Nidabadwa mu 1935 ku Darlaston, mudera ya País Negro mudziko ya Inglaterra. Ichemerewa País Negro ndawa ya viutsi vochokera m’mafakitale yosiyanasiyana. Penenze na magole 4, azibereki wangu adayamba kupfunzira Baibolo na Mboni za Yahova. Panidafikisa magole 14 mpakana 15, nidayamba kutsimikiza kuti nachigumana choonadi ndipo nidabatizika 1952 penenze na magole 16.

Panthawe ibodzibodzi mweyi, nidayamba mapfunziro ya malonda pa fakitale inango yokonza vitsulo va makaro. Nidayamba kupfunzira mokwana kuti nidzakhale nkulu pakampani ndipo nimbaikonda maninge basa mweyi.

Panthawe inango, wonyang’anira dera adanikumbira kuti nimbachitise Pfunziro ya Baibolo ya Mpingu mumpingu wa kwathu wa Willenhall. Koma venze voshupa kuti nisaine vochita. Venze teno ndawa panthawe mweyi nimbasonkhana kumipingu yawiri. Misonkhano ya nkati mwa sondo nimbachita na mpingu wapafupi na kubasa ku Bromsgrove ndipo nsenga wake wenze wa 32 kilometro kuchokera kumuyi kwathu. Ndipo kumapeto kwa sondo nikabwerera kumuyi kwa azibereki wangu, nimbasonkhana mumpingu wa Willenhall.

Pakufuna kuthandizira makonzedwe ya gulu ya Yahova, nidabvuma vomwe wonyang’anira dera adanikumbira. Koma kuti nikwanise kuchita vimwevi, nimbafunika kusiya basa yomwe nimbaikonda maninge. Kubvuma kuti Yahova anitsogolere panthawe mweyi, kudanithandiza kuti nimutumikire munjira zosiyanasiyana ndipo nidzilingalini.

Nthawe inango patimbachita misonkhano mumpingu wa Bromsgrove, nidagumana na mulongo munango wakhama dzina yake Anne ndipo wenze mpainiya. Tidalowolana mu 1957 ndipo takhala na mwayi wotumikira pabodzi ninge apainiya wokhazikika, apainiya wapadera, wonyang’anaira dera na kutumikira pa Beteli. Anne wachitisa kuti nikhale wokondwa maninge pamoyo wangu.

Mu 1966, tidakondwa maninge kungena classe numero 42 ya Shikola ya Giliyadi. Tidatumiziwa kuti tikatumikire ku Malawi, dziko yomwe azinji ailewa kuti ni dziko yabwino ndawa wanthu wake  atambira bwino alendo. Koma tingadziwalini kuti tidzatambiriwelini kumoku kwa nthawe itali.

Tidafika ku Malawi pa 1 Fevereiro, 1967. M’mwezi woyambirira, tidamala nthawe itali tinkupfunzira chiyankhulo cha kumoku ndipo patsogolo pake tidayamba basa yadera. Tingafambisa karo yathu yodziwika kuti Kaiser Jeep yomwe azinji ambawona kuti ingafambe malo yaliyose ndipo ingayambuke tukamadzi. Koma kumoku kwenze kunama ndawa yakuti karo mweyi idakakwanisalini kuyambuka madzi yazinji. Nthawe zinango timbakhala mu nyumba za udzu ndipo timbafunika kuikha chitenti pantsodzi kuti osati ichuche nvula ikambagwa. Vimwevi vimbatikwinyiririsa maninge, koma timbakomedzewa na basa yathu ya umishonale.

Mu Abril, nidazindikira kuti manjemanje boma iyambe kutibweresera mabvuto. Viri tene ndawa ya mawu yomwe nidabva prezidente Hastings Banda ankuyankhula pa wailesi. Iye adayamba kulewa kuti wa Mboni za Yahova aperekalini mitsonkho ndipo angenerera nkhani za ndale. Koma kumuku kwenze kunama. Iye ambalewa teneuyu ndawa yokalipa powona kuti tinkungenereralini nkhani za ndale ndipo tilibe makhadi ya chipani.

