Skip to content

Skip to table of contents

A Chetengel A Jehovah A Chochit A Sekutaberreng

A Chetengel A Jehovah A Chochit A Sekutaberreng

A Chetengel A Jehovah A Chochit A Sekutaberreng

“A Rubak [el Jehovah] a mesisiich, me ngkirel kmal modanges; a chetengel a chochit a sekutaberreng.”​​—⁠PSALM 145:⁠3.

NGIKE el milluches er a Psalm 145 a ta er a kmal merrael a chisel el chad er a reksi er a klechad. Sera ledirk kekerei el buik, e ngchillebengelii a kmal mesisiich el mekoar el chad e milekodir. E ngii a mle soldau-el-king, me ngike el milluches er a psalm a mlo kats er a betok el cheraro. A ngklel a mle David, e ngii a mle ongeru el king er a Israel er a irechar. A chisel a David a di millemolem el mo lmuut er a uriul er a kodellel, me te betok el milliol el chad er a chelecha el sils a medengei a chisel.

2 Malta ngmle betok aike lurruul, ngdi a David a kmal mle ngar er a eou a rengul. Ma losaod el kirel a Jehovah, e ngmilengitakl el kmo: “Sel kumes ra milidiul el mrirellii, e kisa buil ma btuch el mlilechang er cholsechelel, eng ngera blkul a chad me ke kmal melatk er ngii; ngdi chad, e ke kmal omekerreu er ngii?” (Psalm 8:​3, 4) A David a dimlak lomdasu el kmo ngii a mesisiich, e ngbai millekoi el kmo a osobelel er a rokui el cheroel a mla er a Jehovah el mei e ngii a millekoi el kirel a Dios el kmo: “Kau a cheuotelek e osobelek; ke mla ngosukak e ongesecheklak.” (2 Samuel 22:​1, 2, 36) A Jehovah a ochotii a klengareourreng er a lolecholt a klechubechub el mo er a rengar er a klengit, e a David a kmal mlo ungil a rengul el kirel a grazia er a Dios.

‘Ak Mo Omerk ra Chetengel a Dios el King’

3 Altang a David a mlengilt er a Dios el mo king, engdi ngulemes er a Jehovah el ua lengike el mera el King er a Israel. A David a dilu el kmo: “A renged a kloklem, O Jehovah, e Kau a dirrek el mengedidai er kau el mo merreder er a rokui el tekoi.” (1 Kronika 29:​11, NW) Ma David a kmal mlengull er a Dios el Ngike el Merreder! Ngmilengitakl el kmo: “Ak mo omerk ra chetengem kaul Dios er ngak e king er ngak; ak mo mereng a sulem el diak a ullebengelel el mo cherechar. A bek el sils e ak mo mereng a sulem; ak mo oldanges er kau el diak a ullebengelel el mo cherechar.” (Psalm 145:​1, 2) A David a mle soal el oldanges er a Jehovah el Dios er a bek el sils el mo cherechar.

4 A Psalm 145 a kmal mesisiich el onger er a tekingel a Satan el kmo a Dios a merechorech a rengul el merreder me ngdiak lebesterir a reblebelel a ilmokl. (Genesis 3:​1-5) Me tia el psalm a dirrek el ochotii a blulekngel a Satan el kmo tirke el olengesenges er a Dios a olengesenges er ngii el di kirel a klungiolir, el diak el bltkil a rengrir er a Dios a uchul. (Job 1:​9-11; 2:​4, 5) Me ngdi ua David, e a remera el Kristiano er a chelecha el sils a dirrek el onger er aike el klsuul el otelecheklel a Diabelong. A omeltkir el kirel a diak a ullbengelel el klengar er a eungel a omengedereder er a Renged a kmal mekreos er a rengrir e le ngsorir el oldanges er a Jehovah el mo cherechar. Me nguaisei, a rebetok el milliol el chad a mla omuchel el meruul el uaisei sel olecholt er a klaumerang er tir el kirel a tengetengel a Jesus el olubet e blak a rengrir el mesiou er a Jehovah el oeak a bltikerreng el mla tuib a rengrir, e mla metecholb el mo mengull er ngii.​—⁠Rom 5:8; 1 Johanes 5:⁠3.

