Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

MSOLO 5

“Ise tifunika kubvera Mulungu ninge Wolamulira”

“Ise tifunika kubvera Mulungu ninge Wolamulira”

Atumi adachita vinthu vomwe Akhrisitu chaiwo afunika kutewedzera

Nkhani mweyi yachokera pa Machitidwe 5:12–6:7

1-3. (a) Ndawa chani atumi adawayendesa ku Tiribunali Ikulu ya Ayuda ndipo nkhani yenze iponi? (b) Ndawa chani tichita chidwi maninge na vomwe atumi adachita?

 OWERUZA wa Tiribunali Ikulu ya Ayuda enze adakalipa maninge! Atumi wa Yesu enze adaimbiwa mulandu mu tiribunali mweyi. Ko iwo adaphonyesa chani? Yosefe Kayafa yemwe wenze nkulu wa antsembe komasoti wotsogolera likulu ya Ayuda adayankhula mwaukali kuti: “Tidakulamulani mwamphanvu kuti ayi kudzapfunzisa pomwe mu dzina mweyi.” Kayafa yemwe wenze na ukali maninge alibe ne kutomola dzina ya Yesu. Iye adayamba kuyankhula kuti: “Koma mwadzadza dera yose ya Yerusalemu na mpfundo zomwe mukupfunzisa ndipo mwatsimikiza ntima kuti isepano tikhale na mulandu wa magazi ya munthu moyu.” (Mac. 5:28) Pamwapa, iye ambatanthauza kuti: Musiye kulalikira, mukaleka kusiya tikukhauliseni!

2 Ko atumi mwawa adakachita tani? Yesu yemwe adapasiwa basa na Mulungu ndiye adawalamula kuti ambaphate basa yolalikira. (Mat. 28:18-20) Ko atumi mwawa adakasiya basa yolalikira mweyi ndawa yogopa wanthu? Panango ko adakakhala olimba ntima nkupitiriza kuphata basa mweyi? Apa nkhani ikulu yenze yakuti, ko iwo adakabvera Mulungu panango wanthu? Mosazeza ntumi Petulo adayankhula molimba ntima m’malo mwa atumi wose. Iye adayankhula mosapita m’mbali komasoti molimba ntima.

3 Pakuti ndise Akhrisitu chaiwo tichita chidwi maninge momwe atumi adachitira padagopsyewa na oweruza wa Tiribunali Ikulu ya Ayuda. Isembo Mulungu adatipasa basa yolalikira ndipo tikambaphata basa mweyi wanthu angambatitsutse. (Mat. 10:22) Koma ko tingachite chani peno wanthu omwe ankutitsutsa ankuyesesa kutilambiza kulalikira? Tingagumane mpfundo zothandiza maninge tikaganizira vomwe atumi adachita pa nthawe yomwe angatsutsiwa na kuyendesewa ku Tiribunali Ikulu ya Ayuda. a

“Mngelo wa Yahova adafungula msuwo” (Machitidwe 5:12-21a)

4, 5. Ndawa chani Kayafa na Asaduki “adachita njiru”?

4 Kumbukirani kuti atumi padalamuliwa koyamba kuti aleke kulalikira, Petulo na Yohani adayankhula molimba ntima kuti: “Isepano tingasiyerini kuyankhula va vinthu vomwe tidaviona na kuvibva.” (Mac. 4:20) Padachoka ku tiribunali ya Ayuda Petulo na Yohani pabodzi na atumi anango wale adapitiriza basi kulalikira nkachisi. Atumi mwawa ambachita vinthu vodabwisa ninge kupolesa odwala na kuchosa viwanda. Ambachita vodabwisa mwevo “Pakhonde ya Chipilala ya Solomo” pomwe Ayuda azinji ambakonda kusonkhanapo. Khonde mweyi yenze na denga ndipo yenze chakumachibese kwa kachisi. Vinkuoneka kuti wanthu odwala ambapola chibvulibvuli cha Petulo chikafika pana iwo! Wanthu azinji omwe adapolesewa matenda yawo adabvesera padabva mawu ya Mulungu ya chonadi. Ndawa ya vimwevi, “okhulupirira Ambuya adapitiriza kuingizirika” ndawa amuna na akazi azinji adakhala opfunzira.—Mac. 5:12-15.