Mu Setembro, tidawerenga mu jornal kuti prezidente ankulewa kuti wa Mboni za Yahova ankubweresa chisokonezo mudziko. Pansonkhano wake wandale, iye adalengeza kuti boma yake ichite vinthu mwakankulumize kuti imalizane na wa Mboni za Yahova. Iwo adalambiza basa yathu pa 20 Outubro, 1967. Kanthawe pang’ono, mapolisi na magwarda fronteira yadayenda ku ofesi ya nthambi nkuifunga na kuthamangisa amishonale mudziko mweyi.

Patidamala ntsiku zitatu mudjeri, tidayendesewa mudziko ya Maurício yotongewa na Grã-Bretanha. Podiya kuti venze teno, akuluakulu wa boma ku Maurício alibe kutibvumiza kuti tikhale mudziko  yawo ninge amishonale. Ndipomwapa adatitumiza ku Rodêsia (komwe manjeuno ni ku Zimbabwe). Patidandoti fikeni ku Zimbabwe, tidagumana na polisi munango waukali wa pa migração yemwe adatilambiza kungena mudziko yawo. Iye adati: “Ningayeselini kukutambirani. Onani kuti imwepo mudathamingisiwa ku Malawi, mulibe kubvumiziwa kukhala ku Maurício, manje pamunkubwera kuno mwayesa ndiko kunaufulu?” Pamwapo Anne adayamba kulira ndawa vimbawoneka kuti palibe yemwe ankutifuna. Panthawe mweyi, inepano nimbandoganiza vobwerera kwathu ku Inglaterra. Koma akuluakulu wonyang’anira pa migração adatibvumiza kuti usiku wa ntsiku mweyo tingakagone ku ofesi ya nthambi pokhapokha peno mangwana yake tidzayende kulikulu yawo. Tenze woneta, koma tidapitiriza kusiya vose m’manja mwa Yahova. Koma mangwana yake masikati, adatibvumiza kuti tingapitirize kukhala ku Zimbabwe ninge alendo. Nidzayebwelini vomwe vidachitika pantsiku mweyi ndawa vidanitsimikizira kuti Yahova ankutitsogolera pamoyo wathu.

Ku ofesi ya nthambi ya ku Zimbabwe nimbatumikira mu Dipatimenti ya Utumiki yomwe imbathandizira pomwe dziko ya Malawi na Moçambique. Abale na alongo ku Malawi ambadzudziwa maninge. Pa utumiki wangu, nimbathandizira pomwe kutsumbudzulira malipoti yotumiziwa na wonyang’anira madera wa ku Malawi. Nthawe zinango panimbatsumbudzulira malipoti mwaya mpakana pakati pa usiku, nidalira panidadziwa momwe abale na alongo ankudzudziriwa. * Koma nidalimbikisiwa pomwe ndawa ya kukhulupirika kwawo na kupirira kwawo.—2 Akor. 6:4, 5.

Tidachita vose vatingakwanise kuti tipereke chakudya chauzimu kwa abale na alongo omwe enze adakali ku Malawi na kupereka kwa anango omwe adathawira ku Moçambique ndawa yodzudziwa. Kagulu ka abale wotsumbudzulira Chichewa chomwe chiyankhuliwa na wanthu azinji ku Malawi, adafulukira ku Zimbabwe kuti ambakatsumbudzulilire kumoku. Abale kumoku adawamangira manyumba na ofesi kuti apitirize kutsumbudzulira mabukhu yofotokoza nkhani za m’Baibolo.

Tidachita makonzedwe yakuti wonyang’anira madera wa ku Malawi ambabwere ku Zimbabwe gole iliyose kuti adzachite nsonkhano wachigawo mu Chichewa. Akafika ku Zimbabwe, ambapasiwa maautilaeni ya nkhani za nsonkhano wachigawo kuti akabwerera ku Malawi akauzembo abale na alongo mpfundo zolimbikisa zomwe adabva. Gole inango onyang’anira madera mwawa padabwera ku Zimbabwe, tidachita makonzedwe ya Shikola ya Olalikira va Ufumu kuti tiwalimbikise.