5 Ka di molatk el kirel aike el betok el techall el ngar er ngii er kid a remesiungel el mo kobkellii e mo odengesii a Jehovah. Ngsebeched el mo uaisei el oeak a nglunguuch sel sekum a tekoi el dulenguiu el ngar er a Tekingel, el Biblia, a rutechii a rengud. A odanges ma omereng el saul a sebechel el mocholt sel sekum a rolel a Dios er a loungerachel er a rechedal a chilsir a rengud ma lechub sel blo lemechas a rengud er a ta er a mengasireng el blebelel a Dios. Kede dirrek el kobkellii a Jehovah el Dios sel dosaod aike el moktek er ngii el obengterir a rekldemed el oumerang el ngar er aike el miting er a Rekristiano ma lechub sel di dekadecheduch kid ma tir. Nguaisei, a rokui el “ungil ureor” el meketmokl el kirel a Rengedel a Dios a odengesii a Jehovah.​—⁠Matteus 5:⁠16.

6 A betok el okesiu el kirel a ungil el ureor er a chelecha el taem a uldimukl er ngii a okedecherul a betok el blai er a omengull er a rechedal a Jehovah el ngar er aike el mechebuul el beluu. A betok er aike el ureor a mleketmokl el ousbech a ngeseu er a udoud el mla er a rekldemed er a klaumerang el ngar er a kuk bebil er a beluu. A rebebil el Kristiano a di mle tir el kongei el mo er aike el beluu e oureor el omekedechor aike el Kingdom Hall. E sel kot el klou a ultutelel tekoi er a rokui el ungil el ureor el kirel odanges el mo er a Jehovah a sel domerk er a ungil el chais er a Rengedel. (Matteus 24:14) A kuk bebil er a bades el ngar er a Psalm 145 a olecholt el kmo, a David a uleldeu a rengul er a omengederederel a Dios e uleldanges er a kleking er Ngii. (Psalm 145:​11, 12) Kau ngdirrek el dmeu a rengum el kirel a rolel a longedereder a Dios el oeak a bltikerreng? E kau ke blechoel el ouchais er a rebebil el kirel a Rengedel?

A Bebil er a Okesiu el kirel a Klisichel a Dios

7 A Psalm 145:3 a meskid a klou el uchul e ngkired el oldanges er a Jehovah. A David a mengitakl el kmo: “A Rubak a mesisiich, me ngkirel kmal modanges; a chetengel a chochit a sekutaberreng.” A klisichel a Jehovah a diak a ullebengelel. Ngkmal diak a chad el sebechel el mo merritel er ngii, e mo medengelii, ma lechub el meluk er ngii. Engdi ngmo uchul a klungioled sel dorritel a bebil er a okesiu el kirel sel diak lemetuk el klisichel a Jehovah.

8 Ka di molatk er a taem e ke mle cheroid er a didichel a llemesel a dengki er a mats e ke ulemes el bedulbab er a klebesei el mo er sel diak a eabed er ngii el eanged. Ngdimlak bo lemechas a rengum er a ildisel a meues el btuch el mla er ngii? Ngdimlak loremelau el moldanges er a Jehovah el kirel sel klou el klisichel er a lomeob aike el rokui el klekedal er a eanged? Nguaisei, engdi, aike el mulemes, a kmal di mle mekesai er aike el ildisel a btuch el ngar er a chelsel tia el cheldellel a btuch el uldimukl er ngii tia el chutem. Ma lmuut el tang, e ngngar er ngii a lmuut el betok er a dart el billiol el cheldellel a btuch, e a di kldei er ngii a sebeched el mes er a medad el diak dousbech er a telescope. Me nguaisei, aike el diak lemochur el ildisel a btuch ma cheldellel a btuch el ngar er tia el kmal klou el eanged a ochotii a klisichel a Jehovah el omeob me sel diak lemetuk el klisichel.​—⁠Isaia 40:⁠26.

9 Ka dirrek el molatk er a kuk ta er a rolel a klisichel a Jehovah​—⁠el ike el mo kirel a Jesus Kristus. A klisichel a Dios a mlocholt er a omebelel a Ngelekel ma sera lousbech er ngii er a chelsel aike el betok el rak el ua “chad er chomelib el blai” er Ngii. (Osisechakl 8:​22-31) A klisichel a bltikerreng er a Jehovah a mlocholt er sera lekongei er a di-ta-el Ngelekel el mo tenget el olubet el kirel a klechad. (Matteus 20:28; Johanes 3:​16; 1 Johanes 2:​1, 2) Me sel tekoi el diak el sebechir el mdesuii a rechad a sel kebkall el diak lengemed el reng er a Jesus el lekiltmeklii a Jehovah er a uruil er a lebekiis er a kodall.​—⁠1 Petrus 3:⁠18.

