1. Nchani chidakudabwisani pamudayamba kulalikira anango mawu ya m’Baibolo?

KO IMWEPO munkukumbukira nthawe yoyamba yamudazindikira kuti mwachigumanadi choonadi? Mulibe kushupika kubvesesa vomwe mukupfunzira m’Baibolo. Ndipo mudawona kuti aliyese angafune kubva vomwe imwepo mudakhulupirira. Imwepo mudatsimikiza kuti mawu ya m’Baibolo yangawathandize kukhala na moyo wabwino manjeuno na kukhala na chidikhiro chabwino kutsogolo. (Sal. 119:105) Ndipomwapa imwepo mudayambiratu kulalikira azibale na azishamwali wanu. Koma nchani chidachitika? Mudandodabwira kuti azinji ankuikhiralini nzeru vomwe munkuwauza.

2-3. Ko wanthu ambachita tani Yesu akambawalalikira?

² Osati timbadabwe peno wanthu ankubvumalini kuti tiwalalikire. Mu ntsiku za Yesu, wanthu azinji ambaipidwa naye podiya kuti adawachitira vodabwisa vizinji vomwe vimbawonesa kuti ambathandiziwa na Mulungu. Mwakulinganiza, Yesu adamukisa Lazaro. Chimwichi chenze chodabwisa chomwe chidadabwisa olo wanthu womwe ambamuzonda Yesu. Podiya venze tene, atsogoleri wachiyuda ambatsutsa kuti Yesu ni Mesiya. Mpakana ambafuna kupha Yesu na Lazaro kubodzi!​—Yoh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu ambadziwa kuti wanthu adzatsimikizelini kuti iye ni Mesiya. (Yoh. 5:39-44) Iye adauza kagulu ka wopfunzira wa Yohane kuti: ‘Wodala ni munthu yemwe agumanalini chifukwa chokhumudwira ndawa ya ine.’ (Mat. 11:2, 3, 6) Manje ndawa chani wanthu azinji ambamulamba Yesu?

4. Ko tikambirane chani mu nkhani ino?

 ⁴ Mu nkhani ino na yomwe inkubwera, tikambirane vifukwa vinango vomwe vidachitisa kuti wanthu amulambe Yesu. Tiwone pomwe kuti ndawa chani ntsiku zino wanthu azinji achaikhiralini nzeru tikambawalalikira. Ndipo chofunika maninge, tikambirane kuti ndawa chani tichadekana kumbakhulupirira maninge Yesu kuti tileke kugwa.

5. Ndawa chani wanthu azinji ambawona kuti Yesu ndiyelini Mesiya wopolomisiwa?

⁵ Azinji ambamunyoza Yesu ndawa ya komwe iye adakulira. Ni shuwadi kuti iwo ambatsimikiza kuti Yesu ni mpfunzisi wabwino nakuti ambachita vodabwisa. Koma kwa iwo wenzembo kalipentala alibe na basa. Ndipo iye wenze wa ku Nazareti yomwe yenze thaundi yonyozeka. Olo Natanayeli yemwe adadzakhala wopfunzira wa Yesu, pakuyamba adati: ‘Munashuwa kuti mu Nazareti mungachoke chinthu chabwino?’ (Yoh. 1:46) Panango Natanayeli adapwaja tene ndawa yakuti ni thaundi yomwe Yesu adakulira. Apo neye, adanyozera tene ndawa yokumbukira ulosi wa pa Mika 5:2 womwe udaleweratu kuti Mesiya adzabadwire ku Betelehemu, osati ku Nazareti.

