Skip to content

Skip to table of contents

A Reblak a Rengrir er a Irechar—A Mlukrael er a Chedaol el Klisichel a Dios

A Reblak a Rengrir er a Irechar—A Mlukrael er a Chedaol el Klisichel a Dios

A Reblak a Rengrir er a Irechar​—A Mlukrael er a Chedaol el Klisichel a Dios

“A Rubak el [Jehovah] a mla meskak a klisichel e oderchak.”​—ISAIA 48:16.

1, 2. Ngera uchul me ngkirel el mo er ngii a klaumerang er kid? Ngera el rolel a omelisiich a sebeched el ngmai er a kerebai er a reblak a rengrir el mesiungel a Dios er a irechar?

ALTA e a rebetok el chad a ullecholt er a klaumerang el ulemuchel er a taem er a Abel, engdi a Biblia a ouchais el kmo “ngdiak le rokuil chad a ngar er ngii a kloumera er tir.” (2 Thesalonika 3:2) Me ngngera uchul me a chad a ngar er ngii tiaikid el blekerdelel, e ngera el tekoi a sebechel el rullii el mo oumerang? Kede medengei el kmo kede ousbech er a klemedengei er kid er a Tekingel a Dios el omekeroul er a klaumerang er kid, e le Biblia a kmo: “Ma kloumerang choeak chorenges.” (Rom 10:17) Me tia el klaumerang a telengtengil a redechel sel oureor el klisichel a Dios. (Galatia 5:22, 23) Me kede mera el ousbech er a oureor el klisichel a Dios el melisiich er a klaumerang er kid.

2 A rechad a dimlak di lemechell e loba klaumerang. Tirke el mle blak a rengrir el mesiungel a Dios el donguiu a chisir er a Biblia a di mle chad el “ua kid.” (Jakobus 5:17) Te di mle uai kid el mla er ngii a sebekreng me a chelitecheterir, engdi a chedaol el klisichel a Dios a milsterir a klisichir el mo outekangel a meringel el blekeradel er a klengar. (Hebru 11:34) Me a dosuub el mo medengelii sel rolel e ngmlo sebechel a chedaol el klisichel a Dios el olengeseu er tir, e ngulterekokl el smisichid er chelecha el taem el mo melemolem el mesiou er a Dios el okiu a klaumerang, alta e kede kiei er a taem el kmal betok a tekoi el mengitechut er kid.

A Chedaol el Klisichel a Dios a Milsang a Klisichel me a Dechal a Moses

3-5. (a) Kede mekerang e mo medengei el kmo a oureor el klisichel a Dios a ngilsuir a Moses el mo sebechel el remuul a ngerechelel? (b) Ngmekerang a kerebil a Moses e osisecheklid er a rolel a Jehovah a lomeskid a oureor el klisichel?

3 Ngar er a delongelir tirke el chad el kiliei er a rak er a 1513 er a uchei er a taem er a Kristus, e a Moses a mle kot el “ngariou a rengul er a re bek el chad.” (Ulecherangel 12:3) Me nguaisei, engdi a Jehovah a milsang a kot el klou el ngerachel el mle kirel el mo omekrael er a renged er a Israel. Me nguleak a oureor el klisichel a Dios, e ngmlo sebechel a Moses el omlaoch, oukerrekeriil, meluches, omekrael, e dirrek el meruul a mengasireng el tekoi. (Monguiu er a Isaia 63:11-​14.) Ngmla er ngii a ta el taem el Moses a milengeremrum el kmo tia el ngerachel a kmal mle meringel er ngii el meruul er ngii. (Ulecherangel 11:14, 15) Me a Jehovah a ngiluu a “telkib er sel [klisichel]” el lebilsang a Moses el mesterir a 70 el chad me bo el sebechir el olengeseu er ngii el meruul a ureor. (Ulecherangel 11:16, 17) Me alta e a Moses a ulemdasu el kmo ngkmal oberaod tia el chelngelel, engdi mera er ngii e ngdimlak di el ngii el mengol er ngii. Me tirke el 70 el chad el mlengilt el mo olengeseu er ngii me ngdirrek el dimlak el di el tir el mengol er tia el chelungel.

