1, 2. Ndawa chani ulendo womwe Baranaba na Saulo ambakonzekera wenze wapadera, ndipo ko basa yawo idathandiza tani kukwanirisa bukhu ya Machitidwe 1:8?

 NTSIKU inango mpingo wa ku Antiokeya udakondwa maninge ndawa anango mwa aneneri na apfunzisi wose omwe enze mu mpingo momu, mzimu uchena udasankhula Baranaba na Saulo kuti akalalikire ntontholo wabwino kumadera yakutali. a (Mac. 13:1, 2) Ni shuwadi amuna oyenerera enze adatumiziwa madera yosiyanasiyana m’mambuyo umu. Koma olo nteno, pa nthawe mweyo amishonale ambayenda ku madera komwe Chikhrisitu chenze chidakhazikisiwa kale. (Mac. 8:14; 11:22) Koma pa nthawe mweyi Baranaba, Saulo pabodzi na Yohani Maliko yemwe adamutenga kuti ambakamutume, adakonzekera kuyenda ku madera komwe wanthu azinji enze akanati kubvako ntontholo wabwino.

² Magole 14 kumambuyo, Yesu wenze adauza ateweri wake kuti: “Mudzakhale mboni zangu mu Yerusalemu ku Yudeya kose na ku Samariya mpakana kumamaliziro ya dziko yapasi.” (Mac. 1:8) Kusankhuliwa kwa Baranaba na Saulo kuti akhale amishonale kudathandiza kuti ulosi wa Yesu ukwanirisiwe! b

3. Ndawa chani kufamba maulendo yataliyatali kwenze koshupa nthawe ya atumi?

³ Ntsiku zino wanthu afamba ulendo utali kwa hora ibodzi panango yawiri ndawa yakuti anakaro panango ndeke. Koma nthawe ya atumi vinthu venzelini nteno. Kalekale wanthu angadekana kufamba ulendo utali. Kazinjikazinji ambafamba na minyendo ndipo nthawe zizinji ambafamba  m’mimsewu yoipa. Panango ntsiku ibodzi ambafamba nsenga wokwana makilometro pafupifupi 30 ndipo ulendo wake umbakhala wonetesa. c Manje pomwe Baranaba na Saulo ambakonzekera utumiki wawo, ni vosakaikisa kuti enze wa khama komasoti wodzipereka maninge.—Mat. 16:24.

4. (a) Ko nchani chidatsogolera mpingo kuti usankhule Baranaba na Saulo, ndipo Akhrisitu anango adachita chani amuna mwawa padasankhuliwa? (b) Ko tingathandizire tani wanthu omwe atambira utumiki mu mpingo wa Chikhrisitu?

⁴ Ko ndawa chani Mulungu pakuphatisa basa mzimu uchena adauza mpingo kuti usankhule Baranaba na Saulo “kuti aphate basa” yapadera? (Mac. 13:2) Baibolo ilewalini ndawa yake. Koma tinkudziwa kuti mzimu uchena ni womwe udatsogolera mpingo kuti asankhule amuna mwawa. Ndipomwapa vinkuoneka kuti aneneri na apfunzisi anango wa ku Antiokeya alibe kutsutsa maganizo mwaya. M’malomwake iwo adabverana navo maninge na kusankhuliwa kwa amuna awiri mwawa. Ganizirani momwe Baranaba na Saulo adabvera pomwe Akhrisitu alibe djerasi adachitira, iwo adadzimana kudya, adapemphera na kuwaikha manja pa msolo pawo ndipo adawabvumiza kuti ayende. (Mac. 13:3) Isembo ntsiku zino tichadekana kuthandiza wanthu omwe apasiwa utumiki mu mpingo wa Chikhrisitu, ninge amuna omwe adasankhuliwa kuti ambanyang’anire mu mpingo. M’malo mwakuti timbachitire djerasi wanthu omwe atambira utumiki moyu tichadekana “kuwapasa ulemu ukulu mwachikondi ndawa ya basa yawo.”—1 Ates. 5:13.