5 Kayafa wenze mu gulu ya chipembedzo cha Asaduki ndipo iye pabodzi na Asaduki wale “adachita njiru” na atumi ndipo adalamula kuti awaikhe mu djeri. (Mac. 5:17, 18) Ndawa chani Asaduki adakalipa maninge tene? Atumi ambapfunzisa kuti Yesu adamukisiwa koma Asaduki ambakhulupiriralini kuti wakufa adzamuke. Atumi ambalewa kuti munthu angapulumusiwe pokhapokha peno angakhulupirire Yesu. Koma Asaduki ambagopa kuti Aroma adzawapase chilango wanthu akayamba kukhulupirira kuti Yesu ni Mtsogoleri wawo. (Yoh. 11:48) Vimwevi ndivo vidachitisa Asaduki kutsimikiza ntima kulambiza atumi kuti aleke kulalikira.

6. Ko ntsiku zino ni mbani omwe ayambisa kuti atumiki wa Yahova ambadzudziwe, ndipo ndawa chani tifunikalini kudabwa na vimwevi?

6 Ntsiku zino, matchetchi yosiyanasiyana ndiyo yayambisa kuti wanthu wa Yahova ambadzudziwe. Nthawe zizinji matchetchi mwaya ndiyo yayesesa kunyengerera waboma komasoti mabungwe yofalisa nkhani kuti alambize basa yathu yolalikira. Ko tifunika kudabwa vimwevi vikambachitika? Neye. Ntontholo wathu uthandiza wanthu kudziwa vipembedzo vabodza. Wanthu wa ntima wabwino akapfunzira chonadi cha m’Baibolo, asiya vikhulupiriro na makhalidwe yosabverana na Baibolo. (Yoh. 8:32) Ni vosadabwisa kuti ntontholo wathu nthawe zizinji uchitisa kuti atsogoleri wa chipembedzo ambatizonde ndawa ya njiru.

7, 8. Ko atumi adabva tani pomwe mngelo adawalamula kuti akaimirire m’kachisi, ndipo isepano tingachite bwino kudzibvunza mbvunzo uponi?

7 Pomwe atumi enze mu djeri kudikhira kuti atongewe mulandu panango ambakumbuka kuti aphewe na azondi wawo. (Mat. 24:9) Koma usiku wa ntsiku mweyo kudachitika vinthu vodabwisa ndawa “mngelo wa Yahova adafungula misuwo ya djeri mweyo.” b (Mac. 5:19) Ndipo patsogolo pake mngelo adawapasa malangizo yobveka bwino yakuti: “Yendani mukaime mukachisi ndipo mukapitirize kuuza wanthu va moyo womwe unkubwera.” (Mac. 5:20) Nivosakaikisa kuti lamulo mwiyo idawatsimikizira atumi wale kuti ankuchita vinthu vabwino. Mawu ya mngelo ule yadalimbikisa atumi wale kuti apitirize kukhala olimba ntima olo kuti ambadzudziwa maninge. Atumi wale “machibese maninge adangena mukachisi nkuyamba kupfunzisa” molimba ntima komasoti enze na chikhulupiriro cholimba maninge.—Mac. 5:21.

8 Ndipomwapa aliyese payekha afunika kudzibvunza kuti: ‘Ko inepano ningakwanise kukhala na chikhulupiriro komasoti wolimba ntima ninge atumi kuti nipitirize kulalikira olo nichigumana na mabvuto ninge mwaya?’ Tingalimbikisiwe tikadziwa kuti angelo atithandiza na kutitsogolera tikambaphata basa yofunika maninge mweyi “yochitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu.”—Mac. 28:23; Chiv. 14:6, 7.

“Ise tifunika kubvera Mulungu ninge wolamulira, osati wanthu” (Machitidwe 5:21b-33)

“Pamwapo adawabweresa na kuwaimisa mu nyumba ya Tiribunali Ikulu ya Ayuda.”—Machitidwe 5:27

9-11. Ko atumi adadawira tani oweruza wa Tiribunali Ikulu ya Ayuda padawalamula kuti aleke kulalikira, ndipo vimwevi vinkupereka chitsanzo chiponi kwa Akhrisitu chaiwo?

