovah e melemolem el mesiou er ngii el mo lmuut er a bo leklou? Tiang a kmal diak el sebechel el di kid el meruul er ngii. (Jer. 10:23) Sei a uchul me ngkmal kired el ultuil er a ngelsuil a Jehovah. E Ngii a mla mesterir a ruungalek a betok el ulekrael. Me ke mekerang e ngosuterir a rengelekem? A kot: (1) Bo mungil medengelterir. (2) Mosisecheklterir er aike el tekoi el kirel a Jehovah el kot el soam. (3) Mousbech a okesiu. (4) Bo leklou a rengum el bedul tir e moluluuch el olengit er a chedaol reng er a Dios.

BO MUNGIL MEDENGELTERIR A RENGELEKEM

3. Te mekerang a ruungalek e oukerebai er a rolel a lolisechakl a Jesus?

3 A Jesus a mle blechoel el oker a ker er a redisaiplo er ngii el kirel a tekoi el loumerang. (Mt. 16:13-15) Me ngsebechem el oukerebai er ngii. Me sel taem el mchadecheduch me a lechub e ke obengterir a rengelekem el meruul a tekoi, e moker er tir er a uldesuir e bechititerir me louchais a uldesuir. Tirkang, ngar er ngii a tekoi el rrau a rengrir er ngii? A 15 a rekil el odam el ngar er a Australia a dilu el kmo: “A demak a blechoel el mengedecheduch er ngak el kirel a klaumerang er ngak, e dirrek el ngosukak el mo omtab a tekoi. Me ngoker el kmo: ‘Ngerang dmu Biblia?’ ‘Ke oumerang aike el lolekoi?’ ‘E ngera me ke oumerang er ngii?’ Ngsoal a bok meduch el onger el ousbech a di tekingek e diak di kumelekl aike el lolekoi ngii me a Delak. Me sera bo klou, e ngmle kirel el mo mekemanget a nger er ngak.”

4. Ngera me ngklou a ultutelel el bo leklou a rengud e donger a kerrir a rengeleked? Ka msodii.

4 Me bo leklou a rengum a lsekum a rengelekem a meoud el mo oumerang er a osisechakl el medung er a Biblia. Mngesuterir el mo osiik a nger er a kerrir. A ta el chedam a dmu el kmo: “Bom kerekikl el omtab er a keril a ngelekem. E lak momdasu el kmo ngdiak a ultutelel, e lak molechib er kau er a tekoi el meringel er kau el mesaod er ngii.” Ngbai kmal ungil tekoi a lsekum a rengelekem a oker a ker, e le ngbelkul a kmo ngsorir el mo ungil medengelii a tekoi. A Jesus me ngdirrek el uleker a ker er a dirk lekekerei. (Monguiu er a Lukas 2:46.) A kekerei el buik er a Denmark a dilu el kmo: “Sera kulekoi el kmo, tiang ngmera el klechelid el dengar ngii, e a demak me a delak a dimlak bo lekesib a rengrir, alta e te kora mlo bekikl el kirek. Te dirrek el kmal mle ungil el onger a rokui el kerik el ousbech er a Biblia.”

5. Ngkirir a ruungalek el mekerang, alta e te omdasu el kmo ngar er ngii a klaumerang er a rengelekir?

5 Bo mungil medengelterir a rengelekem, e lak momdasu el kmo te mla mo oumerang er a Jehovah e le tir el mo oldingel e dirrek el mo er a miting. Molasem el mo medengei a uldesuir el kirel a Jehovah me a dirrek el uldesuir el kirel a Biblia. Molasem er a tkurrebab el sebechem el mo medengei el kmo, ngera el tekoi a rullii el mo meringel er tir el melemolem el blak a rengrir el mo er a Jehovah. Mongedecheduch er tir er a bek el sils sel mdak el meruul a tekoi. Moluluuch el kirir er sel taem el mobengterir me sel di lekau el tang.

MOSISECHEKLTERIR ER AIKE EL TEKOI EL KIREL A JEHOVAH EL KOT EL SOAM

6. Sel lolemolem a ruungalek el mesuub el kirel a Jehovah me a Biblia, e ngmekera aika el tekoi e ngosuterir el mo ungil osisecheklterir a rengelekir?