5. Fotokozani momwe basa yochitira umboni pa ntsuwa ya ku Kupuro ingafambira.

⁵ Padafamba ulendo na minyendo mpakana kukafika ku Selukeya mpakana kukafika pa malo yotsamisira mabarko yomwe yenze pafupi na Antiokeya, Baranaba na Saulo adapakira barko nkufamba ulendo wa makilometro pafupifupi 200 kuyenda ku Kupuro. d Kumuyi kwa Baranaba kwenze ku Kupuro ndipomwapa ni vosakaikisa kuti iye wenze wokondwa kulalikira ntontholo wabwino m’dera ya kwawo. Padafika ku Salami, thaundi yomwe yenze kumachibese kwa ntsuwa mweyo mwakankulumize amuna mwawa “adayamba kufalisa mawu ya Mulungu m’masunagoge ya Ayuda.” e (Mac. 13:5) Baranaba na Saulo adayenda madera yose ya pa ntsuwa mwapo ndipo vinkuwoneka kuti ambalalikira m’mathaundi yakuluyakulu yomwe ambayapita. Pakuwona njira yomwe adapitira, panango amishonale mwawa adafamba nsenga wa makilometro pafupifupi 160!

6, 7. (a) Ko Sergio Paulo wenze mbani, ndipo ndawa chani Bara-Yesu ambafuna kumunyengerera kuti aleke kubvesera ntontholo wabwino? (b) Ko Saulo adachita chani Bara-Yesu padayamba kutsutsa ntontholo wabwino?

⁶ Nthawe ya atumi, wanthu wa ku Kupuro angatumikira maninge milungu yabodza. Tinkudziwa vimwevi ndawa ya vomwe vidachitika pomwe Baranaba  na Saulo mu thaundi ya Pafo, yomwe yenze kumaulo kwa ntsuwa mweyo. Kumuko adagumana na “Muyuda munango wamatsenga dzina yake Bara-Yesu, yemwe wenze pomwe mneneri wabodza.” Moyu “wenze pabodzi na governador Sergio Paulo yemwe wenze munthu wanzeru.” f Pa nthawe mwiyi Aroma azinji obvekera olo munthu wanzeru ninge Sergio Paulo ambathemba maninge wanthu wamatsenga panango okhulupirira nyenyezi kuti awathandize maganizo pa nkhani zodekana. Koma Sergio Paulo adachita chidwi maninge na ntontholo wa Ufumu ndipo “ambafunisisa kubva mawu ya Mulungu.” Koma vimwevi viribe kumukondweresa neye Bara-Yesu yemwe ambadziwika na dzina yobverana na basa yake yakuti Yelima kutanthauza kuti “wamatsenga.”—Mac. 13:6-8.

⁷ Bara-Yesu ambatsutsa maninge ntontholo wa Ufumu. Ndipo iye wenze na njira inango yoteteza udindo wake ninge mulangizi wa Sergio Paulo. “Iye ambayesesa kuti governador muyo ayi kuti akhulupirire Ambuya.” (Mac. 13:8) Koma Saulo alibe kulekerera wamatsenga moyu kuti achose chidwi chomwe Sergio Paulo wenze nacho pa chonadi. Ko Paulo adachita chani? Nkhani mweyi ichati: “Saulo wochemerewa kuti Paulo, padadzadziwa na mzimu uchena, adamunyang’anisisa [Bara-Yesu] kulewa kuti: ‘Iwe munthu wodzala na mabodza ya khaindi yose na voipa, mwana wa Ndyerekezi komasoti mzondi wa chinthu chirichose cholungama, ko udzasiye nthawe yanyi kuphwanya mpfundo za Yahova? Manje  bvesera! Djanja ya Yahova iri pa iwepo ndipo ukhale wosaona. Ndipo kwakanthawe, ukwaniselini kuwona kugaka kwa dzuwa.’ Nthawe mwiyo adaona pfulere yamphanvu m’maso mwake na mdima wopasa mantha, ndipo adayamba kufagafaga wanthu wakuti amuphate djanja na kumutsogolera.” g Ko maphindu ya chodabwisa chimwechi yenze yaponi? “Governador ule padaona vimwevi, adakhulupirira, ndawa adadabwa maninge pa vomwe adapfunzira pa nkhani ya Yahova.”—Mac. 13:9-12.

8. Ko ntsiku zino tingatewedzere tani kulimba ntima kwa Paulo?

⁸ Paulo alibe kuchita mantha na Bara-Yesu. Isepanombo tifunikalini kubva mantha na wanthu omwe ankutitsutsa na kufokesa wanthu omwe awonesa chidwi na kukhulupirira ntontholo wa Ufumu. Ndipomwapa “nthawe zose mawu yathu yambakhale yokoma ninge kuti tayaikha munyu.” (Akol. 4:6) Koma ayi kuti tileke kuthandiza munthu yemwe anachidwi chofuna kupfunzira mawu ya Mulungu pakundofuna kupewa kugegedzana. Ndipo ayi kuti timbachite mantha kutsutsa mpfundo za bodza zomwe vipembedzo vonama vichapfunzisa ndawa yofuna kupitiriza “kuphwanya mpfundo za Yahova.” Ninge momwe adachitira Bara-Yesu. (Mac. 13:10) Molingana na Paulo tichadekana kulengeza chonadi tiribe mantha na kuthandiza wanthu wa  mitima yabwino. Olo kuti Mulungu angatithandizelini mu njira yolingana ninge yomwe adachitira na Paulo, tichatsimikizira na ntima wose kuti Yahova adzaphatisire basa mzimu wake uchena kukwekweta wanthu odekana kuti apfunzire chonadi.—Yoh. 6:44.

