Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

NKHANI YOPFUNZIRA 33

Vomwe tingapfunzire pa chitsanzo cha Danieli

Vomwe tingapfunzire pa chitsanzo cha Danieli

Imwepo ndimwe wodekana maninge.”DAN. 9:23.

NYIMBO NA. 73 Tithandizeni Kukhala Olima Mtima

VOMWE TIPFUNZIRE a

1. Ndawa chani Ababulo adachita chidwi na mneneri Danieli?

 MNENERI Danieli wenze mulumbwana pomwe Ababulo adamutenga ninge kapolo nkuyenda naye kutali na dziko yake yobadwira ku Yerusalemu. Podiya kuti wenze mulumbwana Ababulo adachita naye chidwi maninge. Iwo adaona kuti Danieli wenze ‘alibe chilema chilichose, wamaonekedwe yabwino’ komasoti wenze adachokera ku banja yobvekera. (1 Sam. 16:7) Podiya kuti Danieli wenze mulumbwana, wanthu waku Babulo adachita naye chidwi na momwe angaonekera. Ni vimwevi vomwe vidachitisa Ababulo kumutenga kuti akatumikire mpfumu.—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Ko Yahova ambamuona tani Danieli? (Ezekieli 14:14)

2 Yahova ambamukonda maninge Danieli, koma ambamukondalini ndawa ya momwe angaonekera panango udindo wotumikira mpfumu. Koma ndawa ya makhalidwe yomwe Danieli wenze adasalula kukhala nayo. Danieli wenze akalibe kukwanisa magole 20 pomwe Yahova adalewa kuti iye wenze ninge Nowa na Yobu. Ndipomwapa Yahova adalewa Danieli kuti ni wolungama ninge Nowa na Yobu omwe adakhala magole yazinji ali okhulupirika. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Yobu 42:16, 17; lewengani Ezekieli 14:14.) Danieli adakhala magole yazinji ali wokondwa na kutumikira Yahova ndipo Yahova ambamukonda nthawe zose.—Dan. 10:11, 19.

3. Ko tipfunzire chani mu nkhani ino?

3 Munkhani ino tione makhalidwe yawiri yomwe Danieli wenze nayo yomwe yambachitisa kuti akhale wodekana kwa Yahova. Chakuyamba, tikambirane va makhalidwe mwaya na kuona nthawe yomwe ambafunika kuyawonesa. Chachiwiri, tione kuti nchani chomwe chidathandiza Danieli kukulisa makhalidwe mwaya. Chachitatu, tione kuti tingamutewedzere tani. Olo kuti nkhani mweyi yanembewa poganizira wachilumbwana, tose isepano tingapfunzire pa chitsanzo cha Danieli.

TEWEDZERANI KULIMBA NTIMA KWA DANIELI

4. Ko Danieli adaonesa tani kulimba ntima? Perekani chitsanzo.

4 Wanthu olimba ntima ankhalambo na mantha koma abvumalini kuti mantha yawakangise kuchita vabwino. Danieli wenze mulumbwana wolimba ntima. Tione vinthu viwiri vomwe vinkuonesa kuti Danieli wenze wolimba ntima. Chakuyamba ni vomwe vidachitika magole yawiri patsogolo pakuti Ababulo adzonga Yerusalemu. Mpfumu Nebukadinezara idalota maloto yachifano chitali chomwe chimbamupasa mantha. Iye wenze adatsimikiza kupha amuna wose wanzeru kuphatanidzapo Danieli, adakakangira kutsumbudzulira maloto yake. (Dan. 2:3-5) Danieli ambafunika kuchita vinthu mwakankulumize ndawa yakuti amuna azinji adakaphewa. Iye ‘adayenda kukaonekera kwa mpfumu ndipo adakumbira kuti amupase nthawe kuti akwanise kutsumbudzulira maloto yake.’ (Dan. 2:16) Kuti akwanise kuchita vimwevi ambafunika kukhala wolimba ntima na wokhulupirika. Baibolo ifotokozalini kuti iye wenze adatsumbudzulirako kale maloto kumbuyo. Iye adakumbira anzake womwe ni Sadrake Mesake na Abedinego kuti ‘akumbire Mulungu wakudzulu kuti awachitire chifundo nakuti awaululire chintsintsi mwechi.’ (Dan. 2:18) Yahova adadawira mapemphero mwaya. Nathandizo ya Yahova Danieli adakwanisa kutsumbudzulira maloto ya Nebukadinezara. Danieli na anzake komasoti amuna anango wanzeru alibe kuphewa.

