1. Waut hoolen väl Menschen von dän weisen Rot ut de Schreft? (Spricha 1:20-21).

 EN VÄL Lenda wia daut gaunz jeweenlich, daut eena doa schaftje Kjennichrikjsvekjindja oppe Gaussen stonen sach un aundre Bieekja jäwen. Hast du mol kunt bie soonen intressaunten Deenst metmoaken? Wan jo, dan hast du veleicht mol aun Spricha jedocht, wua daut sajcht, daut de Weisheit oppe Gaussen roopt, soo daut de Menschen dän Rot von de Weisheit hieren (läs Spricha 1:20-21). Enne Schreft un en onse Bieekja es woare Weisheit to finjen, waut von Jehova kjemt. Un krakjt daut fält de Menschen to hieren, soo daut dee kjennen daut eewje Läwen kjrieen. Un wie freien ons, wan doa wäa een Buak nemt. Oba nich aule doonen daut. Eenje wellen leewa nuscht von de Bibel weeten. Aundre lachen äwa ons. Un noch aundre denkjen, daut de Schreft verheipts nich mea fa onse Tiet es. Eenje grunzen uk äwa daut, waut de Schreft äwa een reinet Läwen fieren sajcht. Dee denkjen, daut soone Menschen, waut no de Schreft läwen, nich leeftolich sent un bloos opp strieden hoolen. Oba Jehova sitt doawäajen doano, daut de woare Weisheit fa aulem to haben es. Woo deit hee daut?

2. Wua kaun eena vondoag dän Dach woare Weisheit finjen, un fa waut woaren väle sikj eenich?

² Woo moakt Jehova de woare Weisheit bekaunt? Eent es derch sien Wuat, de Bibel. De Bibel es meist fa jieda Mensch to haben. Un woo es daut met onse biblische Bieekja? Met de Help von Jehova sienen Säajen jeft daut nu aul opp mea aus 1 000 Sproaken Bieekja. Un soone, waut doano horchen ooda daut läsen un daut uk nokomen, waut dee lieren, dee kjemt  daut togood. Oba de mieeschte wellen nich mol no de woare Weisheit horchen. Un wan dee dan waut entscheiden motten, dan vetruen see leewa opp sikj selfst ooda horchen, waut aundre sajen. Dee kjemt daut mau rajcht domm väa, daut wie ons eenich sent, no de Schreft no to läwen. En disen Artikjel woa wie seenen, wuarom de Menschen daut soo aus dit doonen. Oba ieescht well wie mol seenen, woo wie kjennen Weisheit kjrieen, waut von Jehova kjemt.

3. Waut es bie woare Weisheit met en?

³ Weisheit meent, daut wie daut, waut wie weeten, em Läwen rajcht brucken. Oba bie de woare Weisheit es noch mea met en. De Schreft sajcht: “De Weisheit fangt aun wan eena däm HARN fercht; dän Heiljen kjanen lieren, brinjt Vestentnis” (Spr. 9:10). Bie wichtje Entscheidungen mott wie ons daut unjastonen, woo Jehova doaräwa denkjt – aulsoo “dän Heiljen kjanen lieren”. Un wan wie enne Schreft un en onse biblische Bieekja sieekjen, dan doo wie krakjt daut. Soo wies wie, daut wie weis sent (Spr. 2:5-7).

4. Wuahäa kaun bloos Jehova ons woare Weisheit jäwen?

⁴ Jehova es de eensja, waut ons kaun woare Weisheit jäwen (Reem. 16:27). Wuarom kaun eena sajen, daut de Weisheit von am kjemt? Na eent wudd sennen, wäajen hee aules jemoakt haft, un hee weet un vesteit aules, waut hee jemoakt haft (Psa. 104:24). Daut tweede es: Aun aules, waut hee deit, es siene Weisheit to seenen (Reem. 11:33). Daut dredde es: Wan eena Jehova sienen weisen Rot nokjemt, kjemt daut emma goot ut (Spr. 2:10-12). Wan wie woare Weisheit haben wellen, dan mott ons dit kloa sennen, un wie motten ons doa dan uk aun hoolen, wan wie waut entscheiden motten ooda wan wie irjentwaut doonen.

