Ndaga eyi yasombegesele diago monyo wami. Ngasendesele gukamba gujiya Nzambi. Gutuama egi ngumitele ndaga jiangubuidile gungima mu phipha yene, ngudi mutshigina gumitela gale lumene lua fami yami, tangua ngakhalele mona wazonda nu ndaga jiangutumine ha gusendesa gukamba gujiya Nzambi.

Ngavualewe mu 1937 gu Guesnain, gadimbo gazonda gu nord ya France. Tata wakhalele mukalagala mudimo wa gukamba maseso a ndando anyi ana tamegewa egi charbon. Wakhalele gunguwambela egi gutshita mudimo wakola gudi nu ndando. Tata wakhalele gunguwambelela ha gukalegela athu agasue ndaga jiabonga. Wakhalele mumona nji luholo athu akhalele mukalagala mudimo wakola wa guya nu gukamba charbon, akhalele gudihaga mu gingonza. Uvi athu akhalelego guakalegela ndaga mu luholo luabonga, hene tata wakhalele mutshigina guakuatesa. Tata wadinginyishile mu organizasio umoshi wakhalele mukuatesa athu akhalele mutshita mudimo wa gukamba charbon. Wavuile khabu jiabala handaga wakotelesele egi miphe ya mu dimbo diene yakhalele enya mambo. Avula mukatshi diawo akhalele nu lujingu luabonga diago. Uvi akhalele muya mutoga ima ya gudia nu falanga gudi athu akhalele mukalagala mudimo wa gukamba charbon.

 Luholo tata wakhalele muvuila mafumu a ikombelelo ene khabu, anguwambelelego nga ndaga imoshi yatadila ikombelelo. Gishina giene tuakhalelego muzuelela nga ndaga imoshi yatadila Nzambi. Tangua ngakudile, ngakhalele mutuna gukalegela athu ndaga jiabola. Ngakhalelego musuanguluga luholo athu akhalele mukalegela ngenji jiakhalele gu France ndaga mu luholo luabola. Ngakhalele mutshita saga jia gudikenesa nu ana a ngenji jiene. Ngakhalele musuanguluga muavula gubalegesa tangua nawo. Luko, mama wakhalele muenya gu Pologne akhalelego muenya gu France. Ngakhalele mutshigina egi athu a ilema yagasue akhale hamoshi mu guhuima. Adikalegele nji ndaga mu luholo luabonga.

Mafumu a leta a ngutogele ha gutshita mudimo wa gisuta mu 1957. Gishina giene ngayile mumonega gu mulundu wa Algerie mu phipha gifua luholo ngayizuelela gu thunda. Tangua ngakalulugile mu dijui diakola egi “Nzambi Ngukuatese!” Ishigo egi ngataganele nu mbalagaji wami wa suta, uvi ngataganele nu phunda ya mu foto! Ndaga eji jiagasue nu ita yakalegewe mu givo giene, yangutumine hagutangiza muavula gishina tuana khala nu monyo. Ngakhalele gudihula egi mukunda natshi tudi ha mavu? Nzambi wana gudisagesa nji mukunda nu esue ba? Gudi nu lusugu mbatukhala nu gusuanguluga gua mayilago ba?

Lusugu lumoshi, ngavutugile gumbodietu ha gutala mvuaji jiami, guene ngataganele nu temue wa Yehowa mumoshi. Wanguhanale La Sainte Bible, Biblia ya Français ya enya Katolika. Ngasendesele gu itanga tangua ngavutugile gu Algérie. Tangua ngatangele mukanda wa Yatuwuwe 21:3, 4, yangutumine ha gutangigiza muavula. Mukanda wene wana zuela egi: ‘Tenta ya Nzambi idi nu athu, muene mbawukungula masoji agasue gu meso awo, Gufua mbagukhadigo luko, masaga, gudila nu malamba mbaakhadigo luko.’ * Yakhalele giphungu gia thomo ngatangele mbimbi eji mu monyo wami. Ngadihudile egi: ‘Mbimbi eji jidi diago jia giamatshidia ba?’ Mutangua diene, ngakhalelego mujiya nga ndaga imoshi yatadila Nzambi nga Biblia.

