Ndeye fundo didi milonga

Ndeye gu mito ya milonga

LUMENE LUA MUTHU

Ngahetele Gusuanguluga mu Mudimo wa Yehowa

Ngahetele Gusuanguluga mu Mudimo wa Yehowa

MUDIMO wa thomo ngakhalele mutshita gu Betele ya gu Canada wakhadile wa gukomba inzo akhalele mukalagala mudimo wa guzola mikanda. Yakhalele mu 1958, ngakhalele nu ivo 18 mu tangua diene. Ngakhalele diago nu gusuanguluga, gungima ngasendesele gukalagala mudimo uko. Ngakhalele mukalagala mudimo nu machine ana gukoka mikanda gula ayizola. Ngakhalele lume nu gusuanguluga ha gukhala gu Betele!

Givo gialanduile, ahanele kominike gu Betele egi Filiale ya gu Afrique du Sud idi nu funu ya ba volontere handaga akhalele naye guhaga machine ahe-ahe aguzolela mikanda guene. Ngahanele jina diami ha guya guene, ngakhalele nji nu gusuanguluga tangua angutombele. Atombele nji aphangi ako thathu a gu Betele ya gu Canada ha guya guene. Aphangi ene akhalele: Phangi Dennis Leech, phangi Bill McLellan nu phangi Ken Nordin. Atuwambelele egi mbatukalagala ivo yavula gu Afrique du Sud!

Ngatamegele mama gu telefone, ngamuwambelele egi: “Mama, ngudi nu ndaga ya guguwambela. Ngudi muya gu Afrique du Sud!” Mama wakhalelego muzuela muavula uvi wakhalele nu gutshigina guakola, wakhalele nji nu ufuta wakola nu Yehowa. Wazuelelego ndaga jiavula uvi ngudi mujiya egi watshiginyile ndaga ngamuwambelele. Tata nu mama akhalele nu gikenene luholo ngakhalele muya mu gifutshi gia gualeha, uvi atunyilego desizio ngazudile.

NGAYILE GU AFRIQUE DU SUD!

Ame nu Dennis Leech nu Ken Nordin nu Bill McLellan mu train mu 1959 tangua tuakhalele mukatuga gu Cape Town ha guya gu Johannesbourg

Gungima dia ivo 60, ame nu Dennis Leech nu Ken Nordin nu Bill McLellan tuadibungisa luko hamoshi gu Bethel ya gu Afrique du Sud mu givo 2019

Tuayile thomo gu Betele ya gu Brooklyn. Tangua tuahetele guene, tuazudile formasio ya mbeji thathu ha gujiya luholo lua gukalegela machine a guzolela mikanda. Gungima tuanginyile mu masuwa, tuayile gu dimbo dia Cape Town gu Afrique du Sud. Ngakhalele nu ivo 20 mu tangua diene. Tangua tuahetele guene, tuazudile train mu ngueze ha guya gu Johannesbourg. Tuamagenele thomo mu ga dimbo gazonda gadi mu mavu a luselenga a Karoo. Ga dimbo gene gakhalele nu mvindu yavula, gakhalele nji nu muanya wakola. Mukut’etu agasue nguana tuakhalele mutalela ha fenetre, tuadihudile egi: “Gaga ga dimbo ga luholo lutshi?” Tuadisagesele ha gujiya gula mudimo mbatukalagala mbawukhala luholo lutshi. Uvi gungima dia ivo tangua tuayile mutala luko fundo diene, tuakotelesele egi tumembo tuene tuakhala mu guhuima.

Mu ivo yazonda yalanduile, ngakhalele mukalagala mudimo wa gutenda mifundunda mu Inzo Yaleha ya Mutaledi nu Réveillez-vous ! gutuama dia guyizola. Ngakhalele mukalegela machine amoshi ana tamegewa egi Linotype. Machine ene akhalele abonga uvi yakhalelego yaleba ha guakalegela. Betele ya gu Afrique du Sud yakhalele muzola mikanda mu mazuelelo avula a mu ifutshi yavula ya mu Afrique. Tuakhalele nu gusuanguluga ha gujiya egi machine ahe-ahe tuakhalele mukalegela ha guzola mikanda (presse rotative), akhalele mukuatesa diago aphangi!