6. Ni chani chidakathandiza wanthu wa munthawe ya Yesu kuti azindikire kuti iye ni Mesiya?

⁶ Ko Malemba yachafotokoza chani? Mneneri Yesaya daleweratu kuti wanthu wozonda Yesu ‘adzanyozere dzinza ya [Mesiya].’ (Yes. 53:8) Vinthu vofotokoza mzera wake wobadwira venze vidalewewa kale. Wanthu mwawa adakati adaikhira nzeru bwino-bwino pa vomwe vinkufotokozewa, adakazindikira kuti Yesu adzabadwire ku Betelehemu nakuti adzakhale wa m’banja ya Mpfumu Davide. (Luka 2:4-7) Ndipomwapa tingalewe kuti Yesu adakabadwira kumalo yofotokozewa pa Mika 5:2. Manje vuto yawo yenze chani? Yenze yakuti iwo ambathamingira kuweruza. Ndipo pakuti iwo ambadziwalini nkhani yose, ndipomwapa ambamulamba Yesu.

7. Ndawa chani wanthu azinji afunalini kubvesera wanthu wa Yahova ntsiku zino?

⁷ Ko tinkuiwonambo vuto mwiyi ntsiku zino? Inde. Pakuti isepano wanthu wa Yahova tinkukhala m’madera yonyozeka, wanthu azinji andotiwona kuti ndise ‘wanthu wosapfunzira.’ (Mac. 4:13) Wanthu anango achawona kuti wanthu wa Mulungu angakwaniselini kupfunzisa ndawa alibe kupfunzirako m’mashikola yapadzulu. Anango achati chipembedzo cha Mboni za Yahova ‘ni cha ku América.’ Koma nkunama ndawa sikuti Mboni zose zinkukhala ku Estados Unidos. Mpakana anango achalewa kuti Mboni za Yahova zikhulupiriralini Yesu. Kwa magole yazinji wanthu wa Yahova akhala ankulewewa kuti ni ‘wanthu wothawa kwawo,’ ‘akazitape wa ku América,’ na ‘wosokoneza.’ Ndipomwapa wanthu akambabva vimwivi, alambiratu kutibvesera ndawa ankutidziwalini bwino-bwino.

8. Mobverana na Machitidwe 17:11, ko munthu angachite chani kuti azindikire atumiki wa Mulungu ntsiku zino?

⁸ Ko munthu angachite tani kuti aleke kukhumudwa? Pakachitika chinthu, wanthu achadikana kuyesesa kudziwa bwino nkhani yose. Vimwivi ndivo vomwe wonemba Baibolo Luka adasaina kuchita. Iye adachita khama nkupfunzira ‘vinthu vose mosamala kuyambira pavidayambira.’ Iye ambafuna kuti wanthu womwe angalewenge ‘abvese bwino-bwino’ vomwe iwo adabva pankhani ya Yesu. (Luka 1:1-4) Wanthu wachiyuda wa ku Bereya enzembo ninge Luka. Iwo padabva va Yesu yambe na yambe, adafagafaga m’Malemba yachiheberi kuti atsimikizire kuti peno vomwe abva ni vazedi. (Lewengani Machitidwe 17:11.)  Molingana na vimwivi, wanthu ntsiku zino achadekana kuyesesa kudziwa bwino nkhani yose. Iwo achadekana kulinganiza vomwe gulu ya Mulungu inkupfunzisa na vomwe Malemba yankufotokoza. Iwo achadekana kupfunzira vomwe gulu ya Yahova inkuchita ntsiku zino. Iwo ‘akafagafaga mokwana,’ ndiye kuti munthu adzakwaniselini kuwanimiza.

9. Nchani chidachitika Yesu padalamba kuwawonesa chizindikiro chakudzulu?

⁹ Yesu angapfunzisa bwino maninge. Koma wanthu anango vimbawakwaniralini. Iwo ambafuna kuti iye awachitire vizinji. Iwo adauza Yesu kuti peno ndiwedi Mesiya ‘tiwoneseko chizindikiro chakudzulu.’ (Mat. 16:1) Panango iwo adamuuza tene ndawa yoleka kubvesa mawu ya pa Danieli 7:13, 14. Koma nthawe yenze ikanati yakwana kuti Yahova akwanirise ulosi moyu. Vomwe Yesu angapfunzisa venze vokwana kuti wanthu mwawa azindikire kuti iye ni Mesiya. Koma Yesu padalamba kuwawonesa chizindikiro chomwe iwo ambafuna, nthawe mweyo adakalipiratu.​—Mat. 16:4.

