Trigj nom Enhault

No de Enhaultslist gonen

2

Gott sien Nomen en de Christelje Griechische Schreften

Gott sien Nomen en de Christelje Griechische Schreften

Aus de Hebräische Schreften aum Aunfank oppjeschräwen worden, stunt daut Tetragramaton (יהוה), waut fa Gott sienen Nomen steit, doa meist 7 000 Mol bennen. Daut sajen uk de Jelieede. Oba väle denkjen, aus de Christelje Griechische Schreften (eenjemol uk daut “Niee Tastament” jenant) jeschräwen worden, wia Gott sien Nomen doa nich bennen. Doawäajen brucken de mieeschte Bibeläwasata en de vondoagsche Tiet nich dän Nomen “Jehova”, wan dee dit Poat von de Schreft äwasaten. Soogoa wan daut en de Griechische Schreften von Varzh ut de Hebräische Schreften rät, wua daut Tetragramaton bennen es, schriewen de mieeschte enne Städ Gott sienen Nomen dän Tietel “Har”.

En de Neue-Welt-Übersetzung der Heiligen Schrift es Gott sien Nomen, Jehova, 237 Mol en de Christelje Griechische Schreften bennen. Wuarom? Wäajen tweeatlei: (1) De Takjsten, waut se bat vondoag von de Christelje Griechische Schreften jefungen haben, sent nich dee, waut de Bibelschriewa selfst jeschräwen haben; daut sent aules Aufschreften. Daut jeft dusende doavon, un de mieeschte worden mea aus 200 Joa nodäm aufjeschräwen, aus de Christelje Griechische Schreften foadich wieren. (2) To dise Tiet wia daut Mood, daut dee, waut de Takjsten aufschreewen, doa enne Städ daut Tetragramaton Kýrios nenschreewen, waut daut griechische Wuat fa “Har” es. Ooda dee schreewen von Takjsten auf, wua Gott sien Nomen uk aul nich bennen wia.

De Äwasata von de Neue-Welt-Übersetzung denkjen, daut jeft goode Jrind doafäa, to jleewen, daut daut Tetragramaton en de griechische Takjsten bennen wia, waut de Bibelschriewa selfst jeschräwen haben. Waut sent daut fa Jrind?

  • En de Hebräische Schreften, waut en de Tiet von Jesus un de Apostel em Jebruck wieren, wia aulawäajen daut Tetragramaton bennen. Doa haud uk schia kjeena aun jetwiewelt. Un gaunz secha weet wie daut von dan, aus se bie Kumran Takjsten von de Hebräische Schreften jefungen haben, waut krakjt von dise Tiet sent un wua daut Tetragramaton bennen es.

  • En de griechische Äwasatungen von de Hebräische Schreften, waut en de Tiet von Jesus un siene Apostel em Jebruck wieren, wia daut Tetragramaton uk bennen. Lang dochten de Jelieede, daut daut Tetragramaton en de Septuaginta nich bennen wia. (De Septuaginta es eene Äwasatunk von de Hebräische Schreften no Griechisch.) Oba tweschen 1940 un 1950 unjasochten de Jelieede dan eenje sea oole Aufschreften von de griechische Septuaginta, waut to Jesus siene Tiet em Jebruck wia. Doa steit Gott sien Nomen met hebräische Latren bennen. En Jesus siene Tiet jeef daut aulsoo griechische Äwasatungen, wua Gott sien Nomen bennen stunt. Oba ojjefäa 300 Joa nodäm aus de Apostel läwden, wia Gott sien Nomen en wichtje Utgowen von de griechische Septuaginta nich mea bennen. Biejlikj em Codex Vaticanus un em Codex Sinaiticus steit dee nich en de Bibelbieekja von 1. Mose bat Maleachi, wan dee uk en elre Utgowen von de Septuaginta bennen stunt. Doawäajen doaf eenem daut uk nich wundren, daut Gott sien Nomen en de Takjsten von daut “Niee Tastament” (de Christelje Griechische Schreften) nich bennen steit, waut en dise Tiet aufjeschräwen worden.