9 Kayafa pabodzi na oweruza anango wa Tiribunali Ikulu ya Ayuda enze okonzeka kuti amalizane nawo atumi. Oweruza mwawo ambadziwarini vomwe vidachitika mu djeri mule, ndipomwapa adatuma magwarda kuti akatenge wanthu omwe enze mu djeri mule. Ganizirani momwe magwarda yale yadadabwira payadaona kuti wanthu omwe enze mu djeri asowa, olo kuti djeri mweyo yenze “yokhiya na yotetezewa bwino ndipo magwarda yenze ime m’misuwo.” (Mac. 5:23) Pakalibe kupita nthawe, onyang’anira kachisi adabva kuti atumi wale ayendapomwe kukachisi ndipo ayambapomwe kuphata basa yomwe idachitisa kuti aikhiwe mu djeri ndawa yochitira umboni va Yesu Khrisitu. Mwakankulumize onyang’anira kachisi ule na magwarda adayenda kukachisi kule kuti akawaphate na kuyenda nawo ku tiribunali!

10 Ninge momwe tafotokozera kumayambiriro kwa msolo uno, atsogoleri wachipembenzo omwe enze okalipa wale, adauza atumi mobveka bwino kuti asiye kulalikira. Ko atumi mwawa adawadawira tani? Poimira atumi anango Petulo adadawira molimba ntima kuti: “Ise tifunika kubvera Mulungu ninge olamulira, osati wanthu.” (Mac. 5:29) Atumi wale adapereka chitsanzo chabwino kwa Akhrisitu wose chaiwo. Tifunika kubvera Mulungu peno wanthu ankutiuza kuti tichite vinthu vomwe Mulungu alambiza panango peno ankutilambiza kuchita vinthu vomwe Mulungu afuna. Ndipomwapa ntsiku zinombo peno “olamulira akuluakulu” alambiza basa yathu yolalikira ntontholo wabwino, ise tingalekelini kuphata basa mweyi yomwe Mulungu adatipasa. (Aro. 13:1) Koma tidzapitirize kuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu.

11 Ni vosadabwisa kuti kulimba ntima kwa atumi wale kudaingizira ukali wa oweruza wale. Iwo adatsimikiza muntima mwawo kuti ‘andowapha’ chabe atumi mwawa. (Mac. 5:33) Vimbawoneka ninge atumi omwe ambachitira umboni mwakhama aphewedi. Koma iwo enze adasala pang’ono kupulumusiwa modabwisa!

“Mungakwaniselini kuwalambiza” (Machitidwe 5:34-42)

12, 13. (a) Ko Gamaliyeli adapereka malangizo yaponi kwa oweruza anzake, ndipo iwo adachita chani? (b) Ko Yahova angathandize tani wanthu wake ntsiku zino, ndipo isepano tikhale otsimikiza va chani peno ‘tinkubonera ndawa ya chilungamo’?

12 Patsogolo pake Gamaliyeli, “mpfunzisi wa chilamulo wolemekezewa na wanthu wose,” adayankhula. c Woweruza moyu panango angalemekezewa maninge na anzake ndawa iye adalamula “wanthu wale kuti awabulise kwakanthawe pang’ono.” (Mac. 5:34) Gamaliyeli adawasimbira va wanthu omwe adayambisa tumagulu twawo koma tumagulu muto tulibe kuyenda patali ndipo atsogoleri wawo padamwalira. Padateno, adakumbira oweruza wa tiribunali mwiyo kuti aleke kushupana na atumi wale omwe Mtsogoleri wawo Yesu wenze adamwalira manjemanje. Gamaliyeli adayankhula mofika pamoyo kuti: “Asiyeni wanthu mwawa ayi kushupana nawo. Ndawa peno volinga vawo panango basa mweyi inkuchokera kwa wanthu, ipitelini patali. Koma peno inkuchokera kwa Mulungu, mungakwaniselini kuwalambiza. Ndipo mukangingimira mukhale kuti mukushupana na Mulungu.” (Mac. 5:38, 39) Oweruza mwawo adabvera malangizo yale. Koma adalamula kuti atumi wale ashapuliwe komasoti “aleke kuyankhula mu dzina ya Yesu.”—Mac. 5:40.