Tangua mudimo wami wa gisuta wahuile mu 1959, ngataganele nu Temue wa Yehowa mumoshi mu jina dia François. Wakhalele gungulongesa giamatshidia gidi mu Biblia. Wangumonesele mu Biblia egi Nzambi jina dienji Yehowa. (Ngi. 83:18) Wanguwambelele nji egi, Yehowa mbawukatula ndaga jiabola ha mavu, mbawubuisa mavu phaladiso ha gutagenesa mbimbi jidi mu mukanda wa Yatuwuwe 21:3, 4.

Ndaga eji jiakhalele diago jia giamatshidia handaga jiakuatele mutshima wami. Uvi mutangua diene, ngavuidile mafumu a ikombelelo khabu jiavula. Ngakhalele mutshigina guaafunda handaga akhalelego mulongesa giamatshidia gidi mu Biblia. Ngakhalele nu matangi a luholo lumoshi nu tata. Ngakhalelego mutshigina gumona ndaga jiabola, hene ngakhalele mutshigina gukalagala ndaga mu phushi!

Uvi François nu mafut’ami ako a Matemue a Yehowa, angukuatesele ha gubemba guvua khabu. Anguwambelele egi, mudimo wetu Aklisto ushigo wa gusophesa athu uvi udi wa gualongesa lukuma luabonga lua Ufumu wa Nzambi ha guaahana felela. Wene mudimo Yesu akalegele nu awambelele alandudi enji ha gukalagala. (Mat. 24:14; Luka 4:43) Ngalongugile nji luholo lua guta maga nu athu nu gisemo gia gasue ikhale ngushigo musuanguluga nu matangi awo. Gifua luholo Biblia idi muzuela egi: ‘Muhiga wa Fumu gashigo naye gulua uvi udi naye gukhala nu gisemo gudi athu agasue.’—2 Tim. 2:24.

 Gungima ngasombegesele makalegelo ami. Ngabatijiwe gu asamble a masugu mbadi mu 1959. Ngatagenele nu phangi wa mukhetu mumoshi guene, jina dienji Angèle. Ngasuangulugile muavula nenji, ngasendesele guya mu gudibungisa mu hungu diawo mu 1960 tuadizudile nenji mu ulo. Angèle wakhala nu makalegelo abonga wakhala nji mukhetu wa waha diago, udi kado ga ndando ganguhuile Nzambi.—Ish. 19:14.

Ivo eyi yagasue ngabalegesa mu ulondegi wa Yehowa, ngalongugile malongo a ndando gudi aphangi a mala a tema anyi akhalele nu eksperianse yavula. Mukatshi dia malongo ene, longo dia ndando yavula ngalongugile didi egi: Ikhale tudi mutagana nu malamba, tuajiya gutagenesa muabonga ginemo gietu gula tudi nu khadilo dia gudibulumuisa nu tudi mukalegela longo didi mu mukanda wa Ishima 15:22 didi muzuela egi: ‘Ndaga jiana kalegewa muabonga gula ahanyi a malongo adi avula.’

Mu 1964, ngakotelesele diago ndando ya gukalegela longo edi ngabuile mutadi muwendji mu givo giene. Ngakhalele muya mutala mahungu ha guhana aphangi gikhesa nu ha guakuatesa ha gusala a gujinginyina gudi Yehowa. Uvi mutangua diene ngakhalele nu ivo 27 ngakhalelego nji nu eksperianse yavula. Ngakhalelego mukalagala ndaga jiko muabonga. Uvi tangua diagasue ngakhalele mujimbila, ngakhalele mulonguga longo dimoshi dia ndando. Ngazudile nji malongo a ndando gudi “aphangi” anyi akhalele nu eksperianse yavula.

Ngudi muwunguluga ndaga imoshi yakalegewe tangua ngasendesele mudimo wa mutadi muwendji. Tangua ngayile mutala hungu dimoshi gu Paris, phangi mumoshi wa gukula mu nyuma, wanguwambelele egi tuajiya guta maga nenji muyadi’etu. Ngamuwambelele egi: “Ayi gima ndo.”

