MSOLO 25
“Ninkukumbira kuti nikatongewe na Kaisara!”
Paulo adatisiyira chitsanzo cha momwe tingatetezerere ntontholo wabwino
Nkhani mweyi yachokera pa Machitidwe 25:1–26:32
1, 2. (a) Ko Paulo adagumana na vinthu viponi? (b) Ko tikhala na m’bvunzo uponi ndawa ya vomwe Paulo adachita pakukawonekera kwa Kaisara?
MASOCHA yadapitiriza kudikhirira Paulo ku Kaisareya. Magole yawiri vimwevi vikanati vachitika, padabwera ku Yudeya Ayuda ambafuna kumupha katatu kose mu ntsiku zing’onong’ono basi. (Mac. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Pofika nthawe mweyi, azondi wake wale enze adakangira kukwanirisa cholinga chawo, koma maganizo yofuna kumuchita choipa enze akali nayo. Pomwe Paulo adawona kuti angamupereke pomwe kwa azondi wake, adauza Fesito governador wa Chiroma kuti: “Ninkukumbira kuti nikatongewe na Kaisara!”−Mac. 25:11.
2 Ko Yahova adabverana na maganizo ya Paulo yakuti akawonekere kwa mpfumu ya Chiroma? M’dawiro wa m’bvunzo moyu niwodekana maninge kwa isepano omwe tinkuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu mu ntsiku zomalizira zino. Pankufunika kuti tidziwe peno vomwe Paulo adachita ivo ni chitsanzo chakuti timbatewedze pa nkhani “yoteteza ntontholo wabwino na kukhazikisa mwalamulo basa yolalikira ntontholo wabwino.”—Afil. 1:7.
“Inepano naima kutsogolo kwa mpando wotongera milandu” (Machitidwe 25:1-12)
3, 4. (a) Ndawa chani Ayuda adakumbira kuti Paulo amubwerese ku Yerusalemu, ndipo ko Paulo adapulumuka tani? (b) Ko Yahova athandiza tani atumiki wake ntsiku zino ninge momwe adathandizira Paulo?
3 Fesito adayenda ku Yerusalemu pazidapita ntsiku zitatu kuchokera padakhala governador wa ku Yudeya. a Pamwapo adabvesera pomwe akuluakulu antsembe omwe anganamizira Paulo milandu yogopsya. Iwo angadziwa kuti governador m’nyowani moyu, angadekana kukhala mwa ntendere na iwo komasoti Ayuda wose. Ndipomwapa adakumbira Fesito kuti awakomere ntima nakuti achemerese Paulo kuti abwere ku Yerusalemu kuti akamunamizire kumuko. Koma azondi wa Paulo wale enze adakonza chiwembu kuti iye akambadzachoka [ku Kaisareya] kuyenda ku Yerusalemu amukhalijire panjira nkumupha. Koma Fesito adalamba nkulewa kuti: “Womwe anamaudindo pakati panu tiyendere pabodzi kuti peno chilipo chomwe munthu moyu waphonya akatiuze.” (Mac. 25:5) Pamwapa pomwe Paulo wenze adakhaliratu pang’ono kufa.
4 Kupitira mwa Ambuya Yesu Khrisitu, Yahova adathandiza Paulo pa mayesero yose yomwe adagumana nayo. Kumbukirani kuti m’masomphenya, Yesu adamuuza ntumi wake moyu kuti: “Limba ntima.” (Mac. 23:11) Ntsiku zinombo atumiki wa Mulungu agumanambo na mabvuto komasoti kudzudziwa. Ni shuwadi kuti Yahova athandizalini pa mabvuto yose, koma atipasa nzeru komasoti mphamvu kuti tikwanise kupirira. Ndipo nthawe zose timbathembe “mphanvu yoposha yachibadwa” yomwe Mulungu wathu wachikondi atipasa.—2 Akor. 4:7.
