TIETEL VON DE TIETSCHREFT | DE SCHREFT ES BESCHIZT JEBLÄWEN
De Bibel bleef bestonen, wan dee uk nich opp duarhauftet jeschräwen wia
DE JEFOA: De Bibelschriewa un Aufschriewa brukten de mieeschte Tiet Papierus-Papia un Tierenlada (“Pargemente”) toom bowen schriewen (2. Timotäus 4:13, JHF). * Wuarom wieren dise Sachen eene Jefoa, daut de Bibel kunn bestonen bliewen?
Papierus ritt leicht twei, plakjt ut un woat schwak. Richard Parkinson un Stephen Quirke, waut äwa Ägipten studieren, sajen: “Een Blaut kaun met de Tiet vekjeiwlen un to denne Strämels un eene Hauntvoll Stoff woaren. Wan eene Roll oppbewoat woat, dan kaun dee vestocken ooda vefulen, wäajen daut klaum es un dee kaun von Rauten ooda Ojjezeffa vefräten woaren. Wan de Rollen unjajegroft sent, dan sent dee besonda wäajen de witte Eemskje en Jefoa”. Nodäm daut eenje Schreftrollen jefungen worden, jinjen dee wäajen daut Licht ooda daut klaume Wada bloos noch bosja vebrukt.
Tierenlada es duarhaufta aus Papierus-Papia, oba wan doa nich rajcht woat met omjegonen ooda daut too kolt ooda too woam woat ooda too klaum es ooda too väl Licht kjricht ooda wan doa Ojjezeffa biekjemt, dan jeit daut uk leicht vebrukt. * Doawäajen sajcht daut Buak Everyday Writing in the Graeco-Roman East, waut von oole Schreftrollen rät, daut et dietlich es, daut doa bat vondoag dän Dach nich väl oole Schreftrollen jebläwen sent. Wan de Schreftrollen wieren vebrukt jegonen, dan wudd de Norecht von de Schreft uk nich sennen jebläwen.
WOO DE SCHREFT BESCHIZT BLEEF: Bie de Juden jeef et daut Jesaz, daut jieda Kjennich “sikj eene Kopie von dise Jesazen aufschriewen” sull. Daut wieren de ieeschte fief Bieekja von de Bibel (5. Mose 17:18, PB). Un dan noch hauden goode Aufschriewa soo väl Schreftrollen aufjeschräwen, daut doa en Jesus siene Tiet aul aulawäajen en de Judenschoolen en Israel soone wieren. Mau rajcht soo wiet auf aus Mazedonien! (Lukas 4:16-17; Aposteljeschicht 17:11). Woo bleewen eenje sea oole Schreftrollen bat vondoag dän Dach bestonen?
De Schreftrollen von daut Doodje Mäa worden fa hundade Joaren en Leem-Krucken oppbewoat en Heelen, en Jäajenden, wua drieejet Wada wia
“De Juden wieren doafäa bekaunt, daut dee de Schreftrollen en Krucken oppbewoaden”, sajcht Philip W. Comfort, een Jelieeda äwa daut Niee Tastament. Un de Christen deeden daut krakjt soo. Doawäajen haben se oole Schreften von de Bibel en Leem-Krucken jefungen uk en diestre Stofkjes ooda Heelen un uk opp sea drieeje Städen.
WOO DAUT UTKJEEM: Dusende Bieta von biblische Aufschreften jeft daut noch bat vondoag dän Dach. Eenje von dee sent äwa 2 000 Joa oolt. Daut jeft sest nuscht jeschräwnet von ieeschtemma, waut soo foaken aufjeschräwen es un soo oolt es.
^ Varsch 3 Papierus es waut toom bowen schriewen, waut von eene Wotaplaunt kjemt, waut uk Papierus heet.
^ Varsch 5 Biejlikj wort daut opp Lada oppjeschräwen, aus de Stäts onaufhenjich wort. Un nu, nich mol 250 Joa lota, es daut soo wiet vebrukt jegonen, daut et meist nich mea to läsen es.