6 A rechad a mle dmeu a rengrir el lorrenges er a Jesus e le ngkmal mle betik a rengul er a Jehovah e dirrek el mle klou a klemedengei er ngii er a Bades. Te dirrek el mlo melechesuar el kmo ngbetik a rengul er tir, me te blak a rengrir el orrenges er Ngii. (Lk. 24:32; Jn. 7:46) Me ngdi osisiu, a lsekum a rengelekem a mo medengei el kmo ngbetik a rengum er a Jehovah e ngdirrek el mo betik a rengrir er Ngii. (Monguiu er a Duteronomi 6:5-8; Lukas 6:45.) Mada molemolem el blak a rengum el mesuub er a Biblia e monguiu aike el babilenged er a bek el taem. Monglou er a klemedengei er kau er aike el tekoi el lulemeob a Jehovah. (Mt. 6:26, 28) A cherengel a taem el lemukeroul a klemedengei er kau el kirel a Jehovah, e nglmuut el mo betok a tekoi el sebechem el osisecheklterir a rengelekem el kirel.​—Lk. 6:40.

7, 8. Ngera sebechem el rullii er sel taem el msuubii a beches el tekoi? Te mla mekerang a rebebil el oungalek?

7 Me sel msubii a beches el tekoi el kirel a Jehovah, e mouchais er a rengelekem el kirel. Moruul er tiang er a bek el taem el mobengterir, el diak di le sel taem el mongetmokl el kirel a miting me a temel a omengull el telungalek. Tiang a lurruul er ngii a rubekel el ngar er a Merikel. Te mesaod er a Jehovah el mo er a rengelekir sel lesa klebokel el blebelel me a lechub e ngsel lomengur el menga ungil kall. Te melekoi el kmo: “Aki omeklatk er a rengelekam el kirel a bltkil a rengul a Jehovah me sel ileakl el uldesuel el mlo uchul e ngkiltmokl a rokui el tekoi el kired.” E a rubekel el ngar er a South Africa a kuk sorir el mesaod el kirel a blebelel a Dios sel lobengterir a reteru el ngelekir el redil el ngar er a sers. A lebebil e te mesaod er a mengasireng el rolel e a tane a duubech el mo dellomel. Te melekoi el kmo: “Aki melasem el omekeroul er a rengrir a rengelekam sel klungel a ultutelel a klengar me a mengasireng el rolel e ngmileketmokl.”

8 A chedam er a beluu er a Australia a ngiluu a 10 a rekil el ngelekel el sechal el mo er a museum. Ngmle soal el ousbech er tia el temel el melisiich er a klaumerang er a ngelekel e dirrek el meketeklii el kmo a Jehovah a ngike el Ulemeob. Ngdmu el kmo: “Aki miles a chiuesel a charm er a daob er a irechar el ngklel a ammanoid me a trilobite. Ngkmal mlo mechas a rengmam er a klebekelel me a bldeklel a chiuesel el kmal ungil e cherrungel, el ua tia el ki momes er ngii er chelechang. Me a lsekum a klengar a di dilubech el okiu a kekerei el klekedall, e ngera uchul me aika el charm er a kmal irechar a kmal mengasireng a blebelel? Ngtekoi el kngiluu a klou el klubelek er ngii e dirrek el mlo sebechek el ochotii er a ngelekek.”

