DISE Wieed von dän weisen Kjennich Salomo wiesen, woo de Menschen äwa daut Läwen denkjen. Menschen haben emma dän Wensch jehaut, lenja to läwen. Fa dusende Joaren haben de Menschen aul no Mäajlichkjeiten jesocht, daut Läwen to velenjren.

Denkj wie biejlikj mol aun Gilgamesch, eenen sumerischen Kjennich. Äwa dän sent väl utjedochte Jeschichten vetalt worden. Eene Jeschicht von daut Gilgamesch-Epos minkj sajcht, daut hee eene jefäadelje Reis muak toom lieren, woo hee dän Doot kunn utem Stich gonen, oba hee volbrocht daut nich.

Ojjefäa 2 400 Joa trigj vesochten kjneesische Forscha een Speetskje toom drinkjen tooptorieren, waut aus Wundameddel daut Läwen velenjren sull. Doa wia Kwickselwa un Arsän (eene Sort Jeft) mank. Woomäajlich sent eenje kjneesische Kjeisa doavon jestorwen. Ojjefäa en de Tiet von 500 n. Chr. bat 1500 n. Chr. proowden eenje Forscha en Europa Golt soo to veendren, daut eena daut äten kunn. Dee dochten, wäajen Golt nich jinkj to venichten, kunn daut halpen, daut eena lenja läwen kunn.

Vondoag dän Dach proowen veschiedne Forscha ruttofinjen, wuarom wie oolt woaren. Daut dee sikj soo aunstrenjen, wiest, daut de Menschen noch emma hopen, daut se daut irjentwoo väabieejen kjennen, daut eena nich oolt woat un stoaft. Oba waut es doabie rutjekomen?

Forscha, waut de Zellen (de kjlanste Stekjskjes en onsen Kjarpa) von Menschen unjasieekjen, haben mea aus 300 veschiedne Meenungen doaräwa, wuarom wie oolt woaren un stoawen. En de latste Joaren haben Forscha daut bat doa jekjräajen, daut de Zellen von Tieren un Menschen lenja läwen. Doawäajen haben eenje rikje Menschen de Forscha Jelt jejäft, daut dee rutfinjen kjennen, wuarom wie stoawen. Waut haben dee jedonen?

Dee proowen daut Läwen to velenjren. Eenje Forscha jleewen, daut wie wäajen waut oolt woaren, waut en onse Zellen passieet. Wan dee sikj fresch deelen, woat de Informazion doabennen nich mea soo goot beschizt, un met de Tiet hieren de Zellen dan opp sikj to deelen un wie fangen aun ella to woaren.

 Elizabeth Blackburn, waut aune 2009 dän Nobel-Pries jewonn, un äare Helpa, haben een Meddel jefungen, waut halpt, daut de Zellen nich soo bosich oolt woaren. Oba dee haben must toostonen, daut dit Meddel daut Läwen nich werkjlich velenjren kaun.

De Informazion en de Zellen veendren es eene aundre Wajch, waut de Menschen proowen, toom nich oolt woaren. Dee denkjen, wan onse Zellen ieescht soo oolt sent, daut dee sikj nich mea deelen kjennen, dan doonen dee veleicht waut aun aundre Zellen, un doaderch jeft daut Schwolst, Weedoag un Krankheiten. Korz kunnen Forscha en Frankreich waut Zellen von sea oole Menschen nämen un de Informazion doabennen veendren, un dee fungen wada aun sikj to deelen. Jean-Marc Lemaître, de väaschta von dise Forscha, säd, daut dit de Bewies wia, daut de Zellen wada jinkj jinja to moaken.

Väl Forscha sajen, daut de Menschen nich väl lenja läwen kjennen aus dee nu doonen, wan dee uk välet proowen toom daut Läwen velenjren. Daut es rajcht, daut de Menschen von de 1800ja Joaren aun lenja läwen. Oba daut haft doamet to doonen, daut de Menschen rennelja sent, daut et Medizien jeft toom jesunt bliewen un aundre Medizien fa veschiedne Krankheiten. De Menschen kjennen goanich lenja läwen, aus dee nu aul doonen, soo aus eenje Forscha jleewen.

Rom 3 500 Joa trigj säd Moses: “Ons Läwen es hia 70 Joa, un wan daut huach kjemt, 80, un wan daut uk scheen jewast es, hab wie doch bloos von Mieej un Trua to räden; daut kjemt boolt to Enj un wie flieejen wajch” (Psalm 90:10). Wan de Menschen uk välet proowen toom lenja läwen, blift daut Läwen doch soo, aus Moses säd.

Daut jeft oba Tieren, soo aus jewesse Sorten Schnigjen un noch aundre Mäatieren, waut äwa 200 Joa läwen, un daut jeft uk sea groote Beem, waut dusende Joaren oolt woaren. Wan wie ons Läwen met soone Tieren un Beem vejlikjen, wunda wie veleicht: “Es dit Läwen von 70 ooda 80 Joa aules, waut wie to läwen haben?”