Jehova wull, daut de Israeliten sullen heilich sennen. Doawäajen säd hee to dee: “Du saust nich Pludarie driewen mank diene Metmenschen. Du saust uk nich waut oppbrinjen toom dienen näakjsten daut Läwen to vedoawen. Ekj sie de HAR” (3. Mo. 19:2, 16).

De Wieed “waut oppbrinjen” sent eene feine Äwasatunk von eene hebräische Rädensoat. Oba waut bediet daut? Een judischet Buak äwa 3. Mose sajcht: “Dit Poat von dän Varsch es . . . nich leicht to äwasaten, wiels daut schwoa to vestonen es, waut de hebräische Rädensoat krakjt bediet, [waut doa jebrukt es]. Wuat fa Wuat äwasat wudd daut sennen ‘sto nich äwa, biesied ooda dicht bie’.”

Eenje Jelieede sajen, daut dise Wieed met dän Varsch 15 to doonen haben, wua daut sajcht: “Du saust em Jerecht nich ojjerajcht haundlen; du saust dän eefachen nich väatrakjen, oba uk dän Enflussrikjen nich bejensjen. Du saust dienen näakjsten rajcht rechten” (3. Mo. 19:15). Waut wudd daut dan bedieden: “Du saust . . . nich waut oppbrinjen”? Daut de Israeliten aundre nich ojjerajcht behaundlen sullen em Jerecht, biem Jeschaften driewen ooda en de Famielje. Dee sullen uk nich waut onopprechtjet doonen toom fa sikj selfst strieden. Daut stemt, daut wie aul dit nich doonen sellen, oba daut jeft noch eene bätre Wajch, woo eena dän Varsch 16 utlajen kaun.

See wie mol daut ieeschte Poat von dän Varsch 16. Doa sajcht Gott to sien Volkj, daut dee nich sellen Pludarie driewen, ooda beese Läajes vetalen. Beese Läajes vetalen es väl schlemma, aus bloos een bät äwa aundre räden, wan daut uk aul Trubbel jäwen kaun (Spr. 10:19; Liera 10:12-14; 1. Tim. 5:11-15; Jak. 3:6). Eena, waut beese Läajes vetalt, weet jeweenlich, daut daut nich soo es, un well dän aundren eenen schlajchten Nomen moaken. Veleicht beschulcht dee dän met waut, waut dee goanich jedonen haft, wan deejanja doafäa uk kunn dootjemoakt woaren. Soone beese Läajes vetalden biejlikj de Mana, waut Nabot beschuljden, waut dan jesteenicht wort (1. Kjen. 21:8-13). Eena, waut soone beese Läajes vetald, kunn aulsoo waut oppbrinjen toom sienen Näakjsten daut Läwen vedoawen, soo aus daut opp Enj von 3. Mose 19:16 sajcht.

Eena, waut beese Läajes vetalt, deit daut foaken, wäajen dee dän aundren haust. En 1. Johanes 3:15 sajcht daut: “Wäa sienen Brooda fient es, es een Merda. Un wie weeten, daut een Merda nich daut eewje Läwen haft.” Daut es oppfaulent, waut Gott no de Wieed en 3. Mose 19:16 säd. Hee säd: “Du saust nich hotdroagent [ooda vehaust] sennen jäajen dienen Brooda” (3. Mo. 19:17).

En de butajeweenelje Wieed en 3. Mose 19:16 es een strenja Rot bennen fa Christen: Wie motten sea oppaussen, daut wie nich schlajcht äwa wäm denkjen un beese Läajes äwa dän vetalen. Wan wie “waut oppbrinjen” jäajen eenen aundren un beese Läajes von dän vetalen, wäajen wie dän nich lieden kjennen ooda dän aufjenstich sent, kaun daut een Bewies sennen, daut wie dän haussen. Christen motten met soont nuscht to doonen haben (Mat. 12:36-37).