5. Ko Fesito adachita chani na nkhani ya Paulo?
5 Pazidapita ntsiku pang’ono, Fesito “adakhala pampando wotongera milandu” ku Kaisareya. b Paulo na wanthu omwe angamunamizira milandu wale adaima pa malo yotongera milandu. Ndipo podawira milandu yomwe adamunamizira yale, Paulo adati: “Inepano nilibe kuchimwira Chilamulo cha Ayuda panango kachisi olo Kaisara.” Ntumi moyu wenze alibe mulandu uliwose ndipo ambafunika kumasuliwa. Manje ko Fesito adachita chani? Pakufuna kuti Ayuda amukonde, iye adabvunza Paulo kuti: “Ko unkufuna kuyenda ku Yerusalemu kuti nkhani mweyi ikatongerewe kumoku na pamaso pangu?” (Mac. 25:6-9) Yamwaya yenze maganizo yothandiza ndawa yakuti Paulo adakayenda ku Yerusalemu kuti akatongerewe kumuko. Omunamizira mulandu wale ndiwo omwe adakamutonga ndipo mosakaika adakamupha. Pamwapa Fesito adakangira kutonga nkhani mweyi mwachilungamo ndawa yofuna kukondweresa wanthu. Pa nthawe inango vimwevi vikanati vachitika, governador Pontiyo Pilato adachitambo chibodzibodzi pa mulandu wa Yesu munthu wodekana maninge. (Yoh. 19:12-16) Ntsiku zinombo oweruza angatonge mosowa chilungamo pakufuna kukondweresa wanthu anango. Ndipomwapa osati timbadabwe m’matiribunali akambatitonga mosowa chilungamo pa milandu yolewa va wanthu wa Mulungu.
6, 7. Ndawa chani Paulo adachita apilo kuti akawonekere kwa Kaisara, ndipo pochita vimwevi adapereka chitsanzo chiponi kwa Akhrisitu chaiwo ntsiku zino?
6 Cholinga cha Fesito chofuna kuti Ayuda ambamukonde chidakachitisa kuti Paulo aphewe. Ndipomwapa pofuna kudziteteza Paulo adaphatisa basa ufulu wake ninge nzika ya Roma. Iye adauza Fesito kuti, “Inepano naima kutsogolo kwa mpando wotongera milandu wa Kaisara, komwe ninkufuna kutongewa . . . ninkukumbira kuti nikatongewe na Kaisara.” Munthu akakhala kuti akufuna kukawonekera kwa Kaisara, nthawe zizinji venze vosakwanisika kuchinja nkumbiro moyu. Ndipomwapa Fesito adatsimikizira Paulo kuti: “Pakuti wachita kukumbira kuti ukatongewe na Kaisara udzayendedi kwa Kaisara.” (Mac. 25:10-12) Pakuchita apilo kuti akatongewe na wotonga waudindo ukulu, Paulo adapereka chitsanzo chabwino kwa Akhrisitu chaiwo ntsiku zino. Wanthu wotsutsa akafuna kuyambisa ‘mabvuto pophatisa basa malamulo,’ wa Mboni za Yahova aphatisa basa pomwe malamulo ya m’dziko yawo poteteza ntontholo wabwino. c—Sal. 94:20.
7 Pamwapo, Paulo padasungiwa mu djeri kwa magole yoposha yawiri pa milandu yochita kumunamizira, adapasiwa mwayi wakuti akawonekere pamaso pa Kaisara ku Roma. Koma akalibe kuchoka, wotonga munango ambafuna kugumana naye.
Peno mulandu wathu ulibe kuweruziwa mwachilungamo, tichakumbira kuti tikawonekere ku tiribunali ikulu
“Inepano nilibe kuchita vinthu vowonesa kuti nilibe kubvera” (Machitidwe 25:13–26:23)
8, 9. Ndawa chani Mpfumu Agiripa idayenda ku Kaisareya?
8 Pazidapita ntsiku zinganani kuchokera pomwe Paulo adachita apilo kuti akaonekere kwa Kaisara, Mpfumu Agiripa na mulongosi wake Berenike adayenda ku Kaisareya pa ulendo waboma kuti akalemekeze governador m’nyowani. d Pa nthawe mweyi wenze mwambo wawo ku Roma kuti akuluakulu wa boma ambakachezere governador wandoikhiwa manjemanje paudindo moyu komasoti kumufunira vabwino. Ni vosakaikisa kuti cholinga cha Agiripa pomufunira vabwino Fesito pa udindo wake moyu, chenze kulimbisa ubale komasoti m’bverano womwe udakawathandiza kutsogolo.—Mac. 25:13.
