1. Ndawa chani Satana tingamulinganize na shawinda?

SHAWINDA achakhala na chakulinga chibodzi chomwe ni kukasha panango kupha nyama. Iye angaphatise basa misampha yosiyanasiyana, ninge yomwe Yobu adagumana nayo. (Yobu 18:8-10) Ko shawinda achachita tani kuti nyama igwere mu msampha wake? Iye achazipfunzira bwino-bwino nyama. Zichafamba tani? Zichakonda chani? Ndipo ningachitetani kuti niziphate modzidzimusa? Satana alimbo ninge shawinda moyu. Iye achatipfunzira. Iye achaona komwe tichayenda, vomwe tichakonda, ndipo patsogolo pake achakonza misampha kuti atikashe nayo. Koma Baibolo ichatitsimikizira kuti tikakhala tcheru tingakwanise kuyapewa misampha mwaya. Ndipo ichatipfunzisa pomwe vomwe tingachite kuti tipewe kuphatiwa modzidzimusa.

2. Ko ni misampha yawiri yaponi yomwe Satana achayaphatisa basa?

² Misampha yawiri yakulu-yakulu yomwe Satana achaphatisa basa ni dumbo na umbombo. * Kwa magole yazinji, Satana wakhala akuwina pakuphatisira basa misampha mwaya. Satana ali ninge woteya ukhukha yemwe achauteya bwino kuti paleke kudziwika kuti pali ukhukha. (Sal. 91:3) Koma ise tingakashiwelini na Satana. Ndawa chani? Ndawa yakuti Yahova watiwululira misampha yomwe Satana achaphatisa basa.​—2 Akor. 2:11.

3. Ndawa chani Yahova adayikha vitsanzo vinango m’Baibolo?

³ Njira ibodzi yomwe Yahova achatichenjezera kuti tileke  kukhala wadumbo na waumbombo ni kutilimbikisa kupfunzira kuchokera pa vomwe vidachitikira wanthu anango. Onani vitsanzo vinango vomwe Satana adaphatisira basa kuti akashe mpakana atumiki anango wokhulupirika wa Yahova. Ko vimwevi vinkuwonesa kuti tingakwaniselini kupewa makhalidwe mwaya? Ne pang’ono. Vitsanzo mwevi Yahova adaviyikha m’Baibolo kuti ‘vitichenjeze.’ (1 Akor. 10:11) Iye achadziwa kuti tingapfunzirepo kanthu kuchokera pavitsanzo mwevi nakuti tipewe kugwera mu msampha wa Ndyerekezi.

4. Ko nchani chomwe chingachitikire munthu wadumbo?

⁴ Satana achada kuti tikulise kamtima ka dumbo. Iye achadziwa kuti tikabvuma kuti khalidwe mweyi ya dumbo itikunde, tidzakhale ninge iye ndipo tingadzaluze moyo wosapera. (Miy. 16:18) Mwachikondi, mtumi Paulo adachenjeza kuti ‘munthu angadzikweze na dumbo mpakana kugwera muchilango chomwe Ndyerekezi adatambira.’ (1 Tim. 3:6, 7) Vimwevi vingachitikire aliyese wa ise, peno tidayamba manjemanje kutumikira Yahova panango tidayamba kalekale.

5. Mobverana na Mlaliki 7:16, 20, ko munthu angawonese tani dumbo?

⁵ Munthu wadumbo ni wodzikonda. Satana achayesesa kuti tigwere mu msampha wa kudzikonda kuti timbaganizire va ise tekha m’malo mwa Yahova, makamaka tikagumana na mabvuto. Mwakulinganiza, ko imwepo mudanamiziriwa? Ko mudachitiriwa vinthu vilibe chilungamo? Satana achakondwa akaona kuti imwepo mulikalipire Yahova panango abale. Ndipo Ndyerekezi achada kuti imwepo mumbaganize kuti njira ibodzi yabwino ni kuchita vinthu munjira yomwe imwepo muchada m’malo motewedza malangizo yomwe Yahova achakupasani pakuphatisira basa Mawu yake.​—Lewengani Mlaliki 7:16, 20.

