37. ARTIKJEL FA DAUT STUDIUM
LEET 118 “Stoakj ons dän Gloowen!”
Een Breef, waut ons halpen kaun, bat aum Enj tru to bliewen
“Daut vetruen von Aunfank bat Enj fausthoolen” (HEB. 3:14)
OM WAUT DAUT JEIT
De Breef aun de Hebräa haft gooden Rot, waut ons halpen kaun, bat aum Enj von dise Tiet tru to bliewen.
1-2. (a) Woo wia daut en Judäa, aus de Apostel Paulus dän Hebräa-Breef schreef? (b) Wuarom kjeem dis Breef krakjt to de rajchte Tiet?
NO Jesus sienen Doot jinjen de hebräische Christen en Jerusalem un Judäa derch schwoare Tieden. Boolt nodäm daut de Christenvesaumlunk oppjestalt wort, worden dee sea vefolcht (Apj. 8:1). Rom 20 Joa lota jinkj Jesus siene Nofolja daut em Tieteljen sea knaup, veleicht wäajen doa em Launt eene Hungaschnoot jewast wia (Apj. 11:27-30). Dan rom daut Joa 61 n.Chr. brocht Jehowa dän Apostel Paulus bat doa, äant eenen Breef to schriewen. En dise Tiet hauden de Christen noch nich soone groote Vefoljunk, aus see lota wudden haben. Oba daut, waut en dän Breef stunt, wia krakjt daut, waut äant fäld, om fa daut reed to sennen, waut boolt komen wudd.
2 De Breef aun de Hebräa kjeem to de rajchte Tiet, wäajen de Fräd, waut see dan hauden, boolt wudd to Enj sennen. Jesus haud verutjesajcht, daut Jerusalem wudd venicht woaren. En sienen Breef jeef Paulus gooden Rot, waut de Christen halpen wudd, en dise Liedenstiet uttohoolen, waut boolt komen wudd (Luk. 21:20). Paulus un de Christen en Judäa wisten secha nich krakjt, wanea dit passieren wudd. Oba bat daut bat doa wia, kunnen de Christen de Tiet utnutzen toom sikj reedmoaken, doaderch daut see äaren Gloowen stoakjten un sikj noch eenja worden uttohoolen (Heb. 10:25; 12:1-2).
3. Wuarom intressieet ons dän Hebräa-Breef?
3 Wie woaren boolt eene väl jratre Liedenstiet beläwen, aus waut de hebräische Christen beläwden (Mat. 24:21; Opb. 16:14, 16). Jehowa jeef dise Christen väl Rot, waut äant halpen wudd. Wie woaren ons eenjet von daut unjastonen un seenen, woo ons daut uk togood kjemt.
EEN VOLJEWOSNA CHRIST WOAREN
4. Waut foll de judische Christen secha nich leicht? (See uk daut Bilt.)
4 De judische Christen musten veschiednet aundasch doonen, un dee foll daut secha nich leicht. De Juden wieren mol Jehowa sien Volkj jewast. De Kjennich, waut en Jerusalem rejieed, stald Jehowa Gott väa, un aulemaun kjeem nom Tempel, om Gott auntobäden. De true Juden hilden sikj emma aun daut Jesaz Moses un aun de Räajlen, waut de Jemeentenleidasch äant lieeden. Daut jeef Räajlen fa daut Äten, fa de Beschniedunk un doaräwa, woo see met soone omgonen sullen, waut nich Juden wieren. Oba aus Jesus storf, jinkj daut Jesaz Moses to Enj un dee brukten uk nich mea biem Tempel Opfa moaken. De Juden, waut dän Christengloowen aunjenomen hauden, wia daut secha nich leicht, Jehowa opp eene niee Wajch to deenen (Heb. 10:1, 4, 10). Mau rajcht soone Christen, waut eenen stoakjen Gloowen hauden – biejlikj Petrus – foll daut schwoa, sikj aun dise Endrungen auntopaussen (Apj. 10:9-14; Gal. 2:11-14). Un wäajen dise Christen eenen aundren Gloowen aunjenomen hauden, worden dee von de judische Jemeentenleidasch vefolcht.