4 A Jehovah a milsang a ungilbesul el klisichel a Moses el mo sebechel el rullii a urerel. Me a uriul er a lebesterir tirke el 70 el chad sel oureor el klisichel, e a Moses a dirrek el dirk millemolem el ngar er ngii a klisichel a Dios el lulebang. Ngdimlak bo lekekerei a klisichel a Dios el lulebang, me tirke el 70 el chad me ngdimlak lenguu a medeel el klisiich. A Jehovah a meskid a oureor el klisichel el dousbech el oltirakl er a blekeradel el dechelebangel er ngii. E le Dios a meskid “a [oureor el klisichel] e diak loluk er ngii” e ngbai omeskid “ra chelsel a sibes er ngii.” ​—Johanes 1:16; 3:34.

5 Me kau, ke outekangel a mondai el mchelebangel? Ke omelechesiu a ngerechelem el di meleketek e dirrek el mla mo uchul e ke mengoit er a klou el taem el meruul? Ke melasem er aike el sebechem el osiik a kall, omderungel, e dirrek el olisechakl er a rechad er a blim el ousbech a ulekrael er a Biblia, e a rolel a omengitel a udoud a di merael el mo klou me a klisichel a bedengem a di merael el mo mechitechut? Ngngar er ngii a ngerechelem er a chelsel a ongdibel? Bo lulterekokl a rengum el kmo a Jehovah a sebechel el ousbech er a oureor el klisichel el smisichau er a chelsel a ngii di el blekeradel el mchelebangel er ngii.​—Rom 15:13.

A Chedaol el Klisichel a Dios a Ngilsuir a Besalel

6-8. (a) A oureor el klisichel a Dios ngrirellii a Besalel me a Oholiab el mo sebechir el meruul a ngerang? (b) Ngerang a ochotii el kmo a Besalel me a Oholiab a mlukrael er a chedaol el klisichel a Dios? (c) Ngera uchul me a omerellel a Besalel a kmal melisiich er kid er chelechang?

6 A ta er a mesiungel a Jehovah el kiliei er a taem er a Moses el dirrek el ngiluu a ngelsuil a oureor el klisichel a Dios a Besalel. A kerebil a dirrek el ouchais er kid a betok el kirel a rolel a lomekrael er kid a chedaol el klisichel a Dios. (Monguiu er a Exodus 35:30-​35.) A Jehovah a tiltkii a Besalel el mo oungerachel er a ureor er a kldaiksang er a chelsel a templo. Ngmla er ngii a klemedengei er ngii el kirel tia el ureor er a uchei? Nglocha mla er ngii, engdi a ureor el lurruul er ngii er a uchei a mirruul a rengnga el mo er a rechad er a Ekipten. (Exodus 1:13, 14) Ngmilekerang a Besalel el kirel tia el kmal mle meringel el ureor? A Jehovah a milsang a chedaol el klisichel me ngmlo er ngii a “duch, ma llomeserreng, ma klemedengei, ma kldachelbai” er ngii. Me a Dios a milsang a duch er a Besalel me a Oholiab el mo meduch el meruul er a ureor el okiu a oureor el klisichel. Me te ulterekokl el kmal mle blak a rengrir el mesuub el mo meduch, e le ngmlo sebechir el rullii a ureor e dirrek el ulsisecheklterir a rebebil el mo meduch el oureor.

7 Kede dirrek el medengei el kmo a Besalel me a Oholiab a mlukrael er a oureor el klisichel a Dios e le ngkmal mle imis el ungil a rellel a urerir. A klekedall el leriruul a mle sebechir a rechad el ousbech er a uriul er a 500 el rak. (2 Kronika 1:2-6) A ruumesingd el chad er chelechang a sorir a rebebil a bo lechat er tir el kirel a urerir, engdi a Besalel me a Oholiab a dimlak leuaisei a uldesuir. Te bai kmal mle sorir a rokui el chetengakl a lebo er a Jehovah.​—Exodus 36:1, 2.

