Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

MSOLO 24

“Limba ntima!”

“Limba ntima!”

Paulo adapulumuka ku chiwembu chofuna kumupha komasoti adayankhula mawu yodziteteza pamaso pa Felike

Nkhani mweyi yachokera pa Machitidwe 23:11–24:27

1, 2. Ndawa chani ntumi Paulo alibe kudabwa pomwe angadzudziwa ku Yerusalemu?

 MASOCHA yadapulumusa Paulo m’manja mwa gulu ya wanthu wachiwawa wa ku Yerusalemu ndipo iwo adamufungira mu djeri. Kamwaka kenzelini koyamba kuti ntumi moyu aikhiwe mu djeri ndipo iye alibe kudabwa kuti ankudzudziwa ndawa wenze adauziwa kale kuti “njema na masautso,” yankumudikhira ku Yerusalemu. (Mac. 20:22, 23) Olo kuti ambadziwalini vose vomwe vingamuchitikire, Paulo ambadziwa bwino kuti apitirize kushupika ndawa ya dzina ya Yesu.—Mac. 9:16.

2 Aneneri wa Chikhrisitu adamuchenjeza Paulo kuti adzamangiwe na kuperekewa “kwa wanthu wa makhaindi yanango.” (Mac. 21:4, 10, 11) Kumambuyo uku gulu ya Ayuda imbafuna kumupha ndipo vidawoneka ninge oweruza ku Tiribunali Ikulu ya Ayuda “amukhwadzulekhwadzule” pomwe ambatsutsana naye okhaokha ndawa ya vomwe iye adayankhula. Patsogolo pake ntumi moyu adamangiwa na masocha ya Chiroma yadamunamizira milandu yosiyasiyana. (Mac. 21:31; 23:10) vinkuwonekeratu kuti ntumi Paulo ambafunika kulimbikisiwa!

3. Ko tichalimbikisiwa tani kuti tipitirize basa yathu yolalikira?

3 Ntsiku zomalizira zino tinkudziwa kuti, “pale wose omwe afuna kukhala na moyo wodzipereka kwa Mulungu mobverana na Yesu Khrisitu, nawombo adzadzudziwe.” (2 Tim. 3:12) Nthawe zose isepano tinkufunika kulimbikisiwa kuti tipitirize basa yathu yolalikira. Tichatembeja maninge tikabva mawu yolimbikisa ya panthawe yake kuchokera m’mabuku komasoti m’misonkhano yomwe “kapolo wokhulupirika na wanzeru” atikonzera! (Mat. 24:45) Yahova ankutitsimikizira kuti azondi wa ntontholo wabwino adzawinelini. Iwo angadzongelini gulu yake panango kulambiza basa yawo yolalikira. (Yes. 54:17; Yer. 1:19) Manje tani va ntumi Paulo? Ko adalimbikisiwa kuti apitirize kuchitira umboni mokwana podiya angatsutsiwa? Peno nteno, adalimbikisiwa tani ndipo ni mbani adamulimbikisa? Manje iye adachita chani?

‘Chiwembu chochita kulumbirira’ chidakangika (Machitidwe 23:11-34)

4, 5. Ko Paulo adalimbikisiwa tani, ndipo ndawa chani vimwevi vidamuchitikira pa nthawe yabwino?

4 Ntumi Paulo adalimbikisiwa maninge usiku wa ntsiku yomwe adapulumusiwa ku tiribunali ikulu ya Ayuda. Nkhani youziriwa mweyi ichati: “Ambuya adaima pafupi na Paulo nkumuuza kuti: ‘Limba ntima! Ndawa wanichitira umboni mokwana ku Yerusalemu, ndipo ukanichitire pomwe umboni ku Roma.’” (Mac. 23:11) Paulo adatsimikiza kuti adzapulumusiwe padabva mawu yolimbikisa mwaya yochokera kwa Yesu. Iye adadziwa kuti adzayende ku Roma ndipo kumuko adzakhale na mwayi wochitira umboni va Yesu.