Mu Fevereiro 1975, nidayenda kukazungira abale na alongo wa ku Malawi omwe enze adathawira ku Moçambique. Abale mwawa enze chitsanzo chabwino maninge pankhani yotewedza malangizo yanyowani ya gulu ya Yahova, kuphatanidzapo makonzedwe yakuti pakhale bungwe ya akulu. Akulu anyowani mwawa adachita makonzedwe yakuti ambakambe nkhani za wose, kukambirana lemba ya ntsiku, kupfunzira Ntsanja ya ulonda na kuchitisa misonkhano yadera. Iwo adakonza misonkhano ikuluikulu, kuikha dipatimenti yoona va ukhuzi, kuikha abale kuti ambagawe vakudya na anango woonesesa kuti pali chitetezo. Vimbachita kuwonekeratu kuti Yahova ankuwadalisa abale mwawa ndipo nidachoka nili wolimbikisiwa maninge.

M’magole ya m’ma 1970, ofesi ya nthambi ya ku Zâmbia idayamba kunyang’anira nthambi ya ku Malawi. Koma olo venze teno, nidapitiriza kuganizira abale wa ku Malawi ndipo nthawe na nthawe nimbawapempherera ninge momwe anango angachitirambo. Pakuti nenze mu Komiti ya Nthambi ya ku Zimbabwe panthawe yoshupa mweyi, nimbagumana na woimira likulu yathu ya padziko yose kuti tikwanise kuthandiza abale wathu ku Malawi, África do Sul na ku Zâmbia. Nthawe zose nikagumana na abale wa kulikulu mwawa, timbakambirana nkhani yakuti: “Ko tingachite tani kuti tithandize mokwana abale wathu ku Malawi?”

Nkuyenda kwa nthawe, boma idaima kudzudza abale na alongo wathu. Abale omwe enze adathawa  adayamba kubwerera pang’onopang’ono ku Malawi ndipo padachitiwa makonzedwe yakuti wale omwe alibe kuthawa alimbikisiwembo ndawa ya voipa vadachitiriwa. Madziko ya mfupimfupi yadayamba kupereka ufulu kwa Mboni za Yahova kuti ambalalikire momasuka na kusonkhana pabodzi. Dziko ya Moçambique idaperekambo ufulu mu 1991. Koma timbadzibvunza kuti: ‘Manje nilini pati abale na alongo wathu ku Malawi adzakhalembo na ufulu?’

Vinthu vidayamba kuchinja pang’onopang’ono ku Malawi ndipo pakudzafika mu 1993 boma idapereka ufulu kwa Mboni za Yahova. Paidandobveka nkhani yakuti ku Malawi kuli ufulu manje, m’mishonale munango adabwera nkunibvunza kuti: “Ko manje mubwerere ku Malawi?” Pakuti panthawe mweyi nenze na magole 59, nidamudawira kuti: “Neye, na nsinkhu wangu uyu ningakwaniselini pomwe.” Koma ntsiku mweyoletu tidatambira kalata yochokera ku Bungwe Yotonga yotikumbira kuti tibwerere ku Malawi.

Pakuti timbakondwa maninge kutumikira ku Zimbabwe, venze voshupa kuti tichoke. Timbadandaula kuti tikachoka tisiyane na azishamwali azinji. Kalata yomwe Bungwe Yotonga idatitumizira yenzelini yotichichimiza kuti tichoke. Adatiuza kuti peno tinkufuna tingapitirize kukhala ku Zimbabwe. Nidayamba kuganizira va Abulahamu na Sara omwe adasiya malo yabwino podiya kuti venze voshupa. Iwo adachita vimwevi pakufuna kubvera Yahova.—Gen. 12:1-5.

Tidawona kuti vingakhale bwino kutewedza makonzedwe ya gulu ya Yahova nkuyenda ku Malawi ndipo tidayenda pa 1 Fevereiro 1995. Penze padapita magole 28 kuchokera nthawe yoyamba yatidafika mudziko mweyi. Tidakonza vakuti abale atatu tikhale mu Komiti ya Nthambi ndipo tenze na basa ikulu mugulu mweyi ya Mboni za Yahova.