10. Ko Yesu adakwanirisa tani vomwe Yesaya adanemba pa nkhani ya Mesiya?

¹⁰ Ko Malemba yachafotokoza chani? Pakulewa va Mesiya, mneneri Yesaya adanemba kuti: ‘Adzakuwelini panango kukwiza mawu yake, ndipo mawu yake yadzabvewelini munsewu.’ (Yes. 42:1, 2) Yesu alibe kuchita utumiki wake pakundofuna kuti wanthu amuwone. Iye alibe kudzimangira makachisi yakulu-yakulu, alibe kuvalako vovala vapadera ndipo alibe kuuzako wanthu kuti ambamuchemere na madzina yapadzulu. Olo pomwe moyo wake wenze m’manja mwa mpfumu Herode, Yesu alibe kuchita vodabwisa pakundofuna kumukondweresa. (Luka 23:8-11) Ni shuwadi kuti Yesu ambachita vodabwisa, koma chomwe chenze chofunika maninge kwa iye ni kulalikira ntontholo wabwino. Iye adauza wopfunzira wake kuti: ‘Vimwivi ndivo vanidabwerera.’​—Maliko 1:38..

11. Ko ntsiku zino wanthu anango anamaganizo yophonyeka yaponi?

¹¹ Ko tinkuiwonambo vuto mwiyi ntsiku zino? Inde. Vomwe wanthu achakomedzewa navo  ntsiku zino, ni kukhala na matchetchi yomanga na vitsulo vodula, azibusa kumbachemerewa na madzina yapadzulu na kuchita miyambo yakuti ne kwayadachokera akudziwalini. Matchetchi yatene yachathandizalini wanthu kuti adziwe Mulungu na cholinga chake. Koma wanthu womwe achagumanika pamisonkhano yathu achapfunzira vomwe Yahova achada kuti timbachite. Nyumba zathu za Ufumu ni malo yokhuza koma osati mochita kunyanyira. Wanthu womwe achatsogolera avalalini vovala vapadera ndipo achemerewalini na madzina yapadzulu. Vipfunziso vathu na vomwe tichakhulupirira tivitenga m’Mawu ya Mulungu. Koma podiya viritene, wanthu azinji ntsiku zino vinkuwaipira ati ndawa tiribe vochitachita vizinji, ndipo vomwe tichapfunzisa ndivolini vomwe iwo achada kubva.

12. Mobverana na Aheberi 11:1, 6, ko chikhulupiriro chathu chingalimbe tani?

¹² Ko tingachite tani kuti tileke kukhumudwa? Mtumi Paulo adauza Akhrisitu wa ku Roma kuti: ‘Munthu achakhala na chikhulupiriro ndawa ya vomwe wabva. Ndipo vomwe wabva vichachokera m’mawu yolewa va Khrisitu.’ (Aro. 10:17) Tingalimbise chikhulupiriro chathu popfunzira Malemba, osati kumbachita nawo miyambo yosabverana na Baibolo podiya kuti yawoneke ninge yabwino. ‘Ulibe chikhulupiriro nivosakwanisika kukondweresa Mulungu.’ Ndipomwapa tichadikana kukhala na chikhulupiriro cholimba chomwe chichabwera ndawa ya kudziwa vinthu molondola. (Lewengani Aheberi 11:1, 6.) Kuti titsimikizire kuti tachigumanadi choonadi, tichadikanalini chizindikiro chodabwisa cha kudzulu. Kupfunzira mosamala Baibolo ni kokwanira kuti tilimbise chikhulupiriro chathu ndipo tingakayikirelini chilichose.

