Skip to content

Skip to table of contents

A Omesodel a Babier er a Osisechakl

A Omesodel a Babier er a Osisechakl

A Tekingel a Jehovah a Di Ngar

A Omesodel a Babier er a Osisechakl

A KING EL SALOMON er a Israel er a irechar a ‘dilibech a 3,000 el belkul a tekoi ma betok er a 1,000 el chelitakl.’ (1 King 4:32) Me kid, ngngar er ngii a techelled el ousbech aika el mekreos el tekingel? Chochoi, ngkmal sebeched. A babier er a Osisechakl el ngar er a Biblia, el mlerekui er a 717 B.C.E., a ngar er ngii aikaikid el betok el osisecheklel a Salomon er a chelsel. Ngdi aike el eru el ulebongel el bliongel a lulluches a rebebil er a rechad, el Agur el ngelekel a Jake ma king el Lemuel. Engdi, a rebebil a oumera el kmo a Lemuel a kuk ta er a ngklel a Salomon.

Aika el cheldull el mlukreng el tekoi el ngar er a babier er a Osisechakl a ngar er ngii a eru el moktek er ngii: “A ika osisechakl el mo ngosukau el mengetukel er a llomeserreng ma ungil uldasu.” (Osisechakl 1:2) Aikang a ngosukid el mo ngmai a llomeserreng, el ngii a rullid el mo bleketakl a osenged er a tekoi e ousbech er a klemedengei el mesmechokl a mondai. Me ngoeak aikang, e kede ngmai a omellach, ma lechub a osisechakl er a tekoi er a kldung. Ma bo dekerekikl el orrenges aika el osisechakl e doltirakl a lolekoi e ngngar er ngii a lerellii er a rengud, el meskid a deurreng, ma rokui el doruul a di mo ungil.​—Hebru 4:12.

BO LEMELLOMES A RENGUM E MOTIREKLII A OMELLACH

(Osisechakl 1:1–9:18)

“Morrenges! A llomeserreng omekedong el ngar a chades,” ngmelekoi a Salomon. (Osisechakl 1:20) Ngera uchul me ngkired el orrenges er sel bleketakl e klou el ngor? A 2 el klou el bliongel a omasech a betok el klungiaol sel doba llomeserreng. E a 3 el klou el bliongel a mesaod el kmo ngmekera dolekeed er kid er a Jehovah. E sola e a Salomon a kmo: “A llomeserreng a kot el ngar uchei er a rokuil tekoi el molai, ngii di le ngerang el molai; mnguu a sekutaberreng. Di blechoel el melatk a cho bla msuub.”​—Osisechakl 4:7, 13.

Ngera mo ngosukid el oltngakl a deleboes el omeruul el ngar er a beluulechad? A 5 el klou el bliongel a onger el kmo: Molisiich er a sekutaberreng me bo lsebechem el mes aike el ongetikaik el ngar er a beluulechad. Dirrek el ka molatk er sel klou el kngtil a deleboes el omeruul. E a ongingil el bliongel a omeklatk el kirel a mekngit el omeruul ma blekeradel el sebechel el tomellii a delongeled kid ma Jehovah. A 7 el klou el bliongel a bleketakl el mesaod el kmo ngua ngera blekerdelel a chad sel loruul a deleboes el omeruul. A 8 el klou el bliongel a ousbech er a mengasireng el rolel e ochotii a ultutelel ma klungiolel a llomeserreng. A 9 el klou el bliongel, el ulebongel el omesodel aika el merekong el osisechakl, a meskid a ungil el okesiu el oremelid el mo soad el osiik er a llomeserreng.

Ker er a Biblia a Mlonger:

1:7; 9:10—​Ngoeak a ngerang e a dakt el mo er a Jehovah a ‘uchul a klemedengei’ e “uchelel a llomeserreng”? A lak a dakt el mo er a Jehovah, e ngdiak el sebechel el mo er ngii a klemedengei, e le ngii a Ulemeob a rokui el tekoi e Uchul a omelechesel a Biblia. (Rom 1:20; 2 Timoteus 3:16, 17) Ngii a Uchul a rokui el klemedengei. Ma leuaisei, e a klemedengei a ousbech er a omengull ma dakt el mo er a Jehovah. A dakt el mo er a Dios a dirrek el uchelel a llomeserreng e le ngdiak a llomeserreng el mo er ngii a lsekum ngdiak a klemedengei. Ma lsekum a chad a diak a dektel el mo er a Jehovah e ngdiak el sebechel el ousbech er a ngii di el klemedengei er ngii el mo mengebkall er a Omebelel.

