Azibereki wangu adapfunzira choonadi cha m’ma 1920. Inepano nidabadwa kumayambiriro kwa 1939. Tingakhala ku Inglaterra, ndipo inepano nimbayenda nawo pabodzi azibereki wangu kumisonkhano yachikhrisitu na kumbakondwa na Shikola ya Teokalasi. Nichayebwalini nkhani yangu yoyamba. Pakuti nenze kafupi, nidachita kukwera pa kanthu kuti nifikire papulatifomu. Nenze na magole 6 basi ndipo ningabva mantha nikanyang’ana wobvesera.

Pankhani ya kulalikira, ababa wangu adachita kuninembera vati nikanene panyumba ya munthu. Penenze na magole 8, ntsiku inango tidayenda kukalalikira. Ntsiku mweire kwenze kuyamba kuti nilalikireko munthu pamuyi pake nili nekha. Nidakondwa maninge munichiro muyi padalewenga kakhadi kangu na kutambira bukhu yakuti “Seja Deus Verdadeiro.” Panidandoti namaliza, nidayenderatu kukawauza ababa munjira. Misonkhano na ulaliki vidanibweresera chimwemwe ndipo vidanithandiza kukulisa shungu yangu yotumikira Yahova mu utumiki wa nthawe zose.

Choonadi cha m’Baibolo chidanifika pamoyo pomwe ababa wangu adaninembesa kuti nimbatambirembo Ntsanja ya ulonda. Nimbachita chidwi na Ntsanja iliyose ikafika. Kuthemba kwangu Yahova kudachitisa kuti nisalule kudzipereka kwa iye.

Inepano, ababa na amayi, tidakondwa kugumanika pa nsonkhano wadera womwe udachitika mu 1950 ku Nova York. Pachinayi 3 Agosto, msolo wa ntsiku mweire wenze wakuti: ‘Ntsiku ya amishonale.’ Pa ntsiku mweyi, m’bale Carey Barber yemwe patsogolo pake adadzatumikira m’Bungwe Yotonga, ndiye adakamba  nkhani ya ubatizo. Padamaliza kubvunza mibvunzo yawiri kwa wanthu woyenda kabatizika kumapeto kwa nkhani yake, adati imirirani ndipo mudawire kuti ‘inde.’ Olo kuti nenze na magole 11, nimbadziwa kuti ubatizo ni wodekana maninge. Podiya venze tene, nimbachita mantha kungena m’madzi ndawa nimbadziwalini kunyaya. Amalume adaniperekeza ndipo ambaniuza kuti vose vikhale bwino. Kunena shuwa, nilibe na kundodjima na pasi. Abale enze adaniphata pakunibatiza munango kumadzere na munango kumakulu. Kundochokera ntsiku yokomedza mweire, Yahova adapitiriza kuthamula njira zangu.

Pinidamaliza shikola, nidafuna kuchita upainiya, koma maticha yangu yambanilimbikisa kuti nipfunzire maninge. Nidawabvera ndipo nidayenda ku univesiti. Koma patsogolo pake nidayamba kuwona kuti nikwaniselini kukhala wolimba mu choonadi, ndawa nimbandokhala bize maninge na mapfunziro yangu. Ndipomwapa nidasaina kuchoka. Nidapemphera kwa Yahova nkumuuza volinga vangu, ndipo nidanemba kalata nkuwauziratu kuti ikandomala gole mwainoletu yoyamba ninkuchoka shikola. Mwakuthemba Yahova na moyo wose nidayambiratu upainiya.

Mu Julho 1957, nidayamba utumiki wa nthawe zose mu thawundi ya Wellingborough. Nidabvunza abale ku Beteli wa ku Londres kuti peno pali m’bale yemwe ni mpainiya kuti nitumikire naye pabodzi. M’bale Bert Vaisey ndiye adadzakhala munzangu yemwe adanithandiza kukhala na ndandanda yabwino ya mu umboni. Mpingu wathu wenze na alongo wachikulire 6, m’bale Vaisey na ine. Kukonzekera misonkhano na kugumanikapo kudanipasa mwayi ukulu wothemba Yahova na kufotokoza chikhulupiriro changu.

