1-2. Waut vonne wichtje Entscheidunk musten de Juden, waut en Babel wonden, moaken? (Esra 1:2-4).

 DE Kjennich schekjt Tiedinj: Aul de Juden, waut rom 70 Joa en Babel jefangen wieren, kunnen wada no äa Launt Israel trigjreisen! (Läs Esra 1:2-4.) Bloos Jehova haft daut kunt volbrinjen. Na, wuarom? Wäajen de Babelonia en Werkjlichkjeit kjeen Mol äare Jefangne frieleeten (Jes. 14:4, 17). Oba Babel wia jefollen, un de niee Rejierunk jeef de Juden de Frieheit, daut Launt to veloten. Nu wia daut aun jieda Jud, besonda aun jieda Haupt von de Famieljes, to entscheiden, aus dee wullen Babel veloten ooda doa bliewen. Fa väle wia daut secha nich eene sea leichte Entscheidunk. Wuarom nich?

² Väle wieren veleicht aul too oolt, om dise lange Reis to moaken. Un wäajen de mieeschte Juden en Babel jebuaren wieren, feelden dee sikj bloos doa tus. Fa dee wia Israel daut Launt, wua äare Väavodasch mol wonden. Eenje Juden hauden sikj en Babel uk sea noppjebuat. Fa dee wia daut secha sea schwoa, dee äare schmocke Hiesa ooda äare Jeschafta to veloten un no een Launt to trakjen, waut an framd wia.

3. Waut fa goodet wudden de true Juden beläwen, wan see wudden trigj no Israel reisen?

³ De true Juden dochten mea aun de Säajnungen, waut see wudden en Israel kjrieen, aus aun daut, waut see veleicht wudden trigjloten. De jratsta Säajen haud met äare Aunbädunk to doonen. En Babel jeef daut äwa 50 Tempels fa Aufjetta, oba en de gaunze Staut jeef daut nich eenen eensjen Tempel fa Jehova. Daut jeef doa uk nich eenen Aultoa, wua de Israeliten kunnen soone Opfa moaken, aus Moses sien Jesaz daut velangd. Un doa wieren uk nich Priestasch aunjestalt fa soone Opfa. Buta daut jeef daut doa väl mea Menschen,  waut faulsche Jetta deenden un nuscht om Jehova siene Jesazen romjeewen, aus soone, waut Jehova deenden. Doawäajen freiden sikj dusende Juden, waut Jehova leewden, daut see kunnen trigj no äa Launt reisen un doa Jehova wada soo aunbäden, aus hee daut velangd.

4. Waut vespruak Jehova de Juden, waut trigj no Israel reisden?

⁴ De schwoare Reis von Babel trigj no Israel kunn rom vea Moonat dieren. Oba Jehova vespruak, daut doa nuscht sennen wudd, waut an stieren wudd. Jesaja schreef: “Moakt eenen Stich enne Wiltnis fa däm HARN; moakt eenen jlikjen Wajch enne Wiltnis fa onsen Gott! . . . Waut oneegol es un waut boajich es saul jlikj jemoakt woaren” (Jes. 40:3-4). Lot die doa mol nenn: Een Stich derch de Wiltnis, een jlikja Wajch en eene boaje Jäajent. Daut wudd väl leichta sennen, opp eenen jlikjen Wajch to reisen aus enne Boaj. Un daut wudd uk noch bosja gonen.

5. Woo heet de biltelja Wajch tweschen Babel un Israel?

⁵ Vondoag dän Dach haben väl Heiwäs eenen Nomen ooda een Numma. De biltelja Heiwä, von dän Jesaja schreef, haud uk eenen Nomen. Daut sajcht: “Dan woat doa een gooda Wajch sennen, un see woaren dän, dän heiljen Wajch, nanen. Wäa nich em Hoat rein es, woat doa nich bowen gonen” (Jes. 35:8). Waut bedied dit Vespräakjen fa de Israeliten? Waut haft daut met ons to doonen?

6. Wuarom wort de Wajch heilich jenant?

⁶ De heilja Wajch – waut fa een scheena Nomen daut nich wia fa eenen Wajch! Oba wuarom wia dee heilich? Wiels doa kunn kjeena bowen gonen, waut “nich em Hoat rein” wia. De woare Aunbädunk sull wada oppjestalt woaren un doa wia kjeen Rum fa soone, waut een onmoralischet Läwen fieeden, Jetta deenden ooda aundre growe Sinden bejinjen. De Juden, waut trigjjinjen, wudden “aus Volkj däm HARN . . . [äaren] Gott jeweit” sennen (5. Mo. 7:6). Daut bedied oba nich, daut dee, waut von Babel veleeten, nuscht musten endren toom Jehova jefaulen.