MOUSBECH A OKESIU

9. Ngera me ngungil a dousbech a okesiu? E ngera el okesiu a luluusbech er ngii a ta el chedil?

9 A Jesus a mle blechoel el ousbech a okesiu. Ngullisechakl el kirel a meklou a ultutelel el tekoi el okiu sel losaod a cheldecheduch me a lechub e ngmeruul a okesiu. (Mt. 13:34, 35) Me sel mousbech a okesiu e bechititerir a rengelekem me di le tir el ousbech a uldesuir. Tiang a ngosuterir el mo melatk a tekoi el kau a olisechakl er tir, me ngobeketakl er a rengrir e diak lobes er ngii. Ngdirrek el mo dmeu a rengrir el mesuub. El ua tiang, a ta el chedil er a beluu er a Siabal a mle soal lolisechakl er a reteru el ngelekel el sechal el mo medengelii sel rolel a Jehovah a uluusbech a gas el meruul er a eltel tia el beluulechad el mo sebeched el kiei er a chelsel el meketeklii el kmo ngkmal omekerreu er kid. A ta er tir a 8 a rekil e a tang a 10 a rekil. Me nguluusbech er a okesiu el sebechir el mo medengelii. Me ngmilsterir a milk me a sukal me a kohi e dilu er tir me te meruul a imelel el kohi. Me ngdilu el kmo: “Te kmal mle kerekikl el meruul er ngii. E sera kuker er tir el kmo ngera uchul me te kmal kerekikl, e te dilu el kmo ngkmal mle sorir el rullii sel soal el kohi. Me seikid e ak mlo mesaod er a rolel e a Dios a ulemrachem a gas er tia el eolt el meliuekl er kid el mo er sel kot el ungil el kired.” Me tirka el buik a kmal mle ungil a rengrir el mesuub e dimlak lobes er tia el tekoi el lesilubii!

Ngsebechem el ousbech a beot el okesiu el meketeklii el mo er a rengelekem el kmo ngmera el ngar er ngii a Ulemeob (Momes er a parakurab 10)

10, 11. (a) Ngera el okesiu a sebechem el ousbech el meketeklii el mo er a rengelekem el kmo ngar er ngii a Ulemeob? (Momes er a siasing er a uchelel a suobel.) (b) Ke mla ousbech a ngera el okesiu?

10 Ngera el okesiu a sebechem el ousbech el meketeklii el mo er a rengelekem el kmo ngmera el ngar er ngii a Ulemeob? Ngsebechem el meruul er a cake el ousbech er a recipe, e smodii sel uchul me ngkmal kirel el oltirakl er a recipe. E mochotii er ngii a ta er a rodech e mkerir el kmo: “Ke medengei el kmo tia el rodech a ngar er ngii a recipe er ngii?” E mtiudii tia el rodech el mo teblong e mnguu a chiuesel el msang, e msodii el mo er ngii el kmo a tane a di ua recipe, e le ngar er ngii a ulekrael el mo uchul e ngduubech a tane el mo ourodech er tia el rodech. Engdi aika el ulekrael a lmuut el komakai a domekesiu er ngii el mo er tia el recipe er a cake. Me ngsebechem el mesaod el kmo: “Ngmla er ngii a chad el lilechesii tia el recipe, me omomdasu e ngtecha ngike el milluches er a recipe er tia el rodech?” A lsekum a rengelekem a meklou e ngsebechem el mesaod a ulekrael el kirel a omerellel a kerrekar me a dirrek el rodech el kmo ngar er ngii a DNA er ngii. Ngdirrek el sebechem el ocholt a bebil el siasing me a okesiu el ngar er sel brochure el The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking er a 10-20 el llel.

11 A rebetok el oungalek a dmak tir me a rengelekir el menguiu a suobel el ngar er a Awake! el dai er ngii a “Was It Designed?” Me a lsekum a rengelekir a dirk mekekerei e te mesaod aika el tekoi el ousbech a beot el omesodel. El ua rubekel er a beluu er a Denmark el ulemekesiu er a skoki el mo er a charm el suebek. Me te dilu el kmo: “A skoki a di ua charm el suebek. Engdi a skoki, ngsebechel el omechell a ngais el ngii a omeu el ua mekekerei el skoki? Me a charm el suebek, ngousbech er a ileakl el basio el bo lekerd er ngii? E mekera omomekesiu er a oto er a skoki el mo er a charm el suebek el mengitakl? Me ngtecha lmuut el mellomes a rengul, ngike el meruul a skoki me a lechub e ngike el Ulemeob er a charm el suebek?” Me sel bo mungil smodii a tekoi el mo er a rengelekem e moker a ker, e ke ngosuterir el mo ousbech er a klemedengei er tir el melatk a tekoi e dirrek el mekurulii a klaumerang er tir er a Jehovah.​—Osi. 2:10-12.