13. Ndawa chani wanthu azinji ambamupewa Yesu?

¹³ Mu nthawe ya Yesu, wopfunzira wa Yohane m’batizi adadabwa ndawa wopfunzira enze alibe chizolowezi cha kusala kudya. Yesu adawauza kuti angadikana kuchita vimwevi pomwe iye wenze adakali moyo. (Mat. 9:14-17) Podiya venze tene, Afarisi ambamupewa Yesu pabodzi na wanthu anango womwe  ambamuzonda ndawa yakuti ambatewedzalini miyambo yawo. Wanthu adakalipa pomwe Yesu adapolesa wodwala pa Satade. (Maliko 3:1-6; Yoh. 9:16) Iwo ambadziwonesa kuti ni wosunga Satade, koma abodzibodzi mwawa ambawona kuti palibe bvuto kugulisira vinthu mu kachisi. Iwo adakalipo pomwe Yesu adawadzudzula ndawa ya vochita vawo. (Mat. 21:12, 13, 15) Ndipo wanthu womwe adamubva Yesu ankulalikira mu sunagoge ku Nazareti, adadabwa ndawa iye alibe kuphatisira basa chitsanzo cha Izirayeli pakuda kuwawonesa kuti iwo enze wodzikonda na alibe chikhulupiriro. (Luka 4:16, 25-30) Khalidwe ya Yesu yosakondera idachitisa wanthu azinji kukhumudwa.​—Mat. 11:16-19.

14. Ko ndawa chani Yesu adazonda miyambo ya wanthu yomwe yambabveranalini na Malemba?

¹⁴ Ko Malemba yachafotokoza chani? Pakuphatisira basa mneneri Yesaya, Yahova adati: ‘Pakuti wanthu awa afendera kwa ine na pakamwa pawo pokha ndipo anilemekeza na milomo yawo yokha koma mtima wawo uli kutali na ine, ndipo andopfunzira malamulo ya wanthu nkumbaganiza kuti kuchita vimwevi ndiko kunigopa.’ (Yes. 29:13) Yesu alibe kuphonya kutsutsa miyambo ya wanthu yosabverana na Mawu ya Mulungu. Wanthu womwe ambawona kuti malamulo na miyambo ya wanthu ni yofunika maninge kuposha Malemba, ambalamba Yahova yemwe adamutuma ninge Mesiya..

15. Ndawa chani wanthu azinji ntsiku zino achakondalini Mboni za Yahova?

¹⁵ Ko tinkugumanambo na bvuto mwiyi ntsiku zino? Inde. Wanthu azinji achazonda Mboni za Yahova ndawa zichitakolini nawo vikondwerero na miyambo yosabverana na Baibolo, ninge kukondwerera ntsiku yobadwa na khisimisi. Wanthu anango achakhumudwa akawona kuti Mboni za Yahova zinkuchitanawonili vikondwerero vosalulana khaindi olo kuchita nawo miyambo ya pamaliro yosabverana na Baibolo. Wanthu mwawa achakhulupirira kuti ankutumikira Mulungu munjira yomwe iye achada. Koma yemwe achasaina kutewedza miyambo ya kudziko m’malo motewedza vipfunziso vobveka bwino va m’Baibolo, ankukondweresalini Yahova.​—Maliko 7:7-9.

16. Mobverana na Salimo 119:97, 113, 163-165, ko tichadikana kuchita chani ndipo tichadikana kulamba chani?

¹⁶ Ko tingachite tani kuti tileke kukhumudwa? Chofunika ni kukonda maninge mpfundo za m’Baibolo. (Lewengani Salimo 119:97, 113, 163-165.) Peno tichakonda Yahova, tidzachitelini miyambo yaliyose yomwe yachamukondweresalini iye. Ndipo tidzabvumelini kuti chinthu chilichose chisokoneze ushamwali wathu na Yahova..