Gungima ngasendesele gukalagala mudimo mu biro diana tala mudimo wa guzola mikanda, guyituma mu ifutshi iko nu mudimo wa gubalumuna mikanda. Ngakhalele mukalagala mudimo wavula uvi ngakhalele diago nu gusuanguluga.

GUDIZULA MU ULO NU MUDIMO UHE-UHE

Ame nu Laura tangua tuakhalele ba pionye sipesiale mu 1968

Mu 1968, ngadizudile mu ulo nu phangi Laura Bowen. Wakhalele muvundji wa njila, wakhalele mujinga hehi nu Betele. Wakhalele mukalagala mudimo wa gusonega mikanda gu Departema ya Gubalumuna Mikanda. Mu tangua diene gula athu adizula mu ulo, akhalele naye gukatuga gu Betele. Hene Filiale yatutumine ha gubua ba pionye sipesiale. Ndaga yene yatuhuile ndambu ya gikenene. Mu ivo 10 ngakalegele gu Betele, akhalele gunguhana ima ya gudia nu fundo dia gubanda. Hene ngadihudile gula ndambu ya makuta mbakhala gutuhana mbayikhala gutukuatesa ha gusumba ima yagasue tudi nayo funu. Mbeji yagasue akhalele gutuhana 25 rand (mu tangua diene makuta ene akhalele nu ndando ya 35 dollars). Uvi akhalele gutuhana makuta ene phamba gula tuatagenesa matangua atutogewa nu guvula gua athu tuavutugila nu guvula gua mikanda tuahanyi. Tuakhalele naye gukalegela makuta ene ha gufuta inzo, gusumba ima ya gudia, gufuta transport, gusumba ihemba gula tuakata nu ha gukalagala ba depanse ako.

Atutumile ha gukalagala mudimo hehi nu dimbo dia Durban gu Océan Indien. Tuasangele ba indien avula guene. Avula mukatshi diawo akhalele ajigulu a athu ayile mukalagala mudimo gu usine ya sugadi gu Afrique du Sud mu givo 1875. Tangua tuahetele guene akhalele mukalagala midimo yawo iko, uvi akhalele mulandula kutime jiawo jiko nu gutelega ima yawo ya gudia inyi ana zumba muavula, yana tamegewa egi curry. Yakhalele nji yaleba gudi esue ha gualongesa lukuma luabonga handaga akhalele muzuela Anglais.

Mu mbeji imoshi ba pionye sipesiale akhalele naye guhana matangua 150, hene ame nu Laura tualondele programe ya gukalagala matangua 6 mu mudimo gulongesa mu lusugu lua thomo. Dimbo diene diakhalele nu sungi ya muanya nu sungi ya mvula. Tuakhalelego nu athu agulonguga nawo Biblia nga athu aguvutugila. Uvi tuakhalele naye gutshita matangua 6 mu mudimo wa gulongesa inzo nu inzo. Matangua azonda gungima dia gusendesa mudimo wa gulongesa, ngatalele gu montre, tuakhalele tuatshitshi gale minuta phamba 40! Hene ngadihudile egi: Mbatutaganesa diago matangua awa ba?

Gungima tualondele programe yabonga. Lusugu luagasue, tuakhalele mulondega ima ya gudia (sandwich), tuakhalele mumba suphu nga kafe mu termos. Mu tangua dia guhuluguga, tuakhalele mu magenesa gamiyo getu ha mushin’a mutshi. Matangua ako ana a ba indien akhalele muza gututala handaga tuakhalele agudisha nawo, ana ene akhalele abonga diago! Gungima dia masugu azonda, tuakotelesele egi gula tuakalagala gale matangua mbadi nga thathu mu mudimo wa gulongesa, matangua ako akhalele musala akhalele muya mu phushi.

