Ndeye fundo didi milonga

Ndeye gu mito ya milonga

Phangi Rutherford udi mutshita diskur gu asamble ya Cedar Point, gu Ohio mu 1919

1919—Ivo Lukhama Yabalega Gale

1919—Ivo Lukhama Yabalega Gale

MU 1919, Ita Yakoma (yatamegewe gungima egi Ita Yakoma ya Thomo ya ha Mavu Agasue) yahuile. Ita yene yatshitshile ivo nguana. Gu gisugishilo gia 1918, ifutshi yinyi yakhalele gudiluisa yabembele gudiluisa. Mu 18 janvier 1919, Adibungishile gu Paris ha gukamba guhuima ha mavu. Mu gudibungisa guene, Allemagne yadivuile nu ifutshi iko ha gumanesa ita. Gudivua guene guana tamegewa egi traité de Versailles. Yakalegewe mu 28 juin 1919.

Mu gudivua guene, azolele nji organizasio umoshi wakhalele mutamegawa egi Société des Nations. Felela dia organizasio wene diakhalele dia “gukuatesa ifutshi ha gukhala nu gudivua guabonga, nu ha gubata guhuima nu ubambi ha mavu agasue.” Ikombelelo yavula ya mambo yakuatesele organizasio wene. Mafumu avula a ikombelelo ya mambo ya gu Amérique atumbuishile organizasio wene. Azuelele egi: “Udi organizasio wa enya Politike udi mumonesa Ufumu wa Nzambi ha mavu.” Mafumu ene akuatesele organizasio wa Société des Nations luholo atumine athu awo ha guya mu gudibungisa guakalegewe gu Paris ha gukamba guhuima ha mavu. Muthu mumoshi mukatshi dia athu atumiwe wazuelele egi, gudibungisa guene guakhalele “gisendeselo gia ndaga imoshi idi khenji yakalegewe galego.”

Sungi imoshi ihe-ihe yasendesele. Uvi, yasendeselego nu athu anyi anginyine mu gudibungisa gua gu Paris. Mu 1919, sungi ihe-ihe yasendesele tangua Yehowa ahanele akombeledi enji ngolo jia gulongesa muavula gubalega thomo. Uvi, gudi nu ndaga imoshi yakoma yakhalele naye gusombegesa thomo mukunda nu Alongogi a Biblia.

DESIZIO DIMOSHI DIAKOLA

Joseph F. Rutherford

Givo giagasue, akhalele mutomba aphangi ha gutuameza association Watch Tower Bible and Tract Society. Mu tangua dinyi, gutombewa guene guakhalele naye gukalegewa mu lusugu lua samano 4 janvier 1919. Mu tangua diene, phangi Joseph Rutherford, wago wakhalele mutuameza akombeledi a Yehowa, wakhalele mu bologo. Gatshitshilego genji gubola, amumbile mu bologo gu Atlanta, gu Géorgie (États-Unis) hamoshi nu aphangi ako sambadi. Aphangi akhalele gudihula gula aphangi anyi akhalele mu bologo, akhalele naye gutombewa luko ha gutuameza. Nga ndo, gula mbaahinganesewa gudi athu ako.

Evander J. Coward

Hakhalele phangi Rutherford mu bologo, wakhalele gudisagesa mukunda nu utuameji wa organizasio. Wakhalele mujiya egi, aphangi ako akhalele mutangiza egi muabonga atombe gawo muthu muko ha gukhala prezida. Hene, wasonegele mukanda gudi aphangi anyi adibungishile ha gutomba prezida. Waatogele ha gutomba phangi Evander Coward ha gukhala prezida. Phangi Rutherford wazuelele egi phangi Coward udi “muthu watuluga,” “gashigo nu izuele-zuele,” nu “wagujinginyina gudi Fumu.” Uvi, aphangi avula atshiginyile egi gutombewa guene gukalegewe gungima dia mbeji samano. Aphangi anyi akhalele musopha mukunda nu aphangi akhalele mu bologo, atshiginyile nji matangi ene. Tangua akhalele mukamba gulondega ndaga, aphangi avula avuile khabu.

