1-6. Fotokozani nkhani zomwe zinkuonesa kuti Mboni za Yahova zichalalikira m’malo na nthawe zosiyanasiyana.

 MTSIKANA munango wa Mboni za Yahova wa ku Gana dzina yake Rebecca, ambaona kuti kushikola komwe angapfunzira ni malo yabwino yolalikira. Akambayenda kushikola ambatakula ntsanja na mabukhu m’chola mwake. Panthawe ya intervalo Rebecca angayesesa kulalikira anzake. Ndipo adayamba kupfunzira Baibolo na wana azinji wa mu turma mwake.

² Ntsuwa ya Madagascar, kumachibese cha ku Norte kwa África, kwenze apainiya awiri omwe nthawe zose ambafamba nsenga wa makilometro 25 na minyendo kuyenda kumuyi unango wakutali maninge podiya kuti dera mweyi ni yotentha maninge. Kumuko ambapfunzira Baibolo na wanthu anganani wachidwi.

³ Pakufuna kulalikira wanthu omwe achakhala m’mphepete mwa tukamadzi twa Paraguai na Paraná, abale wa ku Paraguai adabverana na abale anango okwana 15 omwe adachokera m’madera yanango omwe achalalikira dziko mweyo. Iwo adakonza barko ikulu maninge yokwana wanthu 12. Pakuphatisa basa barko mwiyi, apainiya wakhama mwawa adalalikira ntontholo wabwino wa Ufumu wa Mulungu m’madera yazinji yomwe yenze yoshupa kufikako.

⁴ Ku Alasca, dera yomwe ili ku Norte chaikoiko kwa dziko yapasi, wa Mboni za Yahova agumanirapo mwayi wolalikira nthawe yotentha mweyi ndawa kuchabwera wanthu azinji ochokera m’madera yosiyanasiyana. Panthawe yotentha mweyi alendo ochokera m’madziko yosiyanasiyana ambapakira barko ndipo abale wa kumuko enze okonzeka kuwatambira. Ambatakula mabukhu na magazini ya viyankhulo vosiyanasiyana. Mudera mweyi ndeke zidathandiza wanthu azinji maninge kuti akwanise kuyenda mamiyi yakutali. Vimwevi vidathandiza  kuti ntontholo wabwino uwande nakuti ufike kwa wanthu ninge Aleut, Athabascan, Tsimshian na Klinket.

⁵ Larry, wa ku Texas dziko ya Estados Unidos da América, wenze na gawo yomwe ambalalikira. Gawo mweyi ni nyumba yosamalirako wanthu okalamba na opunduka yomwe iye ambakhala. Larry afambira pakanjinga ka wanthu opunduka ndawa yakuti adachita ngozi. Olo kuti afambira pakanjinga, ambalalikira mwakhama ndipo ambauza anango va ntontholo wa Ufumu na vomwe Baibolo ipolomisa kuti ntsiku inango mu Ufumu moyu adzayambe pomwe kufamba.—Yes. 35:5, 6.

⁶ Abale na alongo adafamba nsenga wa ntsiku zitatu na barko kuchokera ku thaundi ya Mandalay, kuyenda ku nsonkhano mu dera ya ku Norte mu dziko ya Myanmar. Ndawa yakuti iwo enze okonzeka kulalikira adatakula mabukhu na magazini ndipo ambagawira wanthu omwe adapakira nawo m’barko mumo. Barko ikaima pathaundi panango pamuyi uliwose, abale na alongo mwawa ambabuluka kankulumize nkuyenda m’mamiyi kukalalikira. Ndipo akambabwerera kuchokera mu “gawo inyowani mweyi,” ambagumana kuti wanthu anango apakira omwe alibe kuwalalikira ndipo abale mwawa ambagumana mwayi owalalikira.

7. Ko wanthu omwe achatumikira Yahova ankuphatisa basa njira ziponi pa kuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu ndipo cholinga chawo ni chiponi?

⁷ Ninge momwe abale na alongo mwaya ankuchitira, wanthu omwe ankutumikira Yahova padziko yose ‘ankuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu.’ (Mac. 28:23) Iwo achalalikira muyi na muyi, m’misewu, anemba makalata ndipo alalikira pafoni. Iwo achafagafaga mpata wolalikira va Ufumu wa Mulungu peno ali nkaro, ankuzunga na panthawe yopumula kubasa. Pananjira zizinji zolalikirira koma cholinga chathu ni chibodzi chomwe ni kulalikira ntontholo wabwino kulikose komwe tingagumaneko wanthu.—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Ndawa chani ni vodabwisa kuona kuti basa yolalikira inkuyenda patsogolo maninge? (b) Ko ni mbvunzo uponi womwe tifunika kuuganizira ndipo tifunika kuchita chani kuti tigumane m’dawiro wake?