5. Ko ni chiyeso chinango chiponi chomwe Danieli adaonesa kulimba ntima?

5 Pambuyo pakuti Danieli watsumbudzulira maloto yachifano chitali, kulimba ntima kwake kudayesewapomwe. Nebukadinezara adalota maloto yanango yomwe yambamuchitisapomwe mantha. M’maloto mwaya iye adalota chimuti chitali. Danieli adafotokoza molimba ntima tanthauzo ya maloto mwaya, olo kuti vimwevi vimbaphatanidzapo kuti mpfumu idzapenge komasoti kuluza utongi wake kwa kanthawe. (Dan. 4:25) Mpfumu idakakumbuka kuti Danieli ni n’zondi wake ndipo idakachitisa kuti aphewe. Olo kuti vidakaikha moyo wake pa ngozi Danieli adalimba ntima nkutsumbudzulira maloto ya mpfumu.

6. Ko nchani chomwe chidathandiza Danieli kukhala wolimba ntima?

6 Ko nchani chomwe chidathandiza Danieli kukhala wolimba ntima kwa moyo wake wose? Pomwe wenze mulumbwana iye adatewedzera chitsanzo cha ababa wake na amayi wake. Mosakaika iwo ambabvera Malamulo yomwe Mulungu ambapereka kwa Aizirayeli yakuti ambapfunzise wana wawo malangizo ya Mulungu. (Deut. 6:6-9) Danieli ambadziwa malamulo khumi yomwe Yahova adapereka kwa Aizirayeli. Kuingiziramwapa, Danieli ambadziwapomwe vomwe Aizirayeli achadekana kudya na vomwe achadekanalini kudya. b (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Iye adapfunzirapomwe mbiri za wanthu wa Mulungu ndipo ambadziwa vomwe vidakachitika adakakhala kuti wanthu asiya kubvera malamulo ya Yahova. (Dan. 9:10, 11) Danieli adagumana na vinthu vizinji pa moyo wake. Vose vimwevi vidamutsimikizira kuti Yahova na angelo wake amuthandize.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Kupemphera kwa Yahova, kumuthemba na kupfunzira mawu yake vidathandiza Danieli kukhala wolimba ntima (Onani ndime 7)

7. Ko nchanipomwe chomwe chidachitisa Danieli kukhala wolimba ntima? (Onani pomwe foto.)

7 Danieli ambapfunzira maulosi yomwe yenze yadanembewa m’Baibolo kuphatanidzapo maulosi ya Yeremiya. Kupfunzira vinthu vimwevi vidathandiza Danieli kudziwa kuti nthawe yomwe Ayuda adakhala ku Babulo ninge akapolo yenze idakhala pang’ono kumala. (Dan. 9:2) Kuona maulosi ya m’Baibolo yankukwanilisiwa shuwadi kudalimbisa ushamwali wa Danieli na Yahova, ndipo omwe athemba Yahova na ntima wose awonesambo kulimba ntima. (Linganizani na Aroma 8:31, 32, 37-39.) Chinthu chodekana maninge nchakuti Danieli nthawe zose angapemphera kwa Ababa wake Yahova. (Dan. 6:10) Iye ambakumbira kuti amukhululukire vophonya vake na kumufotokozera momwe angabvera. Ndipo Danieli adakumbirapomwe thandizo. (Dan. 9:4, 5, 19) Danieli wenze munthu ninge isepano ndipo iye alibe kubadwa ali wolimba ntima. Iye adakwanisa kukhala na makhalidwe mwaya ndawa ya kupfunzira, kupemphera na kuthemba Yahova.