Pakuti nidalamba kungena usocha, adaniikha mudjeri kwa kanthawe kadiki-diki. Pinidachoka, nidadziwana na Barbara, mpainiya wapadera. Tidalowolana mu 1959 tiri wokonzeka kuyenda kulikose kwangatitumize. Pakuyamba adatitumiza ku Lancashire ku noroeste kwa Inglaterra. Patsogolo pake mu Janeiro 1961, nidachemerewa kukangena Shikola ya utumiki ya mwezi ubodzi ku Beteli ya ku Londres. Chodabwisa nchakuti, kumapeto kwa Shikola mweyi adatipasa basa yofamba-famba. Kwa masondo yawiri, nidatambira thereni ya wonyang’anira dera ku thawundi ya Birmingham, ndipo Barbara wenze wokonzeka kunithandiza. Patsogolo pake tingada kubwerera kuti tikachite utumiki m’madziko ya Lancashire na Cheshire.

Mu Agosto 1962 tidadzatambira kalata yochoka ku ofesi ya nthambi yakuti tidzadze fomu ya ku Shikola ya Giliyadi. Pitidaiganizira nkhani mweyi na kuipempherera, Barbara na ine tidaidzadza fomu mweyi mwakankulumize nkuibwezera ku ofesi. Payadandopita minyezi yashanu, tenze pawulendo woyenda ku Brooklyn, Nova York, kuti tikangene turma 38 ya Shikola ya Giliyadi ya minyezi 10.

Mapfunziro ya ku Giliyadi sikuti yadandotipfunzisa Mawu ya Mulungu chabe panango gulu yake, koma ubale wathu wapadziko yose. Ndipo  patsogolo pake tidapfunzira vinthu vizinji na aluno wa mu turma yathu. Wenze mwayi wangu kuphata pabodzi basa na m’bale Fred Rusk yemwe wenze m’bodzi wa maticha yathu. Mu pfunziro inango, adatsindika maninge kuti tikafuna kupereka malangizo, timbawonesese kuti tayatenga m’Malemba. Pa nthawe ya shikola mweyi tidakhala na mwayi wodziwana na abale wodziwa vizinji ninge Nathan Knorr, Frederick Franz, na Karl Klein. Tidapfunzira pomwe vizinji kwa m’bale A. H. Macmillan yemwe wenze wodzichepesa maninge. Adatifotokozera momwe Yahova adathandizira wanthu wake panthawe yoshupa kuyambira 1914 mpakana 1919.

Pitidandomaliza kosi, m’bale Knorr adauza Barbara na ine kuti tikatumikire ku Burundi ku África. Tidayenda ku laibulale ya Beteli kuti tikawone mu Anuário kuti tidziwe kuti kuli wofalisa wowanda tani ku Burundi. Koma tidadabwa kuwona kuti tiribe kugumana namba ya wofalisa mudziko ya Burundi! Shuwadi, tidadzayenda kudera yomwe ntontholo wenze ukanati walalikiriwako. Ah, tidakhala na nkhawa. Tidapemphera kuti tileke kubwerera m’mambuyo.

Ku utumiki wathu unyowani, vinthu vizinji venze vosiyana na vilivose vomwe tingadziwako kale ninga kuzizira, kupsa, chikhalidwe, na chiseweredwe. Tingadekana kupfunzira Chifrancês. Bvuto inango yenze kusowa nyumba yokhala. Koma pazidapita ntsiku ziwiri tafika ku utumiki wathu, munzathu wetenze naye ku Shikola ya Giliyadi, Harry Arnott adadzatizungira pakubwerera kuyenda ku utumiki wake ku Zâmbia. Iye adatithandiza kugumana malo yatingakhale pomwe tinkuchita umishonale. Patsogolo pake, tidayamba kutsutsiwa na waboma, womwe ambazidziwalini Mboni za Yahova. Pomwe tingayamba kukondwa na utumiki wathu, waboma adatiuza kuti ndimwe wosabvumizika kuphata basa mweyi. Ndipo tidadzasiya nkuyenda kudziko inango, ulendo uno tidayenda ku Uganda.