⁸ Ko imwepo muli mugulu ya wanthu omwe ankulengeza mwakhama va ntontholo wabwino wa Ufumu m’madziko yoposha 235? Peno muli mugulu mweyi, dziwani kuti munkuphata basa yolalikira va Ufumu yomwe inkufamba bwino maninge! Vomwe vinkuchitika pa basa yolalikila mweyi ni vodabwisa. Podiya kuti wa Mboni mwawa ankugumana na mabvuto yakulu ninge kutsutsiwa komasoti kudzudziwa na boma, iwo ankupitiriza kulalikira mwakhama va Ufumu wa Mulungu kwa wanthu wamakhaindi yose.

⁹ Ganizirani ivi, podiya kuti tinkugumana na mabvuto yazinji ndipo Satana ankuyesesa kukangisa basa yathu yolalikira, ndawa chani basa mweyi inkupitiriza? Kuti tidawire mbvunzo moyu, tifunika kuganizira vomwe  vidachitika mu nthawe ya atumi. Viri teno ndawa yakuti isepano wa Mboni za Yahova tinkupitiriza kuphata basa yomwe idayamba nthawe mwiyo.

10. Ko Yesu adadzipereka maninge pa basa iponi ndipo ambadziwa chani va basa mwiyo?

¹⁰ Yesu Khrisitu yemwe adayambisa mpingo adadzipereka pa basa yolalikira ntontholo wa Ufumu wa Mulungu ndipo iye ambaona kuti ni basa yofunika maninge pa moyo wake. Nthawe inango adanena kuti: “Nifunika kulengeza pomwe ntontholo wabwino wa Ufumu wa Mulungu ku mathaundi yanango ndawa ndivo vomwe Mulungu adanituma kudzachita.” (Luka 4:43) Yesu ambadziwa kuti ankuyambisa basa yomwe angaikwaniselini yekha. Padasala pang’ono kuphewa, iye adaneneratu kuti ntontholo wa Ufumu udzalalikiwe ku “makhaindi yose.” (Maliko 13:10) Ko vimwevi vidakakwanisika tani ndipo nimbani adakaphata basa mweyi?

11. Ko ni basa yofunika maninge iponi yomwe Yesu adapasa opfunzira wake ndipo chidawathandiza ni chani kuti aphate basa mweyi?

¹¹ Yesu padamukisiwa adaonekera kwa opfunzira wake ndipo adawapasa basa yofunika maninge padawauza kuti: “Ndipomwapa, yendani mukapfunzise wanthu wa makhaindi yose kuti akhale wopfunzira wangu. Mumbawabatize mudzina ya Ababa, ya Mwana na ya mzimu uchena, ndipo mumbawapfunzise kuti ambaphatise basa vinthu vose vomwe nidakulamulani. Ndipo dziwani kuti inepano nilinamwe pabodzi ntsiku zose mpakana mapeto ya nthawe ino.” (Mat. 28:19, 20) Mawu yakuti “inepano nilinamwe” yadaonesa kuti Yesu adzathandize opfunzira wake pa basa yolalikira na kupfunzisa wanthu kuti akhale opfunzira wake. Iwo ambafunikira thandizo mweyi ndawa yakuti Yesu adawauziratu kuti “makhaindi yose yadzazondane namwe.” (Mat. 24:9) Panachinthu chinango chomwe chidawathandiza opfunzira mwawa. Yesu padasala pang’ono kuyenda kudzulu, adawauza kuti mzimu uchena udzakuthandizeni kuti mukhale Mboni zangu “mpakana kumamaliziro ya dziko yapasi.”—Mac. 1:8.

12. Ko ni mibvunzo yaponi yofunika ndipo ndawa chani tifunika kudziwa midawiro yake?

¹² Manje ganizirani mibvunzo yofunika maninge yakuti: Ko atumi wa Yesu na opfunzira anango ambaona kuti basa yolalikira ni yofunika? Ko gulu ing’ono ya amuna na akazi wa Chikhrisitu adakwanisa tani kuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu olo kuti ambadzudziwa maninge? Ko iwo adathandiziwadi na Yahova, Yesu, angelo komasoti mzimu uchena pakuphata basa yopfunzisa wathu kuti akhale opfunzira wa Yesu? Mibvunzo mwaya na yanango yazinji yankudawiriwa mu bukhu ya Machitidwe. Ndawa chani ni vofunika kuti tidziwe midawiro yake? Yesu adapolomisa kuti basa yomwe adapasa opfunzira wake idzapitirize “mpakana mapeto ya nthawe ino.” Ndipomwapa Yesu adapereka basa mweyi kwa Akhrisitu chaiwo,  kuphatanidzapo isepano omwe tinkukhala ntsiku zino. Ndipo isepano ndise okondwa maninge na nkhani zomwe zinkugumanika mu bukhu ya Machitidwe.