Tuakhalele nu gusuanguluga ha gulongesa athu a mu terituare yene giamatshidia! Tuakotelese egi ba indien ana nemesa athu, ana khala nu gisemo nu khadilo dia guyamba athu, ana zumba nji Nzambi. Enya gikombelelo gia Hindou avula atshiginyile nji lukuma luabonga. Akhalele mutshigina gujiya ndaga jiatadila Yehowa, Yesu, Biblia, ndaga jiatadila mavu ahe-ahe mbakhala mu guhuima nu felela dia gufuzumuga. Gungima dia givo gimoshi, tuabuile nu athu 20 tuakhalele mulongesa Biblia. Lusugu luagasue, tuakhalele mudia hamoshi nu fami imoshi mukatshi dia fami tuakhalele mulonguga najio Biblia. Tuakhalele diago nu gusuanguluga.

Gungima tuabuile atadi awendji. Atutumile ha guya mukalagala mudimo gu membo adi gumbanda ya Océan Indien. Phoso yagasue tuakhalele muya mutala hungu dimoshi, fami imoshi yakhalele gutuyamba gumbo diawo. Tuakhalele mulongesa nu aphangi a mu hungu ha guahana gikhesa. Akhalele gutukalegela ndaga gifua enya mu fami jiawo. Tuakhalele musuanguluga ha gubalegesa tangua nawo nu an’awo nu shitu jiawo. Tuakalegele ivo mbadi yawaha mu mudimo wene. Lusugu lumoshi Betele yatutamegele gu telefone. Atuwambelele egi: “Tudi mutshigina muvutuge luko gu Betele.” Ngaahenele mvutu egi: “Tudi nu gusuanguluga ha gukhala gugu.” Uvi tuakhalele hehi ha guya fundo diagasue mbaatutuma.

TUAVUTUGILE GU BETELE YA GU AFRIQUE DU SUD

Tangua tuahetele gu Betele, ngasendesele gukalagala mudimo gu biro yana tadila ndaga jia mahungu nu mudimo wa gulongesa (département pour le service). Ngakhalele nu luendu lua gukalagala mudimo hamoshi nu aphangi akhalele nu eksperianse yavula. Mu tangua diene gula mutadi muwendji watala hungu dimoshi, wakhalele mutuma rapore gu Betele. Gungima département pour le service yakhalele mutumila aphangi a mu hungu diene mikanda mukunda nu rapore yatumi mutadi muwendji wawo. Akhalele mutumila aphangi mikanda yene ha guahana gikhesa nu ha guahana utuameji adi nawo funu. Mudimo wa ba secrétaire wakhalele wakola diago. Wakhalele wa gubalumuna ba rapore a atadi awendji anyi akhalele muza mu zuelelo dia Xhosa, dia Zulu nu mu mazuelelo ako a mu Afrique mu Anglais. Akhalele nji mubalumuna mikanda inyi Betele akhalele mutumila mahungu. Mikanda yene yakhalele mu Anglais uvi akhalele guyibalumuna mu mazuelelo a mu Afrique. Ngasuangulugile muavula nu mudimo wakola aphangi akhalele mukalagala. Angukuatesele nji ha gukotelesa malamba aphangi’etu a mala nu a akhetu akhalele nu gilema giabuita gu Afrique akhalele mutagana nawo.

Mu tangua diene, gu Afrique du Sud mindele nu athu abuita akhalelego gudivua. Hene athu nu athu akhalele gudikhalele gu khanda yawo. Athu a ilema ya gudisha akhalelego naye gudibungisa ha gubalegesa tangua hamoshi. Aphangi a gu Afrique akhalele nu gilema giabuita akhalele muzuela phamba mazuelelo awo, gulongesa mu mazuelelo awo nu gukalagala gudibungisa mu mazuelelo awo.