10 A okisi er a Jesus a ullecholt a betok el urerel sel diak lemetuk el klischel a Jehovah. Me ngulterekokl a Dios a chullutii a klemedengei er a Jesus el kirel aike el ureor el lurruul el omeob aike el rokui el meues ma diak lemeues el tekoi. (Kolose 1:​15, 16) Aikang a uldimukl er ngii a kuk bebil er a bleob el reng, ma rokui el klekedall er a eanged me tia el chutem, me tia el kekuii el chutem, ma rokui el bedengel a klengar el ngar er a tia el chutem er kid. Ma obengkel a klemedengei er a Ngelekel el kirel a cherrungel reksi er a klengar er a eanged ma tia el chutem el ulemes er ngii er a uchei er a lemei ngii el Ngalek, e a Jehovah a dirrek el ullelluut a klemedengei el kirel aike el lechilarm a Jesus er sera lekiei el cherrungel el chad. Chochoi, sel diak lemetuk el klisichel a Jehovah a mlocholt er a okisel a Jesus er a kodall. Ma lmuut el tang, sel klou el omeruul a oterekeklii tia el tekoi el kmo ngsebechir el mo mekiis a rebebil er a kodall. Ngdirrrek el melisiich er a klaumerang er kid el kmo a Dios a mo olekiis er tirke el betok el milliol el ulekoad el chad el lmuut el me ngar el tirke el rokui el ngar er sel cherrungel el uldesuel.​—⁠Johanes 5:​28, 29; Rellir Ar Apostel 17:⁠31.

Aike el Mengasireng el Ureor ma Mesisiich el Omeruul

11 Sera okisel a Jesus el mei er a chelechang, e a Jehovah a mirruul a kuk betok el meklou e mengasireng el ureor. (Psalm 40:⁠5) Sera Pentekost 33 C.E., e a Jehovah a kiltmeklii a beches el renged, el “Israel ra Dios,” el tir a tirke el disciplo er a Kristus el mlengilt er a chedaol el reng. (Galatia 6:16) Ngar er a mesisiich el rolel, e tia el beches el renged er a klereng a mirrael el mo klou el mo er a bek el merekelel a beluulechad er sel taem. Altang mla er ngii a ultok er a osisechakl el milekdebechii a Klsuul el Klekristiano er a uriul er a kodellir a rechapostol er a Jesus, engdi Jehovah a millemolem el meruul a mengasireng el ureor me bo lemotaut a moktek er ngii.

12 El ua itiang, a Biblia a mlukerreu e mloiuid el mo er aike el rokui el meklou el omelekoi er a beluulechad er a chelecha el sils. A ureor er a oidel a Biblia a mle blechoel el meketmokl er a chelsel a meringel el blekeradel ma dirrek el rechedal a Satan a uluusbech er a kodall el lorrouk er tir. Me nguaisei, a oidel a Biblia el mo er a kuk betok er a 2,000 el omelekoi a dimlak lsebechel el meketmokl a lsekum ngdimlak loltirakl er a soal a rengul ngike el diak lemetuk a klisichel el Dios, el Jehovah!

13 A klisichel a Jehovah a mlocholt el oeak a moktek er ngii er a Renged. El ua itiang, sera rak er a 1914, e ngdillemii a Ngelekel, el Jesus Kristus, el mo King er a eanged. E di mle mereched er uruil er itiang, e a Jesus a mlo omtok er a Satan ma remengelengalek el reng er ngii. Te mlodik er a eanged e ulebidokl el mei er tia el chutem, el mengiil er sel taem el bo lobidokl el mo er a diak a btil deliobech. (Chocholt 12:​9-12; 20:​1-3) Seikid el taem el mei, e a rengellitel el chedal a Jesus a chilarm a mesisiich el odechelakl. Engdi, a Jehovah a omekerreu er tir er a chelecha el taem er a blsechel a diak lemeues el demiel a Kristus.​—⁠Matteus 24:3; Chocholt 12:⁠17.