“Amuna oposha 40 ankufuna kudzamukhalijira panjira.”—Machitidwe 23:21

5 Mawu yolimbikisa yomwe Paulo adauziwa yenze ya panthawe yake. Mangwana yake Ayuda oposha 40 “adapangana vakuti amuphe Paulo ndipo adachita kulumbira nkudzitemberera kuti adyelini chinthu panango kumwa chirichose mpakana aphe Paulo.” Vinkuwoneka kuti Ayuda mwawo adatsimikiza na ntima wose kuti aphe ntumi moyu, ndawa adakonza “chiwembu chochita kulumbirira.” Iwo ambakhulupirira kuti chiwembu chawo mwechi chikakangika, iwo akhale otembererewa panango chinthu chinango choipa chiwachitikire. (Mac. 23:12-15) Chiwembu chawo mwecho ni chomwe chidadawikiziwa na wantsembe nkulu komasoti akulu. Chinango ni chakuti adakumbira nkulu wa masocha kuti Paulo ayende naye pomwe ku Tiribunali Ikulu ya Ayuda kuti akapitirize peno ankufuna kubvesesa bwinobwino nkhani yolewa va ntumi moyu. Koma wa chiwembu mwawo adakonza kuti amukhalijire Paulo panjira kuti amuphe.

6. Ko chiwembu chofuna kupha Paulo chidadziwika tani, ndipo alumbwana ntsiku zino angapfunzire chani pankhani mweyi?

6 Koma mwana wa mulongosi wake wa Paulo adabva va chiwembu mwechi ndipo adakamuuza Paulo. Patsogolo pake Paulo adauza mulumbwana muyo kuti akauze Kalaudiyo Lusiya, nkulu wa masocha. (Mac. 23:16-22) Vinkuwoneka kuti Yahova achakonda alumbwana, ninge mwana wa mulongosi wake wa Paulo moyu yemwe alibe kutomolewa dzina yake. Alumbwana mwawa achathandiza atumiki wake molimba ntima, komasoti achachita mokhulupirika virivose vomwe angakwanise kuti ayendese patsogolo basa ya Ufumu.

7, 8. Ko Kalaudiyo Lusiya adachita chani pakufuna kuteteza Paulo?

7 Kalaudiyo Lusiya, yemwe angatsogolera masocha yokwana 1000, padabva chiwembu mwecho nthawe mweyo adalamula masocha yokwana 470 kuti achoke ku Yerusalemu usiku moyu na kukaperekeza Paulo ku Kaisareya. Pa gulu ya masocha mweyo penze gulu yofamba pasi na mikondo na anango pomwe okwera pa akavalo. Iye adawauza kuti akafika kumuko, akamupereke kwa governador Felike. a Podiya kuti thaundi ya Kaisareya yenze likulu ya Yudeya, chigawo chomwe chimbatongewa na Aroma, wanthu azinji omwe ambakhala mu thaundi mweyi enzelini Ayuda. Wanthu ambakhala mwantendere mu thaundi mweyi pakulinganiza na momwe angakhalira ku Yerusalemu, komwe wanthu azinji ambachita vinthu vachiwawa ndawa yozondana na vipembedzo vinango. Ku Kaisareya kwenze pomwe likulu ya masocha ya Aroma yomwe imbanyang’anira dera yose ya Yudeya.

8 Pakutewedza malamulo ya Aroma, Lusiya adatumiza kalata kwa Felike yofotokoza mulandu wa Paulo. Lusiya adafotokoza kuti padadziwa kuti Paulo wenze nzika ya Aroma, adamupulumusa kwa Ayuda omwe ambafuna “kumupha.” Adafotokoza pomwe kuti Paulo alibe kugumanika na mulandu uliwose wodekana “wakuti angaphewe panango kuikhiwa mudjeri.” koma pakuti Ayuda adamukonzera chiwembu, Lusiya adalewa kuti akamupereke kwa governador Felike kuti abvesere mulandu wake na kumuweruza bwino.—Mac. 23:25-30.