8. Ko tingakulise tani khalidwe yolimba ntima?

8 Ko nchani chomwe tingachite kuti tikhale olimba ntima? Azibereki wathu angatiuze kuti tikhale olimba ntima koma mweyi ni khalidwelini yomwe Azibereki angachite kupasa wana wawo kuti akhale nayo. Kukhala wolimba ntima vili ninge kupfunzira buya inango. Njira yabwino yopfunzirira buya inango ni kunyang’anisisa munthu yemwe anayo buya mweyi na kutewedzera vomwe iye achachita. Nchibodzibodzimbo, tingapfunzire kukhala wolimba ntima tikambakhala tcheru na wanthu omwe anamakhalidwe mwaya na kutewedzera chitsanzo chawo. Ko tinkupfunzira chani kwa Danieli? Tinkupfunzira kuti tichadekana kuyadziwa bwino mawu ya Mulungu. Tichadekana kukhala pa ushamwali wolimba na Yahova, kupemphera kwa iye na kumufotokozera va mu ntima mwathu. Tichadekana pomwe kuthemba Yahova na kutsimikizira kuti iye adzatithandize. Tikachita vimwevi, pomwe chikhulupiriro chathu chinkuyesewa tidzakwanise kukhala olimba ntima.

9. Ko tingaphindule tani ndawa yokhala olimba ntima?

9 Kulimba ntima kungatithandize mu njira zizinji. Onani vomwe vidachitikira Ben. Ku shikola yomwe iye angapfunzira ku Alemanha azinji ambakhulupirira kuti vamoyo vidachita kuchinja. Iwo ambakhulupirira kuti vomwe Baibolo ichalewa kuti vamoyo vidachita kusikiwa ni bodza. Ntsiku inango, Ben wenze na mwayi wakuti afotokoze va chikhulupiriro chake kwa anzake na kufotokoza kuti ndawa chani iye ambakhulupirira kuti vamoyo vidachita kusikiwa. Iye adalimba ntima ndipo adafotokozera anzake vomwe iye achakhulupirira. Ko nchani chidachitika? Ben adalewa kuti: “Aticha wangu adachita chidwi maninge ndipo adachita kopiya chitsamba chomwe ningaphatisa basa ndipo adapasa aliyese mu turma mumo.” Manje ko anzake adalewa chani pa vomwe Ben adafotokoza? Iye adati “adachita chidwi” ndipo ambalewa kuti “ ambadabwa nane maninge.” Pa vomwe vidachitikira Ben, vionesa kuti nthawe zose tikambaonesa kulimba ntima tilemekezewa na wanthu anango. Kulimba ntima kumoku kungachitisembo kuti anango ayambembo kutumikira Yahova. Shuwadi, tinavifukwa vizinji vokhalira olimba ntima.

TEWEDZERANI CHIKHULUPIRIRO CHA DANIELI

10. Ko chikhulupiriro ni chani?

10 M’Baibolo mawu yachiheberi yakuti ‘kukhulupirika’ panango ‘chikondi chokhulupirika’ yatanthauza ushamwali chaiwo ndipo nthawe zizinji yaphatisiwa basa pakufotokoza momwe chikondi cha Yahova chiliri kwa atumiki wake. Mawu yabodzibodzi mwaya yaphatisiwa basa pakufotokoza momwe chikondi cha atumiki wa Mulungu chiliri. (2 Sam. 9:6, 7) Chikhulupiriro chathu chingakhale cholimba nkuyenda kwa nthawe. Ni vimwevi vomwe vidachitikira Danieli.