8 Chelecha el taem e ngmla mo kired el oureor el ousbech a ileakl el duch er kid el meruul a ureor el ua okedecherul a blai, omerellel a babier, omengetmeklel a meklou el ongdibel, olengeseu er a rudam me a rudos el kiei er a beluu el miltemall, e dirrek el mesaod a rolel a ukeruul el obengterir a retoktang me a rechad er a osbitar el oltirakl a ulekrael er a Biblia el kirel a usbechellel a rasech. A lebebil er a taem e aika el tekoi a loruul a rechad el ngar er ngii a ileakl el duch er tir er aika el ureor, engdi oumesingd el taem e tirke el kongei el tonget a temir e dirrek el diak a klemedengei er tir er aika el ureor a mo meruul. Engdi a oureor el klisichel a Dios a olengeseu er tir el remuul a ureor el kmal mo ungil. Ke mla ta el momai er a rengum el meruul er a ureor el ngii a omesiungem el mo er a Jehovah e le ke omdasu el kmo te ngar er ngii a relmuut el meduch er kau el sebechir el mo rullii? Lak mobes, a chedaol el klisichel a Jehovah a kmal sebechel el ngosukau el mo meduch el ousbech er a klemedengei me a duch er kau el mo meduch el meruul a ngii di el ureor el lomeskau.

A Chedaol el Klisichel a Dios a Ngilsuir a Josua el Mo Meduch el Omekrael er a Rechedal

9. A rechad er a Israel te mlo chelebangel er a ngera el tekoi er a uriul er a letobed er a beluu er a Ekipten, e ngera el ker a dilubech?

9 A chedaol el klisichel a Dios a dirrek el ulemekrael er a ta er a mesiungel el kiliei er a taem er a Moses me a Besalel. Telkib er a uriul er a letobed er a beluu er a Ekipten a rechad er a Israel, e a rechad er a Amalek a mlo oumekemad er tir. A rechad er a Israel a mle metitur el oumekemad e le ngdirkak a ta el loumekemad, e chelechang e ngmocha kirir el oumekemad er a kot el mekemedir er a uriul er a lemengubet er a klsibai. (Exodus 13:17; 17:8) Me ngmle usbechall a chad el kirel el mo mengeteklir er a mekemad. Me ngtecha ngike el kirel el mo nguu tia el ngerachel?

10. Ngera uchul me a rechad er a Israel el lulengetakl er tir a Josua a mlo kats er a mekemad?

10 A Jehovah a tiltkii a Josua, el dimlak el belkul a kmo ngmla mengetakl a urrurt er a mekemad er a uchei. Ngera ngmle medengei el kirel a mekemad? Ngika mle sibai el meruul a rengnga, e dirrek el mirruu a kelel el manna er a bek el sils er a lengar er a ked. Ngmera el tekoi, a demal el rubak el Elishama a mle mengeteklel a ta er a kebliil er a Efraim me a dirrek el urrurt er a 108,100 el soldau. (Ulecherangel 2:18, 24; 1 Kronika 7:26, 27) Engdi a Jehovah a dimlak ledu er a Moses me lolutk er a Elishama me a lechub a ngelekel er a Nun, ngbai dilu el kmo a Josua a kirel el mo mengeteklel a mekemad e dirrek el mo kats er a recheraro. Me a mekemad a mlo merek er a uchei er a lengelt a sils, e le a Josua el ullengesenges er a Dios, e kilengei el mo mukrael er a oureor el klisichel me ngmlo kats er a mekemad.​—Exodus 17:9-​13.

11. Kede mekerang e mo sebeched el olengeriakl er a omesiunged el ua Josua?

11 Me a uriul er a lemad a Moses e a Josua “a mlukeek er a llomeserreng” e mlo mengeteklir a rechad er a Israel. (Duteronomi 34:9) A chedaol el klisichel a Dios a dimlak el bsang a klisichel el omlaoch me a lechub e loruul a mengasireng el tekoi el ua Moses, ngbai rirellii el mo ungil el mengeteklir a rechad er a Israel er a chelsel a betok el mekemad me te mlo mesisiich er a beluu er a Kanaan. Me chelecha el taem, e kede locha mo omdasu el kmo ngdiak a duch er kid me a klisiched el meruul a bebil el tekoi el kirel a omesiunged. Engdi ngsebechel el mo ulterekokl a rengud el kmo a Dios a ngosukid a lsekum kede olengesenges e kongei el oltirakl a ulekrael er ngii el ua sera lolengeseu er a Josua.​—Josua 1:7-9.