Kuthemba Yahova ndiko kudatilimbikisa kuti tiyende ku Uganda podiya kuti tenze tilibe chitsamba. M’bale wa ku Canadá yemwe ambatumikira kudera yosowa ku Uganda, adayenda kukacheza na nkazi munango yemwe ambaphata basa pa boda. Iye adati mungangene ndipo pakudikhira kuti mukonzese chitsamba mungabakakhale kwa minyezi. Apa tidachita kuwona tekha momwe Yahova ambatithandizira.

 Vinthu venzeko bwino ku Burundi kusiyana na ku Uganda. Basa yolalikira imbachitika kale ku Burundi podiya kuti kwenze wofalisa 28 basi. Pakulalikira timbagumana wanthu azinji woyankhula Inglês. Koma tidazindikira mwakankulumize kuti tichadekana kupfunzira viseweredwe va kumoku kuti tithandize wanthu wachidwi kupita patsogolo. Tidayamba kalalikira mu thawundi ya Kampala muchiseweredwe cha Luganda ndipo tidachita khama kupfunzira chiseweredwe chimwechi. Vidatitengera magole kuti tichidziwe bwino, koma kudziwa chi Luganda kudatithandiza kuwafika pamoyo wanthu mu umboni. Tidayamba kubvesa bwino vosowa vauzimu va mapfunziro yathu. Womwe tingapfunzira nawo Baibolo padawona kuti tinkuwaikhira nzeru maninge, adayamba kumasuka nase nkumbatifotokozera momwe akubvera na vomwe ankupfunzira.

Kugumana wanthu wodzichepesa wokonzeka kutambira choonadi kumbatikomedza. Ndipo chimwemwe chathu chidathimizirika patidatambira utumiki unango womwe tingaudikhiralini, wofamba-famba mudziko mweire. Pitingafamba-famba mudera ya nthambi ya Quênia, timbawonesesa malo yosowa yomwe tingatumizeko apainiya wapadera kuti ‘akakashe’ wanthu. Nthawe zizinji timbatambiriwa na wanthu womwe enze akanati kugumanako na Mboni. Iwo ambatitambira na manja yawiri mpakana kutikonzera chakudya.

Patsogolo pake tidawona njira inango yokashira wanthu. Tidachoka ku Kampala nkuyenda ku thawundi ya Mombaça ku Quênia. Ndipo patsogolo pake tidalongedza nkuyenda pa barko ku Seychelles ku kagulu ka pantsuwa inango ya ku Oceano Índico. Patsogolo pake, kochokera mu 1965 mpakana 1972, Barbara na ine timbazungira pabodzi pakuchezera mipingu ya ku Seychelles. Panthawe mweyi, wofalisa awiri adadzakhala kagulu ndipo kagulu mwako nkukhaliratu mpingu. Njira inango ‘yokashira’ yenze ulendo watidachita wokawona abale ku Eritreia, Etiópia na ku Sudão.

Tidadzabwerera ku Uganda. Kumuku nkhani zandale zidafika poipa pomwe gulu inango ya masocha idawiniwa. Pamagole yoshupa mwaya, nidawona kuti ni nzeru kubvera malangizo yakuti: ‘Perekani kwa Kaisara va Kaisara.’ (Maliko 12:17) Panthawe inango, wanthu wose wochokera kunja adachichimiziwa kuti anembese ku ofesi ya polisi ya kufupi na kwawo. Ntsiku pang’ono patingayenda ku Kampala, inepano na m’mishonale munango tidaimisiwa na mapolisi yachintsintsi. Mitima yathu yadamenya! Iwo adalewa kuti isepano ndise akazitape ndipo adatiyendesa kwa nkulu wa polisi. Kumuko tidawauza kuti tiribe bvuto na munthu koma ndise amishonale basi, koma iwo alibe kutibvera. Gwarda wotakula mpfuti adatitenga nkutiyendesa kupolisi kufupi na kunyumba ya mishonale. Kumuko polisi munango adatizindikira ndipo adakumbukira kuti tidanembesa kale. Nthawe mweyo adauziratu gwarda ule kuti atisiye. Tidabva bwino maninge!

