1. Waut fa Wichtjet lieed Jehowa Abraham, waut am Troost jeef?

 VÄL Joaren trigj säd Gott derch eenen Enjel to Abraham, daut hee de Stauten Sodom un Gomorra venichten wudd. Wan Abraham uk eenen stoakjen Gloowen haud, kunn hee daut oba meist nich jleewen. Hee fruach: “Woascht du doa werkjlich de oschuldje toop met dee, dee schuldich sent, ombrinjen? . . . De Rechta fa de gaunze Ieed woat doch rajcht haundlen”. Jehowa wia jeduldich met Abraham un lieed am eene wichtje Sach, waut ons aula togood kjemt un uk treest: Gott woat kjeenmol jerajchte Menschen venichten (1. Mo. 18:​23-33).

2. Wuarom kjenn wie ons secha sennen, daut Jehowa metliedent es un emma daut Rajchte deit, wan hee Menschen recht?

² Wuarom kjenn wie ons secha sennen, daut Jehowa metliedent es un emma daut Rajchte deit, wan hee Menschen recht? Wiels “de HAR kjikjt no daut Hoat” von de Menschen (1. Sam. 16:7). En Werkjlichkjeit “forscht [hee] jieda Hoat ut” (1. Chr. 28:9; 1. Kjen. 8:39). Dauts waut gaunz Besondret. Jehowa es soo väl weisa aus wie, daut wie veleicht nich emma vestonen, wuarom hee jewesse Entscheidungen moakt. Doawäajen säd de Apostel Paulus von Jehowa: “Woo hee rechten deit, es väl wieda, aus eena denkjen kaun” (Reem. 11:33).

3-4. (a) Waut wunda wie eenjemol veleicht? (b) Waut woa wie en disen Artikjel seenen? (Johanes 5:​28-29).

³ Wan wie uk weeten, daut Jehowa emma daut Rajchte deit, kjennen doa bie ons oba uk soone Froagen oppkomen aus bie Abraham. Wie wundren veleicht: “Jeft daut noch irjenteene Hopninj fa soone Menschen, waut biejlikj en Sodom un Gomorra venicht worden? Es daut veleicht mäajlich, daut dee wada toom Läwen komen en daut ‘Oppstonen von … de Ojjerajchte’?” (Apj. 24:15).

 ⁴ Well wie mol seenen, waut wie äwa daut Oppstonen vestonen. Korz wort ons daut dietelja utjelajcht, waut doamet jemeent es, daut eenje woaren “oppstonen toom läwen” ooda “oppstonen toom jerecht woaren” (läs Johanes 5:​28-29). a Wäajen wie dit nu bäta vestonen kjennen, mott wie uk eenje aundre Sachen endren. En disen un en dän näakjsten Artikjel woa wie seenen, waut wie nu bäta vestonen kjennen. Daut Ieeschte woa wie doavon räden, waut wie nich weeten, un dan woa wie seenen, waut wie weeten äwa daut, woo Jehowa rechten deit.

WAUT WIE NICH WEETEN

5. Waut hab wie ea en onse Bieekja jesajcht äwa de Menschen, waut Jehowa en Sodom un Gomorra venicht haud?

⁵ Ea hab wie en onse Bieekja doaräwa jerät, waut met dee passieet, waut Jehowa fa Ojjerajcht talt. Wie haben jesajcht, daut soone Menschen, waut Jehowa venicht haud – biejlikj dee en Sodom un Gomorra – nich oppstonen woaren. Oba nodäm wie dolla studieet un jebät haben, sent wie enjeworden, daut wie soont nich sajen kjennen. Wuarom nich?

6. (a) Woone ojjerajchte Menschen deed Jehowa biejlikj venichten? (b) Waut weet wie nich?