12. Ngmekerang a omousbech a okesiu el osisecheklterir a rengelekem el kmo a ngii di el tekoi el losaod a Biblia a melemalt?

12 Ngsebechem el ousbech a okesiu el osisecheklterir a rengelekem el mo medengei el kmo a ngii di el tekoi el losaod a Biblia a melemalt. Ngsebechem el menguiu er a Job 26:7. (Monguiu.) Lak di mouchais el kmo a tekoi el ngar tia el bades a mla er a Jehovah el mei e lemerekong. Bai mngesuterir el mo meduch el ousbech er a uldesuir el melatk a tekoi. Ngsebechel a ngelekem el melasem el leko ngii a Job e kau a ta er tirke el sechelil a Job. Ngsebechem el melekoi el kmo a rechad er a taem er a Job a locha dimlak loumerang el kmo a beluulechad a diak el kldoel er a ngii di lengerang. Te mle medengei el kmo a ngii di el klalo el ua btuu me a lechub e ngbad a kirel el kldoel er bebul a kmung ngerang. E seikid el taem e ngdirkak a chad el meketeklii el kmo a beluulechad a diak el kldoel er a kmung ngerang, e le ngdimlak a telescope me a lechub a spaceship. Me ngsebechir el mo medengei el kmo alta e a Biblia a milluches er a kmal irechar, engdi ngmelemalt a tekoi el losaod e le ngbabilengel a Jehovah.​—Neh. 9:6.

MSODII SEL UCHUL ME NGKLUNGIOLIR A LOLTIRAKL A ULEKRAEL ER A BIBLIA

13, 14. Ngsebechir a ruungalek el lolisechakl er a rengelekir el mo oltirakl a ulekrael er a Biblia el okiu a ngera el rolel?

13 Ngdirrek el klou a ultutelel el mosisecheklterir a rengelekem el mo medengei el kmo ngkmal mo dmeu a rengrir a lsekum te mo oltirakl a ulekrael er a Biblia. (Monguiu er a Psalm 1:1-3.) Ngsebechem el olengit er tir me lolatk el kmo a leko ngkirir el melukl el mo kiei er a ta el iungs. Me ngmocha kirir el melilt er a rechad el mo kiei el obengterir. Me ke oker er tir el kmo, “Ngua ngera blekerdelir el chad a soam el ngoititerir el mo kiei el obengkem me bo lebeot er kau el kiei el obengterir?” E mchiuii a Galatia 5:19-23, el mo mesang el kmo te uangera blekerdelir el chad a soal a Jehovah a bo lekiei er a beches el beluulechad.

14 Ngoeak tiang e ngmo sebechem el osisecheklterir a rengelekem er a eru el meklou a ultutelel el tekoi. A kot, e a Jehovah a olisechakl er kid er a rolel e ngmo dmeu a rengud er a klengar er kid, e mo budech a delongeled kid me a rechad. Ongerung, e ngolisechakl er kid er a rolel a klengar er a chelsel a beches el beluulechad. (Isa. 54:13; Jn. 17:3) Ngsebechem el ochotii er tir sel rolel e a Biblia a mla ngosuterir a rudam er kid. Ngsebechem el sikii a chisel a klengar er a chad el ngar er a ta er a babilenged el uaike el suobel el “A Biblia a Melodech er a Klengar er a Rechad” el ngar er a Ongkerongel. Me a lechub e moker er a ta er a ngar er a ongdibel me louchais er kau me a rengelekem er a rolel e a Biblia a ngilsuir el mo meruul a meklou el omelodech er a klengar er ngii, me bo lsebechel el loldeu er a rengul a Jehovah.​—Heb. 4:12.

15. Ngera sebechel el ngosukau el mo ungil osisecheklterir a rengelekem?

15 Mousbech a kakerous el rolel el olisechakl er a rengelekem me bo el semeriar el mesuub. Molatk a kakerous el rolel e ke ngosuterir el mo dmeu a rengrir el mesuub el kirel a Jehovah e lolekeed er tir er Ngii. E molemolem el meruul er ngii el mo lmuut er a bo lemeklou. A ta el chedam a kmo: “Lak bo mesaik el osiik a beches el rolel e ke lmuut el mesaod a tekoi el bla mosaod er a uchei.”

