1-2. Woo denkjen eenje äwa daut Paradies?

NO EENEN Kongress en de Staut Seoul, Korea, kjeemen väl Breeda von veschiedne Lenda. Aus dee dan derch wia, jinjen de Breeda von Korea no de utlendsche Breeda toom von dee Aufscheet nämen. Daut wia sea scheen, aus een deel von dee met de Haunt schluagen un säden: “Wie seenen ons em Paradies!” Aun waut fa een Paradies dochten dee?

² Wan de Menschen daut Wuat “Paradies” hieren, dan denkjen dee aun veschiednet. Eenje sajen, daut es waut utjedochtet. Aundre wada sajen, daut es doa, wua an daut scheen jeit. Wan eenem biejlikj sea hungat un dan no eenen Desch voll scheenet Äten kjemt, dan denkjt eena veleicht, eena es em Paradies. Un Joaren trigj sach eene Fru een wundascheenet Tol voll Bloomen un säd: “Kjikjt mol, waut fa een Paradies!” De Städ doa heet nu noch emma Paradise, wan daut doa uk jieda Joa äwa 15 Meeta (50 Schoo) schniet. Waut jleefst du, waut es daut Paradies? Woat daut noch mol komen?

3. Wanea rät de Schreft toom ieeschte Mol von een Paradies?

³ De Schreft rät von een Paradies, waut ea mol wia, un uk von eent, waut noch komen woat. Aul en daut ieeschte Bibelbuak schrift daut von een Paradies. De katoolsche Douay-Äwasatunk, waut von Latiensch äwasat es, sajcht en 1. Mose 2:8: “Gott de Har  haud aum Aunfank een Paradies voll Freid jemoakt, wua hee [Adam] nensad, waut hee jemoakt haud.” (Von ons schroz jemoakt.) Opp Hebräisch rät daut hia von dän “Goaden Eden”. Eden meent “Freid”, un en dän Goaden kunn eena werkjlich Freid haben. Daut sach doa sea schmock un doa wia väl Äten un uk Fräd mank de Tieren un de Menschen (1. Mo. 1:29-31).

4. Woo weet wie, daut de Goaden Eden een Paradies wia?

⁴ Aus de Schreft opp Griechisch äwasat wort, brukten se daut Wuat parádeisos toom daut hebräische Wuat fa “Goaden” äwasaten. En een Buak toom nosieekjen (Cyclopaedia von M’Clintock un Strong) sajcht daut äwa daut Wuat parádeisos: “Een groota Park, waut enjetient es, daut dän nuscht woat; dee es noch krakjt soo schmock, aus dee mol jewossen wia. Doa sent groote, schmocke Wooltbeem un väl von dee droagen Frucht. Doa es uk jenuach Wota, wiels doa Riefasch met kloaret Wota sent, un aune Kaunt sent groote Häaden Schop un Antiloopen – aun soont docht de griechischa Reisenda”. Dit halpt ons to vestonen, daut de Goaden Eden opp iernst een Paradies wia (see uk 1. Mose 2:15-16).

5-6. (a) Wuarom kunnen Adam un Eva nich em Paradies bliewen? (b) Waut denkjen eenje veleicht?

⁵ Gott sad Adam un Eva en een Paradies nenn, oba dee musten doa rut, wiels see Gott nich jehorchten. Doaderch vespälden see daut Paradies fa an un äare Nokomen (1. Mo. 3:23-24). Doa kunn kjeen Mensch mea bennen sennen, oba daut lat soo, daut daut Paradies doa noch wia, bat en Noah siene Tiet de Sintflut kjeem.

⁶ Eenje denkjen veleicht: “Woat doa noch mol wada een Paradies oppe Ieed sennen?” Wan du hopst, met diene Frind un Frintschoft toop doa to läwen, hast du dan eenen gooden Grunt doafäa? Jeft daut Bewies? Kaust du utlajen, wuarom du die secha best, daut et een Paradies jäwen woat?

7-8. (a) Waut vespruak Gott Abraham? (b) Aun waut docht Abraham secha, aus dee Gott sien Vespräakjen hieed?