5:20—Ngera uchul ma oteruul el dil a okedongall el kmo “ngodech el redil”? A Osisechakl 2:16, 17 a mesaod er a “ngodech el redil” el “obesong er a telbilel er medal a Dios.” A ngii di el chad el mlengull a klsuul el chelid ma lechub e ngrirellii el mo diak lorrenges er a Llach er a Moses ma dirrek el oteruul el dil, a lulemekedong er ngii el kmo ngngodech el chad.​—Jeremia 2:25; 3:13.

7:1, 2—Ngera uldimukl er a “ikel kulekoi” ma “ikel kdu er kau me ke meruul”? El obengkel a osisechakl er a Biblia, e ngdirrek el ngar er ngii a llechul a telungalek, el rechedam ma rechedil a kutmokl el mo uchul a klungiolir a rechedal a telungalek el rokui. A rengalek a kirir el oltirakl aikang ma ike el osisechakl er a Biblia el lengai er a redemerir ma rederrir.

8:30—Ngtecha ngike el “chad er omelib el blai”? A llomeserreng a di ua lechad el di ngii el omekedong er ngii el kmo ngchad er a omelib el blai. Tia diak di letekoi er a cheldecheduch el ousbech el mesaod er a blekerdelel a llomeserreng e lemerekong, tiang a bai okesiu el melutk er ngike el di ta el ngelekel a Dios, el Jesus Kristus, er a uchei er a be lechad el ngar er a chutem. A uchei er a be lemechell er a chutem el chad, e ‘ngulebeob er uchei er a rokui el tekoi.’ (Osisechakl 8:22) E le ngii el ua el “chad er omelib el blai,” e uluureor el obengkel a Demal el omeob a rokui el tekoi.​—Kolose 1:15-17.

9:17—Ngera “rrechorech el ralm,” e ngera uchul me ng “merekos”? A Biblia a omekesiu er a deurreng er a durs er a chebechiil el mo er a melim a beches el ralm el mlengai er a chido. Ma rrechorech el ralm a omekesiu er a berrotel el deleboes el omeruul. (Osisechakl 5:15-17) Me sel uldasu el kmo ngdiak bo lemudechem a ua lerellii tia el ralm el mo merekos.

A Klubeled:

1:10-14. Ngkmal kired el mo kerekikl me ngdiak demechetikaik er a telbilir a remekngit el chad el kirel a ilteet me bo luchul e derebet er a klengit.

3:3. Ngkirel el mo mekreos er a rengud a blekokuii el bltikerreng ma blakerreng e mo olecholt er ngii er a omerelled el ua lemeringelchad el olbiungel el soad el blechoel el olecholt er ngii. Ngdirrek el soad el ngmai aika el blekeradel el locha er a rengud e olecholt er a omerelled er a bek el sils.

4:18. A omelai el klemedengei er a klereng a kired el di melemolem er ngii. Ma dolemolem el ngar er a llomes, e ngkired el blechoel el olecholt er a klengareourreng ma delemedemek el reng.

5:8. Ngkired el mengeroid er kid er a rokui el tekoi el sebechel el choitikikid el mo er a deleboes, el oeak a chelitakl ma rolel a omilil ma Internet ma lechub a ngii di el babier ma magazine.

5:21. Ngsebechel a chad el betik a rengul er a Jehovah el tomellii a ungil el deleongel er ngii ma mera el Dios el di kirel a tedeb el deurreng? Ngkmal diak! Sel kot el mesisiich el tekoi el ngosukid el melemolem el klikiid a bo dolechesuar el kmo a Jehovah a omes aike el rokui el doruul e mo oukerrekeriil er kid el kirel.

6:1-5. Ngkol ua ngera el ungil el uleklatk a dengai er aika el bades el olekebai er kid me ngdiak ‘bo doungerachel a belsel a chad,’ ma lechub e kede melib er a diak lemelemalt el omengitel ma ngeiul a udoud, el kirir a rebebil! A lsekum e kede metik el kmo a tekoi el derirellii a diak lemelemalt, e ngkired el ‘mereched el mo er ngkel chad’ e olengit er ngii me bo lsebeched el sumecheklii tia el tekoi el mo ungil.

6:16-19. Aika el euid el tekoi a melutk el kirel a betok el bedengel a mekngit el omeruul. Ngkired el mesuub el mo ouketui er ngii el rokui.

6:20-24. A ulekeroul el oeak a llechul a Biblia a sebechel el omekerreu er a chad me ngdiak lemudechem er a bedikl er a deleboes el omeruul. A rechedam ma rechedil a diak el kirir el ousumengoit ngii el osisechakl.

7:4. Ngkired el mekurulii a klemeriarreng el kirel a llomeserreng ma sekutaberreng.

