Nidabadwa pa 19 Maio, 1940 mu thawundi ya Amioûn, Lebanon. Magole pang’ono banja yathu idafuluka nkuyenda ku thawundi ya Tripoli, nidalerewa mu banja yachikondi yomwe ambadziwa na kumukonda Yahova Mulungu. Inepano nenze mwana pa wana 5, atsikana atatu alumbwana awiri. Kwa azibereki wangu kugumana vinthu vakuthupi chenze chinthu chachiwiri pamoyo. Pa moyo wathu tingayikhira maninge mtima pakupfunzira Baibolo, kugumanika pamisonkhano yachikhrisitu, na kuthandiza anango kuti adziwe Mulungu.

Mu mpingu wathu mwenze Akhrisitu azinji wodzozewa. M’bodzi wa iwo wenze Michel Aboud, yemwe angachitisa pfunziro ya bukhu ya mpingu. Iye ndiye adayambisa Chikhrisitu ku Líbano kumayambiriro kwa 1920, iye adapfunzira ku Nova York. Nidakakumbukira momwe iye wenzere waulemu na obvesera na atsikana awiri adangena Shikola ya Giliyadi. Anne na Gwen Beavor. Iwo adadzakhala azishamwali wathu wabwino. Magole yazinji patsogolo pake, nidakhala okondwa kudziwana na Anne ku Estados Unidos. Patsogolo pake, nidagumana Gwen yemwe adalowolana na Wilfred Gooch, ndipo ambatumikira ku Ofesi ya nthambi yaku London ku Inglaterra.

Kwenze Mboni zidikidiki ku Líbano pomwe nenze mwana. Mwakhama tidayamba kukambirana na anango vomwe timbadziwa pankhani ya Baibolo. Tidachita vimwevi podiya kuti akuluakulu wa vipembedzo ambatitsutsa. Pali vochitika vinango vomwe niviyebwalini.

Ntsiku inango, mulongosi wangu Sana na ine timbalalikira va Baibolo pomwe ambachita basa yomanga nyumba. Nkulu wa tchetchi inango adabwera kudzabvesera vomwe timbacheza na wanthu wale. Panango alipo adamufonera iye. Nkulu ule adayamba kutukwana mulongosi wangu. Iye adabwera nkuyamba kumugwinya Sana mpakana kumugwesera pasi ndipo iye adapwetekeka. Munthu munango adafonera mapolisi na chakulinga chakuti Sana apasiwe chithandizo. Nkulu wa chipembedzo ule adatengewa kuyenda ku polisi, ndipo kumuko adazindikira kuti iye wenze na mpfuti. Shefi wa polisi adabvunza kuti: ‘Iwepo ndiwe mbani makamaka, ndiwe nkulu wa tchetchi panango nkulu wa vigananga?’

Nikukumbukira pomwe vomwe vidatichitikira pomwe mpingu wathu udalugali basi kuti tiyende kukalalikira ku dera inango yakutali va ntontholo wa wabwino. Tidakondwa maninge kukadera mwakale, mwakuti nkulu wa chipembedzo adabva vomwe timbachita, ndipo adakonza gulu. Iye ambatigasira moto kuponya viminyala, mpakana ababa adapwetekewa. Ndipo nidakakumbuka pomwe nidawona ababa anamagazi yokhayokha ku maso. Iwo adabwerera ku basi pabodzi na amayi, ndipo anango wose ndawa ya kuwaganizira tidawalondola. Koma podiya venze teno, nichayebwalini vomwe amayi wangu adanena, iwo adaphata ababa nkuwamusa achimbati: ‘Yahova wakhululukireni. Ankudziwali vankuchita.’

Chochitika chinango. Tingada kukazungira wachibale ku thawundi ya kumuyi kwathu. Patidafika tidagumana nkulu wa chipembedzo, abishopu kumuyi kwa ambuya wangu. Abishopu ambadziwa kuti ababa wenze wa Mboni za Yahova. Iwo adasalula ine podiya kuti nenze na magole 6 yokha basi. Iwo adati: ‘Ndawa chani iwepo ukanati wabatizika?’ Nidawadawira kuti nikali mwana ndipo nichada kuti nidziwe vizinji va m’Baibolo na kulimbisa chikhulupiriro changu. Iwo alibe kukomedzewa na mdawiro wangu ndipo adawuza ambuya kuti nadawira mosowa ulemo.

Vochitika mwevi voshupa venze vidikidiki, ndawa yakuti wanthu wa ku Líbano achatambira bwino alendo. Vimwevi vidachitisa kuti nikhale okondwa kumbawuza wanthu va Baibolo na kumbachitisa mapfunziro yazinji ya Baibolo.