Wanguhudile egi: Phangi “Louis, tangua doktere wanaya mutala athu gumbo diawo, wanaya mutala akhuatshi?”

Ngamuvutudile egi: “Athu adi mukata.”

Wanguwambelele egi: “Ngenyi diago. Uvi sendese waji haha, ngamonyi egi wabalegesa tangua diavula phamba nu athu anyi adi nu ufuta wa bonga nu Yehowa, gifua kordinatere wa hunji dia akulu a mu hungu dietu. Mu hungu dietu, tudi nu aphangi avula a mala nu a akhetu alebele gale muila mu nyuma, ako adi athu ahe-ahe, ako nji adi enya sonyi. Mbaasuanguluga muavula gula wabalegesa tangua nawo. Wajiya nji guya mu jinzo jiawo ha gudia nawo hamoshi.”

Longo dianguhuile phangi muene diangusuanguluishile muavula. Wakhalele muzumba muavula imeme ya Yehowa. Ndaga yene yakuatele diago mutshima wami. Ngasombegesele khadilo diami ngasendesele nji  gukalegela longo dienji ikhale yakhalelego ndaga ya leba ha gutshigina egi ngajimbila. Ngudi muhana Yehowa mersi avula luholo akelegele aphangi adi nu eksperianse yavula ha gungukuatesa.

Angutombele ha gutuameza mudimo wa guhana aphangi ima ya gudia mu ba asamble international mbadi anyi akalegewe gu Colombes gu Paris mu 1969 nu 1973. Mu asamble international a mu 1973, tuakhalele naye gudisa athu 60 000 mu masugu thano. Ngavuile woma wavula handaga ngakhalelego mujiya luholo lua gubinga ndaga yene. Uvi longo didi mu mukanda wa Ishima 15:22—didi muzuela egi tudi naye gukamba malongo gudi athu ako, diangukuatesele diago. Ngatogele ukuateshi gudi aphangi a mala a gukula mu nyuma anyi akhalele nu eksperianse yavula mu ndaga yene. Mukatshi dia aphangi ene, guakhalele nu ako akhalele mujiya muabonga mudimo wa gushiya shitu ha gusumbisa, ako akhalele mutshita mudimo wa gukuna ima ya gudia ha gusumbisa, ako akhalele mujiya gutelega muabonga ako nji akhalele mujiya muabonga luholo lua gusumba ima. Tuatshitshile muabonga mudimo owu wakola.

Mu 1973, tuatamegewe nu mukaji’ami ha guya mutshita mudimo gu Betele ya gu France. Mudimo wa thomo wanguhanewe guene wakhalele wakola diago. Anguhanele mudimo wa gutumila aphangi a gu Cameroun mikanda. Mu 1970 uu nu 1993, mafumu a leta a mu gifutshi giene atunyishile mudimo wetu. Ngakhalelego mujiya luholo ngajiya gutshita mudimo wene. Uvi mutangua diene yajiya gukhala egi phangi wakhalele mutuameza Betele ya gu France, wakotelesele muabonga egi ngakhalele gudisagesa hene wanguwambelele egi: “Aphangi etu gu Cameroun adi diago nu funu ya ima ya gudia ya mu nyuma.” Tudi naye guakuatesa.

Tuatshitshile diago ngenyi. Ngakhalele muya mu ifutshi idi hehi nu Cameroun ha gutagana nu akulu akhalele mukatuga gu Cameroun hagula tute nawo maga. Aphangi ene akhalele nu gikhesa, akhalele diago atema. Angukuatesele ha gujiya luholo lua gutuma mikanda hagula aphangi a gu Cameroun akhale guyiheta tangua diagasue. Yehowa watukuatesele diago. Mu ivo yagasue 20 mudimo wetu watunyishiwe gu Cameroun, akombeledi a Yehowa akhalele muheta  tangua diagasue Inzo Yaleha Ya Mutaledi nu mukanda wa gukalegela mu gudibungisa gua mukatshi dia phoso wakhalele mutamegewa egi: Le service du Royaume.