⁶ Well wie mol eenje Jeschichten ut de Schreft seenen, wua Jehowa ojjerajchte Menschen venichten deed. Biejlikj aus de groote Äwaschwamunk wia, venicht hee aule Menschen buta Noah un siene Famielje. Hee brukt uk de Israeliten toom de säwen Velkja venichten, waut en daut vesproakne Launt wonden. Un hee brukt eenen Enjel toom 185,000 assierische Soldoten dootmoaken en eene Nacht (1. Mo. 7:23; 5. Mo. 7:​1-3; Jes. 37:​36-37). Woo wia daut bie dise Jeschichten? Sajcht de Schreft gaunz dietlich, daut Jehowa entschieden haud, daut jieda eena von dise Menschen wudd fa emma doot sennen un kjeenmol wada oppstonen? Nä, dee sajcht soont nich.

7. Waut weet wie nich äwa de Menschen, waut en de Sintflut venicht worden un de Menschen, waut de Israeliten dootmuaken? (See uk daut Bilt.)

⁷ Wan wie uk weeten, daut Jehowa dise Gruppen Menschen venicht haud, weet wie oba nich neiw, woo hee äwa jiedrem eenen von dise Gruppen docht. Wie weeten uk nich, aus dee de Jeläajenheit hauden, Jehowa kjanen to lieren un een Leetsennen to haben. Wan de Bibel äwa de Tiet von de Sintflut rät, sajcht dee, daut Noah “Jerajchtichkjeit prädijd” (2. Pet. 2:5). Oba daut sajcht nich, daut hee jiedrem eenen oppe Ieed prädijd, aus hee de Arche bud. Krakjt soo weet wie uk nich, aus aul de schlajchte Menschen von de Velkja, waut de Israeliten venicht hauden, de Jeläajenheit hauden, Jehowa kjanen to lieren un sikj to endren.

8. Waut weet wie nich neiw äwa de Menschen en Sodom un Gomorra?

⁸ Waut es met de Menschen von Sodom un Gomorra? De jerajchta Lott läwd mank dee. Oba weet wie neiw, aus Lott werkjlich to aulem doa jeprädicht haud? Nä. Wan dee uk schlajcht wieren, wisten dee oba bäta? Daut sitt nich soo. De Bibel sajcht biejlikj, daut doa mol “junge un oole [Mana]” von dise Staut no Lott kjeemen un wullen met de Mana Schaund driewen, waut bie Lott em Hus wieren. Eenje von dise Mana wieren mau nate Junges un kunnen veleicht nich mol vestonen, woo schlajcht daut wia, waut see deeden (1. Mo. 19:4; 2. Pet. 2:7). Weet wie daut werkjlich, daut de metliedenda Gott Jehowa nich eenen von dise Menschen wada oppwakjen woat? Nä, wie weeten daut nich neiw. Jehowa säd to Abraham, daut en dee Staut nich mol tieen jerajchte Menschen wieren (1. Mo. 18:32).  Soo, daut wieren ojjerajchte Menschen un doawäajen wia daut rajcht, daut Jehowa dee fa äa Schlajchtet venichten deed. Oba kjenn wie opp iernst sajen, daut nich eena von dee woat en daut “Oppstonen von . . . de Ojjerajchte” wada toom Läwen komen? Nä, wie kjennen daut nich neiw sajen!