13, 14. (a) Ko ni mbani adanemba bukhu ya Machitidwe, ndipo vomwe adanemba adavidziwa tani? (b) Ko m’bukhu ya Machitidwe munankhani ziponi?

¹³ Ko ni mbani adanemba bukhu ya Machitidwe? Baibolo ifotokozalini yemwe adainemba, koma mawu yoyambirira ya bukhu mweyi yawonesa kuti yemwe adanemba bukhu ya Machitidwe ni yemwe adanemba bukhu ya ntontholo wabwino wa Luka. (Luka 1:1-4; Mac. 1:1, 2) Ndipomwapa, kuyambira kalekale wanthu achakhulupirira kuti Luka, “mfulumero wapamoyo” komasoti shasha wonemba mbiri yakalekale ni yemwe adanemba bukhu ya Machitidwe. (Akol. 4:14) Nkhani yose yomwe iri mu bukhu mweyi idachitika magole pafupifupi 28 kuyambira mu 33  EC mpakana cha m’ma 61  EC, Paulo padasala pang’ono kumasuliwa mudjeri yomwe ambachokalini pamuyi ku Roma. Mawu yanango yomwe yali mu bukhu mweyi, yaonesa kuti nthawe zizinji Luka wenzepo pomwe vinthu vomwe ambafotokozaivo vimbachitika. (Mac. 16:8-10; 20:5; 27:1) Luka wenze munthu wodziwa kufagafaga nkhani ndipo mosakaikira iye adanemba bukhu ya Machitidwe padauziwa nkhani na Paulo, Baranaba, Filipo komasoti wanthu anango omwe atomolewa mu Bukhu mweyi.

¹⁴ Ko m’bukhu ya Machitidwe munankhani ziponi? Pakuyamba ntontholo wabwino womwe Luka adanemba adawonesa vomwe Yesu adanena na kuchita. Koma m’bukhu ya Machitidwe, Luka adafotokoza vomwe ateweri wa Yesu ambanena na kuchita. Ndipomwapa mu bukhu mweyi munankhani za wanthu womwe adaphata basa ikulu yolalikira, olo kuti wanthu omwe enzelini Akhrisitu ambaona kuti azinji mwa opfunzira mwawa ni “wosapfunzira koma ni wanthumbo basi.” (Mac. 4:13) Mwachigwato nkhani youziriwa inkutionesa momwe mpingo wa Chikhrisitu udayambira na momwe udakulira. Bukhu ya Machitidwe mweyi inkuonesa kuti Akhrisitu mwawa ambaphata basa mweyi na ntima wose. (Mac. 4:31; 5:42) Nkhani mweyi inkuonesa pomwe momwe mzimu uchena udathandizira Akhrisitu mwawa pakuphata basa yofalisa ntontholo wabwino wa Ufumu wa Mulungu. (Mac. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Bukhu mweyi inkufotokoza mpfundo ikulu yomwe ni kuchenesewa kwa dzina ya Mulungu, pakuphatisa basa Ufumu wake womwe ntongi wake ni Yesu Khrisitu. Vinkuoneka kuti basa yolalikira ntontholo wabwino wa Ufumu imbayenda patsogolo podiya kuti Akhrisitu mwawa ambatsutsiwa.—Mac. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Ko kupfunzira bukhu ya Machitidwe kutithandize tani?

¹⁵ Shuwadi, kupfunzira bukhu ya Machitidwe kutithandize kukhala okondwa komasoti kukhala na chikhulupiriro cholimba! Vitifika pamoyo  maninge tikaganizira kulimba moyo na khama yomwe ateweri wa Yesu oyambirira enze nayo pakuphata basa yolalikira. Ndise ofunisisa kutewedzera chikhulupiriro cha Akhrisitu mwawa wa munthawe mweyi. Ndipo vitithandize kukhala okonzeka pomwe tinkuphata basa yomwe Yesu adatiuza kuti ‘tiyende . . . tikapfunzise wanthu kuti akhale opfunzira wake.’ Bukhu mweyi idanembewa kuti itithandize kubvesa bwino bukhu ya Machitidwe.