5. Met waut musten de Christen foadich woaren?
5 De hebräische Christen hauden Jäajenstaunt von twee Gruppen Menschen. De eene Grupp wieren de judische Gloowesleidasch, waut daut soo tohoolen hauden, daut de Christen dän Judengloowen ontru wieren. De aundre Grupp wieren soone enne Vesaumlunk, waut opp äa Stekj stonen bleewen, daut Christen sikj sullen wieda aun daut Jesaz Moses hoolen. Veleicht säden see daut, om daut see nich vefolcht worden (Gal. 6:12). Soo, waut wudd de Christen halpen, Jehowa tru to bliewen?
6. Waut rood Paulus siene Breeda un Sestren too? (Hebräa 5:14 – 6:1).
6 En sienen Breef aun de Hebräa rood Paulus siene Breeda un Sestren too, Gott sien Wuat deepa to studieren (läs Hebräa 5:14 – 6:1). Hee brukt de Hebräische Schreften toom de Breeda dietlich moaken, wuarom daut väl bäta wia, Jehowa soo to deenen, aus de Christen daut nu deeden, aus woo de aundre Juden daut deeden. a Paulus rood de Christen too, met de Woarheit ut Gott sien Wuat bäta bekaunt to woaren un dee bäta to vestonen. Wuarom? Wiels dee de faulsche Lieren dan fuaz enwoaren wudden un dee aufwiesen.
7. Met waut mott wie vondoag dän Dach foadich woaren?
7 Krakjt soo aus don jeft daut vondoag dän Dach uk Menschen, dee soone Iedeeen vebreeden, waut gaunz jäajen daut sent, waut Jehowa fa rajcht talt. Eenje sajen, daut Jehowa siene Zeijen gaunz orrajcht sent, wiels dee sikj aun de biblische Jesazen äwa Sex hoolen. Woo de Menschen enne Welt sikj oppstalen un woo dee denkjen, es emma dolla jäajen daut, woo Jehowa denkjt (Spr. 17:15). Doawäajen es daut soo wichtich, daut wie emma bäta lieren to unjascheeden, woont een orrajchtet Denkjen es un daut dan auftowiesen. Wie sellen nich tooloten, daut onse Jäajna ons mootloos kjrieen ooda ons bat doa brinjen, von Jehowa auftokomen (Heb. 13:9).
8. Waut woat ons halpen, riepe Christen to woaren?
8 Paulus rood de hebräische Christen too, voljewosne, ooda riepe, Christen to woaren, un wie sellen dautselwje doonen. Doa es met en, de Woarheit ut de Schreft fein to vestonen un soo to denkjen, aus Jehowa denkjt. Wie motten wieda doaraun schaufen, mau rajcht wan wie aul jedeept sent. Endoont woo lang wie aul enne Woarheit sent, wie motten pinkjlich Gott sien Wuat läsen un daut studieren (Psa. 1:2). Wan wie de Jewanheit haben, fa ons selfst to studieren, dan woat ons Gloowen stoakja woaren. Paulus säd de hebräische Christen, daut see musten onbedinjt Gloowen haben (Heb. 11:1, 6).
GLOOWEN HABEN TOOM JERAT WOAREN
9. Wuarom brukten de Christen eenen stoakjen Gloowen?
9 De hebräische Christen brukten eenen stoakjen Gloowen, om de schwoare Tiet to äwaläwen, waut en Judäa sennen wudd (Heb. 10:37-39). Jesus säd to siene Nofolja, daut see sikj sullen fuatbrinjen no de Boaj, wan Jerusalem runtom wudd met Soldoten besat woaren. Dis Rot wia fa aule Christen, aus dee nu en Jerusalem wonden ooda butakaunt Staut (Luk. 21:20-24). Wua sochten de Menschen ieeschtemma Schutz, wan doa eene Armee kjeem, äant auntojriepen? Jeweenlich en eene Staut, wäajen de groote Mieren äant beschitzen wudden. Sikj fuattobrinjen no de Boaj, mott onmoakhauftich jeloten haben. Doawäajen brukten dee eenen stoakjen Gloowen.