9. Waut weet wie nich äwa Salomo?

⁹ En de Bibel rät daut uk von jerajchte Menschen, waut ojjerajcht worden, soo aus de Kjennich Salomo. Hee kjand Jehowa un wist, woo hee am deenen sull, un doawäajen säajend Gott am sea. Oba lota funk Salomo aun, faulsche Jetta to deenen. Jehowa wort sea doll wäajen Salomo siene Sinden un daut gaunze Volkj Israel must fa hundade Joaren sea doarunja lieden (1. Kjen. 11:​5-9; 2. Kjen. 23:13). Daut stemt, de Bibel sajcht, daut Salomo “en de Davidstaut begroft” wort – de ieeschte hebräische Schreften sajen, “daut Salomo met siene Väavodasch toop ruen deed”. Un dautselwje sajcht daut uk von soone true Mana aus de Kjennich David (1. Kjen. 11:43). Bediet daut dan, daut Salomo wada woat toom Läwen komen, bloos wiels de Schreft dit von am sajcht? Nä, de Bibel sajcht soont nich. Eenje denkjen veleicht, daut Salomo wada oppstonen woat, wäajen daut sajcht: “Wäa jestorwen es, es friejemoakt worden von Sind” (Reem. 6:7). Oba dit meent nich, daut aul dee, waut jestorwen sent, wada oppstonen woaren. Bloos wiels een Mensch jestorwen es, meent daut nich, daut dee daut Rajcht haft, wada to läwen. Daut Oppstonen es een Jeschenkj von onsen leeftoljen Voda. Hee jeft dee daut, wäm hee well eene Jeläajenheit jäwen, am fa emma to deenen (Hiob 14:​13-14; Joh. 6:44). Woat Salomo dit Jeschenkj kjrieen? Jehowa weet de Auntwuat, wie nich. Oba wie sent ons secha, daut Jehowa daut Rajchte doonen woat.

WAUT WIE WEETEN

10. Woo denkjt Jehowa äwa Menschen venichten? (Hesekiel 33:11). (See uk daut Bilt.)

¹⁰ Läs Hesekiel 33:11. Jehowa sajcht ons daut, woo hee denkjt, wan daut doarom jeit, de Menschen to rechten. De Apostel Petrus schreef een bät soo waut, aus Hesekiel mol schreef. Hee säd: “[Jehowa] well, daut . . . kjeena veloaren jeit” (2. Pet. 3:9). Dise Wieed jäwen ons Moot. Wie weeten, daut Jehowa nich wäm fa emma venichten woat, onen daut hee doa eenen gooden Grunt fäa haft. Hee es sea metliedent un hee wiest Metleet soo foaken aus mäajlich.

11. Waut vonne Menschen biejlikj woaren nich vom Doot oppstonen, un woo weet wie daut?

¹¹ Waut weet wie von deejanje, waut nich wada oppstonen woaren? De Bibel rät bloos von een poa soone Menschen. b Biejlikj säd Jesus, daut Judas Iskariot nich wada toom Läwen komen woat (Mar. 14:21; see uk Johanes 17:12 un de Erkjläarunk toom studieren en de Studiabibel). Judas wist goot, daut et jäajen Jehowa un Jesus wia, waut hee deed, oba hee deed daut doawäajen (See uk Markus 3:29 c). Jesus säd uk, daut eenje Gloowesleidasch, waut jäajen am schauften, nich wudden de Hopninj haben, wada toom Läwen to komen (Mat. 23:33; see Johanes 19:11 un de tweede Erkjläarunk toom studieren en de Studiabibel). Un de Apostel Paulus säd, daut de Aufjefolne, waut nich een Leetsennen hauden, nich wudden vom Doot oppstonen (Heb. 6:​4-8; 10:29).

12. (a) Waut weet wie von Jehowa sien Metleet? (b) Waut vonne Biespels jeft daut?

¹² Soo aus wie aul jeseenen haben, es Jehowa sea metliedent un “hee well, daut . . .  kjeena veloaren jeit”. Woo haft hee eenje Metleet jewäsen, waut sea schlajchte Sachen deeden? De Kjennich David bejinkj groote Sinden, biejlikj Huararie un Mort. Oba David haud een Leetsennen, un doawäajen wees Jehowa am Metleet un vejeef am (2. Sam. 12:​1-13). De Kjennich Manasse deed de mieeschte Tiet en sien Läwen sea schlajchte Sachen. Oba mau rajcht dän wees Jehowa Metleet un vejeef am de Sinden, wiels Manasse daut leet wia (2. Chr. 33:​9-16). Dise Biespels wiesen, daut Jehowa emma Metleet wiest, wan hee sitt, daut et eene Uasoak doafäa jeft. Hee woat dise Kjennichs vom Doot oppwakjen, wäajen dee daut toostunden, daut dee eene groote Sind begonen hauden un een Leetsennen hauden.