Mu ntsiku mwazire, kazinji-kazinji masocha yambafunga misewu ndipo yambachita vimwevi yali yoledzera maninge. Vimwevi vimbatiikha pabvuto. Koma vimwevi vikachitika, timbapemphera kwa Yahova ndipo timbakhala na ntendere wamuntima, ndipo ambatibvumiza kupita. Mwatsoka yanyi, mu 1973 amishonale wose wakunja adauziwa kuti abule mudziko ya Uganda.

Utumiki wathu udachinja pomwe. Apa manje adati tiyende ku Costa do Marfim, ku oeste kwa  África. Vinthu vidachinjiratu pamoyo wathu. Tingadekana kupfunzira chikhalidwe chinyowani, kuyamba soti kuyankhula Chifrancês nthawe zose na kuzolowerana na amishonale wochokera m’madziko yosiyana-siyana. Koma modzichepesa tidabvuma kutsogolerewa na Yahova, ndipo mwakankulumize wanthu azinji adayamba kubvuma ntontholo wabwino. Tose awiri tachita kuwona tekha momwe Yahova wathamulira njira zathu.

Patsogolo pake, Barbara adagumanika na khansa. Podiya kuti tidayesera kufamba-famba kuti panango angachire, koma mu 1983 vidachita kuwonekeratu kuti tikhaliselini ku África. Venze vowawa maninge kwa ise.

Khansa ya Barbara idadzapitiriza ndipo tidayamba kutumikira pa Beteli ya ku Londres, ndipo iye adafera kumoku. Wa banja ya Beteli adanithandiza maninge. Banja inango idanithandiza kuchinja vinthu vinango kuti nipitirize kuthemba Yahova. Patsogolo pake nidadzagumana na mulongo munango wa pa Beteli. Iye ambakonda maninge Yahova ndipo wenze adatumikirako ninge mpainiya wapadera. Ann na ine tidadzalowolana mu 1989 ndipo takhala tikutumikira pa Beteli yaku Londres kwa nthawe itali mpaka pano.

Kundochokera mu 1995 mpakana mu 2018, ndine wokondwa ndawa yokhala na mwayi wotumiwa kuyenda madziko yanango ninge woimira likulu yapadziko yose (yemwe kale-kale ambamuchemera kuti woyimira dera). Nidayenda kukazungira madziko yosiyana-siyana yokwana 60. Mbali iliyose yomwe timbayenda, nimbachita kuwona kuti Yahova ankudalisa atumiki wake viribe basa kuti vinthu viri tani pamoyo wawo.

Mu 2017 nidadzabwerera pomwe ku África. Nidakondwa maninge kufika ku Burundi pabodzi na Ann ndipo tidakondwa kuwona momwe azinji ankupfunzirira choonadi. Ku nsewu unango womwe nimbafambako pakulalikira muyi na muyi mu 1964, manje ndiko kuli nyumba za banja ya Beteli ndipo kunawofalisa woposha 15.500.

Nidakhala wokondwa padaniuza kuti niyende nikazunge kumoku mu 2018. Ibodzi ya madziko yomwe yenze pa ndandanda ni dziko ya Costa do Marfim. Kufika ku Abidjan, komwe ni ku kapital, kwa ine kwenze ninge kuyenda kumuyi. Panidawona pa ndandanda ya madzina ya wanthu womwe ali pafupi na chipinda cha alendo, nidawona dzina ya munthu munango yemwe nidamuzindikira, dzina yake ni Sossou. Nidakumbukira kuti adatumikirako ninge wonyang’anira dera penenze ku Abidjan. Koma nenze nidadzinamiza. Wenze mwana wake yemwe dzina yake yenzembo Sossou.

Yahova wakwanirisadi mapolomisi yake. Mabvuto yose yanagumana nayo yanipfunzisa kuti, tikambathemba Yahova, iye adzathamule njira zathu. Manje ndise wokonzeka kuposha kale yose, kutewedza njira mweyi yomwe itifikise mudziko inyowani.—Miy. 4:18.