Yahova adadalisa maninge basa yathu ndipo chiwerengero cha wofalisa chidathimizirika. Mwakulinganiza, mu 1993 wofalisa enzepo 30 000, koma pakudzafika mu 1998 adakwana 42 000. * Bungwe Yotonga idabvumiza makonzedwe yomwe ofesi yathu ya nthambi idachita pofuna kuti basa yolalikira ipite patsogolo. Tidagumana malo yokwana 12 hectare ku Lilongwe ndipo inepano nidasankhuliwa kuti ninyang’anire basa yomanga.

M’bale Guy Pierce wa m’Bungwe Yotonga, adakamba nkhani yofungulira nyumba zatidamanga  mu Maio 2001. Mboni zoposha 1000 za kumoku zidagumanika pansonkhano moyu ndipo penze padapita magole 40 zabatizika kale. Abale na alongo mwawa adapirira kwa magole yazinji panthawe yomwe angadzudziwa maninge. Iwo enze osauka, koma enze olemera mwauzimu. Panthawe mweyi iwo enze okondwa maninge kuwona Beteli yawo inyowani. Pa Beteli mwapa padaimbiwa nyimbo za Ufumu zobverana na chikhalidwe cha ku África ndipo nenze nikanati kuzibvako. Vimwevi vimbachitira umboni kuti Yahova ankuwadalisa ndawa ya kupirira kwawo.

Paidamala kumangiwa ofesi ya nthambi, nidapasiwa mwayi wakuti Nyumba ya Ufumu ikamala nimbayende kukakamba nkhani yoipatulira kwa Yahova. Abale na alongo ku Malawi adaphindula maninge ndawa yakuti Bungwe Yotonga idachita makonzedwe yakuti Nyumba za Ufumu zimbamangiwe mwakankulumize olo m’madera yomwe abale ni wosauka. Pakuyamba, mipingu inango ingasonkhana mnyumba zomangiwa na miti ya Eucalípto panango kuti mbulugamu. Adazipsimphira na udzu wopakasa ndipo mipando yokhalira adachita kudinda. Patsogolo pake abale adaumba vidina nkuvishoka ndipo adamanga Nyumba ya Ufumu yokhuza maninge. Abale na alongo namanje adakakonda kukhala m’mabankho mu Nyumba za Ufumu ati ndawa yawathandiza kukhala wanthu azinji pamalo yabodzi.

Nakomedzewa pomwe kuwona momwe Yahova wathandizira wanthu azinji kukhala Akhrisitu wolimba. Abale na alongo wachilumbwana ku África anikomedza ndawa yodzipereka mofunisisa ndipo achebwalini kupfunzira vinthu peno gulu yathu inkuwapfunzisa basa. Vimwevi vachitisa kuti azinji akhale na mwayi wotumikira pa Beteli na kuthandiza m’mipingu. Mipingu idalimbikisiwa pomwe maninge na wonyang’anira madera anyowani omwe azinji enze olowola. Mabanja mwaya yadasankhula kuchita vizinji pakutumikira Yahova ndipo adabvuma kukhala alibe wana podiya kuti azibale wawo ankuwachichimiza kuti akhale na wana mobverana na chikhalidwe chawo.

Panidamala magole 52 mu África, nidayamba kudwaladwala. Pamwapo Bungwe Yotonga idabvumiza kuti Komiti ya Nthambi yathu ititumize ku Grã-Bretanha. Tidakwinyirira maninge patidasiya utumiki watimbakonda, koma banja ya Beteli yaku Britain inkutisamalira bwino maninge patakalamba pano.

Ndine wotsimikiza kuti palibe chosankha chabwino chanidakachita kuposha kubvuma kuti Yahova anitsogolere. Adakati nidapitiriza basa yangu yakudziko ile, sembe ndinelini wokondwa tene. Yahova angadziwa vomwe ningachite kuti ‘njira yangu ikhale yothamuka.’ (Miy. 3:5, 6) Penenze mulumbwana, ningakondwa kuphata basa pakampani. Koma kutumikira mugulu ya Yahova ndiko kwanichitisa kuti nikhaliretu wokondwa maninge. Kutumikira Yahova ndiko kudanichitisa kukhala wokondwa ndipo namanje nidakapitiriza kukondwa maninge pamoyo wangu.