9 Fesito adauza mpfumu Agiripa va Paulo ndipo Agiripa adalewa kuti ambafuna kubva Paulo uyo ankuyankhula. Mangwana yake oweruza awiri wale adakhala pa mipando yawo yotongera milandu kuti abvesere mulandu wa Paulo. Iwo adachita vinthu modziwonesera kuti enze wamphanvu komasoti olemekezeka. Koma wanthu alibe kuchita chidwi na vimwevi, iwo adachita chidwi na mawu yomwe Paulo adayankhula.—Mac. 25:22-27.
10, 11. Ko Paulo adamulemekeza tani Agiripa, ndipo ntumi moyu adalewa chani kwa Mpfumu Agiripa va moyo wake wakalekale?
10 Mwaulemu Paulo adatembeja Mpfumu Agiripa pomupasa mwayi wodziteteza pamaso pake, ndipo adabvuma vakuti Mpfumu mweyi yenze shasha pa miyambo yose ya Ayuda komasoti pa vose vomwe Ayuda ambagegedzana. Patsogolo pake Paulo adafotokoza momwe moyo wake wenzere pakuyamba. Iye adati: “Inepano nenzedi Mfalisi wa mugulu yomwe imbatumikira pochita vinthu monyanyira maninge.” (Mac. 26:5) Ninge Mfalisi Paulo ambadikhirira kubwera kwa Mesiya. Koma pa nthawe mweyi wenze adakhala Mkhrisitu ndipo ambalalikira molimba ntima kuti Yesu Khrisitu ni Mesiya yemwe Ayuda angamudikhira kwa nthawe ikulu. Pa ntsiku mweyi Paulo ambatongewa mulandu ndawa ya chikhulupiriro chomwe wenze nacho na cha wanthu omwe angamutonga wale. Chikhulupiriro mwechi chenze chidikhiro chomwe iwo enze nacho chakuti Mulungu adzakwanirise vomwe adapolomisa abereki wawo. Agiripa adachita chidwi na vomwe Paulo adafotokoza, ndipo ambafuna kubva vizinji. e
11 Pakulewa va momwe angadzudzira Akhrisitu Paulo adati: “Inepano nimbaganiza kuti nifunika kuchita vizinji votsutsana na dzina ya Yesu wa ku Nazareti . . . Pakuti nimbawazonda maninge [ateweri wa Khrisitu] nidafika pakumbawadzudza mpakana m’madera yakutali.” (Mac. 26:9-11) Pamwapa sikuti Paulo ambandoingizira. Wanthu azinji angadziwa kuti pakuyamba iye ambadzudza Akhrisitu mwankhanza. (Agal. 1:13, 23) ‘Manje panango Agiripa Ambadzibvunza kuti, nchani chidachitisa kuti munthu moyu achinje?’.
12, 13. (a) Ko Paulo adafotokoza kuti chidachitika nchani kuti akhale Mkhrisitu? (b) Ko Paulo ambathusa tani “minyendo yake kumenya m’shamu”?
12 Mawu ya Paulo yomwe muwone aya yankupereka m’dawiro. Iye adati: “Nidanyamuka ulendo kuyenda ku Damasiko nidapasiwa mphanvu ndipo nidabvumiziwa na wantsembe akuluakulu. Koma niri mu njira dzuwa inkugaka, imwepo Mpfumu, nidaona kugaka kochokera kudzulu kugaka kumoku kumbaposha kugaka kwa dzuwa kumoku kudanizungulira inepano komasoti wanthu womwe nenze nawo paulendo moyu. Patsogolo pake tose tidagwa pasi ndipo nidabva mawu ya Chiheberi yankuniuza kuti: “Saulo! Saulo! Ndawa chani unkunidzudza? Iwepo unkudzishupisa wekha pakupitiriza kuponya minyendo yako kumbuyo ninge ng’ombe yomwe inkuthusa mendo yake kuti imenye m’shamu wa ambuya wake.” Koma inepano nidabvunza kuti: “Ambuya, ko ndimwe mbani?” Ndipo Ambuya adadawira kuti: “Ndine Yesu yemwe iwepo unkumudzudza.” f—Mac. 26:12-15.
13 Paulo akalibe wawona masomphenya yodabwisa yale, mophiphirisa tingati iye ambamenya m’shamu. Nyama yomwe yanyamula vinthu imbadzipweteka ikambathusa mendo yake kuti imenye m’shamu wa ambuya wake. Molingana na vimwevi Paulo ambadzipweteka mwauzimu pochita vinthu votsutsana na vomwe Mulungu afuna. Ndipomwapa Yesu adawonekera kwa Paulo pa nsewu woyenda ku Damasiko ndipo adathandiza munthu wabwino ntima moyu, yemwe wenze adasokeresewa kuti achinje maganizo.—Yoh. 16:1, 2.