⁷ Wan wie mea äwa daut Paradies weeten wellen, dan kjenn wie en de Schreft noseenen, wäajen dee kjemt je von dän, waut daut ieeschte Paradies muak. Gott säd biejlikj to sienen Frint Abraham, hee wudd siene Nokomen “soo väl moaken aus doa . . . Saunt aum Mäa es”. Un Jehova vespruak dän uk: “Derch diene Nokomen woaren aule Velkja oppe Ieed jesäajent woaren, wiels du mie jehorchen deetst” (1. Mo. 22:17-18). Gott jeef uk Abraham sienen Sän un Grootsän dautselwje Vespräakjen (läs 1. Mose 26:4; 28:14).

⁸ En de Schreft sajcht daut noanich, daut Abraham jleewd, daut de Menschen nom Doot en een Paradies em Himmel läwen wudden. Aus Gott säd, daut “aule Velkja oppe Ieed [wudden] jesäajent” woaren, docht Abraham secha, daut dee wudden oppe Ieed jesäajent woaren. Oba jeft daut sest noch Bewies en de Schreft, daut et noch mol een Paradies oppe Ieed jäwen woat?

9-10. Woo wiesen de Vespräakjungen, waut Gott lota jeef, daut et noch mol een Paradies jäwen woat?

⁹ David, eent von Abraham siene Nokomen, räd von eene Tiet, wua “de beese” un “dee, dee orrajcht doonen”, nich mea sennen wudden (Psa. 37:1-2, 10). Hee säd uk: “De deemootje woaren daut Launt oawen, un sikj to de groote Fräd freien.” David säd uk verut: “De jerajchte woaren daut Launt oawen un eewich doabennen bliewen” (Psa. 37:11, 29; 2. Sam. 23:2). Waut deeden dise Vespräakjungen aun soone Menschen, waut Gott sienen Wellen doonen wullen? Dee leeten dee weeten, daut doa eene Tiet komen wudd, wua bloos noch jerajchte Menschen oppe Ieed läwen wudden un wua de Ieed wada een Paradies sennen wudd, soo aus de Goaden Eden.

 ¹⁰ Met de Tiet dreiden de mieeschte Israeliten Jehova un de woare Aunbädunk dän Rigjen, wan dee uk säden, daut see am deenden. Doawäajen leet Gott daut too, daut de Babelonia an jewonnen un äa Launt tonicht brochten un väle met no Babel neemen (2. Chr. 36:15-21; Jer. 4:22-27). Oba de Profeeten säden verut, daut sien Volkj no 70 Joa wada wudd trigj no äa Launt komen. De Profezeiungen erfelden sikj. Oba dee haben fa ons uk eene Bediedunk. Doawäajen woa wie nu mol een poa von dee derchgonen un seenen, woo dee ons wiesen, daut et noch mol een Paradies oppe Ieed jäwen woat.

11. (a) Woo erfeld Jesaja 11:6-9 sikj toom ieeschte Mol? (b) Waut well wie veleicht weeten?

¹¹ Läs Jesaja 11:6-8; 11:9, Friesenbibel. * Gott säd derch dän Profeet Jesaja verut, daut en daut Launt Fräd sennen wudd, wan sien Volkj trigj no Hus kjeem. Dee wudden nich derwen Angst haben fa jefäadelje Menschen ooda Tieren. De Jinjre un Elre wudden secha sennen. Hieet sikj daut nich meist soo, aus daut em Goaden Eden wia? (Jes. 51:3). Jesaja siene Profezeiunk wiest uk, daut de gaunze Ieed – nich bloos daut Launt Israel – wudd “voll de Ertjantnis Gottes . . . senne, soo aus daut Wota dem Mäaresgrund bedatje.” Wanea woat daut sennen?

12. (a) Woo worden de Israeliten jesäajent, waut von Babel trigjkjeemen? (b) Waut wiest, daut Jesaja 35:5-10 sikj noch eemol erfellen woat?

¹² Läs Jesaja 35:5-10. Jesaja säd wada, daut de Menschen un de jefäadelje Tieren de Israeliten nuscht wudden doonen, wan dee trigj no äa Launt kjeemen. Dee wudden goode Arnten haben, wäajen daut doa jenuach Wota jäwen wudd, krakjt soo aus em Goaden Eden (1. Mo. 2:10-14; Jer. 31:12). Wudd sikj daut bloos bie jane Israeliten erfellen? De Profezeiunk säd je, daut de Blinje, de Lome un de Doowe wudden jeheelt woaren. Oba daut erfeld sikj nich, aus de Israeliten von Babel trigjkjeemen. Daut diet doano han, daut Gott de Menschen lota heelen woat.

