1-3. (a) Waut woat ons halpen, Gott en dise latste Tiet tru to bliewen? (b) Waut woa wie en disen Artikjel lieren?

DAUT Enj von dise schlajchte Welt kjemt emma noda un de Beese doonen wieda “jreenen aus Graus” (Psa. 92:8). Wie sent nich äwarauscht, daut de Menschen sikj nich aun daut hoolen, waut Gott fa rajcht talt. Paulus säd to de Christen: “Siet Kjinja en schlajchtet doonen. Oba em äwalajen un vestonen siet vestendje Menschen” (1. Kor. 14:20). Woo kjenn wie daut?

² De Auntwuat finj wie en onsen Teemavarsch. Dee sajcht: “Beese Menschen vestonen daut jerajcht sennen nich, dee oba, dee däm HARN sieekjen, vestonen daut volstendich” (Spr. 28:5). Daut bediet, dee kjennen aules vestonen, waut needich es toom Jehova jefaulen. En Spricha 2:7, 9 sajcht daut uk, daut Jehova “de Opprechtje woare Weisheit” jeft. Doawäajen woaren dee “jerajcht sennen, nom rajcht seenen, fromm sennen un aule goode Wäaj vestonen.”

³ Noah, Daniel un Hiob hauden soone Weisheit (Hes. 14:14). Soo es daut bie Gott siene Deena vondoag dän Dach uk. Woo steit daut met die? Kaust du uk aules vestonen, waut needich es toom Jehova jefaulen? Doatoo motst du am jeneiw kjanen. Doawäajen  woa wie en disen Artikjel lieren, (1) woo Noah, Daniel un Hiob Gott kjanen lieden, (2) woo dee daut holp, Gott to kjanen, un (3) woo wie to soonen Gloowen komen kjennen aus dee.

4. Woo lieed Noah Jehova kjanen, un woo holp am daut?

⁴ Woo Noah Jehova kjanen lieed. Von dan, aus de Menschheit aunfunk, haben true Mana un Frues opp dree veschiedne Wäaj von Gott jelieet: Doaderch, daut see de Natua beoobachten, von Gott siene true Deena lieeden un daut see beläwden, woo Gott an säajend, wan see sikj no siene Gruntsauzen rechten (Jes. 48:18). Wäajen Noah de Natua beoobacht, kunn hee secha seenen, daut et eenen Gott jeef un uk waut fa Ieejenschoften dee haud, soo aus “siene eewje Krauft un Gottheit” (Reem. 1:20). Noah jleewd aulsoo nich bloos aun Gott; hee kjrieech met de Tiet eenen stoakjen Gloowen.

5. Von wua lieed Noah, waut Gott sien Väanämen met de Menschheit wia?

⁵ De “Gloowe kjemt derch heare” (Reem. 10:17, Reimerbibel). Woo kjeem daut, daut Noah von Jehova hieed? Secha lieed hee een deel von sien Frintschoft uk von sienen Voda Lamech, waut eenen stoakjen Gloowen haud un noch ea jebuaren wort, aus Adam storf. (See daut Bilt aum Aunfank.) Hee lieed uk von sienen Grootvoda Metuschelach un von sienen Uauagrootvoda Jired, waut storf, aus Noah 366 Joa wia * (Luk. 3:36-37). Veleicht lieed Noah von dise Mana un äare Frues, woo daut biejlikj met de Menschheit aunfunk, daut Jehova sikj väajenomen haud, daut de Ieed sull met jerajchte Menschen jefelt woaren, un daut Adam un Eva ojjehuarsom wieren. De Foljen doavon kunn Noah selfst seenen (1. Mo. 1:28; 3:16-19, 24). Aules, waut Noah lieed, jinkj am sea to Hoaten, un hee wull Jehova deenen (1. Mo. 6:9).

6-7. Woo wort Noah sien Gloowen derch Hopninj jestoakjt?

⁶ Hopninj stoakjt dän Gloowen. Stal die väa, woo Noah sikj mott jefeelt haben, aus hee enwort, daut sien Nomen met Hopninj to doonen haud. Dee bedied woomäajlich “Ru” ooda “Troost”. Gott leet derch Lamech äwa Noah verutsajen: “Disa woat ons äwa onse Oabeit treeste . . . wäajen dem Eadboddem, dem Gott . . . veflucht haft” (1. Mo. 5:29, Friesenbibel). Noah hopt opp Gott, un hee jleewd soo aus siene Väavodasch Abel un Henoch aun dän vesproaknen Nokomen, dee de Schlang dän Kopp vekjwatschen wudd (1. Mo. 3:15).