14, 15. Ko Paulo adalewa kuti moyo wake udachinja tani?
14 Paulo adachinjadi maninge pa moyo wake. Poyankhula na Agiripa iye adalewa kuti: “ine nidawona kuti viribwino kuti nibvere vomwe nidawona m’masomphenya yakudzulu. Kuyambira kwa wanthu wa ku Damasiko, ku Yerusalemu ndipo patsogolo pake mudziko yose ya Yudeya na wanthu wamakhaindi yanango, nidafikisa ntontholo wakuti alape nkuyamba kutumikira Mulungu pochita vinthu vowonesa kulapa.” (Mac. 26:19, 20) Kwa magole yazinji, Paulo adakwanirisa basa yomwe adapasiwa na Yesu Khrisitu, mu masomphenya yomwe adawona yale dzuwa inkugaka. Ko vimwevi vidakhala na phindu iponi? Anango mwa wanthu omwe ambabvesera ntontholo womwe Paulo ambalalikira, adalapa nkuleka kuchita vachigololo komasoti vachinyengo ndipo adayamba kutumikira Mulungu. Wanthu mwawa adakhala nzika zabwino ndipo ambabvera malamulo nkumbathandiza kuti mu dziko mukhale ntendere
15 Koma Ayuda omwe ambatsutsa Paulo enze alibe navo basa vimwevi. Paulo adalewa kuti: “Ndawa ya vimwevi, Ayuda adaniphata mu kachisi nkumbafuna kunipha. Koma podiya venze teno, pakuti nidawona Mulungu ankunithandiza, ninkupitiriza kuchitira umboni kwa wanthu wobvekera komasoti kwa wanthu wosapfunza mpakana lero.”—Mac. 26:21, 22.
16. Ko tingatewedzere tani Paulo tikambafotokoza vomwe tichakhulupirira kwa oweruza komasoti olamulira?
16 Akhrisitu chaiwo ise, ‘nthawe zose timbakhale wokonzeka kudawira’ va chikhulupiriro chathu. (1 Pet. 3:15) Tikambafotokoza vomwe tikhulupirira kwa oweruza milandu, tingachite bwino kutewedza njira yomwe Paulo adaphatisa basa poyankhula na Agiripa komasoti Fesito. Vingachitike kuti wanthu wa maudindo angafewese mitima yawo peno tingawauze mwaulemu momwe chonadi cha m’Baibolo chatichinjira isepano komasoti wanthu omwe achabvesera ntontholo wathu.
“Mukanthawe kang’onong’ono unganichinje kuti nikhale Mkhrisitu” (Machitidwe 26:24-32)
17. Ko Fesito adalewa chani padabva vomwe Paulo adayankhula, ndipo wanthu ntsiku zino anamaganizo yaponi yolingana na Fesito?
17 Oweruza awiri mwawa, adafikiwa pamoyo maninge padabva umboni wosatsutsika wa Paulo. Onani vomwe vidachitika: “Pomwe Paulo ambalewa vimwevi podziteteza, Fesito adayankhula mokuwa kuti: ‘Iwepo Paulo wafuntha! Kupfunzira maninge kwakufunthisa!’” (Mac. 26:24) Vomwe Fesito adalewa ivi vinkuwoneseratu momwe wanthu anango achaganizira ntsiku zino. Wanthu azinji awona kuti wale omwe apfunzisa vomwe Baibolo ilewa ambangingimira mpfundo za tchetchi yawo. Nthawe zizinji wanthu omwe awonewa kuti ni wanzeru ku dziko uku akhulupiriralini mpfundo ya m’Baibolo yakuti wanthu omwe adamwalira adzamukisiwe.