10. Waut wudden de Christen doonen, waut eenen stoakjen Gloowen hauden? (Hebräa 13:17).
10 De hebräische Christen musten uk opp dee vetruen, waut Jesus aunjestalt haud, de Vesaumlunk to leiden. Dee, waut de Leidunk hauden, jeewen woomäajlich krakjte Aunwiesungen, wanea un woo dee sikj fuatbrinjen sullen (läs Hebräa 13:17, NW). Daut griechische Wuat, waut en Hebräa 13:17 met “horchen” äwasat es, jeft auntovestonen, daut wäa nich bloos no de Eltestasch horcht, wiels hee mott, oba wiels hee opp dee vetrut. Soo, de hebräische Christen musten daut lieren, opp de Eltestasch to vetruen, ea de schlemme Tiet kjeem. Wan dise Christen de Eltestasch aul enne frädelje Tiet jehorchten, dan wudd äant daut leichta sennen, daut uk en de schwoare Tiet to doonen.
11. Wuarom es daut wichtich, daut wie eenen stoakjen Gloowen haben?
11 Krakjt soo aus de hebräische Christen mott wie uk Gloowen haben. De mieeschte Menschen vondoag dän Dach jleewen daut nich, daut daut Enj von dise Welt dicht bie es; dee haben sikj mau rajcht domm äwa ons, wäajen wie doaraun jleewen (2. Pet. 3:3-4). Un wan de Schreft ons uk eenjet weeten lat, waut enne groote Liedenstiet passieren woat, weet wie veschiednet oba nich. Wie motten eenen stoakjen Gloowen doaraun haben, daut daut Enj to rajchte Tiet komen woat un daut Jehowa ons beschitzen woat (Hab. 2:3, NW).
12. Waut woat ons halpen, de groote Liedenstiet to äwaläwen?
12 Wie motten uk noch onsen Gloowen doaraun stoakjen, daut Jehowa en onse Tiet “dän truen un väabedochten Sklow” brukt toom ons leiden (Mat. 24:45). Wan de groote Liedenstiet aunfangen woat, woa wie veleicht krakjte Aunwiesungen kjrieen, waut ons daut Läwen raden kjennen, krakjt soo aus de hebräische Christen veleicht Aunwiesungen kjrieejen, aus de Reema jäajen Jerusalem kjeemen. Wanea mott wie daut lieren, opp dee to vetruen, waut en Jehowa siene Organisazion de Leidunk haben? Nu jroz. Wan wie nu nich opp dee äare Aunwiesungen vetruen un dee nich jehorchen, dan woat ons daut en de groote Liedenstiet väl schwanda sennen.
13. Wuarom wia de Rot en Hebräa 13:5 soo paussent?
13 Waut musten de hebräische Christen doonen, äwadäm daut dee no daut Tieekjen luaden, daut see sikj fuatbrinjen sullen? Dee musten oppaussen, daut dee nich “hungrich no Jelt” worden un daut Jehowa deenen daut Wichtichste en äa Läwen wia (läs Hebräa 13:5). Eenje von dise Christen hauden aul must eene Hungaschnoot beläwen un wieren sea oam jewast (Heb. 10:32-34). Don hauden dee daut wellich wäajen äaren Gloowen utjehoolen. Oba eenje von dee fungen veleicht aun, no Jelt hinjaraun to sennen, wäajen dee dochten, daut wudd äant beschitzen fa Oamoot ooda aundre Jefoaren. Oba wan Jerusalem ieescht wudd vestieet woaren, dan wudd äant kjeen Jelt halpen kjennen (Jak. 5:3). Fa soone, waut daut Tietelje sea wichtich wia, wudd daut väl schwanda sennen, sikj fuattobrinjen un äare Hiesa un aulet aundre to veloten, waut see hauden.