Ngakhalelego mujiya aphangi avula akhalele nu gilema giabuita, handaga hungu dietu diakhalele mu terituare inyi athu akhalele muzuela phamba Anglais. Uvi ngahetele luendu lua gujiya ndaga jiavula jiaatadila nu kutime jiawo. Ngajiyile malamba avula aphangi akhalele mutagana nawo mukunda nu kutime jia mu membo awo nu malongo a ikombelelo ya mambo. Aphangi ene akhalele diago nu gikhesa. Akhalele mutuna ba kutime a mambo nu ndaga jia wanga, ikhale gutshita ngenyi guakhalele mutuma enya fami jiawo nu athu ako a mu dimbo ha guasagesa! Athu akhalele mujinga mu ba ferme akhalele diago phutu. Avula mukatshi diawo alongugilego muavula nga ndo anginyilego mu khalasa, uvi akhalele munemesa Biblia.

Ngahetele luendu lua gukalagala mudimo hamoshi nu aphangi a gu service juridique. Tuakhalele muzuelela milonga yatadila gutuhana njila ha gukombelela Yehowa mu guhuima nu gutuna gudinginyisa mu ndaga jia ha mavu awa. An’a Matemue a Yehowa akhalele mumonesa gikhesa nu akhalele musala agujinginyina ikhale tangua akhalele guakaya gu khalasa handaga akhalele mutuna gukombelela hamoshi nu enya ikombelelo ya mambo nga guyimba ngimbo jiawo. Ndaga yene yakolesele lume gutshigina guami.

Aphangi ataganele nji nu lamba diko mu ga gifutshi gazonda gu Afrique gakhalele mutamegewa egi Swaziland (mangino gana tamegewa egi Eswatini). Tangua Fumu Sobhuza II wafuile, atogele enya mu gifutshi agasue ha gukalagala kutime akhalele mutshita gula muthu wafua. Mala agasue akhalele naye gukoka sanga diagasue gu mito yawo, uvi akhetu akhalele naye guhihisa masanga awo. Aphangi avula asagesewe handaga akhalele mutuna gukalagala ndaga eyi yakhalele mumonesa egi adi mukombelela akhakha. Tuasuangulugile diago luholo aphangi awa asalele agujinginyina gudi Yehowa! Tualogugile ndaga jiavula mu khadilo dia gujinginyina nu dia guhuiminyina gudi aphangi’etu a gu Afrique, ndaga yene yakolesele diago gutshigina guetu.

NGAVUTUGILE LUKO GU DEPARTEMA YA GUZOLA MIKANDA

Mu 1981, ngayile luko gu departema ya guzola mikanda. Tuakhalele mukalegela ba ordinater mu mudimo wa guzola mikanda. Ngakhalele diago nu gusuanguluga mu tangua diene! Ba metode aguzola mikanda akhalele asombegesa gale muavula. Muthu mumoshi wana sumbisa ba machine, wahanele Betele machine ahe-ahe aguzolela mikanda ha gukalegela gale uvi waatogelego mbongo. Yatukuatesele ha gusombegesa ba machine 9 akulu (Linotype) nu ha guhaga ba machine 5 ahe-ahe (photocomposeuse). Tuahagele nji nu machine ako ahe-ahe aguzolela mikanda (Presse typographique). Ba machine awa atukuatesela ha guzola mikanda yavula gubalega!

Programe imoshi ya ordinater yana tamegewa egi MEPS (système électronique d’édition multilingue), yatukuatesele ha guzola ba metode ahe-ahe agulondega mikanda gutuama dia guyizola. Ndaga jia technologie jiasombegesele diago muavula sendese tangua tuakatugile esue 4 gu Betele ya gu Canada ha guza mukalagala mudimo gu Afrique du Sud! (Yesh. 60:17) Mukut’etu agasue nguana tuazudile aphangi a akhetu mu ulo anyi akhalele avundji a njila abonga nu akhalele muzumba Yehowa muavula. Ame nu Bill esue mulandula gukalagala mudimo gu Betele. Ken nu Dennis avualele gale ana.