18. Ko Paulo adamudawira tani Fesito, ndipo Agiripa padabva m’dawiro wake adachita chani?
18 Koma Paulo adadawira kuti: “Wolemekezeka a Fesito, inepano niribe kufuntha, koma ninkuyankhula mawu ya chonadi ndipo niri bwinobwino. Shuwadi, ninkuyankhula momasuka ndawa mpfumu yomwe ninkuyankhula nayo inkudziwa bwino vimwevi . . . ko imwepo Mpfumu Agiripa, mukhulupirira vomwe aneneri adanemba? Ninkudziwa kuti muvikhulupirira.” Koma Agiripa adadawira kuti: “Mu kanthawe kang’onong’ono unganichinje kuti nikhale Mkhrisitu.” (Mac. 26:25-28) Peno Agiripa adalewa vimwevi na moyo wose panango neye vinkuwonekeratu kuti Mpfumu mweyi idafikiwa pa ntima na mawu ya Paulo
19. Ko Fesito na Agiripa adadziwa kuti Paulo wenze wotani?
19 Pamwapo Agiripa na Fesito adaimirira kuonesa kuti nsonkhano wamala. Pakuchoka adayamba kukambirana kuti “munthu moyu alibe chirichose choonesa kuti akufunika kuphewa panango kumangiwa.” Pamwapo Fesito adawuza Agiripa kuti: “Adakaleka kukumbira kuti akatongerewe kwa Kaisara, munthu moyu adakamasuliwa.” (Mac. 26:31, 32) Wotonga mwawa adadziwa kuti Paulo wenze wosaphonya. Ndipo vimwevi vidawathandiza kuti aleke kumbazonda Akhrisitu
20. Ko penze maphindu yaponi ndawa yakuti Paulo adalalikira akuluakulu wa boma?
20 Vinkuwonekeratu kuti oweruza wamphanvu awiri mwawa, alibe kukwanisa kukhala Akhrisitu olo kuti Paulo adawalalikira. Manje ko Paulo adachita bwino kukaonekera kwa wolamulira mwawa? Inde. Tinkulewa tene, ndawa ya vomwe vidachitikira Paulo. Pomuyendesa kwa mpfumu na kwa governador ya ku Yudeya, vidathandiza kuti akuluakulu wa boma wa ku Roma abve ntontholo wabwino. Vimwevi vidakachitikalini vidakakhala kuti Paulo alibe kuyenda kukawonekera kwa oweruza mwawa. (Luka 21:12, 13) Ndipo vomwe vidamuchitikira ivo komasoti kukhulupirika kwake pa nthawe ya mabvuto, vidalimbikisa abale na alongo wake. —Afil. 1:12-14.
21. Ko chingachitike ni chani peno tapitiriza kulalikira va Ufumu wa Mulungu pomwe tinkugumana na mayesero?
21 Nchibodzibodzimbo ntsiku zino. Tikambapitiriza kuphata basa yolalikira va Ufumu olo kuti tinkugumana na mayesero komasoti kutsutsiwa, vingakakhale na maphindu yabwino. Mwakulinganiza tingachitire umboni kwa akuluakulu wa boma omwe vidakakwanisikalini kuwalalikira. Komasoti tikambapirira mokhulupirika, tingalimbikise Akhrisitu anzathu ndipo tingawathandize kukhala wolimba ntima pa basa yolalikira va Ufumu wa Mulungu.
a Onani bokosi yakuti: “Porikiyo Fesito wenze governador wa Chiroma,” pa tsamba 227.
b “Mpando wotongera milandu” ambauikha pamalo yapadzulu. Vimwevi vinkuwonesa kuti palibe yemwe adakachinja vomwe wotonga milandu wagemula ndipo vimbafunika kulemekezewa. Pilato adakhala pampando wotongera milandu pomwe ambabvesera milandu yomwe Ayuda anganamizira Yesu.
c Onani bokosi yakuti: “ Wa Mboni achita apilo milandu pofuna kuteteza kupemphera chaiko,” pa tsamba 228.
d Onani bokosi yakuti: “ Mpfumu Herode Agiripa Wachiwiri,” pa tsamba 229.
e Pomwe Paulo adakhala Mkhrisitu ambatsimikiza vakuti Yesu ni Mesiya, koma Ayuda omwe ambatsimikizalini vimwevi ambawona kuti Paulo ni wa mpatuko.—Mac. 21:21, 27, 28.
f Polewa va mawu ya Paulo yakuti ambafamba dzuwa ikugaka shasha munango wa Baibolo adanena kuti ‘munthu yemwe wenze paulendo ambafunika kupumula ikafika “midiya” ndawa yakuti kumbapsa maninge koma peno alibe kupumula vimbawonesa kuti ni wofulumiza maninge. Ndipomwapa tinkuwona kuti Paulo ambadzipereka maninge pa basa yodzudza Akhrisitu’