Yahova adadalisa kukhulupirika kwa Danieli pakutumiza mngelo kukatseka pakamwa pa mphondolo (Onani ndime 11)

11. Ko chikhulupiriro cha Danieli chidayesewa tani pomwe iye wenze wokalamba? (Onani foto yapakhava.)

11 Chikhulupiriro cha Danieli kwa Yahova chidayesewa kwa moyo wake wose. Ndipo chiyeso chikulu chomwe Danieli adagumana nacho ni pomwe iye wenze na magole 90. Panthawe mweyi Babulo wenze adatengewa na Amediya na Aperisiya ndipo ambatongewa na Mpfumu Dariyo. Wanthu omwe ambatumikira mpfumu ambamukondalini Danieli ndipo ambalemekezalini Yahova. Iwo adakonza pulani yakuti Danieli aphewe komasoti adachitisa mpfumu kuti aikhe lamulo yakuti wanthu aleke kupemphera kwa Yahova olo munthu yemwe ni mpfumulini. Vose vomwe Danieli adakachita ni kusiya kupemphera kwa Yahova kwa ntsiku 30. Adakachita vimwevi adakaonesa kuti ankubvera mpfumu ndipo adakabverana nawo. Koma Danieli adalamba kuchita vimwevi ndipo adamuthusa mu chidindi cha mphondolo. Koma Yahova adadalisa chikhulupiriro cha Danieli pakumupulumusa kuti aleke kudyewa na mphondolo. (Dan. 6:12-15, 20-22) Ko isepano tingakulise tani chikhulupiriro chathu kwa Yahova ninge momwe Danieli adachitira?

12. Ko Danieli adakulisa tani chikhulupiriro chake kwa Yahova?

12 Ninge momwe taonera, kuti tikhale na chikhulupiriro cholimba, tichadekana kukhala pa ushamwali wolimba na Yahova. Danieli adakwanisa kukhala pa ushamwali na Yahova ndawa yakuti iye ambakonda maninge Ababa wake wakudzulu. Mosakaika Danieli adakulisa makhalidwe mwaya pakuganizira makhalidwe ya Yahova na kuona momwe iye achayaonesera. (Dan. 9:4) Danieli nthawe zose ambaganizira vinthu vabwino vomwe Yahova wachita kwa iye komasoti kwa wanthu ndipo ambakhala wokondwa na vimwevi.—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

Peno imwepo mukonda maninge Yahova na moyo wanu wose ninge Danieli, mudzakwanisembo kukhala okhulupirika kwa Iye (Onani ndime 13)

13. (a) Ko chikhulupiriro cha wachilumbwana chiyesewa tani? Perekani chitsanzo. (Onani pomwe foto.) (b) Ninge momwe tidaonera muvidiyo, ko imwepo mungadawire tani peno munthu wakubvunzani kuti ko wa Mboni za Yahova athandizira kugonana kwa amuna panango akazi okhaokha?

13 Ninge Danieli, wachilumbwana omwe ankutumikira Yahova ntsiku zino akhala na wanthu omwe atewedzalini malangizo ya Yahova. Wanthu anango akondwalini akabva kuti tibvera Yahova komasoti titewedza malangizo yake ndipo nthawe zinango wanthu anango ayesa kugopsa wana wanthu kuti aleke kukhala okhulupirika kwa Yahova. Mwakulinganiza, onani vomwe vidachitikira mulumbwana munango waku Austrália dzina yake Graeme. Pomwe wenze ku shikola adagumana na chiyeso chikulu maninge. Aticha adabvunza kuti ko mungachitetani peno munzanu ankubverananavolini vakuti amuna panango akazi ambalowolane okhaokha? Aticha adalewa kuti wale omwe angabverane naye munthu moyu achadekana kuimilira nkuima mbali ibodzi ndipo wale omwe angabveranenavolini aimembo saidi inango. Graeme adalewa kuti: “Aluno ose mu turma mumo adayenda saidi inango kupatulapo ine na m’bale munango. Koma vomwe vidachitika patsogolo pake chenzedi chiyeso choyesa chikhulupiriro changu kwa Yahova. Ndipo kumala kwa aula mweile aticha na anzathu ose ambatinyoza. Nidayesa kuteteza chikhulupiriro changu modekha koma palibe chomwe adabva olo chibodzi chomwe inepano nidalewa.” Ko Graeme adabva tani pambuyo pachiyeso choyesa chikhulupiriro chake? Iye adati: “Inepano nikondalini kumbanyozewanyozewa tene koma nidakhala wokondwa ndawa nidakwanisa kuteteza chikhulupiriro changu na kupitiriza kukhala wokhulupirika kwa Yahova.” c