6. Ko mwapfunzira chani pa chitsanzo cha mulongo munango?

⁶ Wonani chitsanzo cha mulongo yemwe adakalipa ndawa ya vophonya va anzake. Ndipo adasaina kuti adzayankhulelini nawo pomwe. Iye adati: ‘Ningadzibva kukhala  nekhanekha ndipo ningakwanisalini kuchinja. Nidauza mwamuna wangu kuti tindofuluka mpingu uno tiyende unango.’ Patsogolo pake iye adanyang’anira JW Broadcasting^® wa Março 2016. Pologalama mweyi idapereka njira zatingapiririre vophonya va anango. Mulongo moyu adati: ‘Ningadekana kudziunguza bwinobwino na modzichepesa pa kuphonya kwangu m’malo moyesayesa kuti abale na alongo mumpingu achinje. Pologalama mweyi idanithandiza kuikhira nzeru Yahova na dzina yake.’ Ko mwaiwona mpfundo ikulu? Mukambagumana na mabvuto, ikhirani nzeru Yahova. Mukumbireni kuti akuthandizeni kumbawona wanthu anango ninge momwe iye achawawonera. Ababa wanu wakudzulu achawona vophonya va abale mwawa ndipo iye ni wofunisisa kuti awakhululukire. Ndipo iye achada kuti imwepo muchitembo chibodzibodzi.​—1 Yoh. 4:20.

7. Ko nchani chidachitikira Mpfumu Uziya?

⁷ Dumbo idachitisa Mpfumu Uziya yaku Yuda kulamba malangizo ndipo idachita vinthu modzikuza. Uziya wenze mwamuna wamphanvu, ndipo kunkhondo vingamufambira bwino, pa vomangamanga na pa ulimi. ‘Mulungu chaiye ndiye adachitisa kuti vinthu vimufambire bwino tene.’ (2 Mbiri 26:3-7, 10) Koma Baibolo ichati: ‘Padandoti wakhala wamphanvu, mtima wake udadzikuza.’ Yahova pakuyambirira wenze adaleweratu kuti wantsembe wokha ndiwo wobvumizika kupereka ntsembe pakachisi. Koma Mpfumu Uziya modzikuza adayenda pakachisi nkupereka ntsembe. Yahova viribe kumukomera ndawa ya dumbo yake mweyi ndipo adamugwesera khate. Uziya adakhala na khate mpakana moyo wake wose.​—2 Mbiri 26:16-21.

8. Mobverana 1 Akorinto 4:6, 7, ko tingapewe tani dumbo?

⁸ Ko dumbo ingatichitisembo kuchita ninge vadachita Uziya? Wonani chitsanzo cha José. Bizinesi yake ingamufambira bwino, ndipo wenze nkulu wolemekezeka mumpingu. Ambakamba nkhani pamisonkhano yadera, yachigawo ndipo wonyang’anira madera angamukumbira malangizo. Iye adati: ‘Nidayamba kuthemba maninge buya yangu na vinthu vomwe ningadziwa, ndipo Yahova nidamusiyiratu kumbuyo. Ningadziwona kuti nenze wolimba, ndipomwapa nilibe kubvera machenjezo ya Yahova na malangizo.’ José adachita chimu ikulu ndipo adachosewa mumpingu. Payadapita magole patsogolo  pake, iye adabwezeresewa. Iye adati: ‘Yahova adanipfunzisa vinthu vomwe ni vodikana maninge, osati kudziwika, koma kuchita vomwe iye achatiuza kuti tichite.’ Tichadekana kukumbukira kuti buya iliyose yatingakhale nayo panango mwayi uliwose watingatambire mumpingu vichachokera kwa Yahova. (Lewengani 1 Akorinto 4:6, 7.) Tikakhala wadumbo Yahova adzatiphatiselini basa.

9. Ko Satana na Hava adachita chani ndawa ya umbombo?

⁹ Tikambaganizira va umbombo, mosakaika tichaganiziratu va Satana Ndyerekezi. Ninge m’bodzi wa angelo wa Yahova, vinkuwoneka kuti Satana wenze na maudindo yazinji yabwino, koma iye angada vizinji basi. Iye ambafuna kuti ambatumikiriwe ndiye m’malo mwa Yahova. Satana achada kuti tikhalembo ninge iye, ndipomwapa achayesesa kutichitisa kuti tikhale wosakhutira na vomwe tinavo. Iye adayamba kukhala na mtima moyu padayankhula na Hava. Yahova mwachikondi wenze adapasa Hava pabodzi na mwamuna wake vakudya vabwino maninge kuti ambadye ‘kuchosapo muti ubodzi basi wa m’munda.’ (Gen. 2:16) Koma Satana adanyengerera Hava kuti adye chipaso cha m’muti ule wadalambiziwa. Pamwapa Hava adakangira kutembeja vomwe wenze navo, iye angada vizinji. Ndipo tinkudziwa mwavidamalira. Hava adakhala wochimwa ndipo patsogolo pake adafa.​—Gen. 3:6, 19.