    Jesus säd: “Ekj kjeem en mien Voda sienen Nomen”. Un en een Jebäd säd hee: “Ekj hab an met dienen Nomen bekaunt jemoakt”

  • En de Christelje Griechische Schreften jeit foaken to läsen, daut Jesus von Gott sienen Nomen räd un dän bekauntmuak. Jesus säd biejlikj: “Ekj kjeem en mien Voda sienen Nomen” (Johanes 5:43; 10:25). Un en een Jebäd säd Jesus to sienen Voda: “Ekj hab an met dienen Nomen bekaunt jemoakt, un woa daut wieda doonen” (Johanes 17:6, 11-12, 26).

  • Soo aus de Hebräische Schreften jehieren uk de Christelje Griechische Schreften to Gott sien Wuat, waut hee haft oppschriewen loten. Wudd daut nich fonnich sennen, wan hee sienen Nomen soo foaken en de Hebräische Schreften nenschriewen leet un en de Christelje Griechische Schreften äwahaupt nich? Ojjefäa en de Medd von daut ieeschte Joahundat e. o. T. säd de Jinja Jakobus to de Eltestasch en Jerusalem: “Simon haft ons jrod vetalt woo Gott ieeschtens doarom besorcht wia, ut de Velkja een Volkj fa sienen Nomen to jewennen” (Aposteljeschicht 15:14). Wuarom wudd Jakobus daut haben sult sajen, wan Gott sien Nomen to dee Tiet nich bekaunt wia ooda nich jebrukt wort?

  • En de Christelje Griechische Schreften kjemt de aufjekjarta Nomen von Gott väa. Dee es biejlikj en daut Wuat “Haleluja” bennen, waut en Openboarunk 19:1, 3-4, 6 steit. “Haleluja” kjemt von Hebräisch un bediet “Loft Jah”. Un “Jah” es de Aufkjartunk fa “Jehova”. Uk en väle aundre Nomes en de Christelje Griechische Schreften es Gott sien Nomen bennen. Biejlikj kaun eena sikj en veschiedne Bieekja noschlonen, daut de Nomen “Jesus” “Jehova es Radunk” bediet.

  • Daut jeft oole judische Schreften, waut wiesen, daut de judische Christen Gott sienen Nomen en äare Schreften brukten. En de Tosefta (judische Räajlen, waut oppjeschräwen un ojjefäa aune 300 e. o. T. toopjestalt worden) rät daut doavon, woo de Juden de Christen äare Schreften aum Sabat vebrennen sullen. Doa sajcht daut: “De Bieekja, waut von Jesus räden, un de Bieekja von de minim [soo worden woomäajlich de Juden jenant, waut Christen jeworden wieren] sellen nich utem Fia jerat. Dee äare Bieekja kjennen vebrent woaren, wan eena dee finjt, toop met Gott sienen Nomen, waut doabennen steit.” En de Tosefta steit uk von Rabi Jose von Galiläa jeschräwen, dee aum Aunfank von daut tweede Joahundat e. o. T. läwd. Dee räd doavon, waut de Juden doonen sullen, wan see aun aundre Doag enne Wäakj de Christen äare Bieekja vebrenden: “Eena saul ieescht Gott sienen Nomen doa rutschnieden un oppbewoaren un dan daut äwaje vebrennen.”