Richard H. Barber

Gungima, gudi nu ndaga imoshi yakalegewe. Phangi Richard Barber wazuelele egi, ndaga yene yakuatesele ha ‘gutulula mitshima.’ Phangi mumoshi mukatshi diawo wazuelele egi: “Ngushigo nzuji ndo, uvi ngudi mujiya ndaga yana guzuela mukhuala mukunda nu athu adi agujinginyina. Nzambi wana gutoga egi muthu akhale wagujinginyina gudi muene. Luholo luabonga lua gumonesa egi tudi agujinginyina gudi Nzambi ludi, guvutula phangi Rutherford ha gukhala prezida.”—Ngi. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Gungima, phangi Alexander Macmillan, wago wakhalele nji mu bologo, wazuelele egi: mu lusugu lualanduile, phangi Rutherford wakokuele mu sugu ngakhalele, wazuelele egi, “Zola koko diaye hanze.” Phangi Rutherford wamuhuile mukanda. Phangi Macmillan wamonele mbimbi jiazonda jiakhalele jia gusonega, wakotelesele giphungu gimoshi. Mbimbi jiene jiakhalee muzuela egi: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY NU SPILL PREZIDA KOMITE THATHU JIA THOMO GUZUMBA GUA UPHANGI.” Yakotelesa egi, atuameji agasue atombewe luko. Luko egi, phangi Joseph Rutherford, nu William Van Amburgh mbaalandula gukhala mu comité ya atuameji. Hene, phangi Rutherford wasalele prezida wa association Watch Tower Bible and Tract Society.

AZOGELE MU BOLOGO!

Tangua diakhalele aphangi nage mu bologo, Alongogi a Biblia atogele athu ha gu signer mukanda ha gutoga mafumu a mbulamatadi ha guzola aphangi akhalele mu bologo. Aphangi awa a mala nu a akhetu a gikhesa ahetele signatures jia athu gubalega 700 000. Mu lusugu lua thathu 26 mars 1919, gutuama dia guhana mukanda wene, phangi Rutherford nu aphangi ako akhalele nawo mu bologo, azogele.

Phangi Rutherford wawambelele aphangi anyi ayile gumutala egi: “Malamba awa tuatagana nawo, atulondega mukunda nu malamba ako akola adi gutunenga gutuama. . . . Muatshitshilego ngolo phamba mukunda nu guzola aphangi’enu mu bologo. . . . Uvi muatshitshi ngolo ha gujiyisa athu giamatshidia. Luko, athu anyi adihanele ha guyitshita, ahetele gishimbigo giabonga sha.”

Luholo ndaga eji jiabalegele, luamonesele egi Yehowa wakhalele mutuameza ndaga. Mu 14 mai 1919, tribinale yazuelele gamba: “Gutuama egi athu awa ambiwe mu bologo, akhalele naye gusophesewa. Uvi asophesewego . . . mukunda nu milonga eyi ya mambo a afundjidile. Ngenyi, adi naye guzoga mu gologo.” Mambo afundjidile aphangi’etu akhalele egi, atshitshile ndaga jiabola sha. Henyaha, nga a azolele mu bologo gu khenda, nga ndo abulumuine ivo yawo mu bologo, nga majina awo asalele mu mikanda ya athu ana gutshita ndaga jiabola. Uvi yakadigiwego ngenyi, handaga phangi Rutherford walanduile gukhala nzuji, wakhalele musophela akombeledi a Yehowa gu Tribinale Yakoma ya États-Unis. Watshitshile mudimo wene iphungu yavula gungima dia guzoga guenji mu bologo.

AZUDILE DESIZIO DIA GULONGESA

Phangi Macmillan wazuelele egi: “Tuakhalelego naye guwonga mago ha gunengena uu nu tangua Fumu mbaatuzula ha guya mu dilu. Tuakotelesele egi, tuakhalele naye gutshita gima gimoshi ha gujiya gutshigina gua Fumu guakhalele itshi.”

Uvi aphangi akhalele gu siège mondial, akhalelego luko nu luholo lua gukalagala midimo akhalele mutshita thomo. Mukunda natshi? Handaga tangua diakhalele ene mu bologo, machines agasue a guzolela mikanda abolesewe. Mila yaalebele, aphangi ako adihudile gula mudimo wa gulongesa wahuile.

Guakhalele luko nu athu akhalele musuanguluga nu lukuma luabonga lua Ufumu, luakhalele mulongesa Alongogi a Biblia ba? Ha guhana mvutu gu muhu owu, phangi Rutherford watshitshile diskur. Atamegele athu ha guza. Phangi Macmillan wazuelele egi: “Gula guajilego nga muthu, mbatujiya diago egi mudimo wa gulongesa wahua.”