“A Gideon a Meltuchel er a [Chedaol el Klisichel a Jehovah]”

12-14. (a) Ngerang a klubeled el denguu er sel kekerei el urrurt er a resoldau er a Israel el tir a mlo kats er a rechad er a Midian? (b) Ngmilekerang a Jehovah e smisichii a klaumerang er a Gideon? (c) E kuk ngera el rolel a ngeso a lomeskid a Dios er chelecha el taem?

12 A uriul er a lemad a Josua, e a Jehovah a di millemolem el ousbech er a chedaol el klisichel el melisiich er a reblak a rengrir el chedal. Ngar er a babier a er a Mengeteklel e ngsebeched el menguiu a chisir a rebetok el chad el “mlo misisiich ra chelitechut.” (Hebru 11:34) A Dios a uluusbech er a chedaol el klisichel el olengeseu er a Gideon el mo oumekemad el kirir a rechedal. (Mengeteklel 6:34) A resoldau er a Gideon a kmal di mle mekesai, e le a domekesiu er a ildisir a resoldau er a Midia e te 4 el soldau el oumekemad er a di 1 el soldau er a Israel. Engdi a Jehovah a dirk ulemes er a ildisir a resoldau er a Israel el kmo te kmal dirk mle betok, me ngeru el taem el ledu er a Gideon me ngolluut er a rebetok el chedal el mo remei. Me a uriul e a ildisir a mlo 1 el soldau er a Gideon el oumekemad er a 450 el soldau er a Midian. (Mengeteklel 7:2-8; 8:10) Me a Jehovah a mlo kongei er tiaikid el ildois. Me ngoeak tiaikid el rolel e a lsekum a rechad er a Israel a mo kats er a mekemad, e ngdiak bo lemekedidai a rengrir el omdasu el kmo ngdi mle klisichir me a llemesel a rengrir.

13 A Gideon me a rechedal a kmal mla mo kltmokl. Ka di molatk er tiang: oleko ke mle chedal tia el kekerei el urrurt er a resoldau, e ngmo klou a rengum a lsekum e ke medengei el kmo tirke el mle medakt me a redimlak el kerekikl a mla modurokl el lmuut el mo remei? Me a lechub e ke mo medakt sel molatk el kmo ngngera mo duubech? Kede ungil el medengei el kmo a Gideon a kmal uluumerang er a Dios, e le ngriruul aike el rokui el ledilu er ngii el mo meruul! (Monguiu er a Mengeteklel 7:9-14.) A Jehovah a dimlak bo lekesib a rengul er a Gideon er a lolengit er ngii me lochotii a olangch el kmo ngii el Dios a mo obengkel. (Mengeteklel 6:36-​40) Ngbai kmal millisiich er a klaumerang er ngii.

14 Ngkmal diak a telkelel a klisichel a Jehovah sel lolsobel. Ngsebechel el lolsobel er a rechedal er a chelsel a ngii di el meringel el blekeradel, e dirrek el sebechel el meruul er tiang el lousbech er tirke el mechitechut e diak a ngera el sebechir. A lebebil er a taem e kede mo omdasu el kmo te betok el chad a kesib a rengrir er kid me a lechub e ngkmal meringel a blekeradel el dechelebangel er ngii. Engdi ngdiak el kired el omdasu el kmo a Dios a meskid a mengasireng el olangch el uaike el lurruul el mo er a Gideon, ngbai sebechel el meskid a ulekrael me a ongelaod el okiu a Biblia me a dirrek el ongdibel, el ngii a mukrael er a chedaol el klisichel. (Rom 8:31, 32) A telbilel a Jehovah el okiu a bltkil a rengul a smisiich a klaumerang er kid e oterekokl a rengud el kmo a chedaol el klsichel a mera el Ngelsuid!