9. (a) Ko ufulu wa Paulo ninge nzika ya Aroma udadzongewa tani? (b) Ndawa chani ntsiku zinango tingaphatisire basa ufulu wathu ninge nzika za dziko yomwe tinkukhala?

9 Ko vomwe Lusiya adanemba venzedi chaivo? Neye. Vinkuoneka kuti iye ambafuna kuti governador ule ambamuone ninge munthu wabwino. Ni bodza kuti iye adamupulumusa Paulo ndawa yakuti ambadziwa kuti munthu moyu ni nzika ya Aroma. Komasoti Lusiya alibe kulewa vakuti “adalamula [Paulo] kuti amumange na matcheni yawiri” komasoti kuti “amubvunze mibvunzo uku ankumukwapula.” (Mac. 21:30-34; 22:24-29) Pakulamula vimwevi, Lusiya adaphwanya ufulu wa Paulo ninge nzika ya Aroma. Ntsiku zinombo Satana aphatisira basa wanthu okonda maninge tchetchi yawo pakuchitisa kuti Akhrisitu chaiwo ayambe kutsutsiwa na kudzudziwa ndipo nthawe zinango angadzonge ufulu wawo wotumikira Mulungu. Koma molingana na Paulo atumiki wa Mulungu angaphatisire basa ufulu womwe anawo ninge nzika za dziko yawo yomwe ankukhala, ndipo angaphatisire basa malamulo ya dziko mwiyo pakufuna kudziteteza.

“Ndine wokondwa kuyankhula modziteteza pa vomwe ankuninamizira ivi” (Machitidwe 23:35–24:21)

10. Ko Paulo adanamiziriwa milandu yogopsya yaponi?

10 Ku Kaisareya Paulo “adamusunga m’nyumba ya mpfumu Herode na kumunyang’anira” pakudikhira kuti wanthu omwe angamunamizira mulandu afike kuchokera ku Yerusalemu. (Mac. 23:35) Pazidapita ntsiku zishanu, kudafika Nkulu wa Antsembe Hananiya, munthu munango wodziwa kuyankhula dzina yake Teritulo komasoti akulu anango. Teritulo adayamba kutembeja Felike ndawa ya vomwe adachitira Ayuda, panango adachita vimwevi pakufuna kuti amunyengerere kuti awakondere pa mulandu muyo. b Patsogolo pake pa kuyankhula va mulandu moyo, Teritulo adanena kuti Paulo “ni woshupisa maninge ndipo ankuyambisa vopandukira boma pakati pa Ayuda padziko yose. Ndipo ni mtsogoleri wa kagulu ka wanthu opanduka wa ku Nazareti. Komasoti iye ambafuna kupsyipiza kachisi ndipo tidamuphata.” Ayuda anango “adangenerera ndipo ambanena motsimikiza kuti vimwevi ni shuwadi.” (Mac. 24:5, 6, 9). Milandu yoyambisa kupandukira boma, kutsogolera gulu ya mpatuko komasoti kupsyipiza kachisi yenze yogopsa maninge, ndipo wanthu omwe ambapalamula milandu mwaya nthawe zinango ambaphewa.

11, 12. Ko Paulo adalewa chani pakulamba milandu yomwe adamunamizira?

11 Paulo adabvumiziwa kuyankhula. Iye adayamba na mawu yakuti: “Ndine wokondwa kuti niyankhule modziteteza.” Iye adalamba milandu yose yomwe adamunamizira. Ntumi moyu alibe kupsyipiza kachisi panango kuyambisa kupandukira boma. Iye adalewa kuti kwa “magole yazinji” ambakhala kunango, osati ku Yerusalemu ndipo pa nthawe mweyi adabwera kudzapereka “mphaso za chifundo” kwa Akhrisitu omwe enze oshupika ndawa ya njala ikulu komasoti ndawa yodzudziwa. Iye adalewa kuti “ninkudzichenesa motewedza mwambo” komasoti kuti “ninkuyesesa mwakhama kuti nikhale na chikumbuntima chabwino kwa Mulungu komasoti kwa wanthu.”—Mac. 24:10-13, 16-18.