14 Sera rak er a 1919, e a Jehovah a rirellii a kuk ta er a mengasireng el ureor el ulechotii a klisichel. Tirke el ngellitel el obengkel a Jesus, el kmal mlo mechitechut a urerir er a klereng, a liluut el mlo mesisiich. (Chocholt 11:​3-11) Ngar er aike el rak el mei, e tirke el ngellitel a mle blak a rengrir el omerk er a ungil el chais el kirel sel mla medalem el Renged el ngar er a eanged. Tirke el bebil er a rengellitel a mlechudel el mo churrengelii sel ulecherangel er a 144,000. (Chocholt 14:​1-3) E ngoeak tirke el ngellitel el obengkel a Kristus, e a Jehovah a kiltmeklii a uchetemel a “beches el chutem,” a melemalt a blekerdelel el klechad. (Chocholt 21:⁠1) Engdi ngera mo duubech el kirel sel “beches el chutem” er a uriul er tirke el blak a rengrir el ngellitel el rokui a mo er a eanged?

15 Sera 1935, a otebedel tia el babier er sera August 1 ma August 15 a mla er ngii a meklou a ultutelel el suobel er a chelsel el kirel a “kloul seked,” el lolekoi er tir a Chocholt er a 7 el klou el bliongel. A rengellitel el Kristiano a mlo blak a rengrir el osiik e ngoititerir tirke el kldemir el mengull el mo obengterir el mla er a bek el renged, ma klebliil er a rechad, ma bliongel er a rechad, ma omelekoi. Me tia el “kloul seked” a mo suobel er sel mereku el “kloul ringel,” e ngar er ngii a techellir el mo nguu a diak a ullebengelel el klengar er a chelsel a Paradis el mo chedal sel “beches el chutem.” (Chocholt 7:​9-14) Ngoeak itia el ureor er a berkel-a-Renged ma omeruul er a remo disciplo, el tirke el ngellitel el Kristiano a ngar er a medal tia el ureor, me chelechang e te betok er a elolem el milliol el chad a oba omelatk er a diak a ullebengelel el klengar el ngar er a chelsel a paradis er tia el chutem. Ngtechang a kirel el mo nguu a odanges el kirel choua itia el klou el ildois el olengesechekl er a chelsel a ultok er a Satan me tia el mekngit el beluulechad? (1 Johanes 5:19) Ngdi ta el Jehovah a mle sebechel el rullii tiang el rokir, el ousbech er a chedaol el reng er ngii.​—⁠Isaia 60:22; Sekaria 4:⁠6.

A Mengasireng el Klebkellel ma Klengarbab er a Jehovah

16 Ma ngii di lengerang el bedengel a ureor, e ngii el rokui el ‘mengasireng el omerellel” ma “mesisiich el omerellel” a Jehovah a diak bo lobes er ngii a rechad. A David a milluches el kmo: “A ikel bla mruul a mo modanges ra tal telecheroll el mora tang; te mo omerk a mesisiich el omerellem. Ar chad a mo melekoi ra klebkellem ma klengarbab er kau, e ngak a mo melebedebek a ikel mengasireng el omerellem. Ar chad a mo melekoi a ikel mesisiich el omerellem, e ngak a mo omerk ra chetengem.” (Psalm 145:​4-6) Engdi, ngsebechel el mo ua klungel a ngerang a klemedengei er a David el kirel a klebkellel a Jehovah, e le “Dios a Reng” me ngdiak lemeues er a mederir a rechad?​—⁠Johanes 1:18; 4:⁠24.

17 Altang ngdimlak lsebechel el mesa Dios, engdi dirrek el mla er ngii a bebil er a rolel e a David a mle sebechel el kilungii a omengull er ngii el kirel a klengarbab er a Jehovah. El ua itiang, ngmle sebechel el menguiu er a Biblia el kirel aike el mesisiich el omerellel a Dios, el ua telemellel a mekngit el beluulechad el oeak ieleb el ilelebii a beluulechad el rokir. Me ngulterekokl, e a David a milsuub el kmo ngmlekera Dios e mlo omekrur aike el chelid er a Egipten er a losoblterir a Rengelekel a Israel er a klsibai er a Egipten. Choua ika el tekoi a ochotii a klengarbab ma klisichel a Jehovah.