13 Ntsiku zinombo, Yahova angaphatisire basa wanthu waudindo ninge Gamaliyeli kuti athandize wanthu wake. (Miy. 21:1) Yahova angaphatisire pomwe basa mzimu wake uchena nkuchitisa olamulira wamphanvu, oweruza panango okonza malamulo kuti achite vinthu mobverana na chifuniro chake. (Neh. 2:4-8) Koma peno angabvume kuti ‘tibonere ndawa ya chilungamo,’ tingakhale otsimikiza va vinthu viwiri ivi. (1 Pet. 3:14) Chakuyamba, Mulungu angatipase mphanvu kuti tikwanise kupirira. (1 Akor. 10:13) Chachiwiri, wanthu omwe ankutitsutsa ‘angakwaniselini kulambiza’ basa ya Mulungu.—Yes. 54:17.

14, 15. (a) Ko atumi adachita tani padashapuliwa, ndipo ndawa chani? (b) Perekani chitsanzo chowonesa kuti wanthu wa Yahova apirira mokondwa.

14 Ko atumi adakalipa panango kufoka ndawa yoshapuliwa? Neye. Iwo “adachoka pamaso pa tiribunali ikulu ali okondwa.” (Mac. 5:41) Ko ndawa chani enze “okondwa”? Nivodziwikiratu kuti iwo enzerini okondwa ndawa ya ululu omwe ambabva pambashapuliwa. Koma ambakondwa ndawa ambadziwa kuti ambadzudziwa ndawa yotumikira Yahova na ntima ubodzi komasoti ndawa yakuti ambatewedzera Yesu.—Mat. 5:11, 12.

15 Molingana na abale wathu wa munthawe ya atumi, isepanombo tipirira mokondwa tikambadzudziwa ndawa ya ntontholo wabwino. (1 Pet. 4:12-14) Tikondwalini azondi akambatigopsya, kutidzudza panango kutifungira mudjeri. Koma tikondwa ndawa tidziwa kuti tinkupitiriza kutumikira Mulungu na ntima ubodzi. Mwakulinganiza, ganizirani va Henryk Dornik, yemwe adapirira magole yazinji pomwe adakhala ankudzudziwa na olamulira wankhanza maninge. Iye akumbukira kuti mu Agosto 1944, akuluakulu wa boma adakumbuka vomutumiza iye pabodzi na m’bale wake ku djeri yodzudzirako wanthu. Akuluakulu wale adalewa kuti: “Wanthu mwawa tingawakwaniserini olo tichiwagopsya tani. Iwo apitirize kukondwa podiya muchiwauza kuti muwaphe.” M’bale Dornik adafotokoza kuti: “Podiya kuti nimbafunalini kuphewa ndawa ya chikhulupiriro changu, nimbapitiriza kukondwa ndawa ninkupirira ndipo ninkupitiriza kutumikira Yahova mokhulupirika.”—Yak. 1:2-4.

Molingana na atumi, isepano “tilalikira muyi na muyi”

16. Ko atumi adawonesa tani kuti enze osaina kuchitira umboni mokwana, ndipo isepano titewedzera tani njira yomwe iwo angaiphatisa basa polalikira?

16 Atumi alibe kuchebwa kuyambapomwe basa yawo yolalikira. “Ntsiku na ntsiku,” iwo adapitiriza “kulalikira ntontholo wabwino wolewa va Yesu Khrisitu m’kachisi komasoti ku muyi na muyi” ndipo ambachitalini mantha. d (Mac. 5:42) Atumi mwawa omwe adalalikira mokwana adasaina kuchitira umboni mokwana. Onani kuti angafamba m’mamiyi ya wanthu nkumbalalikira ntontholo wabwino potewedzera vomwe Yesu adawauza. (Mat. 10:7, 11-14) Ndipomwapa iwo adakwanisa kudzadza Yerusalemu na chipfunziso chawo. Ntsiku zino Mboni za Yahova zidziwika ndawa yotewedza njira ya atumi mweyi polalikira. Tikambalalikira muyi na muyi m’gawo yathu tifunika kuwonesesa kuti aliyese anamwayi wakuti abve ntontholo wabwino. Ko Yahova wadalisa utumiki wathu wa muyi na muyi? Inde, nthawe ya mapeto ino wanthu azinji akhala ankutumikira Mulungu! Ndipo azinji adabva va ntontholo wabwino moyu pomwe Mboni zidafika pamuyi pawo.