12 Koma Paulo adabvuma kuti ankutumikira Mulungu wa azibereki wake pakutewedza “njira yotumikirira yomwe iwo ankuinena kuti gulu yopanduka.” Koma adanena pomwe kuti achakhulupirira “vose vomwe viri mu Chilamulo na vomwe aneneri adanemba.” Ndipo molingana na wanthu omwe angamutsutsa, iye wenze na chidikhiro chakuti “Mulungu adzamukise wolungama na wosalungama.” Patsogolo pake Paulo adawauza wanthu mwawo kuti apereke umboni wa vomwe iwo ankumunenera ivo. Iye adalewa kuti: “Panango abvumizeni wanthu ali pano awa afotokoze wokha peno adanigumana na mulandu uliwose penenze nidaima pamaso pa Tiribunali Ikulu ya Ayuda. Mawu yabodzi yokha yomwe inepano nidanena, pomwe nenze nidaima pakati pawo ni yakuti: ‘Ine lero ninkutongewa ndawa ya chidikhiro chakuti wakufa adzamuke!’”—Mac. 24:14, 15, 20, 21.

13-15. Ndawa chani tichadekana kutewedzera chitsanzo cha Paulo pomwe adachitira umboni pamaso pa olamulira?

13 Paulo adatipasa chitsanzo chabwino cha vomwe tichadekana kuchita peno wanthu atiyendesa kwa akuluakulu wa boma panango otonga ndawa ya chikhulupiriro chathu, nkumbatinamizira milandu yowonesa kuti tinkuyambisa chisokonezo, kupandukira boma, panango kutinenera kuti tiri mu “gulu ya wanthu yomwe ingachite chipiringu.” Paulo alibe kuyesa kumunyengerera governador kuti amukonde pakulewa mawu yomukondweresa ninge momwe Teritulo adachitira. Iye adayankhula modekha, mwaulemu komasoti adasankhula mawu mwanzeru. Adafotokoza pomwe mpfundo chaizo komasoti zobveka bwino. Paulo adalewa pomwe kuti palibe “Ayuda anango ochokera ku chigawo cha Ásia” omwe adamunamizira kuti adapsyipiza kachisi ndipo mobverana na malamulo, iye angadekana kuonana nawo kuti abve okha vomwe ankumunamizira ivo.—Mac. 24:18, 19.

14 Ndipo Paulo alibe kusiya kunena va chikhulupiriro chake. Molimba ntima, ntumi moyu adabwerezera pomwe kulewa va chikhulupiriro chake kuti wakufa adzamuke, podiya kuti nkhani mweyi ni yomwe idayambisa chisokonezo pamaso pa Tiribunali Ikulu ya Ayuda. (Mac. 23:6-10) Pakudziteteza, Paulo adatsindika va chidikhiro chomwe wenze nacho chakuti wakufa adzamuke. Ndawa chani adachita vimwevi? Ndawa yakuti iye adachitira umboni va Yesu komasoti vakuti iye adamukisiwa kwa akufa. Koma wanthu omwe angamutsutsa wale alibe kubvuma vimwevo. (Mac. 26:6-8, 22, 23) Shuwadi, nkhani ikulu idagona pa kukhulupirira vakuti wakufa adzamuke, makamaka kukhulupirira Yesu komasoti kuti iye adamukisiwa kwa akufa.