18 Me ngulterekokl a omengull er a David a mirrael el mo mesisiich el kirel a klengarbab er a Dios el diak ldi loeak a omengiuel a Biblia e ngdirrek er sera lomtab aike el tekoi el lulenguiu. El ua itiang, altang ngmillebedebek el kirel aike el dilubech er sera taem e a Jehovah a milsa Llach el mo er a Israel. Ngmla er ngii a derumk, ma bisebusech, ma okrokr el eabed, ma debusech el kmal klou a oto er ngii. A Rois el Sinai a mlo melmesim e mlo bliull er a chat. Ma lecheldull el ngar er a uchul a rois, e a Rengelekel a Israel a rirenges aike el “Teruich el Llach” el mla er a chelsel a ngau ma eabed er sera longedecheduch er tir a Jehovah el oeak a anghel. (Duteronomi 4:​32-​36; 5:​22-​24; 10:4; Exodus 19:​16-​20; Rellir Ar Apostel 7:​38, 53) Ngkol ua ngera el mengasireng el olechotel a klisichel a Jehovah! A rebetik a rengrir er a Tekingel a Dios el tirke el mlo omtab aike el suobel a ulterekokl el mo nguu a omelisiich el oeak a ‘klebkellel a klengarbab er a Jehovah.’ Me nguaisei, chelecha el sils, kede oba a cherrungel el Biblia, el ngar er ngii er a chelsel a betok el mengasireng el ues el ochotii a klisichel a Jehovah.​—⁠Esekiel 1:​26-​28; Daniel 7:​9, 10; Chocholt, er a 4 el klou el bliongel.

19 A kuk ta er a rolel e a David a mle sebechel el mo medengelii a klengarbab er a Dios a sera losuub aike el llach el lebilsterir a Rengalek er a Israel a Dios. (Duteronomi 17:​18-​20; Psalm 19:​7-​11) A blekongesenges er tir el mo er aike el llach er a Jehovah a mlengedidai er a renged er a Israel e mlo meleakl er ngii er tirke el rokui el chad. (Duteronomi 4:​6-8) El di ua ble leklemerang el kirel a David, e a bo deblechoel el menguiu er a Biblia, e omtab aike el dmolech el tekoi er ngii, e blak a rengud el mesuub er ngii e ngmo kilungii a omengull er kid el kirel a klengarbab er a Jehovah.

Ngkol Ua Ngera Lungil Aike el Blekerdelel a Dios

20 El ua dulsaod, aike el kot el elolem el kekere el bades er a Psalm 145 a meskid a ungil el uchul a bo doldanges er a Jehovah el kirel aike el tekoi el obengkel sel diak lemetuk el klisichel. A 7 el mo er a 9 el kekere el bades a melisiich er a klisichel a Dios sel lolutk el mo er aike el ungil el blekerdelel. A David a mengitakl el kmo: “Te mo ouchais a rokuil klungiolem, e mengitakl el kirel a blekokuii er kau. A Rubak a betik a rengul e chubechub, ngmeoud el ngmasech a rengul e mui ra diak le mekimd el bltikerreng. Ngii a ungil el morar bek el chad e ngarngii a klechubechub er ngii el mora ikel rokui el le riruul.”

21 Ngar er tiang e a David a kot el mesaod er a ultutelel a ungilreng ma llemeltel a Jehovah​—⁠aike el blekeradel el lulelsemai er ngii a Satan el Diabelong. Choua ika el blekeradel ngngerang rullii el mo er tirke el rokui el betik a rengrir er a Dios e kongei el mo chederedall er a omerredelel? Chochoi, a ungilreng er a Jehovah ma melemalt el rolel a longedereder a mo uchul a kmal klou el deurreng el mo er a remengull er ngii me ngdiak lsebechir el mo meterob el oldanges er ngii. Ma lmuut el tang, a ungilreng er a Jehovah a “morar bek el chad.” Maki oureng el kmo, ulekum tiang a mo ngosuterir a lmuut el betok el mo obult e mo mengull er ngike el mera el Dios er a uchei er a lebo lemeoud.​—⁠Rellir Ar Apostel 14:​15-17.