7. Waut musten eenje Juden endren? Jeff een Biespel.

⁷ Soo aus wie aul ea säden, wieren de mieeschte Juden en Babel jebuaren, un dee hauden sikj aul gaunz to de Babelonia äa denkjen jewant un to daut, waut dee fa rajcht un orrajcht talden. Väl Joaren nodäm daut de ieeschte Juden trigj no Israel jereist wieren, wort Esra en, daut eenje Juden sikj met Frues befriet hauden, waut nich Israeliten wieren (2. Mo. 34:15-16; Esra 9:1-2). Noch lota must sikj de Vewaulta Nehemia sea wundren, aus hee enwort, daut wesse Kjinja, waut en Israel jebuaren wieren, nich mol de Juden äare Sproak jelieet hauden (5. Mo. 6:6-7; Neh. 13:23-24). Woo wudden dise junge Menschen jeemols Jehova kjennen leewen un aunbäden, wan dee nich Hebräisch kunnen – dee Sproak, opp dee daut jratste Poat von Gott sien Wuat jeschräwen wia? (Esra 10:3, 44). Daut wia kloa, de Juden musten een deel endren. Oba daut wia väl leichta, aul dit to endren, wäajen dee en Israel wonden, wua de woare Aunbädunk soo bie sacht wada oppjestalt wort (Neh. 8:8-9).

8. Wuarom sull ons daut intressieren, waut soo lang trigj passieet es? (See daut Bilt oppe väaschte Sied.)

⁸ Nu kunn wäa denkjen: “Daut es je aules fein to weeten, oba haft daut noch irjentwaut met ons to doonen?” Jo, daut haft, wäajen wie soo to sajen uk opp “dän  heiljen Wajch” gonen. Krakjt endoont aus wie to de Grupp von de Jesaulwde ooda de “aundre Schop” jehieren, wie motten aula opp “dän heiljen Wajch” bliewen. Opp disen Wajch kjenn wie Jehova wieda deenen un dee fieet ons no aul de Säajnungen, waut daut Kjennichrikj noch brinjen woat (Joh. 10:16). b Vonne 1919 aun haben millionende Mana, Frues uk Kjinja daut Groote Babel veloten – daut meent aule faulsche Gloowes oppe Welt. Un dee haben uk aunjefongen, opp dän heiljen Wajch to gonen. Best du veleicht uk eent von dee? Dis Wajch wort rom 100 Joa trigj opjemoakt, oba doa wort aul hundade Joaren ea aunjefongen, aun dän to schaufen.

9. Woo wort de heilja Wajch soo to sajen reedjemoakt, soo aus Jesaja 57:14 auntovestonen jeft?

⁹ Jehova sach doano, daut fa de Juden, waut von Babel veleeten, nuscht em Stich wia (läs Jesaja 57:14). Deed hee daut uk en onse Tiet? Aul hundade Joaren ver 1919 deed Jehova derch soone Mana, waut am sea achten deeden, dän Wajch reedmoaken, daut aundre kunnen von daut Groote Babel veloten (see uk Jesaja 40:3). Dise Mana schauften sea. Doawäajen wia opprechtje Menschen daut lota väl leichta, von dän faulschen Gloowen to veloten un Jehova met sien Volkj toop auntobäden. Waut wia bie dise Oabeit aules met en? Well wie mol seenen.

10-11. Woo holp daut de Menschen, daut emma mea Biblen jedrekjt un äwasat worden? (See uk daut Bilt.)

¹⁰ Biblen drekjen. Meist bat daut Joa 1450 musten Biblen met de Haunt aufjeschräwen woaren, waut sea lang dieed. Doawäajen jeef daut mau weinich Biblen un dee wieren sea dia. Oba aus se dan eene Drekjmaschien brucken kunnen toom Biblen moaken, wia daut väl leichta, een deel Biblen to moaken un dee manke Menschen uttodeelen.

¹¹ Biblen äwasaten. Fa hundade Joaren jeef daut de Bibel daut mieeschte bloos opp de latiensche Sproak, waut oba bloos soone Menschen vestunden, waut huach utjelieet wieren. Aus daut dan emma mea Drekjmaschienen jeef, deeden gottesferchtje Mana sikj noch dolla aunstrenjen, de Bibel opp dee Sproaken to äwasaten, waut de Menschen räden deeden. Un soo kunnen dee, waut de Bibel läsden, de Lieren von de Bibel met daut vejlikjen, waut see en äare Kjoakjen lieeden.

12-13. Woo fungen eenje aun, waut iernstlich de Schreft studieeden, de faulsche Lieren von de Kjoakjen verendach to brinjen? Jeff een Biespel.

¹² Bieekja toom de Bibel vestonen. Soone Menschen, waut sikj deep enne Schreft nennleeten, lieeden een deel Sachen. Un dan deeden dee met aundre doavon vetalen. Oba de Kjoakjenleidasch worden sea doll doaräwa. Ojjefäa von daut Joa 1835 aun fungen biejlikj een poa opprechtje Mana aun, Bläda ruttojäwen, waut de faulsche Lieren von de Kjoakjen verendach brochten.