DERTA EL OSISECHAKL EL OMEKRAEL ER KID

(Osisechakl 10:1–29:27)

Aike el medechel el osisecheklel a Salomon a melekoi a ulterekokl el belkul a derta el omelekoi. Ngmocholt el ousbech a klekakerous ma llemolem ma klaisisiu, e meskid a mesisiich el suobel el kirel a omerelled ma omelekinged ma blekerdeled.

A 10 el mo er a 24 el bliongel a melisiich er a klungel a ultutelel a omengull ma dakt el mo er a Jehovah. A osisechakl el ngar er a 25 el mo er a 29 el bliongel a lulleiuid “a re chedal a King Hesekia er a Juda.” (Osisechakl 25:1) Aikang a osisecheklid el mo ultuil er a Jehovah ma lmuut el bebil er a meklou a ultutelel el suobel.

Ker er a Biblia a Mlonger:

10:6—Ngmekerang e a “cheldechedechal a dengerenger a melekedek a mekngit el omeruul”? Tia sebechel el meketmokl a lsekum a mekngit el chad a ousbech a melelolaok el cheldechedechal el omart er sel mera el moktek er ngii el soal el omekcharm er a rebebil. Ma lechub e ngsebechel el belkul a kmo a rechad a ouketui er a redengerenger me seikid el kltui er a rebebil a rulleterir el di mo lmuk.

10:10—Ngmekerang e “ngikel melekedek er a klemerang” a mo uchul a ringel? A ‘diak a belkul chad’ a diak di ‘lolekoi a blulak’ e lemerekong, ngdirrek el omart er a uldesuel el ousbech er a teletelel a chad el ‘mengchechibutek a medal.’ (Osisechakl 6:12, 13) Tia el rolel a omengeblad a sebechel el omekcharm er a chad.

10:29—Ngera sel ‘rolel a Jehovah’? Tiang a melekoi el kirel a rolel a Jehovah a lomtebechel er a klechad, el diak el rolel a klengar el kired el mo oltirakl er ngii. Sel rolel a Dios a lomtebechel er a klechad a belkul a ulekerreu el mo er a remelemalt engdi a remekngit a mo nguemed.

11:31—Ngera uchul ma remekngit a nguu a lmuut el klou el omeksaul er a remelemalt? A omeksaul el ngar er tiang a mesaod er a kllungel a omellach el lebo lenguu. A melemalt el chad a lerebet er a klengit, e ngmo nguu a omeksaul el oeak a omellach. A mekngit el chad a lerebet er a klengit e ngmle durengul el mlong me ngdiak el soal el obult el mo meruul a ungil. Me seikid a uchul e ngkirel el mo meringel el obals.

12:23—A chad ngmekerang e “omart a ikel lodengei”? A lomart aike el lodengei e ngdiak el belkul a kmo ngika el chad a di lmuk. Ngdiak, ngbai belkul a kmo ngkerekikl er a cheldechedechal, e diak di longlou er a ngerel el ousimang.

14:17—Ngoeak a ngera el rolel e te ouketui er a “kerekikl chad”? A tekoi er a Hebru el mloiuid el kmo “kerekikl chad” a sebechel el belkul a kmo ngsekutab el chad ma lechub e ngmekngit a uldesuel. A mekngit a uldesuel el chad a louketui er ngii. E a sekutab el chad a meduch el omdasu e melilt el mo ‘diak el chedal a belulechad.’​—Johanes 15:19.

18:19—Ngmekerang e a ‘ta er kau a mo sobecheklau el ua mesisiich el cheuotelel a beluu’? A mesisiich el mats el miueklang er a recherraro a ua chad el diak el soal el osiik a rolel a budech. Ma klautoketok er a delongelel ngii ma chad el mlo mekngit er ngii a sebechel el mo ua chesimer el mla mechesimer “el kirem.”

A Klubeled:

10:11-14. A tekinged a lebo loleketek, e ngkired el mekekii a uldesued er a mera el klemedengei, ma bltikerreng a omekrael er a rengud, e a llomeserreng a melilt a tekoi el tuobed er a ngered.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Ma tekinged bo lemekesai e lungil.

11:1; 16:11; 20:10, 23. A Jehovah a soal a bo demelemalt er aike el telbiled er a ureor.

11:4. Ngdiak el ungil a bo doltoir a kerruul e dongoit a omesubed er a Biblia ma mo er a miting ma nglunguuch ma odingel a obliil.

13:4. Ngdiak el sebeched el di meruul a “soad” e doureng a techall er a ngerachel er a ongdibel ma lechub e kede melatk er a klengar el ngar er a beches el beluulechad e lungiang. Ngkmal kired el mo meses e blak a rengud el remuul aike el rokui el kired el meruul.