22 A David a dirrek el mle medengei a klungel a ultutelel aike el blekeradel el lullekoi er ngii a Dios er a “ilengelakl er medal [a Moses] e melekoi el klou a ngerel el kmo, ‘ngak ngii el Rubak [el Jehovah] el Dios el mui ra blekokuii ma klechubechub, el diak le mereched el ngmasech a renguk, e olecholt ra blechoel bltikerreng ma blakerreng.’ ” (Exodus 34:⁠6) Sei a uchul, ma David a mle sebechel el melekoi el kmo: “A Rubak a betik a rengul e chubechub, ngmeoud el ngmasech a rengul e mui ra diak le mekimd el bltikerreng.” Altang a Jehovah a diak lutebengall a klisichel, ngdi ngii a mengididai er a remesiungel sel ochotii a blekerurau el reng el mo er tir. Ngmui er a klechubechub, e kongei el ousubes er tirke el obult el oeak a olubet el tengetengel a Jesus. A Jehovah a dirrek el meoud el ngmasech a rengul, e le ngmesterir a remesiungel a techall el mo mesisiich er aike el chelitecheterir el sebechel el olekebai er tir el mo soiseb er sel beches el beluulechad er ngii er a llemalt.​—⁠2 Petrus 3:​9, 13, 14.

23 A David a uluuchais el kirel a blekokeuii-el-bltikerreng er a Dios, ma lechub a blak a rengul el bltikerreng. Me nguaisei, aike el bebil er a bades er a Psalm 145 a olecholt el kmo ngmekerang a Jehovah a olecholt er tia el blekeradel e mekerang e a reblak a rengrir el mesiungel a oltirakl er a blekokeuii-el-bltikerreng er ngii. Kede mo mesaod aika el tekoi el ngar er sel ongingil el suobel.

Ke Mekerang e Onger?

• Ngera el techall a ngar er ngii el mo oldanges er a Jehovah er a “bek el sils”?

• Ngera el okesiu a olecholt el kmo ngdiak el sebeched el mo medengelii a klisichel a Jehovah?

• Kede mekerang e melisiich er a omengull er kid el kirel a klebkellel ma klengarbab er a Jehovah?

[Study Questions]

1, 2. Ngmle ua ngera el chad a David, e ngera mle osengel er a delongelel ngii ma Dios?

3. (a) Ngmle ua ngerang a osengel a David el kirel a omerredel er a Israel? (b) Ngua klungel a ngerang a odengesel a David el mo er a Jehovah?

4. A Psalm 145 a olecholt er a ngera el klsuul el tekoi?

5, 6. Ngera el techall a ngar er ngii el mo kobkellii e odengesii a Jehovah?

7. Mouchais er a klou el uchul e ngkired el oldanges er a Jehovah.

8. Ngerang ochotii a rokui el klekedall er a eanged el kirel a klengarbab ma klisichel a Jehovah?

9, 10. (a) Ngera el klisichel a Jehovah a mlocholt el kirel a Jesus Kristus? (b) Ngera ngrullii er a klaumerang er kid tia el okisel Jesus?

11. Ngera el klou el ureor a lulemuchel er ngii a Jehovah er sera Pentekost 33 C.E.?

12. Sel tekoi el kmo a Biblia a mla moiuid el mo er aike el meklou el omelekoi er tia el chutem a olecholt er a ngerang?

13. Sera 1914 el mei, ngmilekerang a klisichel a Jehovah a mlocholt el kirel a moktek er ngii el kirel a Renged?

14. Ngera el mengasireng el ureor a lurruul er ngii a Jehovah er sera 1919, e tiang ngerang rirellii?

15. A rengellitel el Kristiano te ngar er a medal a ngera el ureor, e ngera mlo rsel?

16. Ngera ma rechad a diak lsebechir el omes er a mederir a ‘klebkellel ma klengarbab er a Jehovah’?

17, 18. Ngmilekerang e merrael el mo klou a omengull er a David el kirel a ‘klebkellel ma klengarbab er a Jehovah’?

19. Ngera mo kilungii a omengull er kid el kirel a klengarbab er a Jehovah?

20, 21. (a) A Psalm 145:​7-9 a melisiich er a klisichel a Jehovah el obengkel a ngera el blekeradel? (b) Aike el blekerdelel a Dios el dulsaod er a chelechang e ngera ngmo rullii el kirir tirke el rokui el betik a rengrir er ngii?

22. Ngua ngera omerellel a Jehovah el mo er a remesiungel?

23. Ngera el mekreos el blekeradel a bo dosaod er ngii er sel ongingil el suobel?

[Picture on page 8]

Aike el cheldellel a btuch el ngar er a eanged a ochotii a klisichel a Jehovah

[Picture on page 8]

Ngoeak a ungilreng er a Anglo-Australian Observatory, ngike el ngiluu tia el siasing a David Malin

[Picture on page 10]

Ngmilekerang a klisichel a Jehovah a mlocholt el kirel a Jesus Kristus?