5. Woo kjemt daut ut, wan de Menschen daut nich wellen toostonen, daut de woare Weisheit von Jehova kjemt?

⁵ Väle stonen daut too, daut de Natua sea schmock lat, oba dee vestrieden daut, daut et eenen Schepfa jeft. Dee jleewen, aules kjemt bloos von de Ewoluzion. Aundre sajen noch, daut see aun Gott jleewen, oba dee denkjen, daut de Schreft aul nich mea fa onse Tiet es, un dee wellen dan leewa äaren ieejnen Sträakj gonen. Waut haft sikj utjewäsen? Es de Welt bäta jeworden, wiels de Menschen opp äare ieejne Weisheit vetruen un nich opp Gott siene? Haben dee doaderch opp iernst een scheenet Läwen ooda eene woare Hopninj fa lota? Waut wie enne Welt seenen, wiest ons, daut daut krakjt soo es, aus Spricha 21:30 sajcht: “Doa es kjeene Weisheit, kjeene Ensecht un kjeen Rot, dee jäajen dän HARN stonen kaun.” Brinjt ons daut nich bat doa, daut wie wellen bie Jehova no woare Weisheit sieekjen? Daut truaje es, daut väle nich wellen. Woosoo nich?

6. Wäa well nich no woare Weisheit horchen, wan dee roopt, soo aus Spricha 1:22-25 sajcht?

⁶ De woare “Weisheit roopt buten lud”, oba väle wellen doa nich no horchen. No de Schreft no jeft daut dree Sorten Menschen, waut sikj nich no de Weisheit rechten wellen: Daut sent de “oschuldje”, ooda onerfoarne, un “Spetta” un “onbedochte” (läs Spricha 1:22-25). Well wie nu mol seenen, wuarom dise Menschen nich wellen no Gott siene Weisheit horchen un woo wie kjennen doafäa oppkomen, daut wie nich dautselwje doonen.

7. Wuarom wellen eenje oschuldich, ooda onerfoaren, bliewen?

 ⁷ De “oschuldje” sent dee, waut sikj leicht äwaräden, ooda veleiden, loten (Spr. 14:15). Soone Menschen traft eena foaken em Deenst. Denkj wie bloos mol doaraun, woo väl millionen Menschen doa sent von Gloowesleidasch ooda Leidasch en de Rejierunk veleit worden. Eenje sent sea enteischt, wan see enwoaren, woo dee an haben äwarem Ua jeheift. Oba soo aus Spricha 1:22 sajcht, wellen dee onerfoaren bliewen, wäajen dee daut soo aus daut jleichen (Jer. 5:31). Dee jleichen bloos daut to doonen, waut an en es, un nich daut, waut de Schreft sajcht. Dee wellen sikj nich aun de Schreft hoolen. Väle jeit daut soo, aus eene Fru von eene jewesse Kjoakj en Quebec, Kanada, waut to eenen Zeij säd: “Wan onse Prädjasch ons veleit haben, dan es daut dee äare Schult un nich onse!” Secha well wie nich soo sennen aus soone, waut sikj bloos dän Endoont äwajäwen (Spr. 1:32; 27:12).

8. Waut woat ons halpen, daut wie nich onerfoaren bliewen, oba Weisheit haben?

⁸ Nich onen Uasoak rot de Schreft ons too, daut wie nich sellen onerfoaren bliewen, wiels dee sajcht, em “vestonen siet vestendje Menschen” (1. Kor. 14:20). Wie kjennen Weisheit kjrieen, wan wie ons aun de biblische Gruntsauzen hoolen, un dan lia wie uk, woo wie kjennen Trubbels utem Stich gonen un weise Entscheidungen moaken. Wuarom wudd wie ons nich mol unjasieekjen? Wan du aul een Stoot de Bibel studieet hast un fa lenja best no de Toopkomes jewankt, dan kaust du mol äwalajen: “Wuarom hab ekj mie noch nich Jehova hanjejäft un deepen loten?” Un wan du aul jedeept best: “Kaun ekj mie dan noch vebätren, wan ekj de goode Norecht prädjen un lieren doo?” Ooda: “Wiesen miene Entscheidungen, daut ekj mie aun biblische Gruntsauzen hool? Go ekj met aundre soo om, aus Jesus wudd haben?” Wan wie seenen, daut wie ons noch wudden kjennen vebätren, dan well wie ons aun daut hoolen, waut Jehova sajcht, wiels “daut moakt dee weis, dee daut fält” (Psa. 19:8).

9. Woo wiesen de “Spetta”, daut see nuscht von de Weisheit wellen?

⁹ De tweede Sort Menschen, waut von Gott siene Weisheit nuscht weeten wellen, sent de “Spetta”. Soone Menschen traft eena hanewada em Prädichtdeenst. Dee jleichen daut, sikj äwa aundre domm to haben (Psa. 123:4). De Schreft säd ons daut aul em verut, daut doa en de latste Tiet wudden väl Menschen sennen, waut doa spatren wudden (2. Pet. 3:3-4). Eenje wellen nich no de Woarnunk horchen, waut Gott an weeten lat, krakjt soo aus dän jerajchten Loot siene Schwieesäns nich wullen (1. Mo. 19:14). Väle lachen soone ut, waut no de Schreft läwen, wiels dee wellen “äare ieejne gottloose Lost” nogonen (Jud. 7, 17-18). Waut de Schreft von soone Menschen sajcht, waut spatren, paust krakjt met de Aufjefolne toop un aundre, waut jäajen Jehova sent.