MOLULUUCH EL OLENGIT ER A CHEDAOL RENG E BO MOBA KLLOURRENG

16. Ngera me ngkmal klou a ultutelel el kirir a ruungalek el mo klou a rengrir sel lolisechakl er a rengelekir? Te milekerang a rebebil el oungalek e mo oba kllourreng?

16 Ngoeak a ngelsuil a Jehovah e a rengelekem a sebechir el mo mesisiich a klaumerang er tir. (Gal. 5:22, 23) Engdi a klaumerang er tir a ousbech er a klou el taem el melisiich er ngii. Me bo leklou a rengum er a rengelekem e molemolem el olisechakl er tir. A ta el chedam er a beluu er a Siabal a kmo: “Ngak me a bechik a mengoit er a klou el temam el mo er a ta el ngelekam el sechal me a ta el redil. Me sel taem er a dirk lemekekerei e ak mesuub el obengterir el kesengil el 15 el bung er a bek el sils, e a di ta el taem el diak ki mosuub a sel temel a miting er a ongdibel. Me tia el 15 el bung a mle ungilbesul er tir me kemam lobekel.” A ta el odam el oldingel a ongdibel a milluches el kmo: “Sera dirk kngeasek, e ngkmal mle betok a kerik me a rraurreng er ngak. Engdi cherengel a taem e ngmlo sebechel el monger er a temel a miting me sel temel a omesubam el telungalek me a dirrek el sel kusuub el di ngak el tang. Tiakid a uchul me ngkmal klou a ultutelel el kirir a ruungalek el di melemolem el olisechakl.”

A lsoam el mo ungil sensei, e ngkmal kirem el mo betik a rengum er a Tekingel a Dios (Momes er a parakurab 17)

17. Ngera me ngklou a ultutelel el kirir a ruungalek el melisiich er a klaumerang er tir? Te milekerang a rubekel er a beluu er a Bermuda e ngosuterir a rengelekir el mo oumerang er a Jehovah?

17 Me ngbleketakl el kmo a rengelekem a suub a betok sel lomes er kau el mesisiich a klaumerang er kau er a Jehovah. Me te mo blechoel el omtab a tekoi el moruul. Mada molemolem el melisiich er a klaumerang er kau me mrelleterir a rengelekem el mo mesang el kmo a Jehovah a mera el Dios er a rengum. El ua tiang, a rubekel el ngar er a Bermuda sel bo lesebek a rengrir er a tekoi e te dmak tir me a rengelekir el redil el meluluuch el olengit a ulekrael er a Jehovah. Te dirrek el melisiich er a rengelekir el mo di tir el meluluuch. Me te dmu el kmo: “Aki dirrek el dmu er ngike el klou el ngelekam el kmo, ‘Bo mui el oumerang er a Jehovah, e bo mechesang el mesiou er Ngii, e lak di lesebek a rengum er a tekoi.’ Me sel loruul el uaisei e bo lesang a klungiolel e ngmo medengei el kmo a Jehovah a olengeseu er kemam. E tiang a kmal klou a bla lerellii er a klaumerang er ngii er a Dios me a dirrek el Biblia.”

18. Ngera el tekoi a kmal kirir a ruungalek el blechoel el melatk er ngii?

18 Me kemiu a ruungalek, lak mobes el kmo ngkmal diak el sebechiu el orrimel er a rengelekiu el mo oumerang. Kom di melalem e melubs, engdi ngdi ta el Jehovah a ngike el omekeroul. (1 Ko. 3:6) Me bo leblak a rengmiu el olisechakl er tirka el klebokel el ngelekiu el kirel a Jehovah e molengit er a chedaol reng er Ngii me lolengeseu el melisiich a klaumerang er tir. Seikid e ngmo ulterekokl a rengum el kmo a Jehovah a mo omekngeltengat er kau el kirel a blakerreng er kau.​—Efe. 6:4.