14. Ko ni njira iponi yomwe tingakulisire kukhulupirika kwathu kwa Yahova?

14 Ninge Danieli tikambakonda maninge Yahova, tidzakhale otsimikiza kukhala okhulupirika kwa iye. Chikondi chathu kwa Yahova chidzapitirize kukhala cholimba tikambapfunzira va makhalidwe yake. Mwakulinganiza, tingapfunzire pa vinthu vomwe iye adasika. (Aro. 1:20) Kuti imwepo mukulise chikondi na ulemu wanu kwa Yahova imwepo mungalewenge nkhani zakuti “Kodi Zinangochitika Zokha? panango kunyang’anira mavidiyo. Imwepo mungalewenge vofalisa vathu ninge tumabulosha twakuti Kodi Zamoyo Zinachita Kulengedwa? Na kakuti Mmene Moyo Unayambira—Mafunso 5 Ofunika Kwambiri. Onani vomwe mulongo munango wachilumbwana wa ku Dinamarca dzina yake Esther vadalewa pa nkhani ya mabulosha mwaya, iye adati: “Mabulosha mwaya ni yothandiza maninge. Iyo yafotokozalini vomwe iwepo uchadekana kukhulupirira koma yandofotoza vinthu chaivo nkukusiya kuti usalule vomwe uchadekana kuchita.” Ben, yemwe tamufotokoza kumayambiliro kule, adati: “Nkhani zimwezi zidalimbisa chikhulupiriro changu ndipo vidanitsimikiza kuti Yahova ndiye adasika vinthu vose vamoyo.” Shuwadi, mukambapfunzira nkhani zimwezi mudzatsimikizire vomwe Baibolo ichalewa kuti: ‘Ndimwe odekana imwe Yahova Mulungu wathu kutambira ulemu na ulemerero, ndawa yakuti mudasika vinthu vose ndipo mwakufuna kwanu vidakhalako ndipo vidasikiwa.’—Chiv. 4:11. d

15. Ko ni njira inango iponi yomwe tingakulisire chikondi chathu kwa Yahova?

15 Njira inango yomwe tingakulisire chikondi chathu kwa Yahova ni kupfunzira va moyo wa Yesu. Mulongo munango waku Alemanha dzina yake Samira, adachita vimwevi. Iye adati: “Inepano nidamudziwa bwino Yahova ndawa ya kupfunzira va moyo wa Yesu.” Pomwe wenze mwana, Samira ambabvesesalini momwe yaliri maganizo ya Yahova. Koma iye ambakwanisa kubvesa momwe Yesu angabvera. Iye adati: “Ine nimbakonda Yesu ndawa yakuti wenze wochezeka komasoti ambakonda wana.” Pomwe iye adapfunzira vizinji va Yesu adaingizirapomwe chikondi chake kwa Yahova. Ndawa chani? Iye adati: “Kuyenda kwa nthawe nidayamba kubvesa kuti Yesu atewedzera Ababa wake mosaphonyesa. Iwo ni olingana maninge ndipo nidazindikira kuti chinthu chibodzi chomwe Yahova adatumizira mwana wake padziko yapasi ni chakuti timudziwe bwino Yahova.” (Yoh. 14:9) Peno imwepo munkufuna kuti mukulise chikondi chanu kwa Yahova, tani kupfunzira vizinji va moyo wa Yesu? Mukachita vimwevi chikhulupiriro chanu na chikondi chanu kwa Yahova vidzaingizirike.