10. Soo aus Psalm 1:1 sajcht, woo kjenn wie ons von soone Menschen wajchhoolen, waut spatren?

¹⁰ Waut kjenn wie doonen, daut wie nich dänselwjen Sträakj gonen, aus de Spetta? Eent wudd sennen, daut wie nuscht met soone to doonen haben, waut opp grunzen hoolen (läs Psalm 1:1). Doa es met en, daut wie nich woaren no irjentwaut horchen ooda läsen, waut von Aufjefolne kjemt. Wie wudden dan kjennen aunfangen, äwa aules to grunzen ooda nich mea opp Jehova vetruen ooda opp daut, waut hee ons derch siene Organisazion weeten lat. Om daut kjeenmol loten soo  wiet to komen, kjenn wie mol äwa dit no-jreblen: “Mott ekj emma noch waut doajäajen sajen, wan doa niee Aunwiesungen komen ooda wan doa waut aundasch utjelajcht woat? Hab ekj daut soo, daut ekj emma mott waut jäajen dee haben, waut veraungonen?” Wan wie soone Jewanheiten soo schwind aus mäajlich trajchtstalen, dan doo wie Jehova schaftich moaken (Spr. 3:34-35).

11. Woo denkjen de “onbedochte” doaräwa, waut Jehova fa rajcht talt?

¹¹ De dredde Sort Menschen, waut nich wellen no de Weisheit horchen, sent de “onbedochte” (soone, waut äa Vestaunt nich brucken). Dee sent soo, wäajens dee nich no daut läwen, waut Gott fa rajcht talt. Dee doonen leewa daut, waut see selfst fa rajcht talen (Spr. 12:15). Dee wellen nuscht von Jehova weeten, von dän de Weisheit kjemt (Psa. 53:2). Wan eena soone em Prädichtdeenst bejäajent, dan sent dee foaken sea fonnich, wäajens wie ons aun de Schreft hoolen. Oba see selfst haben nuscht bätret auntobeeden. De Schreft sajcht: “Weisheit es fa eenen Noa too huach; hee haft bie de Weise äare wichtje Berodungen nuscht to sajen” (Spr. 24:7). De Onbedochte haben nich opp iernst Weisheit auntobeeden. Kjeen Wunda, daut Jehova ons sajcht: “Bliew von eenen Schosel wajch” (Spr. 14:7).

12. Waut woat ons halpen, nich daut to doonen, waut de Onbedochte doonen?

¹² Wie wellen nich soo sennen aus soone, waut Gott sienen Rot schlajcht lieden kjennen. Väl leewa well wie daut lieren, Gott siene Jesazen to leewen, un uk, woo hee denkjt. Woo kjenn wie daut? Wan wie daut vejlikjen, woo daut bie de Ojjehuarsome utkjemt un bie de Jehuarsome. Acht mol doaropp, woo väl Trubbels soone sikj enrieren, waut onbedocht sent un Jehova sienen weisen Rot nich wellen nokomen. Un dan kjikjt, woo väl bäta dee äa Läwen es, waut Gott jehorchen (Psa. 32:8, 10).

13. Bemott Jehova ons, no sienen weisen Rot to horchen? Laj daut ut.

¹³ Jehova well aulem Weisheit jäwen, oba hee woat kjeenem bemotten. Un doch lat hee deejanje krakjt weeten, woo daut utfaulen woat, wan dee nich wellen no Weisheit horchen (Spr. 1:29-32). Daut sajcht, dee “sellen … daut utäten, waut see sikj enjerieet haben”. Met de Tiet woat soone Menschen äa Läwen bloos noch gaunz dral sennen un voll Trubbel, un tolatst woat et Venichtunk bedieden. Oba dee, waut no Jehova sienen weisen Rot horchen un dän uk nokomen, dee es dit vesproaken, wan daut sajcht: “Wäa oba no mie horcht, woat secha bliewen … un kjeen Ojjlekj ferchten” (Spr. 1:33).

14-15. Waut lia wie von Spricha 4:23?

¹⁴ Wan wie ons aun Gott siene Weisheit hoolen, dan kjemt ons daut emma  togood. Un soo aus wie jeseenen haben, haft Jehova doafäa jesorcht, daut dee leicht to haben es. Biejlikj en daut gaunze Buak Spricha jeft daut een deel Rot, woo eena sien Läwen vebätren kaun, un dee Rot schauft bat onse Tiet noch emma fein, wan wie dän nokomen. Unjasto wie ons mol vea Biespels.