“Ma [Chedaol el Klisichel a Jehovah] a Mlor a Jeftha”

15, 16. Ngera uchul me ngkmal mle ungil a uldesuel a ngelekel a Jeftha el redil, e mekerang e tiang a sebechel el uchul a omelisiich el mo er a ruungalek?

15 Ka molatk er tia el lmuut el ta er a ungil el kerebai. Sel taem er a lebocha el kirir a resoldau er a Israel el mo oumekemad er a rechad er a Amon, e a chedaol el klisichel a Jehovah “a mlor a Jeftha.” Ngii el kmal mle imis el soal el mo kats er a mekemad me bo lekebkelii a ngklel a Jehovah a uchul me ngrirelii a ileakl el telbiil. Ngtilbir el kmo a lsekum a Dios a rullii el mo kats er a rechad er a Amon, e ngmo odersii ngike el kot el chad el mo olsiuekl er ngii sel bo lerei el mo er a Jehovah. Me a Jeftha er a lluut el me remei, e ngike el di chimo el ngelekel el redil a mle kot el chad el mo olsiuekl er ngii. (Mengeteklel 11:29-​31, 34) Me tia el omeruul, ngkora ulekibeteklii a Jeftha? Nglocha dimlak, e le ngdi chimong a ngelekel. Me ngultireklii a telbilel el mlo odersii a ngelekel el mo mesiou er a Jehovah er a templo el ngar er a Silo. Me ngii el ngelekel a Jeftha a dirrek el kmal mle blak a rengul el mengull er a Jehovah a uchul me ngmle ulterekokl a rengul el kmo ngkirel el otireklii a telbiil el lerirellii a demal. (Monguiu er a Mengeteklel 11:36.) A chedaol el klisichel a Jehovah a milsterir el terung a klisiich el luluusbech.

16 Ngmilekerang a ngelekel a Jeftha e mekurulii a mesisiich el urungulel el soal el mesiou er a Jehovah? Ngulterekokl el mlo mesisiich a klaumerang er ngii er a lomes er a blakerreng me a omeluu er a demal el mo er a Dios. Me ngoeak tia el omeruul e ngkirir a ruungalek el chad el mo medengei el kmo a rengelekir a dirrek el kmal omes a bek el omerellir. Me a bek el tekoi el molib a ochotii el kmo ko moumerang aike el bek el tekoi el molekoi. A rengelekiu a dirrek el kmal kerekikl el omtab a nglunguchiu me a dirrek el osisechekliu el uldimukl er a kerebai el molecholt er ngii sel mosiou er a Jehovah el mera el ngar er a rengmiu. Me sel bo loltirakl a ultil a ochemiu, e te ulterekokl el mekurulii a mesisiich el urungulir el mo tonget a klengar er tir el mesiou er a Jehovah. E tiang a mo uchul a klou el deurreng er kemiu.

“A [Chedaol el Klisichel a Jehovah] a Rirellii a Samson el Mo Mesisiich”

17. Ngera ngriruul a Samson el okiu a ngelsuil a chedaol el klisichel a Dios?

17 Ka di molatk er a lmuut el ta er a ungil el kerebai. A Biblia a ouchais er kid el kmo a chedaol el klisichel “a [Jehovah] a mlo ouedikel” er a Samson el mo oumekemad el kirel a beluu er a Israel. (Mengeteklel 13:24, 25) A Jehovah a milsang a klisichel a Samson me ngmlo mesisiich el dimlak a chad el sebechel el mekesiur a klisiich el lulebang. Sel taem er a lolasem a rechad er a Filistia el mengesuseu er a rebebil el chad er a Israel el mo omdechem er a Samson, “e a [chedaol el klisichel a Jehovah] a rirellii el kmal mlo mesisiich, me ng lilodech ekil el mle llechotel er a chimal el di ua delul el rekodoll.” (Mengeteklel 15:14) Engdi a uriul e a mekngit el omelilt er a Samson a mlo uchul e ngurridii a klisichel. Me nguaisei, engdi ngar sel taem el lesal mle mechitechut, e ngliluut el medechel a klisichel el “klaumera [er ngii a] uchul.” (Hebru 11:32-​34; Mengeteklel 16:18-​21, 28-​30) Me a chedaol el klisichel a Jehovah a silisichii a Samson el ngar er a ileakl el rolel el di uleltirakl er a blekeradel el ngii a mle chelebangel er ngii er sel taem. Me tia el cheldecheduch el ngar er a reksi er a klechad a kmal ileakl el uchul a klou el omelisiich el kired er chelechang. El oeak a ngera el rolel?