17. Ko wanthu azinji mu nthawe ya Yesu ambadikhira kuti Mesiya adzachite chani?

¹⁷ Wanthu anango mu nthawe ya Yesu ambafuna kuti nkhani za ndale zichinje mwakankulumize. Iwo ambaponderezewa na ulamuliro wa Aroma ndipo angada kuti Mesiya awapulumuse ku mabvuto mwaya. Koma pambafuna kumuikha Yesu kuti akhale mpfumu iye adalamba. (Yoh. 6:14, 15) Ndipo anango, kuphatanidza antsembe, adatambira mphanvu na udindo kwa Aroma. Ndawa ya vimwevi, iwo ambagopa kuti Yesu ayambise ulamuliro womwe ni wosiyana na wa Roma. Kudera nkhawa pankhani za ndale kumuko, kudachitisa Ayuda azinji kukhumudwa.

18. Ko ni maulosi ya m’Baibolo yaponi yolewa va Mesiya yomwe azinji angayalamba?

¹⁸ Ko Malemba yachafotokoza chani? Maulosi yazinji yolewa va Mesiya yambanena kuti iye ambadzawine nkhondo, koma maulosi yanango yambanena kuti iye pakuyamba adzafe ndawa ya machimo yathu. (Yes. 53:9, 12) Manje  ndawa chani Ayuda enze na maganizo yophonyeka pankhani ya Mesiya? Ndawa yakuti azinji wa iwo angada kuti amalisiriwe mabvuto yawo mwakankulumize. Ndipomwapa, iwo angalamba maulosi yaliyose yomwe yambalewalini kuti mabvuto yawo yamalisiwe nthawe mwiyo.​—Yoh. 6:26, 27.

19. Ko nimaganizo yophonyeka yaponi yomwe yachachitisa wanthu azinji kukhumudwa ntsiku zino?

¹⁹ Ko tinkugumanambo na bvuto mwiyi ntsiku zino? Inde. Wanthu azinji achakhumudwa ndawa yakuti tichangeneralini nkhani za ndale. Iwo achaganiza kuti tichadikana kusalula wotonga m’bodzi pa mavoti. Koma ise tichadziwa kuti tikasalula munthu ninge isepano kuti akhale ntongi wathu tingakhale kuti tikulamba Yahova. (1 Sam. 8:4-7) Nthawe zinango wanthu achaganiza kuti isepano tichadekana kumbamanga mashikola, mashipitali na basa zinango zothandiza wanthu. Iwo achakhumudwa akambawona kuti tinkuikha maganizo yathu pa basa yolalikira osati pakumalisa mabvuto yomwe wanthu ankugumana nayo.

20. Ninge momwe Yesu adafotokozera pa Mateyu 7:21-23, ko chinthu chodikana maninge kwa ise nchiponi?

²⁰ Ko tingachite tani kuti tileke kukhumudwa? (Lewengani Mateyu 7:21-23.) Chinthu chodikana maninge kwa ise ni kuphata basa yomwe Yesu adatipasa. (Mat. 28:19, 20) Tichadikanalini kusokonezewa na nkhani za ndale. Isepano tichakonda wanthu ndipo vitiwawa akambabonera, koma tinkudziwa kuti njira yabwino yomwe tingathandizire ni kuwapfunzisa va Ufumu wa Mulungu na kuwathandiza kuti akhale azishamwali wa Yahova..

21. Ko tichadikana kutsimikiza kuchita chani?

²¹ Mu pfunziro ino, tapfunzira vinthu vinayi vomwe vidachitisa wanthu azinji kukhumudwa na kulamba Yesu. Vinthu vimwevi vinkuchitisa pomwe kuti wanthu ambaipidwe na ateweri wa Yesu ntsiku zino. Ko tichadikana kukhala wosamala na vinthu vimwevi basi? Neye. Mu pfunziro inkubwera, tidzapfunzire soti vinthu vinango vinayi vomwe vingatikhumudwise. Naboni tipitirize kukhala na chikhulupiriro cholimba ndipo osati timbafulumize kukhumudwa!