⁷ Noah kunn nich aule Eenselheiten von de Profezeiunk en 1. Mose 3:15 vestonen, oba secha twieweld hee nich aun de vesproakne Radunk. Dise Profezeiunk paust uk met daut toop, waut Henoch bekauntmuak. Hee säd verut, daut Jehova de Gottloose bestrofen wudd (Jud. 14-15). Henoch siene Norecht, waut sikj uk en Harmagedon erfellen woat, haft Noah secha Hopninj jejäft un em Gloowen jestoakjt.

8. Woo schizt Noah daut, daut hee Gott goot kjand?

⁸ Woo Noah daut holp, daut hee Gott jeneiw kjand. Doaderch daut Noah Jehova goot kjand, kjrieech hee Gloowen un Weisheit, un daut beschizt am fa Schoden, besonda em jeisteljen. Wäajen Noah “en Jemeenschoft met Gott” läwd, jeef hee sikj nich met de Gottloose auf. Hee leet sikj nich hinjaret Licht fieren von de schlajchte Enjel, waut no de Ieed jekomen wieren. Secha weesen dee äare Macht, daut de Menschen an bewundren sullen, un wullen veleicht mau rajcht aunjebät woaren (1. Mo. 6:1-4, 9). Noah wist  uk, daut et de Menschen wieren, waut doa sullen Kjinja haben un sikj äwa de gaunze Ieed vemieren (1. Mo. 1:27-28). Hee mott jewist haben, daut et orrajcht un jäajen de Natua wia, wan de schlajchte Enjel sikj met Frues befrieden un Kjinja hauden. Daut wort noch dietelja, aus dise Kjinja väl stoakja un jrata worden aus jeweenelje Menschen. Irjentwanea säd Gott to Noah, daut hee eene groote Äwaschwamunk äwa de Ieed brinjen wudd. Wiels Noah aun dise Woarnunk jleewd, bud hee dän Kausten, waut am un siene Famielje rad (Heb. 11:7).

9-10. Woo kjenn wie Noah sienen Gloowen nodoonen?

⁹ Woo wie to soonen Gloowen komen kjennen aus Noah. Wie motten Gott sien Wuat goot studieren, ons daut to Hoaten nämen un daut dan en ons Läwen nokomen (1. Pet. 1:13-15). Dan woat de Gloowen un de Weisheit von Gott ons schitzen fa dän Soton siene Faulen un fa de Welt äaren schlajchten Jeist (2. Kor. 2:11). Dis Jeist brinjt Menschen bat doa, daut dee Jewault un Onmoral leewen un bloos noch äare Fleescheslost nogonen (1. Joh. 2:15-16). Dee denkjen nich doaraun, daut daut Enj von dise schlajchte Welt dicht bie es. Wan wie nich eenen stoakjen Gloowen haben, dan kjenn wie uk aunfangen soo to denkjen. Aus Jesus onse Tiet met Noah siene Tiet vejlikjt, räd hee nich von de Jewault ooda Onmoral, oba woo jefäadlich daut wia, em jeisteljen endoontich to woaren (läs Matäus 24:36-38; 24:39, NW *).

¹⁰ Denkj mol äwa no: “Es aun mien Läwen to seenen, daut ekj Jehova werkjlich kjan? Brinjt mien Gloowen mie bat doa, daut ekj daut doo, waut Gott fa rajcht talt, un lia ekj uk aundre daut?” De Auntwuaten woaren die wiesen, aus du uk en “Jemeenschoft met Gott” läfst.

11. (a) Waut lieet ons daut äwa Daniel siene Elren, daut hee Jehova von junk aun leewd? (b) En waut fa Stekjen wurscht du jleichen, soo to sennen aus Daniel?

¹¹ Woo Daniel Jehova kjanen lieed. Bie Daniel wia daut kloa to seenen, daut siene Elren am goot oppjetrocken hauden. Dee lieeden am, Jehova to leewen un uk sien Wuat. Dise Leew velua Daniel kjeenmol. Aus hee aul oolt wia, studieed hee noch emma de Schreften (Dan. 9:1-2). Daniel kjand Jehova sea goot, un hee wist uk, woo Jehova to de Israeliten jewast wia. Daut see wie aun sien opprechtjet un deemootjet Jebäd en Daniel 9:3-19. Nemm die doch een bät Tiet un läs dit Jebäd un denkj doaräwa no, waut die daut äwa Daniel lieet.