Amuna oyenerera omwe anyang’anire “basa yofunika mweyi” (Machitidwe 6:1-6)

17-19. Ko ni bvuto iponi yomwe idakagawanisa mpingo, ndipo atumi adapereka malangizo yaponi pofuna kumalisa bvuto mweyi?

17 Mu mpingo wa Chikhrisitu womwe wenze udandoyamba manjemanje, mudayambika bvuto yomwe idakawasokoneza. Ko bvuto yake yenze iponi? Opfunzira azinji omwe adabatizika, enze ochokera ku madera yanango osati ku Yerusalemu ndipo enze adakhalira kwa kanthawe kuti apfunzire vizinji akalibe abwerera kwawo. Opfunzira wa ku Yerusalemu adapereka kobiri mwakufuna kwawo kuti athandize alendo mwawo kugumana vakudya na vinthu vinango vofunika. (Mac. 2:44-46; 4:34-37) Panthawe mweyi, mu mpingo momu mudayambika bvuto inango yomwe imbafunika kumalisiwa mosamala maninge. Bvuto mweyi idayamba ndawa yakuti “akazi wamasiye wa Chigiriki ambaikhiriwalini nzeru pa nkhani yogawa chakudya cha ntsiku na ntsiku.” (Mac. 6:1) Koma akazi wamasiye wa Chiheberi ambaikhiriwa nzeru. Pamwapa bvuto inkuwoneka kuti yenze ya tsankho. Bvuto mweyi ingagawanise mpingo mosashupa polinganiza na mabvuto yanango.

18 Atumi omwe enze ninge otonga wa mpingo womwe ungakula maninge adawona kuti chenzelini chinthu chanzeru kuti iwo “aleke basa yopfunzisa mawu ya Mulungu nkuyamba kugawa chakudya.” (Mac. 6:2) Ndipo pakufuna kumalisa bvuto mweyi, iwo adauza opfunzira kuti afagefage amuna okwana 7 “omwe anamzimu komasoti nzeru zizinji, omwe atumi mwawo angawaikhe kuti akhale onyang’anira basa yofunika mweyi.” (Mac. 6:3) Pambafunikadi amuna oyenerera ndawa basa yake sikuti yenze yondogawa chakudya chabe, koma pambafunika pomwe kuti ambasunge kobiri nakuti ambagule vinthu komasoti kuti ambanembe chirichose panankhani ya kobiri zimwizo. Amuna wose omwe enze adasankhuliwa mwawo, enze na madzina yachigiriki ndipo vimwevi panango vidathandiza kuti akazi wamasiye omwe angadandaula wale akhalembo okondwa. Padaona vinthu vomwe vidachitisa kuti ayenerere udindo moyu komasoti padapempherera nkhani mweyi atumi mwawo adaikha amuna 7 mwawo paudindo “onyang’anira basa yofunika” mweyo. e

19 Ko kuphata basa yogawa chakudya kudachitisa kuti amuna 7 omwe adaikhiwa pa udindo kuti aleke kumbaphata basa yolalikira ntontholo wabwino? Neye. Sitefano wenze m’gulu ya amuna omwe adasakhuliwa wale, koma kuyenda kwa nthawe iye adaonesa kuti ambachitira umboni molimba ntima komasoti mwamphanvu. (Mac. 6:8-10) Nayembo Filipo wenze mu gulu mwiyi ndipo ambachemerewa kuti “mulaliki.” (Mac. 21:8) Ndipomwapa nivowonekeratu kuti amuna 7 mwawa adapitiriza kulalikira mwakhama va Ufumu.