14. Woo kaun een stoakja Gloowen ons halpen, goode Entscheidungen to moaken äwa Tieteljet?
14 Wan wie ons secha sent, daut daut Enj von dise Welt gaunz dicht bie es, dan woa wie nich no Jelt hinjaraun sennen. Daut sajcht, daut de Menschen en de groote Liedenstiet “woaren äa Selwa oppe Gaussen schmieten”, wiels “dän Dach, wan däm HARN sien Oaja kjemt, woaren Selwa un Golt kjeenem raden” (Hes. 7:19). Wie wellen nich doaropp schaufen, soo väl Jelt tooptokleiwen aus afens mäajlich, oba wie wellen goode Entscheidungen moaken, waut ons halpen, goot fa ons un onse Famielje to sorjen un Jehowa to deenen. Daut wudd biejlikj nich eene goode Entscheidunk sennen, wan wie ons onneedich enne Schult nennjeewen, un daut wudd ons uk sea auflenkjen, wan wie soo väl Sachen hauden, daut et een deel Tiet brukt, ons om aules to kjemren. Wie motten uk sea oppaussen, daut dee Sachen, waut wie aul haben, nich too wichtich woaren fa ons (Mat. 6:19, 24). Wie komen nu emma noda no daut Enj von dise Tiet, un irjentwanea woa wie entscheiden motten, aus wie opp Jehowa vetruen woaren ooda opp ons Hab un Goot.
JEDULDICH UN STAUNTHAUFT SENNEN
15. Wuarom wia daut onbedinjt needich, daut de hebräische Christen staunthauft wieren?
15 De hebräische Christen äa Gloowen wudd sea aufjeprooft woaren, je schlemma daut en Judäa wort (Heb. 10:36). Eenje von dee hauden aul groote Vefoljunk beläft, oba de Mieeschte hauden dän Christengloowen en eene frädelje Tiet aunjenomen. Paulus räd doavon, daut see aul väl Schwoaret derchjegonen wieren, oba hee säd, daut see noch nich soont beläft hauden aus Jesus, waut mau rajcht sien Läwen jäwen must (Heb. 12:4). Wäajen doa emma mea dän Christengloowen aunneemen, wieren de Juden sea wuttich un schauften emma dolla doajäajen. Biejlikj een poa Joa ea Paulus sienen Breef schreef, wieren se en Jerusalem sea oppjeräacht jewast, wäajen hee doa jeprädicht haud. Mea aus 40 Juden “bungen sikj aun eenen Fluch un säden, daut see nich äten uk nich drinkjen wudden, bat see Paulus wudden haben dootjemoakt” (Apj. 22:22; 23:12-14). Wan de Christen uk soo väl Jäajna hauden un mau rajcht wudden vefolcht woaren, musten dee doawäajen wieda Toopkomes haben, de goode Norecht prädjen un äaren Gloowen stoakj hoolen.
16. Woo kaun de Hebräa-Breef ons halpen, aun Vefoljunk rajcht nauntokjikjen? (Hebräa 12:7).
16 Waut wudd de hebräische Christen halpen, staunthauft to bliewen, wan dee vefolcht worden? Dee musten doa rajcht naunkjikjen. Doawäajen erkjläad Paulus dee, daut Gott daut veleicht toolat, daut eenen Christ sien Gloowen aufjeprooft woat toom dän waut lieren (läs Hebräa 12:7). Doaderch kaun deejanja soone Ieejenschoften kjrieen, waut Jehowa jleicht, ooda sikj en dee vebätren. Wan de hebräische Christen doaraun denkjen wudden, woo goot daut utkomen wudd, daut Schwoare uttohoolen, dan wudd dee daut leichta sennen, staunthauft to bliewen (Heb. 12:11).