13. (a) Wuarom wees Jehowa de Niniwiten Metleet? (b) Waut säd Jesus lota äwa de Niniwiten?

¹³ Wie weeten uk, daut Jehowa de Niniwiten Metleet wees. Gott säd to Jona, daut de Niniwiten “sea schlajcht” wieren. Oba Jehowa wia leeftolich un vejeef äant, wiels dee omkjieeden. Hee wia väl metliedenda aus Jona. Jona wia soogoa doll un Jehowa must am denkjen halpen, daut de Niniwiten “nich soo väl von goot un schlajcht” wisten (Jona 1:​1-2; 3:10; 4:​9-11). Lota brukt Jesus dise Jeschicht toom lieren, daut Jehowa metliedent es un emma daut Rajchte deit. Hee säd, daut de Niniwiten, waut een Leetsennen hauden, “woaren em Jerecht . . . oppstonen” (Mat. 12:41).

14. Waut bediet daut, daut de Niniwiten woaren “oppstonen toom jerecht woaren”?

¹⁴ Waut bediet daut, daut de Niniwiten “woaren em Jerecht . . . oppstonen”? Jesus säd, daut väle noch woaren “oppstonen toom jerecht woaren” (Joh. 5:29). Daut woat en daut dusentjoasche Rikj sennen, wan “de Jerajchte uk … de Ojjerajchte” vom Doot oppjewakjt woaren (Apj. 24:15). De Ojjerajchte woaren “oppstonen toom jerecht woaren”. Daut bediet, daut Jehowa un Jesus daut krakjt beoobachten woaren, aus dee jehuarsom sent un daut nokomen, waut dee lieren. Biejlikj wan wäa von de Niniwiten, waut wada toom Läwen jekomen es, nich well Jehowa deenen, dan woat Gott daut nich loten, daut dee wieda läwen kaun (Jes. 65:​20, NW). Oba aul dee, waut sikj eenich woaren, Jehowa tru to deenen, woaren de Jeläajenheit haben, fa emma to läwen! (Dan. 12:2).

15. (a) Wuarom sell wie nich sajen, daut kjeena von dee, waut en Sodom un Gomorra venicht worden, wada toom Läwen komen woat? (b) Woo kjenn wie daut vestonen, waut en Judas 7 steit? (See daut Hock “ Waut meent daut, waut Judas säd?”)

 ¹⁵ Jesus säd, daut et fa de Menschen von Sodom un Gomorra wudd leichta uttohoolen sennen “aum Jerechtsdach” aus fa dee, waut am un siene Lieren aufweesen (Mat. 10:​14-15; 11:​23-24; Luk. 10:12). Waut meend hee doamet? Äwadreef Jesus daut bloos toom wiesen, daut de Menschen von siene Tiet väl schlajchta wieren aus dee en Sodom un Gomorra? Na, Jesus meend daut soo, aus hee säd, daut de Niniwiten “woaren em Jerecht … oppstonen”. Doawäajen lat daut soo, daut Jesus daut uk werkjlich soo meend, waut hee von de Menschen en Sodom un Gomorra säd. De “Jerechtsdach”, wua Jesus hia von räd, es dautselwje “Jerecht”, wua hee von räd, aus hee von de Niniwiten räd. De Niniwiten deeden väl Schlajchtet, krakjt soo aus de Menschen von Sodom un Gomorra. Oba de Niniwiten hauden de Jeläajenheit omtokjieren, un dee von Sodom un Gomorra nich. Well wie uk nich vejäten, daut doa woaren väle “oppstonen toom jerecht woaren”. Un Jesus säd, daut doa uk soone met en sent, “waut Schlajchtet deeden” (Joh. 5:29). Doawäajen lat daut soo, daut et fa de Menschen von Sodom un Gomorra veleicht noch Hopninj jeft. Dauts mäajlich, daut weens eenje von dise Menschen wada toom Läwen komen un daut wie de Jeläajenheit haben, dee von Jehowa un Jesus Christus to lieren.