12-14. (a) Woo wees Daniel, daut hee Gott siene Weisheit haud? (b) Woo wort Daniel doafäa jesäajent, daut hee soo äwanäment un tru wia?

¹² Woo Daniel daut holp, daut hee Gott jeneiw kjand. Fa de true Juden wia daut Läwen en daut heidnische Babel sea schwoa. Jehova haud je to de Juden jesajcht: “Seatjt Fräd fe de Staut, wuahan etj junt wajchjefeat ha” (Jer. 29:7, Friesenbibel). Oba to deeselwje Tiet velangd Jehova, daut see bloos am aunbäden sullen (2. Mo. 34:14). Woo kunn Daniel nu beides nokomen? De Weisheit von Gott holp am dän Gruntsauz to vestonen, woo wiet hee de Rejierunk jehorchen kunn. Dänselwjen Gruntsauz lieed Jesus hundade Joaren lota (Luk. 20:25).

¹³ Kjikj mol, waut Daniel deed, aus derch een Jesaz veboden wort, daut fa 30 Doag kjeena kunn to irjenteenen Gott ooda Mensch bäden, buta to dän Kjennich (läs Daniel 6:8-11). Daniel wudd haben kunt soo denkjen: “Dartich Doag es je nich lang.” Oba  hee leet nich too, daut een menscheljet Jesaz fa am wichtja wort aus siene Aunbädunk. Hee wudd haben kunt plietsch bäden, soo daut am kjeena sach. Oba am wia kloa, daut väle doa omwisten, daut hee jieda Dach bäd. Doawäajen deed hee uk fa wieda doa bäden, wua aundre am seenen kunnen, wan hee sien Läwen doaderch uk opp Spell sad. Hee wull nich auntovestonen jäwen, daut hee oppjehieet haud Jehova to deenen.

¹⁴ Jehova säajend Daniel sea, wiels hee soo äwanäment un tru wia. Hee beschizt am derch een Wunda fa eenen grausomen Doot. Derch dit wort Jehova en daut gaunze Rikj von de Meeda un Persa bekaunt (Dan. 6:26-28).

15. Woo kjenn wie uk soonen Gloowen haben aus Daniel?

¹⁵ Woo wie to soonen Gloowen komen kjennen aus Daniel. Om eenen stoakjen Gloowen to haben rieekjt daut nich too, bloos Gott sien Wuat to läsen; wie motten daut uk vestonen (Mat. 13:23). Wie wellen weeten, woo Jehova denkjt un feelt, un doatoo es daut needich, biblische Gruntsauzen to vestonen. Doawäajen mott wie doaräwa nodenkjen, waut wie läsen. Daut es uk needich, pinkjlich un von Hoaten to bäden, besonda wan wie schwoaret derchmoaken. Wan wie Jehova iernstlich om Weisheit un Krauft bäden, dan woat hee ons dee rikjlich jäwen (Jak. 1:5).

16-17. Woo lieed Hiob Jehova kjanen?

¹⁶ Woo Hiob Jehova kjanen lieed. Hiob wia nich een Israelit, oba hee wia noch em Frintschoft met Abraham, Isaak un Jakob. Jehova haud dee eenjet weeten loten äwa sikj selfst un äwa sien Väanämen met de Menschen. Un irjentwoo lieed Hiob väl äwa Jehova un sien besondret Väanämen (Hiob 23:12). Hiob säd: “Ekj wist von die . . ., waut ekj jehieet haud” (Hiob 42:5). Jehova säd uk, daut Hiob to aundre de Woarheit jerät haud von am (Hiob 42:7-8).

¹⁷ Hiob lieed uk derch de Natua, waut Jehova aules fa Ieejenschoften haud (Hiob 12:7-9, 13). Lota brukt Elihu un uk Jehova Sachen von de Natua toom Hiob wiesen, woo kjlien de Menschen mau wieren jäajen Gott (Hiob 37:14; 38:1-4). Hiob jinjen Jehova siene Wieed sea to Hoaten. Hee säd deemootich to Gott: “Ekj bekjan, daut du aules kaust; die es nuscht ommäajlich, wan du  waut plonst. . . . [Ekj] pracha en Ieed un Ausch auf” (Hiob 42:2, 6).

18-19. Woo wees Hiob, daut hee Jehova werkjlich kjand?