9. Ko Paulo na Baranaba adapereka tani chitsanzo chabwino mu mpingo ntsiku zino?

⁹ Vinkuoneka kuti vinthu vidachinja pomwe amuna mwawa adachoka ku Pafo nkuyenda pa nyanja ulendo wa makilometro pafupifupi 250 kuyenda ku Pega, dera yomwe yenze mphepete mwa nyanja ku Ásia Minor. Pakulewa va gulu ya wanthu mwawa Lemba ya Machitidwe 13:13, ichati “Paulo na anzake wale,” adayamba ulendo wa panyanja kuchoka ku Pafo. Mawu yakuti “Paulo na anzake wale” yankuonesa kuti manje Paulo ni yemwe adayamba kutsogolera gulu mweyi. Koma palibe chirichose chomwe chinkuonesa kuti Baranaba adayamba kuchitira djerasi Paulo. Koma amuna awiri mwawa adapitiriza kuphata basa pabodzi pakufuna kukwanirisa chifuniro cha Mulungu. Paulo na Baranaba adapereka chitsanzo chabwino maninge kwa abale omwe ankutsogolera mu mpingo ntsiku zino. M’malo mochita vinthu mopikisana pakufuna kubvekera, Akhrisitu achakumbukira mawu ya Yesu yakuti: “Mose ndimwe abale.” Iye adalewa pomwe kuti: “Aliyese yemwe adzikwiza adzachitisiwe manyazi, koma aliyese yemwe adzichepesa adzalemekezewe.”—Mat. 23:8, 12.

10. Fotokozani momwe ulendo wochokera ku Pega kuyenda ku Antiokeya wa ku Pisidiya mwewenzere.

¹⁰ Padafika ku Pega, Yohani Maliko adasiya Paulo na Baranaba nkubwerera ku Yerusalemu. Baibolo ilewalini ndawa yake adabwerera mwadzidzidzi tene. Koma Paulo na Baranaba adapitiriza ulendo wawo ndipo padachoka ku Pega adafika mu thaundi ya Antiokeya wa ku Pisidiya yomwe yenze muchigawo cha Galatiya. Ulendo moyu wenze woshupa maninge ndawa yakuti thaundi ya Antiokeya wa ku Pisidiya yenze pantunthu woipa maninge pafupifupi makilometro 1100. M’mimsewu ya pa phiri ya kumuko yenze yoipa maninge komasoti yenze yopasa mantha ndawa yakuti mumbakhala vigananga. Pakuingizira pamwapa Paulo panthawe mweyi ambadwala. h

11, 12. Pakuyankhula mu Sunagoge ku Antiokeya wa ku Pisidiya, ko Paulo adanyengerera tani wanthu omwe ambawalalikira?

 ¹¹ Pomwe wenze ku Antiokeya wa ku Pisidiya, ntsiku ya Satade Paulo na Baranaba adangena mu Sunagoge. Nkhani mweyi ichati: “Chilamulo na vomwe aneneri adanemba pavidawerengewa pamaso pa wanthu, atsogoleri wa sunagoge adatuma munthu kukawauza kuti: ‘Abale imwe, peno munamawu yaliyose yomwe yangalimbikise wanthu awa, yayankhuleni.’” (Mac. 13:15) Pamwapo Paulo adaimirira kuti ayankhule.