16. Ko cholinga chikulu cha bukhu ino nchiponi?

¹⁶ Ko cholinga chikulu cha bukhu ino nchiponi? Cholinga chikulu cha bukhu mweyi tingachigawe mu mbali zitatu izi: (1) Kuti osati timbakayikire kuti Yahova pakuphatisa basa mzimu uchena, ankutsogolera basa yathu yolalikira va Ufumu na kupfunzisa wanthu kuti akhale opfunzira wa Yesu, (2) kuti timbachite khama pa utumiki wathu pakutewedzera chitsanzo cha ateweri wa Yesu mwawa wa munthawe ya atumi, nakuti (3) timbalemekeze maninge gulu ya Yahova na abale omwe ankutsogolera basa yolalikira na kunyang’anira mipingo.

17, 18. Ko bukhu ino idakonzewa tani ndipo inavinthu viponi vomwe vingatithandize pakupfunzira Baibolo patekha?

¹⁷ Ko bukhu mwiyi idakonzewa tani? Muone kuti yagawiwa mu vigawo 8 ndipo chigawo chilichose chinkufotokoza pang’ono bukhu ya Machitidwe. Cholinga cha misolo yakutsogolo uku, nikufotokozalini va bukhu ya Machitidwe vesi na vesi, koma kuti tipfunzirepo kanthu na vomwe viri mu bukhu ya m’Baibolo mweyi, komasoti kuti tione momwe isepano patekha tingaphatisire basa vomwe tinkupfunzira. Kumayambiriro kwa msolo uliwose kunamawu yomwe yankufotokoza mwachigwato mpfundo ikulu ya msolo muyo ndipo kunamavesi ya bukhu ya Machitidwe yomwe yankufotokozewa mu msolo muyo.

 ¹⁸ M’bukhu mweyi muli vinthu vinango vomwe vingatithandize maninge kupfunzira Baibolo patekha. Mafoto yokhuza yowonesa nkhani zokomedza za m’bukhu ya Machitidwe, yakuthandizeni kuti muchite ninge munkuwona vomwe vimbachitika pa nthawe mweyo. Misolo yazinji yanamabokosi yomwe yanampfundo zinango zapadera zomwe zingakuthandizeni maninge. Mabokosi yanango mu bukhu mweyi, yankufotokoza mwachigwato mbiri za wanthu osiyanasiyana otomolewa m’Baibolo omwe tifunika kutewedzera chikhulupiriro chawo. Ndipo mabokosi yanango yankufotokoza bwinobwino va malo, vochitika, miyambo panango wanthu anango omwe ankutomolewa mu bukhu ya Machitidwe.

19. Ko ni mibvunzo yaponi yomwe tifunika kudzibvunza nthawe zose tikambadzipenda?

¹⁹ Bukhu ino ingatithandize kuwona peno tinkutumikiradi Yahova na ntima wose. Peno mwakhala munkulalikira ntontholo wabwino wa Ufumu kwa nthawe itali tani, ni vabwino kumbadzipenda nthawe zose kuti mumbaone vinthu vomwe munkuikha pa malo yoyamba pa moyo wanu komasoti momwe munkuonera utumiki wanu wa Chikhrisitu. (2 Akor. 13:5) Dzibvunzeni kuti: ‘Ko nidakali kuwona kuti basa yolalikira nifunika kuiphata mwakankulumize? (1 Akor. 7:29-31) Ko ninkulalikira ntontholo wabwino mofunisisa komasoti mwakhama? (1 Ates. 1:5, 6) Ko ninkuphatambo basa yolalikira ntontholo wabwino na kupfunzisa wanthu kuti akhale opfunzira wa Yesu?’—Akol. 3:23.

20, 21. Ndawa chani tifunika kuphata basa yolalikira mwakhama nthawe zose, ndipo tifunika kukhala otsimikiza nthawe zose kuchita chani?

²⁰ Nthawe zose timbakumbukire kuti tidapasiwa basa yofunika maninge yomwe ni kulalikira na kupfunzisa wanthu kuti akhale opfunzira wa Yesu. Basa mweyi ni yofunika kuiphata mwakankulumize ndawa yakuti mapeto ya nthawe ino yafendera maninge. Manjeuno wanthu azinji ankufunika kuwathandiza kuti osati adzadzongewe. Tinkudziwalini kuti ni wanthu angasi wamaganizo yabwino omwe angabvesere ntontholo wathu. (Mac. 13:48) Koma ni udindo wathu kuwathandiza wanthu mwawa nthawe ikalibe kumala.—1 Tim. 4:16.

²¹ Tinkufunika kuti tiwatewedzere Akhrisitu wa nthawe ya atumi omwe ambalalikira mwakhama va ntontholo wa Ufumu. Ndipomwapa pfunzirani bukhu mweyi modekha ndipo ikulimbikiseni kuphata basa yolalikira mwakhama na molimba moyo. Ndipomwapa naboni tikhale otsimikiza na ntima wose kuti “tipitirize kuchitira umboni mokwana va Ufumu wa Mulungu.”—Mac. 28:23.