¹⁸ Woo Hiob daut holp, daut hee Gott jeneiw kjand. Hiob kunn Gott siene Gruntsauzen sea fein vestonen. Hee kjand Jehova goot un hee läwd no daut, waut hee jelieet haud. Hiob wist biejlikj, daut hee nich sajen kunn, hee leewd Gott, wan hee to aundre nich leeftolich wia (Hiob 6:14). Hee tald sikj selfst nich fa bäta aus aundre; hee behaundeld aulem leeftolich, endoont aus dee rikj ooda oam wieren. Hiob säd: “Haft nich deeselwja dee mie jemoakt haft, uk an em Mutta Lief waussen loten?” (Hiob 31:13-22). Wan Hiob uk rikj un huach aunjeseenen wia, wort hee oba nich stolt ooda acht aundre weinja aus sikj selfst. Hee wia gaunz aundasch aus väle enne Welt, waut rikj sent un Macht haben.

¹⁹ Hiob haud nuscht met Aufjettarie to doonen; am kjeem daut nich mol en. Hee wist, daut de faulsche Aunbädunk un daut Rikjtum eenem bat doa brinjen kunn, Gott auftosajen (läs Hiob 31:24-28). De Ehe wia fa am een heiljet Vespräakjen tweschen eenen Maun un eene Fru. Hee haud daut mau rajcht met siene Uagen faust berät, nich no aundre Frues to kjikjen (Hiob 31:1). Un Hiob läwd je en eene Tiet, wua Jehova daut tooleet, daut een Maun kunn mea aus eene Fru haben. Hee wudd sikj haben kunt noch eene Fru nämen. * Oba daut lat soo, daut hee sikj daut toom Väabilt neem, woo Jehova de Ehe em Goaden Eden enjerecht haud. Hee muak dit to een Jesaz fa sien Läwen (1. Mo. 2:18, 24). Rom 1 600 Joa lota lieed Jesus Christus de Menschen dänselwjen Gruntsauz äwa de Ehe un daut Jeschlajchtsläwen (Mat. 5:28; 19:4-5).

20. Wan wie Jehova un siene Gruntsauzen goot kjanen, woo kaun ons daut halpen, ons goode Frind un gooden Tietvedrief to sieekjen?

²⁰ Woo wie to soonen Gloowen komen kjennen aus Hiob. Daut kjenn wie wada doaderch, wan wie Jehova goot kjanen un ons emma von am leiden loten. De Psalmenschriewa David sajcht biejlikj von Jehova, daut hee dee vestat, “dee doa jieren doonen waut nich rajcht es [‘hee haust aul dee, waut Jewault leewen’, NW]”. David woarnt uk doafäa, sikj nich met daugeniksje, ooda hinjalestje, Menschen auftojäwen (läs Psalm 11:5; 26:4). Denkj mol äwa no: “Waut wiesen dise Varzh mie doaräwa, woo Jehova denkjt? Un nu, daut ekj daut weet, waut kjemt en mien Läwen daut ieeschte? Woo bruck ekj daut Internet, waut fa Frind hab ekj un waut fa Tietvedrief läs ekj mie ut?” De Auntwuaten kjennen die wiesen, woo goot du Jehova kjanst. Daut wie ons nich loten metrieten von dise schlajchte Welt, mott wie ons nich bloos doarenn eewen, tweschen rajcht un orrajcht to unjascheeden; wie motten uk vestonen, waut weis es un waut nich (Heb. 5:14; Efs. 5:15).

21. Waut kaun ons halpen, “volstendich [to vestonen]”, woo wie Jehova jefaulen kjennen?

²¹ Noah, Daniel un Hiob sochten Jehova met äa gaunzet Hoat un Jehova leet sikj von dee finjen. Hee holp dee, “volstendich [to vestonen]”, woo see am jefaulen kunnen. Dise jerajchte Mana volbrochten väl en äa Läwen un dee worden een Väabilt fa aundre (Psa. 1:1-3). Denkj mol äwa no: “Kjan ekj Jehova soo goot aus Noah, Daniel un Hiob?” Vondoag dän Dach kjenn wie Jehova mau rajcht noch bäta kjanen lieren, wiels daut Licht von de Woarheit emma dacha woat (Spr. 4:18). Doawäajen, studia deep de Schreft un denkj doaräwa no. Bäd uk om dän heiljen Jeist. Dan woascht du dienen himlischen Voda noch noda komen un du woascht en dise schlajchte Welt met Vestentnis un Weisheit haundlen (Spr. 2:4-7).