13-14. (a) Woo erfeld Jesaja 65:21-23 sikj, aus de Israeliten von Babel trigjkjeemen? (b) Woon Poat von de Profezeiunk mott sikj noch erfellen? (See daut Bilt aum Aunfank.)

¹³ Läs Jesaja 65:21-23. Aus de Juden trigjkjeemen, jeef daut en äa Launt nich jemietelje Hiesa, beakade Stapen ooda Wiengoades. Oba met de Tiet wort daut aundasch, wäajen Gott an säajend. Woo schaftich wieren dee nich, aus dee kunnen Hiesa buen un doabennen wonen un aus dee plaunten un von de Frucht äten kunnen!

¹⁴ Dise Profezeiunk wiest, daut de Tiet komen woat, daut wie woaren “soo oolt woaren aus de Beem”. Eenje Beem woaren dusende Joaren oolt. De Menschen wudden motten sea jesunt sennen toom soo lang läwen. Un wan dee soont beläwen kunnen, aus Jesaja verutsäd, dan wudd daut wundascheen sennen – werkjlich een Paradies! Un dise Profezeiunk woat sikj erfellen.

15. Waut fa goodet es en daut Buak Jesaja verutjesajcht?

¹⁵ Denkj mol äwa no, woo aul dise Vespräakjungen wiesen, daut et lota noch mol woat een Paradies jäwen. De gaunze Ieed woat voll Menschen sennen, waut Gott säajent. Doa woaren kjeene jefäadelje Menschen ooda Tieren mea sennen. De Blinje, de Doowe un de Lome woaren jeheelt woaren. De Menschen woaren äare ieejne Hiesa buen un daut plaunten, waut see toom äten brucken. Dee woaren lenja läwen aus de Beem. De Schreft wiest werkjlich, daut et lota noch mol soo sennen woat. Oba eenje sajen, daut dise Profezeiungen nich bedieden, daut et lota werkjlich een Paradies oppe Ieed jäwen woat. Waut kjenn wie dan sajen? Wuarom sent wie ons soo secha, daut et een Paradies oppe  Ieed jäwen woat? Jesus, de jratsta Mensch, waut jeemols läwd, muak ons daut dietlich.

16-17. Wanea räd Jesus von daut Paradies?

¹⁶ Jesus wort veuadeelt un aun eenen Pol jehongen toom stoawen, wan hee uk nuscht orrajchtet jedonen haud. Biesied am hauden se uk noch twee judische Vebräakja aun Pols jehongen. Eena von dee wort en, daut Jesus een Kjennich wia, un säd: “Har, denkj aun mie, wan du en dien Rikj nenn kjemst!” (Luk. 23:39-42). Daut, waut Jesus dän dan vespruak, haft uk met onse Hopninj to doonen. Eenje Jelieede äwasaten Jesus siene Wieed en Lukas 23:43 soo aus dit: “Ekj saj die de Woarheit: Du woascht vondoag met mie em Paradies sennen.” Hia kjemt daut opp daut Wuat “vondoag” aun. Waut wull Jesus doamet sajen? Äwa daut jeft daut veschiedne Meenungen.

¹⁷ Wan eena weeten well, waut een Sauz bediet, dan es daut opp väl Sproaken soo, daut eena no de Sauztieekjens kjikjen mott, soo aus Kommasch ooda Dobbelpunkt, ooda doano, opp woone Städ de Wieed en dän Sauz stonen. Oba en de elste griechische Schreften von de Bibel, waut se fungen, sent nich emma Sauztieekjens bennen. Doawäajen kjemt de Froag opp: Säd Jesus: “Ekj saj die: Du woascht vondoag met mie em Paradies sennen”? Ooda säd hee: “Ekj saj die vondoag: Du woascht met mie em Paradies sennen”? Aus de Äwasata dit äwasat haben, musten dee doa Sauztieekjens nendoonen ooda de Wieed doano trajchtstalen, aus see dochten, woo Jesus dee jemeent haud. Doawäajen es dis Varsch en veschiedne Biblen veschieden äwasat.

18-19. Waut halpt ons to vestonen, waut Jesus meend?