17. Waut säd Paulus, waut eenem halpen woat, Vefoljunk uttohoolen?
17 Paulus foddad de hebräische Christen opp, äwanäment to sennen un nich opptojäwen, wan dee Schwoaret beläwden. Wuarom kunn Paulus dee gooden Rot jäwen doaräwa? Wäajen hee de Christen mol selfst vefolcht haud un wist, woo grausom dee dan behaundelt worden. Un nodäm daut Paulus een Christ wort, must hee selfst met veschiedne Sorten Jäajenstaunt foadich woaren, biejlikj Vefoljunk (2. Kor. 11:23-25). Paulus wist goot, waut daut opp sikj haud, Vefoljunk uttohoolen. Hee holp de Christen doaraun denkjen, daut dee sikj opp Jehowa veloten sullen, wan dee Schwoaret derchjinjen, un nich opp sikj selfst. Dauts, waut Paulus deed. Doawäajen kunn hee em Vetruen sajen: “De Har es dee, dee mie halpt, ekj woa mie nich ferchten” (Heb. 13:6).
18. Waut woa wie aula boolt beläwen, un waut mott wie nu aul doonen?
18 Eenje von onse Breeda woaren nu jroz vefolcht. Wie kjennen wiesen, daut wie dee leewen, wan wie fa dee bäden; un eenjemol kjenn wie dee soogoa uthalpen (Heb. 10:33). Oba de Bibel sajcht gaunz dietlich, daut “aul dee, dee dän fausten Wellen haben aus Christen fromm to läwen, motten met Vefoljunk räakjnen” (2. Tim. 3:12). Doawäajen mott jieda eena sikj fa de schwoare Tieden reedmoaken, waut noch komen woaren. Well wie ons wieda gaunz opp Jehowa veloten un äwazeicht sennen, daut hee ons halpen woat, irjenteene schwoare Loag uttohoolen, waut doa oppkomen kunn. To siene Tiet woat Jehowa siene true Deena dan von daut Schwoare friemoaken, waut dee nu beläwen (2. Tes. 1:7-8).
19. Waut kjenn wie doonen, om ons fa de groote Liedenstiet reedtomoaken? (See uk daut Bilt.)
19 Paulus sien Breef aun de Hebräa woat dee secha jeholpen haben, sikj fa de schwoare Tiet reedtomoaken, waut dee beläwen wudden. Paulus foddad siene Breeda opp, Gott sien Wuat deepa to studieren un de Woarheit emma bäta to vestonen. Daut wudd äant halpen to weeten, woone Lieren äaren Gloowen wudden schwak moaken, un dee fuaz auftowiesen. Wuarom rood Paulus dee uk too, äaren Gloowen to stoakjen? Wiels see de Aunwiesungen dan fuaz nokomen wudden, waut von Jesus kjeemen un uk von dee, waut en de Vesaumlunk veroppjinjen. Paulus säd de Christen uk noch, daut see aun äare Proowen rajcht naunkjikjen sullen. See sullen dee soo aus eene Jeläajenheit seenen, von äaren leeftoljen Voda belieet to woaren; dit wudd äant halpen, staunthauft to bliewen. Well wie uk disen Rot ut de Schreft nokomen, dan woa wie kjennen bat aum Enj tru bliewen (Heb. 3:14).
LEET 126 Woakt, bät un stot faust
a Bloos en daut ieeschte Kapitel räd Paulus aul von säwen veschiedne Städen en de Hebräische Schreften toom dietlich moaken, daut et väl bäta wia, Gott opp dee Wajch auntobäden, aus de Christen daut deeden, aus woo de Juden daut deeden (Heb. 1:5-13).