¹² Pakuyamba kuyankhula na wanthu mwawo Paulo adati: “Wanthu imwe, Aizirayeli, komasoti mose imwepo womwe mugopa Mulungu.” (Mac. 13:16) Wanthu omwe angabvesera Paulo enze Ayuda komasoti wanthu wa makhaindi yanango omwe adangena mu Chiyuda. Ko Paulo adachita tani kuti anyengerere wanthu mwawo omwe ambadziwalini udindo womwe Yesu wenze nawo pakukwanirisa chifuniro cha Mulungu? Chakuyamba, iye adafotokoza mbiri ya makhaindi ya Chiyuda adafotokoza pomwe momwe Yahova “adakwizira wanthu mwawa womwe ambakhala mu dziko yachilendo ya Aiguputo,” komasoti momwe Mulungu “adapiririra khalidwe yawo mu chipululu” kwa magole 40 padawachosa mu Iguputo. Paulo adafotokoza pomwe momwe Aizirayeli mwawa adatengera dziko yopolomisiwa na momwe Yahova “adapereka dziko mwiyo kwa Aizirayeli kuti ikhale dziko yawo.” (Mac. 13:17-19) Wanthu anango adalewa kuti panango Paulo adaphatisira basa Malemba yanango yomwe yenze yadawerengewa mokuwa ntsiku ya Satade mweyo. Peno vimwevi ni chaivo ndiye kuti pamwapa tinkuona chitsanzo chinango chowonesa kuti Paulo ambadziwa momwe angakhalire “vinthu vose kwa wanthu osiyanasiyana.”—1 Akor. 9:22.

13. Ko tingachite tani kuti ntontholo wathu uwafike pamoyo wanthu omwe tinkuwalalikira?

¹³ Isembo tichadekana kuyesesa kuti ntontholo wathu uwafike pa moyo wanthu omwe tinkuwalalikira. Mwakulinganiza,  tikadziwa tchetchi ya munthu komasoti vomwe achakhulupirira tingakwanise kusankhula nkhani yomwe angakomedzewe nayo. Komasoti tingatomole mawu ya m’Baibolo yomwe munthu moyu ankuyadziwa bwino. Ndipo vingakhale vothandiza maninge peno tamukumbira munthu moyu kuti awerenge mawu mwawo m’Baibolo yake. Nthawe zose mbayesesani kufotokoza mpfundo mu njira yakuti wanthu omwe munkuwalalikira muwafike pamoyo.

14. (a) Ko Paulo adayamba tani kufotokoza va ntontholo wabwino wa Yesu, ndipo adapereka chenjezo iponi? (b) Ko wanthu adachita tani padabva mawu yomwe Paulo adalewa?

¹⁴ Pamwapo Paulo adafotokoza ndandanda ya mafumu ya Izirayeli yomwe idafika pa ‘mpulumusi yemwe ni Yesu,’ ndipo womukonzera njira mpulumusi moyu wenze Yohani M’batizi. Patsogolo pake Paulo adafotokoza va kuphewa kwa Yesu na kumukisiwa kwake. (Mac. 13:20-37) Ndipo Paulo adalewa pomwe kuti: “Manje dziwani abale wangu kuti, isepano tikulalikira kwa imwepo va kukhululukiriwa kwa machimo yathu kupitira kwa Yesu moyu. Dziwani pomwe kuti . . . aliyese wokhulupirira akuwonewa kuti alibe mulandu kupitira kwa moyu.” Patsogolo pake ntumi moyu adachenjeza wanthu omwe ambamubvesera wale kuti: “Samalani kuti vomwe aneneri adanemba ayi kuti vikuchitikireni. Vomwe vinena kuti: ‘Imwepo wonyoza onani vomwe ine nikuchita nkudabwa navo. Patsogolo pake mudzamale, ndawa mudzakhulupirirelini olo pang’ono vomwe nidzachite muntsiku zanu, podiya munango achikufotokozerani vose bwinobwino.’” Vomwe wanthu mwawa adachita padabva mawu mwaya venze vodabwisa. Baibolo ichati: “Wanthu adawagwigwirira kuti adzawafotokozere pomwe nkhani zimwezi Satade ikubwera. Pamwapo nsonkhano wa musunagoge paudamala, Ayuda na wanthu azinji omwe adachita kuchinja nkukhala Ayuda omwe angatumikira Mulungu, adalondola Paulo na Baranaba.”—Mac. 13:38-43.

15. Ko chidachitika ni chani pa ntsiku ya satade pomwe Paulo adayankhula na wanthu?

¹⁵ Satade ire paidafika “pafupifupi thaundi yose” idasonkhana pabodzi kubvesera Paulo. Koma Ayuda anango alibe kukondwa navo vimwevi ndipo “adayamba kutsutsa mwamwano vomwe Paulo angayankhula.” Pamwapa Paulo na Baranaba adawauza molimba ntima kuti: “Imwepo mwenze oyenerera kuti muyambe kuuziwa mawu ya Mulungu. Koma pakuti mwachita kulamba ndipo munkudziweruza mwekha kuti ndimwe wosayenerera moyo wosapera, ise tikuyenda kwa wanthu wa makhaindi yanango. Ndipo Yahova watilamula kuti: ‘Nakupasani udindo kuti mukhale kugwerewera kwa wanthu wa makhaindi yanango, kuti mukhale chipulumuso mpakana kumamaliziro ya dziko yapasi.’”—Mac. 13:44-47; Yes. 49:6.