10. Ko umbombo udakhala tani nsampha kwa Mpfumu Davide?

¹⁰ Umbombo udachitisa Mpfumu Davide kuyebwa vomwe Yahova adamupasa vomwe venze chuma, ulemerero na kuwina azondi wake wose. Davide ambadziwa bwinobwino kuti vomwe Mulungu adamupasa ‘venze vizinji maninge.’ (Sal. 40:5) Koma idafika nthawe yomwe Davide adayebwa vose vomwe Yahova adamupasa. Iye adaleka kukhala wokondwa ndipo ambafuna vizinji. Podiya kuti Davide wenze na akazi azinji, iye adabvuma kuti chilakolako choipa chikule mumtima mwake ndipo adagona na nkazi wa munikachiro. Nkazi moyu wenze Bateseba, ndipo mwamuna wake wenze Uriya Mhiti. Davide ndawa ya kudzikonda adachita chigololo na Bateseba ndipo adakhala na mimba. Venze ninge chigololo chimwecho chenzelini chimo ikulu kwa iye, ndipo adakonza vakuti aphe Uriya! (2 Sam. 11:2-15) Ko Davide angaganizira chani? Ko  iye angaganiza kuti Yahova ankumuwonalini? Pamwapa pomwe mtumiki wokhulupirika wa Yahova moyu, adabvuma kuti kudzikweza na umbombo vikule m’moyo mwake ndipo adabva navo kuwawa. Chokondwesa nchakuti, nkuyenda kwa nthawe Davide adaulula chimo yake ndipo adalapa. Iye adatembeja maninge ndawa yakuti Yahova adakondwa naye soti!​—2 Sam. 12:7-13.

11. Mobverana na Aefeso 5:3, 4, ko nchani chingatithandize kuti tigwebane na umbombo?

¹¹ Ko tinkupfunzira chani pa chitsanzo cha Davide? Tinkupfunzira kuti tingakwanise kugwebana na umbombo tikapitiriza kukhala wotembeja pa vomwe Yahova ankutipasa. (Lewengani Aefeso 5:3, 4.) Timbakhale wokhutira na vinthu vomwe tinavo. Wopfunzira Baibolo anyowani achalimbikisiwa kuganizira madaliso yomwe anayo na kutembeja Yahova ndawa ya vimwevi. Peno munthu angambachite vimwevi ntsiku iliyose pa sondo, vingathandauze kuti iye achapempherera vinthu vokwana 7 vosiyanasiyana. (1 Ates. 5:18) Ko imwepo muchachitambo tene? Imwepo mukambaganizira vose vomwe Yahova wakuchitirani, vingakuthandizeni kuti mukhale wotembeja. Ndipo mudzakhake wokhutira na vamunavo. Mukakhala wokhutira, mudzakhale mulibe umbombo.

12. Ko umbombo udachitisa kuti Yudasi Isikariyoti achite chani?

¹² Umbombo udachitisa kuti Yudasi Isikariyoti apereke Yesu. Iye pakuyamba wenze munthu wabwino. (Luka 6:13, 16) Yesu adamusalula iye kuti akhale mtumi. Pakuyamba, Yuda wenze bwinobwino ndipo wenze wothembeka ndipo adamuikha kuti ambasunge kobiri. Yesu pabodzi na atumi angaphatisa basa mali zimwezi kuti adzisamalire pa vosowa vawo pa basa yawo yolalikira. Mwanjira inango tingalewe kuti venze ninge vopereka va basa yapadziko yose. Koma Yudasi adayamba kuba podiya kuti ambabva chenjezo ya Yesu mobwerezabwereza yolewa va umbombo. (Maliko 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Yuda alibe kubvera machenjezo mwaya.

13. Ko umbombo wa Yudasi udayamba kuwonekera panthawe iponi?

¹³ Umbombo wa Yudasi udakhala wowonekera Yesu akanati waphewa. Yesu, wopfunzira wake, Mariya pabodzi na Marita adatambiriwa na Simoni wakhate. Pomwe angadya chakudya, Mariya adatenga mafuta yodula maninge nkuikha mumsolo mwa Yesu. Yudasi na wopfunzira anango adakalipa navo. Wopfunzira anango adayamba kuwona kuti vidakakhala bwino adakatenga kobiri mwezi nkuziphatisa basa pa utumiki. Koma Yudasi maganizo yake yenze yanango. Iye ‘wenze mbava’ ndipo ambandofuna kuti zikaikhiwa mubokosi atenge. Patsogolo pake, umbombo udachitisa kuti Yudasi agulise Yesu na kobiri yogulira kapolo.​—Yoh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Ko banja inango idaphatisa tani basa Luka 16:13?