Tangua ngakhalele mukamba gudijiya muabonga nu Angèle, ngakotelesele egi wakhalele nu ufuta wakola nu Yehowa. Ngamonele makalegelo ene muabonga diago tangua tuadizudile mu ulo. Ha gufezegesa, mu ngueze ya lusugu tuadizudile mu ulo, Angèle wanguwambelele ha gutoga Yehowa mu gisambu egi, tudi mutshigina gumukalegela muavula mu mudimo wa tangua diagasue. Yehowa wahanele mvutu mu gisambu giene.

Angèle wangukuatesele ha gushila Yehowa mutshima muavula. Ha gufezegesa, tangua atutamegele gu Betele mu 1973, ngakhalelego diago nu gusuanguluga handaga ngakhalele muzumba mudimo wa mutadi muwendji muavula. Uvi Angèle wanguwunguluishile egi tuadihanele gudi Yehowa. Hene, tudi naye gutshita ndaga jiagasue ulondegi wenji udi gututoga ha gutshita. (Heb. 13:17) Ngasuangulugile muavula nu matangi’enji. Hene tuayile gu Betele. Mukaji’ami watema diago, udi mukhetu mumoshi wana zumba Yehowa muavula. Ivo eyi yavula tuabalegesa hamoshi, makalegelo enji ana gutukuatesa ha gukhala nu ufuta wabonga mu ulo wetu, nu ha guzula ba desizio abonga.

Ikhale mangino tuakula getu, Angèle yowu genji wakhala nu makalegelo abonga, wana landula gungukuatesa. Ha gufezegesa, tuakhalele mutshigina gungina mu makhalasa a ufumu uvi luholo makhalasa ene avula anakalegewa mu anglais, ame nu Angèle tuakalegele yagasue ha gulonguga zuelelo diene. Hene tuayile mu hungu dia zuelelo dia Anglais ikhale tuakhalele nu ivo gubalega 70. Luholo ngana kalagala gu Komite ya Filiale ya gu France, yakhalele lamba ha guheta tangua dia gulonguga Anglais. Uvi tuakhalele gudikuatesa nu Angèle. Mangino tudi nu ivo 80. Tuana landula gulondega gudibungisa gua mu hungu mu Anglais nu mu français. Tuana tshita yagasue ha guya mu gudibungisa tuana longesa nji hamoshi nu hungu dietu. Yehowa watukuatesele diago ha gulonguga Anglais.

Mu 2017, atutamegele nu Angèle ha guya gu École des membres des comités de filiale et de leurs femmes, yakalegewe gu Centre d’enseignement des Témoins de Jéhovah gu Patterson, New York.

Yehowa udi diago Mulongeshi Wakoma. (Yesh. 30:20) Wana gutulongesa muabonga diago mukut’etu agasue ikhale tudi athu a gukula nga ndo! (Mikh. 4:5-8) Ngakotelesele egi, mavuala ana tegelela ndaga jiana zuela Yehowa, nu aphangi a mala nu a akhetu adi nu eksperiase yavula, ana zula desizio diabonga mu monyo wawo, ana sala nji agunjinginyina gudi Yehowa. Mukanda wa Ishima 9:9 udi muzuela egi: ‘Hana malongo gudi muenya ndunge, mbaamubuisa muenya ndunge jiavula, longesa muthu wabonga, mbawujiya ndaga jiavula.’

Matangua ako, nganawunguluga ndaga jia ngubuidile mu phipha gu mulundu wa Algérie ivo 60 yabalega gale. Mu phipha yene ngakhalelego mujiya egi gudi nu lusugu mbangukhala nu gusuanguluga mu monyo wami. Ngalongugile diago ndaga jiavula mu ba eksperianse a aphangi ako. Yehowa watuhanele diago gusuanguluga mu monyo wetu. Tudi mutshigina gulandula gulonguga ndaga jiavula gudi Sh’etu wa mu dilu nu gudi aphangi a mala nu a akhetu atema adi nu eksperianse yavula anyi ana gumuzumba.