Tuakhalele nu midimo yavula diago ya gukalagala gu Betele. Tuakhalele mubalumuna mikanda nu guyizola mu mazuelelo avula, tuakhalele nji guyituma gu ba Betele ako. Hene tuakhalele nu funu ya jinzo jiko jia Betele. Aphangi atungile jinzo jiene ha fundo dimoshi diabonga gu Est ya Johannesbourg. Tuakalegele inauguration ya jinzo jiene mu 1987. Ngudi nu gusuanguluga luholo ngakuatesele mu midimo yene yagasue nu luholo ngakalegele mudimo ivo yavula gu Komite ya Filiale ya gu Afrique du Sud.

TUAHETELE GINEMO GIKO!

Mu 2001 atutamegele ha guya mukalagala mudimo gu Komite ya Filiale ya gu États-Unis. Ndaga yene yatusuanguluishile diago. Tuakhalele nji nu gikenene luholo tuakhalele naye gubemba mudimo wetu nu mafut’etu gu Afrique du Sud, uvi tuakhalele nu gusuanguluga ha guya gu Betele ya gu États-Unis.

Tuakhalele nji gudisagesa muavula mukunda nu mama wa Laura handaga wakhalele muthu wa gukola. Tuakhalelego diago nu luholo lua gumukuatesa muavula gula tudi gu New York, uvi aphangi a Laura thathu a akhetu atshiginyile gukuatesa gin’awo mu ndaga jiagasue. Atuwambelele egi: “Esue tuajiyilego gukalagala mudimo wa tangua diagasue, uvi gula tuakuatesa mama, tudi gumikuatesa ha gulandula gukalagala mudimo wenu.” Tuana guahana mersi yavula diago.

Phangi’ami wa yala nu mukaji’enji akhalele mujinga gu dimbo dia Toronto gu Canada, akalegele nji luholo lumoshi. Akhalele mukuatesa mama handaga tata wakhalele wafui gale. Mama wakhalele wakalagala gale ivo gubalega 20 gumbo diawo. Tuana guahana mersi luholo akuatesele mama uu nu tangua diafuile muene matangua azonda gungima dia guheta guetu gu New York. Tudi diago nu gusuanguluga mu luholo enya fami yetu asombegesele ndaga jiko mu monyo wawo ha gukuatesa mvuaji jietu jia gukola, handaga matangua ako yakhalele lamba!

Ngakalegele ivo yavula gu departema ya guzola mikanda gu États-Unis. Mudimo wene wasombegesele gale muavula, wana khalago luko wakola. Gungima ngakalegele mudimo gu service des achats. Tudi nu gusuanguluga ha gukalagala mudimo mu ivo 20 yabalega gu Betele eyi yakoma idi nu ba Betelite hehi 5 000 nu aphangi ako hehi nu 2 000 ana za gutukuatesa!

Ivo 60 yabalega gale, ngakhalelego mutangiza egi monyo wami mbawukhala luholo elu. Mukaji’ami Laura wangukuatesele nu mutshima wagasue mu ivo yagasue tuabalegesa nenji hamoshi. Ngudi nu gusuanguluga guavula mu monyo wami! Tudi nu gusuanguluga guavula mukunda nu inemo tuahetele nu athu tuakalegele nawo mudimo hamoshi. Tudi nji nu gusuanguluga luholo tuahetele ginemo gia guya mutala aphangi a gu ba Betele avula a mu mafundo agudisha a ha mavu. Henyaha ngudi nu ivo gubalega 80. Ngana kalagala tumidimo tuazonda-zonda handaga gudi nu aphangi a mavuala adi nu ngolo jia gukalagala midimo yene.

Muyimbi wa ngimbo wasonegele egi: ‘Gifutshi giana kombelela Yehowa Nzambi, giana khala nu gusuanguluga.’ (Ngi. 33:12) Mbimbi eji jidi diago jia giamatshidia! Ngudi nu gusuanguluga guavula luholo ngakalegele mudimo wa Yehowa hamoshi nu akombeledi’enji ana khala nu gusuanguluga.