15 Molingana na Paulo tingachitire umboni molimba ntima tikaganizira mawu yomwe Yesu adauza opfunzira wake kuti: “Wanthu wose adzazondane namwe ndawa ya dzina yangu. Koma yemwe adzapirire mpakana kumapeto ndiye wati adzapulumuke.” Ko tichadekana kukhala na nkhawa kuti tikanene chani wanthu akambatinamizira milandu? Neye, ndawa Yesu adatitsimikizira kuti: “Pomwe ankuyenda namwe kukakuperekani, ayi kufulumiza kukhala na nkhawa kuti mukanene chani. Vomwe mukauziwe pa nthawe mweyo, mukanene mwivo, ndawa woyankhula ndimwelini, koma mzimu uchena.” —Maliko 13:9-13.

“Felike adachita mantha” (Machitidwe 24:22-27)

16, 17. (a) Ko Felike adachita tani na mulandu wa Paulo? (b) Ndawa chani Felike adachita mantha, manje ndawa chani adapitiriza kugumana na Paulo?

16 Imweyi yenze nthawe yoyamba yomwe governador Felike adabva nkhani yolewa vomwe Akhrisitu achakhulupirira. Baibolo ichati: “Felike ambadziwa bwinobwino nkhani yonena va Njira mweyi, [mawu yomwe achaphatisira basa polewa va Chikhrisitu choyambirira] adaimisa mulandu moyu nkunena kuti: ‘Nidzagemule mulandu wanu moyu akadzafika Lusiya nkulu wa masocha.’ Iye adalamula mtsogoleri wa masocha kuti amusunge mudjeri, koma amupaseko ufulu ndipo ambabvumize wanthu wa ntundu wake kubwera kudzamuthandiza.”—Mac. 24:22, 23.

17 Pazidapita ntsiku pang’ono, Felike adafika pabodzi na nkazi wake Durusila yemwe wenze Myuda. Pamwapo Felike adachemeresa Paulo “nkumbamubvesera pambafotokoza va kukhulupirira Khrisitu Yesu.” (Mac. 24:24) Koma pomwe ambafotokoza va “chilungamo, kudziletsa na chiweruzo chomwe chinkubwera, Felike adachita mantha.” Panango adachita mantha ndawa yakuti chikumbuntima chake chidayamba kumuboneresa ndawa ya voipa vomwe adachita. Patsogolo pake iye adauza Paulo kuti: “Basi, ndimo tene, yamba wayenda, nikadzagumana mpata nidzakuchemere pomwe.” Pavidachitika vimwevi, Felike adagumanadi na Paulo kazinji kose, osati kufuna kupfunzira chonadi, koma ndawa yakuti ambaganiza kuti Paulo angamupase kobiri.—Mac. 24:25, 26.

18. Ndawa chani Paulo adauza Felike na nkazi wake va “chilungamo, kudziletsa na chiweruzo chomwe chinkubwera”?

18 Ndawa chani Paulo adauza Felike na nkazi wake va “chilungamo, kudziletsa na va chiweruzo chomwe chinkubwera”? Kumbukirani kuti iwo ambafuna kudziwa vomwe munthu wokhulupirira Yesu Khrisitu angadekana kuchita. Paulo ambadziwa kuti iwo enze wankhanza, alibe chilungamo komasoti okonda chigololo. Patsogolo pake adawauza mobveka bwino vomwe munthu aliyese yemwe ankufuna kukhala nteweri wa Yesu angadekana kuchita. Vomwe Paulo adanena, vidawonesa kusiyana kwa mpfundo zolungama za Mulungu na vomwe Felike na nkazi wake angachita. Vomwe iye adawauza vidakawathandiza kuona kuti wanthu wose adzadawire mulandu kwa Mulungu ndawa ya vomwe achaganiza, kuyankhula panango kuchita. Komasoti adakawona kuti angadekana kuganizira maninge va chiweruzo chikulu chomwe Mulungu adzawapase, osati va chiweruzo chomwe iwo adakapereka kwa Paulo. Manje mwevi ni vosadabwisa kuti Felike “adachita mantha”!