¹³ Rom 1835 jeef Henry Grew, een gottesferchtja Maun, een Zeichnisblaut rut äwa waut met de Doodes passieet. En dit Blaut bewees hee met de Schreft, daut onstoaflich sennen een Jeschenkj es, waut eenje true Menschen kjrieen. Wie woaren doa nich met jebuaren, soo aus de mieeschte Kjoakjen lieeden. Aune 1837 fua een Prädja, waut George Storrs heet, mol met eenen Zuach met un funk doa eent  von dise Zeichnisbläda. Hee läsd daut un wia sikj gaunz secha, daut daut de Woarheit wia. Un dan lieed hee daut uk aundre. Aune 1842 jeef hee miere Räden hinjarenaunda äwa de intressaunte Froag: Sent de Beese onstoaflich? Een junga Maun, waut väl von George Storrs lieed, wia Charles Taze Russell.

14. Woo kjeem Brooda Russell un dän siene Poatna aul de Oabeit togood, waut se ea aun dän heiljen Wajch jedonen hauden? (See uk daut Bilt.)

¹⁴ Soo aus wie jeseenen haben, hauden äwa de Joaren väl Mana aun dän heiljen Wajch jeschauft. Woo kjeem Brooda Russell un siene Poatna daut togood? Aus dee de Schreft studieeden, kunnen dee veschiedne Bibeläwasatungen brucken un uk Bieekja, waut Wieed utläden ooda weesen, wua jewesse Wieed enne Bibel väakjeemen. Dee kjeem daut uk sea togood, daut soone Mana aus Henry Grew, George Storrs un aundre soo sea enne Bibel nojeforscht hauden. Uk Brooda Russell un siene Poatna deeden methalpen, dän heiljen Wajch reedtomoaken, wiels dee een deel Bieekja un Bläda rutjeewen, waut de Schreft utläden.

15. Wuarom wia daut Joa 1919 soo besonda?

¹⁵ Aune 1919 muaken Gott siene Deena sikj von daut Groote Babel loos. En daut Joa wort “de trua, weisa Kjnajcht” aunjestalt, un soo kunnen opprechtje Menschen aunfangen, opp dän “heiljen Wajch” to gonen (Mat. 24:45-47). Wäajen de heilja Wajch aul Joaren ea soo fein wia reedjemoakt worden, wia dee daut dan väl leichta, mea äwa Jehova un sien Väanämen to lieren (Spr. 4:18). Dee kunnen dan uk aunfangen, soon Läwen to fieren, waut Jehova gootheet. Oba Jehova velangd von siene Deena nich, daut dee aules opp een Mol sullen endren. Enne Städ daut holp hee an, daut eent nom aundren to doonen. (See dän Kausten “ Jehova vebätat sien Volkj soo bie sacht”.) Woo scheen woat daut nich sennen, wan wie ieescht bloos noch soont doonen woaren, waut Gott jefelt! (Kol. 1:10).

16. Woo wort aun “dän heiljen Wajch” jeschauft vonne 1919 aun? (Jesaja 48:17; 60:17).

¹⁶ Aun jieda Wajch mott pinkjlich jeschauft woaren. Un krakjt soo wort uk vonne 1919 aun emma wada aun “dän heiljen Wajch” jeschauft, soo daut mea Menschen von daut Groote Babel veloten kunnen. Fuaz nodäm daut de trua un weisa Kjnajcht aunjestalt wort, jeef dee aune 1921 een Buak rut, waut uzhent fa niee Bibelschiela wia, daut dee kunnen de Woarheit von de Schreft rutfinjen. Dit Buak, “Die Harfe Gottes”, deeden se opp 36 Sproaken meist 6 Millionen Mol drekjen. Väle haben met dit Buak de Woarheit kjanen jelieet. Un korz hab wie daut Buak Een scheenet Läwen fa emma! jekjräajen toom aundre von de Schreft lieren. En dise Tiet von de latste Doag haft Jehova siene Organisazion jebrukt toom jeisteljet Äten reedmoaken, soo daut wie aula opp “dän heiljen Wajch” bliewen kjennen (läs Jesaja 48:17; 60:17).

17-18. Wua fieet de heilja Wajch han?

¹⁷ Jieda Mensch, waut doa aunfangt, de Bibel to studieren, haft soo to sajen de Jeläajenheit, opp “dän heiljen Wajch” nopptogonen. Eenje fangen aun, een wesset Enj opp dän Wajch to gonen, oba dan veloten dee dän. Aundre wada sent sikj gaunz eenich, bat aum Enj opp dän Wajch to bliewen. Oba wua fieet de Wajch verheipts han?

¹⁸ Fa dee, waut de himlische Hopninj haben, woat de heilja Wajch no “Gott sien Paradies” em Himmel fieren (Opb. 2:7). Fa de aundre fieet de Wajch bat nom Enj von Christus sien dusentjoaschet Rikj, wua aule dan woaren volkomen sennen. Soo, wan du opp disen Wajch best, dan kjikj nich no daut, waut du trigjjeloten hast, un go nich von disen Wajch rauf, bat du ieescht enne niee Welt aunjekomen best. Reis jlekjlich!