13:24; 29:15, 21. A betik a rengul el chedam ma chedil a diak lolemolem er a ngelekir ma lechub e lolechib osengir er aike el mekngit el omerellel. Ngmera el tekoi, te bai mellach el omeklemalt er a ngalek er a uchei er a bo lemesisiich aike el mekngit el omeruul el mo ua leblekerdelel.

14:10. Me nguaisei, aike el tekoi el ngar er a chelsel a rengud a diak el sebeched el mo ungil el smaod ma ka lsebechir a rechad el mo medengei el rokui, ma ike el ongelaod el dengai er a rebebil me ngngar er ngii a telkelel. Me ngkired el outekangel a ringel el di ultuil er a Jehovah e merekong.

15:7. Ngdiak el kired el ouchais a rokui el ngar er a rengud el mo er a chad, el di ua ousers el chad el diak lomriid a tane er ngii el rokui er a di chimo el basio. A mellomes a rengul a mekokil el olecholt er a klemedengei er ngii er sel taem el ousbech er ngii.

15:15; 18:14. A dolemolem er a ungil el uldasu e ngngosukid el mo metik er a deurreng, el mo lmuut er a taem el bo dechelebangel er a meringel el blekeradel.

17:24. Ngdiak bo deua “kebelung” el chad el osengel ma uldesuel a diak el ultebechel me ngdiak lomtab aike el meklou a ultutelel el tekoi. Ngbai kired el osiik a klemedengei me ngmo sebeched el oba llomeserreng el meruul a tekoi.

23:6-8. Ngkired el mo kerekikl er a cheleblad el rolel a doltuchakl er a rechad.

27:21. A odanges a ochotid el kmo kede ua ngera el chad. A klengareourreng a me chemolt a lsekum a odanges a rullid el mo melatk a blsed el mo er a Jehovah e smisichid el melemolem el mesiou er ngii. Ma lsekum e ngdiak a klengareourreng e a odanges a sebechel el rullii a chad el mo kedidai a rengul.

27:23-27. Aika el osisechakl a ousbech er a basio er a sers el meketeklii a klungel a ultutelel a ldeu a rengud el blakerreng er kid er a ureor ma sel domekbeot er a rolel a klengar er kid. Ma ikang a kirel el oremelid el mo mui el ultuil er a Dios. a

28:5. A lsekum e kede ‘osiik er a Jehovah’ el oeak a nglunguuch ma omesubel a Tekingel, e ‘ngsebeched el mo ungil medengei’ aike el dousbech el mesiou er ngii me lekengei er kid.

‘OBERAOD EL TEKOI’

(Osisechakl 30:1–31:31)

A babier er a Osisechakl el ngar er a Biblia a mo oterekeklii a omelechesel el ousbech a teblo el ‘oberaod el tekoi.’ (Osisechakl 30:1; 31:1) Ngoeak a okesiul a tekoi el olekar a uldesued, e a tekingel a Agur a ouchais er a klisichel a ongetikaik er a rechorech el reng, e ochotii a rolel a chad a longeluch er a redil el sebechel el kmal mo mesisiich me ngdiak bo lolechesuar. b Ngdirrek el omeklatk el kirel a di lekid el mengedidai er kid ma omelekoi el ngar er a ngasechereng.

A oberaod el tekoi el lengilai a Lemuel er a delal a ngar er ngii a ungil el uleklatk el kirel a omelim el rrom ma dirrek el kirel a doukerrekeriil el ngar er a llemalt. A omesodel a ungil el bechil el redil a mo moterekokl el oeak aika el tekoi el kmo: “Mchat er ngii el kirel a rokui el loruul. Ng redemelel omengull er a re bek el chad.”​—Osisechakl 31:31.

Mnguu a llomeserreng, e mkengei er a omellach, e moleketek er a dakt el mo er a Dios, e multuil er a Jehovah. Ngkol ua ngera el klou a ultutelel el suobel a dengai er a mlukreng el osisechakl! Ma leuaisei, e kid el rokui bo doltaut aika el uleklatk me bo dodengelii a deurreng el blingelel a “ngeltengat a chad el meluu er a RUBAK.”​—Psalm 112:1.

[Footnote]

a Momes er a Tekoi er a Merikel el Ongkerongel er a August 1, 1991, er a 31 el llel.

b Momes er a Tekoi er a Merikel el Ongkerongel er a July 1, 1992, er a 31 el llel.

[Siasing er a 28 el llel]

A Jehovah a Uchul a rokui el klemedengei

[Siasing er a 30 el llel]

Ngera belkul a ‘domerk a klemedengei’?