  • Eenje Jelieede sajen, daut es goot mäajlich, daut opp dee Städen, wua daut en de Christelje Griechische Schreften von Varzh ut de Hebräische Schreften rät, Gott sien Nomen ieeschtemma bennen stunt. En daut Buak The Anchor Bible Dictionary sajcht daut unja de Äwaschreft “Daut Tetragramaton en daut Niee Tastament”: “Daut jeft Hanwies doaropp, daut daut Tetragramaton, Gott sien Nomen, Jahwe, aum Aunfank en daut N[iee] T[astament] opp aule ooda väle Städen bennen wia, wua daut von Varzh ut daut O[ole] T[astament] rät.” Un de Jelieeda George Howard sajcht: “En de griechische Bibel [de Septuaginta], waut de Christen em ieeschten Joahundat brukten, wia daut Tetragramaton noch bennen. Dan wudd eena doch jleewen, daut de Schriewa von daut N[iee] T[astament] daut uk bennen leeten, wan see en äare Bibelbieekja Varzh ut de Schreft [ut daut Oole Tastament] nenschreewen.”

  • Bekaunde Äwasata haben Gott sienen Nomen en äare Äwasatungen von de Christelje Griechische Schreften jebrukt. Eenje deeden daut aul lang ea daut de Neue-Welt-Übersetzung jeef. Hia sent eenje Biespels: Die heilige Schrift des neuen Testaments von D. von Brentano (Huachdietsch, 1791); A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript von Herman Heinfetter (Enjlisch, 1863); The Emphatic Diaglott von Benjamin Wilson (Enjlisch, 1864); O Evangelho Segundo S. Mattheus von Padre Santanna (Portugiesisch, 1909); The New Testament Letters von J. W. C. Wand, Bischof von London (Enjlisch, 1946). Pablo Besson brukt en siene Äwasatunk (Spaunisch, 1919) dän Nomen “Jehová” en Lukas 2:15 uk en Judas 14. Hee schreef dän doa uk awä 100 Mol en Footnooten von Bibelvarzhen nenn, om to wiesen, daut Gott sien Nomen doa ieeschtemma woomäajlich wia. Un vom 16. Joahundat aun, aulsoo noch lang ver dise Äwasatungen, wia daut Tetragramaton foaken en hebräische Äwasatungen von de Christelje Griechische Schreften to finjen. Daut jeft uk oppet weinichste alf veschiedne huachdietsche Biblen, wua en de Christelje Griechische Schreften “Jehova” (ooda “Jahwe”) bennen steit, un vea Äwasata brucken Gott sienen Nomen en Klaumasch hinja daut Wuat “Har”. Un en mea aus 70 huachdietsche Äwasatungen es Gott sien Nomen en Footnooten un Erkjläarungen to finjen.

    Gott sien Nomen en Aposteljeschicht 2:34 en de Emphatic Diaglott von Benjamin Wilson (1864)

  • Daut jeft opp äwa 100 Sproaken Bibeläwasatungen, wua Gott sien Nomen en de Christelje Griechische Schreften bennen es. Opp väle Sproaken, waut en Afrika, Amerika, Asien, Europa un opp de Pazifische Inslen jerät woaren, es Gott sien Nomen auljemeen em Jebruck. (See de List opp de Sieden 12-13.) Un dee, waut de Bibel opp dise Sproaken äwasat haben, haben Gott sienen Nomen doa wäajen biejlikj soone Jrind nenjeschräwen, aus wie hia aul jeseenen haben. Eenje von dise Äwasatungen von de Christelje Griechische Schreften worden goanich sea lang trigj rutjejäft, soo aus de Bibel opp Rotumaunisch (1999), wua “Jihova” 51 Mol en 48 Varzh bennen steit, un de Äwasatunk opp Batak (Toba) von Indoneesien (1989), wua “Jahowa” 110 Mol bennen steit.

    Gott sien Nomen en Markus 12:29-30 en eene hawaiische Äwasatunk

Daut jeft aulsoo gooden Grunt, Gott sienen Nomen, Jehova, en de Christelje Griechische Schreften nentoschriewen. Un krakjt daut haben de Äwasata von de Neue-Welt-Übersetzung jedonen. Dee achten Gott sienen Nomen sea un dee wudden sikj nich woagen, en de Schreft irjentwaut uttoloten, waut doa ieeschtemma bennen stunt (Openboarunk 22:18-19).