¹⁸ Oba denkj doaraun, daut Jesus to siene Nofolja jesajcht haud: “De Menschensän [woat] dree Doag un dree Nacht medden en de Ieed sennen.” Hee säd uk: “De Menschensän woat de Menschen en de Henj jejäft woaren. Dee woaren am dootmoaken, un om dree Doag woat hee vom Doot oppstonen” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22-23; Mar. 10:34). De Apostel Petrus säd, daut daut werkjlich soo passieed (Apj. 10:39-40). Jesus kjeem aulsoo nich dänselwjen Dach en daut Paradies nenn, aus hee un de Vebräakja storwen. Hee wia miere Doag “bie de Doodes [ooda em Hades]”, ea Gott am oppwuak (Apj. 2:31-32). *

¹⁹ Daut wiest ons, daut Jesus to dän Vebräakja säd: “Ekj saj die vondoag de Woarheit”, ea hee dän vespruak, daut hee em Paradies sennen wudd. Mau rajcht en Moses siene Tiet brukten se daut Wuat “vondoag” foaken opp soone Wajch. Moses säd: “Dise Wieed dee ekj junt vondoag jäw sell jie nienich vejäten” (5. Mo. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15).

20. Waut halpt ons noch, Jesus siene Wieed rajcht to vestonen?

²⁰ Een Bibeläwasata von de Jäajent, wua Jesus läwd, säd: “En disen Varsch woat daut Wuat ‘vondoag’ rutjehowen un doawäajen sull daut doa sajen: ‘Ekj saj die vondoag de Woarheit: Du woascht met mie em Paradies sennen.’ Hee jeef dän Dach daut Vespräakjen un daut sull sikj lota erfellen. Soo räden se doa em Oosten jeweenlich un daut wiest, daut een Vespräakjen aun eenen Dach jejäft woat un daut et secha jehoolen woat.” Doawäajen es dis Varsch en eene sierische Äwasatunk, waut ojjefäa 1 600 Joa oolt es, soo aus dit äwasat: “Amen, ekj saj die vondoag, daut du met mie toop woascht em Goaden Eden sennen.” Dit Vespräakjen saul ons aula Moot jäwen.

21. (a) Wua kjeem de Vebräakja nich han? (b) Woo weet wie daut?

 ²¹ Woo weet wie, daut Jesus nich een Paradies em Himmel meend, aus hee met dän Vebräakja räd? Eent es, daut de Vebräakja nich mol wist, daut Jesus met siene true Apostel eenen Bunt jemoakt haud toom met am toop em Himmel rejieren (Luk. 22:29). Un de Vebräakja wia uk nich mol jedeept (Joh. 3:3-6, 12). Doawäajen mott Jesus daut Paradies oppe Ieed jemeent haben. Joaren lota räd de Apostel Paulus von eene Vision, wua een Maun “en daut Paradies nenn jehowen” wort (2. Kor. 12:1-4). Paulus un de aundre true Apostel wudden met Jesus toop em Himmel rejieren. Oba doawäajen räd Paulus doa noch von, daut doa lota wudd een Paradies komen. * Woat daut oppe Ieed sennen? Woa wie doa uk kjennen sennen?

22-23. To waut kjenn wie ons freien?

²² Denkj doaraun, daut David verutsäd: “De jerajchte woaren daut Launt oawen” (Psa. 37:29; 2. Pet. 3:13). David räd von eene Tiet, wua aule oppe Ieed sikj no Gott siene jerajchte Gruntsauzen rechten wudden. Un de Profezeiunk en Jesaja 65:22 sajcht: “En mien Volkj woaren de Lied soo oolt woaren aus de Beem”. Dit wiest, daut Gott siene Deena en de niee Welt dusende Joaren läwen woaren. Woat daut werkjlich soo sennen? Jo, wiels Openboarunk 21:1-4 wiest, daut Gott de Menschen säajnen woat, un een Säajen es, daut doa “kjeen Doot . . . mea sennen” woat.

²³ Waut de Schreft von daut Paradies lieet, es kloa. Adam un Eva musten ut dän Goaden Eden rut, oba daut woat noch mol wada een Paradies oppe Ieed jäwen. Soo aus Gott vesproaken haft, woat hee de Menschen oppe Ieed säajnen. David schreef, daut de Deemootje un de Jerajchte daut Launt oawen wudden un eewich doabennen bliewen. Jesaja siene Profezeiungen wiesen, daut wie ons to aul daut scheene freien kjennen, waut daut dan oppe Ieed jäwen woat. Wanea woat daut komen? Wan sikj daut ieescht erfelt, waut Jesus dän judischen Vebräakja säd. Wie kjennen uk en dit Paradies sennen. Dan woat daut soo sennen, aus de Breeda en Korea bie dän Kongress säden: “Wie seenen ons em Paradies!”