Zulunalu idi mujiyisa athu diskur dia phangi Rutherford gu Los Angeles (Californie) mu 1919, didi muzuela egi: “Felela Mukunda nu Athu Adi nu Malamba”

Phangi Rutherford wakhalele mukata mangololo, uvi watshitshile diskur mu lusugu lua Lubingo 4 mai 1919 gu Los Angeles, gu Californie. Diakhalele muzuela egi, “Felela Mukunda nu Athu Adi nu Malamba.” Athu hehi nu 3500 ajile mulandula diskur diene. Uvi ako avula anginyinego handaga mafundo akhalele azonda. Mu lusugu lualanduile, athu ako 1500 ajile. Aphangi ahetele diago mvutu: guakhalele nu athu akhalele musuanguluga nu giamatshidia!

Gungima ndaga yatshitshile aphangi, yakuatesele luholo lua gulongesa lua Matemue a Yehowa uu nu mangino.

ADILONDELE HA GUTSHITA MUDIMO MU MASUGU AKHALELE MUZA

Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 1 août 1919 (ya anglais), yazuelele egi gu gisendeselo gia mbeji ya Septembre, asamble mbaakalegewa gu Cedar Point, gu Ohio. Phangi Clarence Beaty wakhalele Mulongogi wa Biblia gu Missouri, wazuelele gamba: “Muthu wagasue wazuelele egi udi naye guya gu asamble ene.” Aphangi gubalega 6000 ajile. Akhalelego mutangiza egi ajiya guza avula ngenyi. Ndaga iko yasuanguluishile athu muavula gu asamble ene idi egi athu gubalega 200 abatijiwe mu Kianga gia Érié.

Gizula gia zulunalu L’Âge d’Or, gia mu 1 octobre 1919

Mu 5 septembre 1919, mu lusugu lua thano lua asambele, phangi Rutherford mu diskur dienji dia “Mafuta a Mudimo,” wazuelele guzoga gua zulunalu yakhalele nu muto wa lumene egi L’Âge d’Or. * Zulunalu eyi yazogele mukunda nu “guwambela athu ndaga jiakoma jiakhalele mukalegewa ha mavu; yakhalele nji mumonesa mu njila ya Biblia gishina ndaga jiane jiakhelele mukalegewa.”

Asamble awa akolesele Alongogi agasue a Biblia ha gulongesa nu ngolo jiagasue nu zulunalu eyi ihe-ihe. Mukanda wakhalele mumonesa luholo lua gulongesa, wakhalele muzuela egi: “Muklisto wagasue wabatijiwe gale, udi naye gujiya egi udi nu luendu lua gutshitshila Yehowa mudimo. Edi tangua dia guyikalagala diago, dia gudihana mu mudimo owu mbawukalegewa ha mavu agasue.” Aphangi avula atshiginyile emvitasio ya gulongesa! Adihanele muavula mu mudimo wa gulongesa. Hene, mu décembre, athu gubalega 50000 ahanele majina awo ha gukhala muheta zulunalu yene ihe-ihe.

Gu Brooklyn (New York), aphangi adi gutuama dia kamio gadi nu zulunalu L’Âge d’Or

Gu gisugishilo gia 1919, akombeledi a Yehowa adilondegele luko muabonga, ahetele ngolo jiavula. Luko, profesi jiavula jiatadila masugu a gisugishilo jiatagenele. Gulolewa nu gulondegewa gua akombeledi a Nzambi guazuelele Malaki 3:1-4, guatagenele diago. Akombeledi a Yehowa azolewe mu uhiga wa gifuanesa wa “Babilone Yakoma.” Luko, Yesu watombele ‘muhiga wa gufubidila nu watema.’ * (Yat. 18:2, 4; Mat. 24:45) Mu tangua diene, Alongogi a Biblia akhalele hehi ha gukalagala mudimo waahuile Yehowa ha gutshita.

^ par. 22 L’Âge d’Or yazudile jina dia Consolation mu 1937, mu 1946 yabuile Réveillez-vous !

^ par. 24 Tala Inzo Yaleha ya Mutaledi ya 15 juillet 2013, diyiji 10-12, 21-23; nu ya mars 2016, diyiji 29-31 (ya français).