19, 20. (a) Ko tichadekana kuchita chani peno wanthu omwe tinkuwalalikira ankuwoneka ninge anachidwi na ntontholo wathu koma ankufunalini kuchinja moyo wawo kuti ubverane na chonadi? (b) Ko tinkudziwa tani kuti Felike wenzelini munzake wa Paulo?

19 Mu utumiki tingagumane na wanthu omwe ali ninge Felike. Pakuyamba iwo angawoneke ninge ankufuna kudziwa chonadi, koma ankufunalini kuchinja moyo wawo kuti ubverane na chonadi mwecho. Tichadekana kukhala osamala tikambathandiza wanthu ninge mwawa. Koma molingana na Paulo, tingawauze mwaulemu vomwe achadekana kuchita kuti ambakondwerese Mulungu. Panango chonadi chikawafika pamoyo, panango iwo angachinje khalidwe yawo. Koma tikaona kuti iwo ankufunalini kuchinja njira zawo zoipa, tingandowasiya nkuyenda kukafagafaga wanthu omwe ankufuna kudziwa chonadi.

20 Pa nkhani ya Felike, volinga vake chaivo vidadziwika ndawa Baibolo ichati: “Payadapita magole yawiri, Felike adangenewa m’malo na Porikiyo Fesito. Koma pakuti Felike ambafuna kuti Ayuda ambamukonde, adandomusiya Paulo mudjeri.” (Mac. 24:27) Pamwapa vinkuwonekeratu kuti Felike wenzelini munzake wa Paulo. Iye angadziwa kuti wanthu otewedza “njira mweyo” enzelini oukira boma panango kuyesa kuchinja malamulo ya boma. (Mac. 19:23) Iye ambadziwa pomwe kuti Paulo alibe kuleka kutewedza lamulo iriyose ya Aroma. Koma Felike adasunga ntumi moyu mu djeri pakufuna kuti “Ayuda ambamukonde.”

21. Ko ni chani chidachitikira Paulo, Porikiyo Fesito padakhala governador, ndipo tinkukaikiralini kuti chani chidamuthandiza kuti akhale wolimba?

21 Ninge momwe tawonera mu vesi yomalizira mu msolo 24 wa bukhu ya Machitidwe, Paulo wenze akali ku djeri pomwe Porikiyo Fesito adakhala governador m’malo mwa Felike. Patsogolo pake Paulo adayamba kuwonekera kwa olamulira osiyanasiyana kuti iwo akabve mulandu womwe Ayuda adamunamizira. Shuwadi, ntumi wolimba moyu “adayenda naye kwa mafumu na magovernador.” (Luka 21:12) Kutsogolo uku tione kuti iye adachitira pomwe umboni pamaso pa Kaisara, yemwe wenze wolamulira wamphanvu maninge pa nthawe mwiyo. Podiya kuti adagumana na mabvuto yose mwaya, Paulo adakhala na chikhulupiriro cholimba. Tinkukaikiralini kuti iye adakhala wolimba ndawa ambakumbukira mawu ya Yesu yakuti: “Limba ntima!”

a Onani bokosi yakuti:  “Felike wenze governador wa ku Yudeya,” pa tsamba 221.

b Teritulo adatembeja Felike kuti adabweresa ‘ntendere wabwino’ mu dziko yawo. Mwevi ni chaivo ndawa yakuti pa nthawe mweyi Felike wenze governador, kwenze kulibe ntendere ndawa yakuti pakulinganiza na nthawe yomwe magovernador yanango yangatonga mu thaundi mwiyo, mpakana kudzafika mu nthawe yomwe Ayuda adapandukira boma ya Aroma. Komasoti iye adanama maninge pakulewa kuti Ayuda ‘adamutembeja maninge’ Felike ndawa yakuti adachinja vinthu. Kulewa chaivo venze vakuti Ayuda azinji ambazondana naye ndawa yowapondereza komasoti ndawa yakupha mwankhanza magulu ya Ayuda youkira boma.—Mac. 24:2, 3.