16. Ko Ayuda adachita chani Paulo na Baranaba pomwe adawauza mawu ya mphanvu ndipo amishonale mwawa adachita chani wanthu padayamba kuwatsutsa?

¹⁶ Wanthu wa makhaindi yanango omwe adabvesera mawu ya Paulo adakondwa ndipo adatamanda mawu ya Yahova. Wanthu “wose omwe enze na  maganizo yabwino yomwe yadakawathandiza kugumana moyo wosapera adakhala wokhulupirira.” (Mac. 13:48) Palibe kupita nthawe Mawu ya Mulungu yadafalikira dziko yose mweyo. Koma Ayuda alibe kubvera ntontholo muyo. Ndipo amishonale mwawa adawauza kuti: “Olo kuti iwo enze oyamba kuuziwa mawu ya Mulungu, adasankhula kulamba Mesiya ndipo enze odekana kutambira chilango chikulu.” Padabva vimwevi Ayuda adauza vinthu voipa azimayi obvekera komasoti amuna wolemekezeka wa mu thaundi mwiyo, ndipo iwo mwawa “adachitisa kuti Paulo na Baranaba ayambe kudzudziwa ndipo adawathusa kunja kwa thaundi mwiyo.” Ko pamwapa Paulo na Baranaba adachita chani? Iwo “adakunkhumula pfumbi kumapazi yawo kuti ukhale umboni wowatsutsa, ndipo adayenda ku Ikoniyo.” Ko vimwevi vinkutanthauza kuti Chikhrisitu chidamalira kumuko ku Antiokeya wa ku Pisidiya? Neye. Ndawa yakuti opfunzira omwe adasala kumuko “adapitiriza kukhala wokondwa komasoti mzimu uchena umbawathandiza maninge.”—Mac. 13:50-52.

17-19. Ko tingatewedzere tani chitsanzo chabwino cha Paulo na Baranaba, ndipo vimwevi vidzatithandize tani kukhala okondwa?

¹⁷ Vomwe amuna okhulupirika mwawa adachita padayamba kutsutsiwa, vinkutipasa pfunziro yodekana maninge. Isepano tipitirize kulalikira olo wanthu obvekera achiyesesa kutilambiza kulalikira ntontholo wathu. Onani pomwe kuti wanthu wa ku Antiokeya padalamba ntontholo wa Paulo na Baranaba opfunzira mwawa “adakunkhumula pfumbi kumapazi yawo.” Vimwevi vinkutanthauzalini kuti iwo enze adakalipa neye koma vinkuonesa kuti enze alibe mulandu wa magazi ya wanthu mwawo. Amishonale mwawa adazindikira kuti wanthu enze na ufulu wosankhula kubvesera panango kulamba ntontholo wawo. Ndipomwapa iwo angadekana kusankhula kupitiriza panango kuleka kulalikira. Iwo adasankhula kupitiriza ndipo adachoka kumuko nkuyenda ku Ikoniyo!

¹⁸ Ko opfunzira omwe adakhala ku Antiokeya adachita chani? Iwo enze na chimwemwe olo kuti ambakhala madera ya wanthu woshupa maninge omwe alibe kubvesera ntontholo wabwino. Koma penze chifukwa chinango chomwe chidawachitisa kukhala wokondwa. Yesu adati: “Wokondwa, ni wanthu omwe akubva mawu ya Mulungu na kuyaphatisa basa!” (Luka 11:28) Ni vimweviretu vomwe opfunzira wa ku Antiokeya wa ku Pisidiya angachita.

¹⁹ Molingana na Paulo komasoti Baranaba timbakumbukire nthawe zose kuti udindo wathu ni kulalikira ntontholo wabwino. Wanthu omwe tinkuwalalikira anaufulu wosankhula kubvesera ntontholo wathu panango neye. Peno iwo ankuwoneka kuti ankubveseralini ntontholo wathu, tingachite vomwe opfunzira wa nthawe ya atumi adachita. Tichadekana kutembeja chonadi na kubvuma kutsogolerewa na mzimu uchena ninge momwe opfunzira mwawa adachitira. Tikachita teno isepano tidzakhale okondwa olo wanthu akambatitsutsa.—Agal. 5:18, 22.