18, 19. (a) A tekoi el dilubech el mo er a Samson, ngoterekeklii a ngera el tekoi el kired? (b) Ngera el tekoi a obla mngai el okiu a kerebai er a reblak a rengrir el chad el ngar tia el suobel?

18 Kid me kede dirrek el ultuil er a chedaol el klisichel a Dios el di ua Samson. Kede oumerang el kmo ngsebechel el lolengeseu er kid sel doruul er tia el ureor el bla loterekeklii er kid a Jesus el kired “el mo olisechakl rar chad, e olecholt er tir” el kirel a klemerang. (Rellir 10:42) Me tiang a kmal diak el beot el ngerachel, engdi ngkmal dmeu a rengud el medengei el kmo a Jehovah a ousbech er a chedaol el klisichel el ngosukid el mo meduch e dirrek el mo sebeched el remuul a kakerous el ngerachel el bla loterekokl er kid! Me sel deruul aike el ngerachel el mloterekokl er kid, e ngmo sebeched el melekoi el ua profet el Isaia el kmo: “Me chelechang e a Rubak el [Jehovah] a mla meskak a klisichel e oderchak.” (Isaia 48:16) Ngmera el tekoi, a chedaol el klisichel a Jehovah a oldurech er kid! Kede ulterekokl a rengud el mo meruul er tia el ureor e ungil el medengei el kmo a Jehovah a mo meskid a duch er kid me a klisiched el ua leriruul el mo er a Moses, Besalel, me a dirrek el Josua. Kede ousbech er a “saider ra [chedaol el klisichel a Dios] el ingii a tikingel,” el ulterekokl a rengud el kmo ngmo meskid a klisiched el meruul er a ureor el ua Gideon, Jeftha me a dirrek el Samson. (Efesus 6:17, 18) Me a lsekum kede oumerang el kmo a Jehovah a mo ngosukid, e ngsebechel el meskid a klisiched el mo meruul a urerel, el di ua sera lebsang a klou el klisichel a Samson.

19 Me ngkmal bleketakl el kmo a Jehovah a omekngeltengat er tirke el bekeu el mengull er ngii. Me a klaumerang er kid a lmuut el mo mesisiich a lsekum kede kongei el mo mukrael er a chedaol el klisichel a Dios. Ngar er aike el Bades er a Biblia el tekoi er a Grik, e ngsebeched el menguiu el kirel a kerebai er tirke el kilengei el mo mukrael er a chedaol el klisichel a Dios. Aika el bades a dirrek el ochotii sel rolel a loureor a chedaol el klisichel a Dios el mo omekerreu e melisiich er a reblak a rengrir el mesiungel er a kot el dart el rak er a uchei me a uriul er a Pentekost er a rak er a 33. Aika el tekoi a bo dosaod er a ongingil el suobel.

Ngera uchul me ke muchelechel el mo medengelii sel rolel e nguluureor a chedaol el klisichel a Dios er a . . .

• Moses?

• Besalel?

• Josua?

• Gideon?

• Jeftha?

• Samson?

[Aike el Ker er a Suobel]

[Blurb el ngar er a 24 el llel]

A chedaol el klisichel a Dios a sebechel el smisichid el mo meruul er a urerel, el ua sera lebsang a klou el klisichel a Samson

[Siasing el ngar er a 23 el llel]

Ruungalek, a blakerreng er kemiu a sebechel el melisiich er a rengelekiu