16. Woo woat Jehowa entscheiden, wäm hee vom Doot oppwakjen woat? (Jeremia 17:10).

¹⁶ Läs Jeremia 17:10. Dis Bibelvarsch fot daut toop, waut wie neiw weeten. Jehowa “vesteit daut Hoat gaunz, hee weet aules, waut doa bennen es”; dauts noch emma soo jewast. Wan hee daut entscheiden woat, wäm hee wada oppwakjen woat, woat hee “een jiedren krakjt doano [jäwen], aus dee jedonen un vedeent haft.” Jehowa woat sikj emma aun siene Jerajchtichkjeit hoolen, un soo lang aus daut mäajlich es, woat hee Metleet wiesen. Doawäajen sell wie nich sajen, daut doa wäa nich wada oppstonen woat,  buta wie daut neiw weeten, wiels de Bibel daut sajcht!

“DE RECHTA FA DE GAUNZE IEED WOAT DOCH RAJCHT HAUNDLEN”

17. Waut woat met aul dee sennen, waut jestorwen sent?

¹⁷ Von don aus Adam un Eva sikj opp dän Soton siene Sied un jäajen Jehowa stalden, sent aul hundade Millionen Menschen jestorwen. De Doot es werkjlich soo aus een “Fient”! (1. Kor. 15:26). Waut woat met aul dee sennen, waut jestorwen sent? Eene kjliene Grupp von Christus siene Nofolja, aulsoo 144,000, woaren oppstonen toom em Himmel läwen un woaren onstoaflich sennen (Opb. 14:1). Eene groote Häad von true Mana un Frues, waut Jehowa leewden, woaren wada toom Läwen komen en daut “Oppstonen . . . fa de Jerajchte” un dee woaren fa emma kjennen oppe Ieed läwen, wan dee en daut dusentjoasche Rikj un bie de latste Proow tru bliewen (Dan. 12:13; Heb. 12:1). En dise dusent Joa woaren “de Ojjerajchte” de Jeläajenheit haben, sikj to endren un Gott tru to deenen. Bie “de Ojjerajchte” sent uk soone met en, waut Jehowa nich deenden ooda mau rajcht bloos “Schlajchtet deeden” (Luk. 23:​42-43). Oba doa wieren eenje Menschen, waut sea schlajcht wieren un sikj met Fliet jäajen Jehowa stalden. Doawäajen es Gott sikj eenich jeworden, dee nich mea opptowakjen (Luk. 12:​4-5).

18-19. (a) Wuarom kjenn wie ons secha sennen, daut Jehowa dee rajcht rechten woat, waut jestorwen sent? (Jesaja 55:​8-9). (b) Waut woa wie en dän näakjsten Artikjel seenen?

¹⁸ Kjenn wie ons gaunz secha sennen, daut Jehowa emma daut Rajchte deit, wan dee de Menschen recht? Jo! Abraham wist gaunz jeneiw, daut “de Rechta fa de gaunze Ieed” volkomen, weis un metliedent wia. Jehowa haft sien Sän utjelieet un am daut Rechten äwajäft (Joh. 5:22). Jehowa un Jesus weeten beid krakjt, waut de Menschen em Hoat haben (Mat. 9:4). Wan dee wäm rechten, woaren dee emma “rajcht haundlen”!

¹⁹ Well wie gaunz doaropp vetruen, daut Jehowa emma daut Baste weet. Wie motten toostonen, daut wie nich em Staund sent to rechten – oba hee es! (läs Jesaja 55:​8-9). Doawäajen äwalot wie Jehowa un sienen Sän aul daut Rechten un vetruen opp dee. Wie weeten uk, daut ons Kjennich Jesus krakjt soo metliedent es aus sien Voda un emma daut Rajchte doonen woat (Jes. 11:​3-4). Woo woaren Jehowa un Jesus de Menschen en de groote Liedenstiet rechten? Waut weet wie nich? Un waut weet wie? Daut woa wie en dän näakjsten Artikjel seenen.