¹⁴ Yesu adakumbusa wopfunzira wake mpfundo ya choonadi yakuti: ‘Palibe angakhale kapolo wa Mulungu na wachuma nthawe ibodzi.’ (Lewengani Luka 16:13.) Vimwevi ni chaivodi. Wonani momwe banja inango ya ku Romênia idaphatisira basa mawu ya Yesu. Iwo adauziwa kuti akaphate basa kwa kanthawe mudziko yomwe yenze yochitako bwino. Iwo adati: ‘Tenze na chikwerete chikulu maninge ku banko kuti tibwezere, pakuyamba nidati basa mweyi ni madaliso yochokera kwa Yahova.’ Olo kuti basa mwiyi yenze yamali zizinji, idakachitisa kuti isokoneze utumiki wawo kwa Yahova. Pambuyo polewenga nkhani yakuti: “Khalani Okhulupirika ndi Mtima Wonse” mu Nsanja ya Olonda ya 15 Agosto 2008, adadziwa  vochita. Iwo adati: ‘Peno chakulinga chathu pakuyenda kaphata basa ku dziko inango chenze kugumana mali zizinji, ndiye kuti tingaikha Yahova pa malo yachiwiri. Tidatsimikizira kuti uzimu wathu udakayenda pasi.’ Iwo adalamba basa imweyi. Ko ni chani chidachitika? Mwamuna adagumana basa mu dziko yawo ndipo ambakwanisa kugumana vodekana pa moyo wawo. Nkazi adati: ‘Djanja ya Yahova niifupilini.’ Banja mweyi idakhala yokondwa ndawa yakuti adabvuma kuti Yahova akhale Mbuya wawo m’malo mwa chuma.

15. Ndawa chani tingakhale otsimikiza kupsidimuka ku misampha ya Satana?

¹⁵ Ko tichadekana kuchita chani tikazindikira kuti ndise wadumbo panango wa umbombo? Tichadekana kupeweratu! Paulo adati wale omwe ‘akashiwa kale na’ Satana Ndyerekezi angakwanise kupsidimuka achithawa. (2 Tim. 2:26) Davide adabvesera malangizo yomwe Natani adamupasa ndipo adalapa. Iye adabwezeresa ushamwali wake na Yahova. Osayebwa kuti Yahova ni wamphanvu kuposha Satana, ndipo mwapa tikabvuma thandizo ya Yahova, tingapsidimuke ku misampha ya Satana.

16. Ko nchani chingatithandize kupewa misampha ya Satana?

¹⁶ Ubwino wake niwakuti, kuchosapo pa kupsidimuka pa misampha ya Satana tingakwanise kuyapeweratu tingakwanise kuchita vimwevi na thandizo ya Yahova yekha. Koma tichadekanalini kudziwona kuti ndise olimba mwakuti tingakhalelini wadumbo olo wa umbombo! Atumiki wa Yahova wa kalekale adakhala wa umbombo na wadumbo. Ndipomwapa kumbirani Yahova ntsiku iliyose kuti mukwanise kuzindikira peno makhalidwe mwaya yakuyipa yayamba kumera mizu mu vochita na vomwe muchaganiza. (Sal. 139:23, 24) Ayi kubvuma kuti maganizo mwaya yazike mizu muntima mwanu.

17. Ko manjemanje nchani chidzachitikire n’dani wathu Ndyerekezi?

¹⁷ Kwa magole yazinji, Satana wakhala akuchita vinthu ninge shawinda. Koma manjemanje adzamangiwe ndipo patsogolo pake adzachenekewe. (Chiv. 20:1-3, 10) Tinkudikhirira mwachidwi ntsiku mweyi. Podikhira ntsiku mweyi khalani maso kumisampha ya Satana. Chitani khama kuti muleke kukhala wanthu wa dumbo na waumbombo. Khalani na chitsimikizo kuti ‘mukatsutsa Ndyerekezi, iye adzakuthaweni.’​—Yak. 4:7.