20. Ko wanthu wa Mulungu ntsiku zino atewedzera tani chitsanzo cha atumi?

20 Wanthu wa Yahova ntsiku zino atewedzera chitsanzo cha atumi. Amuna omwe aikhiwa paudindo mu mpingo afunika kuwonesa kuti afambira nzeru za Mulungu, ndipo afunika pomwe kuwonesa kuti mzimu uchena unkuphata basa kwa iwo. Motsogolerewa na Bungwe Yotonga, amuna omwe atewedza mpfundo za m’Malemba zochitisa kuti ayenerere kukhala paudindo, aikhiwa kuti akhale akulu panango atumiki othandiza. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Tingalewe kuti wale omwe ayenerera pa maudindo mwaya aikhiwa na mzimu uchena. Amuna mwawa aphata basa zizinji zofunika. Mwakulinganiza, akulu angakonze vakuti mpingo umbathandizire Akhrisitu okalamba omwe ankufunikira kuthandiziwa. (Yak. 1:27) Akulu anango atangwanika na basa zokonza Nyumba za Ufumu, kukonzekera misonkhano panango kukhala m’makomiti ya oyankhula na wa shipitali. Atumiki othandiza azinji aphata basa zizinji zomwe zikhudzanalini na ubusa panango kupfunzisa. Olo kuti viri teno, amuna wose osankhuliwa mwawa afunika kugawa bwino nthawe yawo kuti ambakwanise maudindo yawo pakuphata basa yomwe Mulungu adatipasa yolalikira ntontholo wabwino wa Ufumu.—1 Akor. 9:16.

“Mawu ya Mulungu yadapitiriza kufalikira” (Machitidwe 6:7)

21, 22. Ko ni chani chomwe chinkuonesa kuti Yahova adathandiza mpingo womwe wenze udandoyamba chamanjemanje?

21 Yahova adathandiza mpingo womwe wenze udandoyamba manjemanje kuti uleke kumala pomwe Akhrisitu angadzudziwa komasoti adauteteza pomwe udagumana na bvuto yomwe idakachitisa kuti ugawanike. Ni vowonekeratu kuti Yahova adadalisa mpingo moyu ndawa yakuti: “Mawu ya Mulungu yadapitiliza kufalikira palipose chiwerengero cha opfunzira chimbaingizirika maninge mu Yerusalemu. Ndipo antsembe azinji adakhulupirira.” (Mac. 6:7) Mwechi ni chitsanzo chibodzi mwa vitsanzo vizinji vomwe viri m’bukhu ya Machitidwe vinkuwonesa kuti basa yolalikira imbayenda patsogolo. (Mac. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Ko ntsiku zino tilimbikisiwalini kubva momwe basa yolalikira va Ufumu wa Mulungu inkupitira patsogolo m’madera yanango padziko yapasi?

22 Nthawe ya atumi, atsogoleri wachipembedzo omwe enze adakalipa maninge alibe kulekeratu kudzudza Akhrisitu. Iwo enze adakhala pang’ono kuti ayambe pomwe kudzudza maninge Akhrisitu. Pakalibe kupita nthawe itali, iwo adayamba pomwe kudzudza Sitefano ndipo tione vimwevi mu msolo omwe unkubwera.

a Onani bokosi yakuti: “ Tiribunali Ikulu ya Ayuda” pa tsamba 43.

b Mweyi ni nthawe yoyamba m’bukhu ya Machitidwe pomwe angelo ankutomolewa mwa sitiriti ndipo m’bukhu yose mweyi, mawu yakuti mngelo yankutomolewa malo yoposha 20. Pa lemba ya Machitidwe 1:10, angelo alibe kutomolewa mwasitiriti koma adandowatomola kuti “amuna awiri ovala vichena.”

c Onani bokosi yakuti: “ Gamaliyeli wenze mpfunzisi wolemekezeka maninge,” pa tsamba 45.

d Onani bokosi yakuti: “ Kulalikira ‘muyi na muyi,’”

e Amuna mwawa ambafunika kuonesa makhalidwe yabwino yomwe akulu afunika kukhala nayo kuti ayenerere kukhala akulu. Ndawa kuphata ‘basa yofunika’ maninge mweyi wenze udindo ukulu maninge. Olo kuti viri teno, Malemba yawonesalini nthawe yomwe adaikhiwa kukhala paudindo panango kukhala onyang’anira mu mpingo wa Chikhrisitu.

f Magole 100 kumbuyo, amuna oyenerera adapasiwa udindo wotumikira ninge akulu. (Mac. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5) Ntsiku zino, Bungwe Yotonga iikha onyang’anira dera omwe anaudindo woikha akulu na atumiki othandiza.