16. Ko tidzaphindule tani tikakhala okhulupirika? (Salimo 18:25; Mika 6:8)

16 Womwe anachikhulupiriro akhala na azishamwali omwe ni okhulupirika. (Rute 1:14-17) Kuingizira pamwapa, tikakhala okhulupirika kwa Yahova tikhala na ntendere wamuntima. Ndawa chani? Yahova adatipolomisa kuti adzakhale wokhulupirika kwa wale omwe ni okhulupirika. (Lewengani Salimo 18:25; Mika 6:8.) Ganizirani ivi, olo kuti ndise wana pakulinganiza na Mulengi wathu wamphanvu yose Yahova, iye adatipolomisa kuti adzapitirize kutikonda tikakhala naye pa ushamwali wolimba maninge. Ndipo tidzakhale otsimikiza kuti mabvuto, azondi, impfa vidzakwaniselini kutilekanisa na chikondi chathu kwa Mulungu wathu. (Dan. 12:13; Luka 20:37, 38; Aro. 8:38, 39) Ndawa yavimwevi nivodekana maninge kutewedzera chitsanzo cha Danieli na kupitiriza kukhala okhulupirika kwa Yahova!

PITIRIZANI KUPFUNZIRA PA CHITSANZO CHA DANIELI

17-18. Ko tingapfunzire pomwe chani pa chitsanzo cha Danieli?

17 Munkhani ino tandopfunzirako makhalidwe yawiri ya Danieli. Koma pa na makhalidwe yazinji yomwe isepano tingapfunzire kwa iye. Mwakulinganiza, Yahova adamuonesa Danieli masomphenya na maloto ndipo adamupasa luso yakuti akwanise kutsumbudzulira maloto ya maulosi. Yazinji mwa maulosi mwaya yadakwanilisika kale. Ndipo yadzakwanilisikepomwe kutsogolo pavochitika vomwe vidzakhudze wanthu wose padziko yapasi.

18 Munkhani inkubwera tidzakambirane va maulosi yawiri ya Danieli. Kubvesa bwinobwino maulosi mwaya kudzatithandize tose wachilumbwana, wachikulire na wana kusalula vinthu mwanzeru manjeuno. Maulosi mwaya yadzatithandizepomwe kukhala olimba ntima, kulimbisa chikhulupiriro chathu na kutikonzekeresa kukhala okonzeka ku viyeso vomwe tidzagumane navo kutsogolo.

NYIMBO NA. 119 Tiyenera Kukhala Ndi Chikhulupiriro

a Wachilumbwana omwe ankutumikira Yahova agumana na viyeso voyesa kulimba kwawo na kukhulupirika kwawo kwa Yahova. Anzawo ku shikola awanyoza ndawa yokhulupirira kuti vinthu vidachita kulengewa. Nthawe zinango iwo ayankhula vinthu vowanyoza ndawa yakuti atumikira Yahova na kutewedza malangizo yake. Koma ninge momwe tionere munkhani mweyi chinthu chabwino chomwe tingachite ni kutewedzera mneneri Danieli kutumikira Yahova molimba ntima komasoti kukhala okhulupirika kwa iye.

b Danieli adaona kuti chakudya chomwe Ababulo ambadya chenze chopsipiziwa pa vifukwa vitatu ivi: (1) Nyama yomwe ambadya yenze ile yomwe Aizirayeli adalambiziwa kudya. (Deut. 14:7, 8) (2) Panango nyama mwezi zimbakhesewalini mu njira yoyenerera. (Lev. 17:10-12) (3) Kudya vakudya mwevire venze ninge kutumikira nawo milungu yabodza.—Linganizani na Levitiko 7:15 na 1 Akorinto 10:18, 21, 22.

c Onani vidiyo pa jw.org yakuti Basa ya chilungamo chaicho idzakhale ntendere.”

d Kuti mukulise chikondi chanu kwa Yahova, imwepo mungapfunzirepomwe bukhu yakuti Yandikirani Kwa Yehova, idzakuthandizeni imwepo kumudziwa bwino Mulengi wathu Yahova na kudziwa bwino umunthu wake na makhalidwe yake.