¹⁵ Beschitz dien jeisteljet Hoat. De Schreft sajcht: “Waut du von aules daut dolste beschitzen saust, daut es dien Hoat, wiels von doa kjemt daut Läwen häa” (Spr. 4:23, NW). Denkj wie doa mol äwa no, woo eena een werkjeljet Hoat kaun beschitzen. Doatoo mott eena jesunt äten, jenuach ekserseisen un schlajchte Jewanheiten tochloten. Un met ons jeisteljet Hoat es daut uk ernoa soo. Wie motten ons jieda Dach met Gott sien Wuat aufjäwen, fa de Toopkomes väastudieren, doa sennen un doa dan uk metmoaken. Wie woaren ons uk aunstrenjen, pinkjlich em Deenst mettomoaken. Un wie woaren von schlajchte Jewanheiten wajchbliewen. Woo kjenn wie daut? Wan wie ons denkjen nich vedoawen soo aus derch schwienschen Tietvedrief ooda schlajchte Jesalschoft.

16. Woosoo kaun Spricha 23:4-5 ons bie dise Tiet soo sea toschekj halpen?

¹⁶ Tofräd sennen met waut du hast. De Schreft jeft disen Rot: “Brinj die nich en de Grunt met rikj woaren; … Rikjtum brukst du bloos aunkjikjen, dan veschwinjt dee; dee kjricht Flichten un flicht en de Wolkjen nenn aus een Odla” (Spr. 23:4-5). Rikjtum es nich oppem Dua. Un doch sent de Menschen, aus rikj ooda oam, sea bejierich no Jelt. Wäajen daut moaken dee sikj foaken eenen schlajchten Nomen, velieren Frind ooda mau rajcht de Jesuntheit (Spr. 28:20, JHF; 1. Tim. 6:9-10). Oba Weisheit halpt eenem, eenen Meddelsträakj to finjen, aulsoo rajcht äwa Jelt to denkjen. Soo kaun eena jäajen Bejia schaufen un tofräd sennen un Freid haben (Liera 7:12).

17. Woo kjenn wie soo aus de Weise “heelsome Wieed” räden, soo aus Spricha 12:18 wiest?

¹⁷ Denkj ieescht, ea du rätst. Wan wie nich oppaussen, dan kjenn wie met daut, waut wie sajen, väl aunrechten. De Schreft  sajcht: “Onväasechtje Wieed spekjen aus een Schwieet, oba de Weise räden heelsome Wieed” (Spr. 12:18). Wan wie met aundre wellen groote Frind bliewen, dan haft pludren doa kjeenen Rum (Spr. 20:19). Un wan wie aundre met daut wellen halpen, waut wie sajen, dan mott wie ons Hoat met Gott sien Wuat fellen (Luk. 6:45). Soo woat daut, waut wie sajen, soo aus eene “Weisheitskjwal” sennen, waut aundre Moot jeft (Spr. 18:4).

18. Wan wie Spricha 24:6 nokomen, woo halpt ons daut, em Deenst mea towäaj to brinjen?

¹⁸ Komm dän Rot no. Dit es, waut de Schreft sajcht, wan et bie eenem saul goot utkomen: “Met gooden Rot kaun eena Kjrich moaken, un derch väl Rotjäwa kaun eena jewennen” (Spr. 24:6). Woo halpt dis Varsch ons, bäta to prädjen un to lieren? Na, wie wudden dän Rot kjennen nokomen, waut wie enne Toopkomes kjrieen, wua erfoarne Rotjäwa biblische Räden hoolen un wua wie Väafierungen seenen. Un dan uk noch haft Jehova siene Organisazion ons feinet Jereetschoft jejäft, woo wie aundre kjennen lieren – wie haben Bieekja un uk Videos. Woo kaun eena lieren, dee fein to brucken?

19. Waut helst du von de Weisheit, waut Jehova jeft? (Spricha 3:13-18).

¹⁹ Läs Spricha 3:13-18. Sent wie nich sea dankboa, daut wie en Gott sien Wuat soonen feinen Rot finjen? Onen dän wia wie domm auf! En disen Artikjel hab wie jeseenen, waut von goteljen Rot wie en daut Buak Spricha finjen. Oba wie weeten, daut Jehova en de gaunze Schreft haft loten weisen Rot oppschriewen. Well wie ons dan gaunz eenich sennen, ons emma no de Weisheit to rechten, waut Jehova jeft. Ons helt sikj daut krakjt jlikj, waut de Menschen enne Welt von soone Weisheit hoolen; wie sent ons gaunz secha, daut aul dee “jesäajent sent …, dee sikj aun Weisheit hoolen”.