Nenze nikali pa shikola, pomwe mulumbwana munango adabwera kudzazungira Líbano kuchokera ku Venezuela. Iye adagumanika pa misonkhano yathu ya mpingu ndipo adadziwa mulongosi wangu yemwe dzina yake ni Wafa. Pamwapa, iwo angada kulowolana, ndipo patsogolo pake adayenda kukakhala ku Venezuela. Mumakalata yomwe iye ambanembera ababa, ambawalimbikisa vakukakhala ku Venezuela. Iye  ambachita vimwevi ndawa wenze adatisuwa maninge. Ndipo tidamubvera, ndipo mwapa tidafuluka.

Tidafika ku Venezuela mu 1953 ndipo tidakakhala pafupi na pa nyumba ya a pulezidenti. Pakuti nenze mwana Nimbakomedzewa kumbawona a pulezidenti ankupita na karo yawo na wodiraiva. Koma yenzelini nkhani yamasenzeka kuti azibereki wangu adjaire thawundi na chiseweredwe, chikhalidwe, chakudya na nyengo. Ndipo ‘akanati kudjaira moyo wa kumuku,’ padachitika chinthu chosadikhirika.

Ababa adayamba kudwala, vidakhala vachilendo kwa ise ndawa wenze munthu wamphanvu na wathanzi. Timbaganizirakolini kuti wenze adadwalako kale. Patsogolo pake tidazindikira kuti yenze khansa ya nkalambalala. Ndipo adachitiwa operasau, koma adandokhala sondo ibodzi ndipo adamwalira.

Nivoshupa kusimba momwe vimwevi vidatiwawira. Ine nenze na magole 13 basi, tose tidakhala na chungululu ndipo timbabva kuti basi, vose vamalira pano. Kazinji-kazinji, amayi wangu angalimbana na maganizo pakuwona kuti alibe pomwe amuna. Patsogolo pake tidazindikira kuti moyo uchadekana kupitiriza na thandizo ya Yahova, ndipo tidakwanisadi. Ninanamagole 16 nidamaliza shikola, ndipo nenze na shungu ikulu yogumanira vakudya banja yangu.

Pa nthawe imweyi, mulongosi wangu Sana adalowolana na Rubén Araujo, yemwe wenze adapita shikola ya Giliyadi ndipo wenze adabwerera ku Venezuela. Iwo adasalula voyenda ku Nova York. Pomwe banja yathu indaganiza vakuti niyende ku universidade, tidandoganiza kuti nindokapfunzira kumoku na kugumana malo yokhala. Mulongosi wangu na a tsano adanithandiza maninge kuti nikule mwauzimu pomwe nimbakhala nawo pabodzi. Komasoti penze abale azinji olimba mwauzimu mumpingu wathu wa chi Espanhol ku Brooklyn. Awiri mwa wanthu omwe wenze olimba na okhuma mwa uzimu wenze m’bale Milton Henschel na Frederick Franz omwe ambatumikira ku Beteli yaku Brooklyn.

Pomwe gole yangu yoyambirira ya universidade imbafika kumapeto, nidayamba kumbakayikira volinga vangu pamoyo. Nenze nidawerenga mu Ntsanja ya ulonda va abale womwe wenze na volinga pa moyo wawo. Nimbawona momwe apainiya na ma Betelita wenzere okondwa mumpingu mwathu ndipo nimbafunambo. Koma nenze nikanati kubatizika. Kanthawe pang’ono nidayamba kuwona ubwino wakudzipereka kwa Yahova. Nidachita vimwevo ndipo nidabatizika pa 30 Março 1957.

Panidachita vimwevi, ningada kusalula vinthu vinango vodekana. Kungena mu utumiki wa nthawe zose. Vimwevi vidakhala vonipasa chidwi pang’ono pang’ono, koma ine nimbadziwa kuti vishupeko pakusalula. Ko nidakachita tani kuti vibverane na basa ku universidade? Makalata yambachita ninge yakumbululuka pomwe nidawuza banja yangu kuti nikufuna kubwerera ku Venezuela kuti nimbakachite upainiya.

 Nidabwerera ku Caracas mu Junho 1957. Koma nidawona kuti banja yangu inkubonera. Iwo angadekana chithandizo cha munthu munango yemwe ankuphata basa. Niwathandize tani? Nidapasiwa basa pa banko inango. Ningada kukhala mpainiya. Inde chimwechi ndicho chanidabwererera kuno. Ine nenze okonzeka kuchita vose viwiri. Kwa magole yazinji ningaphata basa kwa nthawe itali ku banko na upainiya nthawe ibodzi. Nenze nikalibe nakhalako opanikizika teneule komasoti wosakondwa.

Kuti nikondweko nidalowolana na Sylvia mulongo wodzipereka wa chi alemã ndipo wokonda Yahova. Iye wenze adafulukira ku Venezuela pabodzi na banja yake. Patsogolo pake tidakhala na wana awiri, mwana wathu mwamuna Mike na mwana wathu nkazi Samira. Nidayamba kusamalira amayi wangu. Iwo adabwera kudzakhala nase pabodzi. Nidadzafika pa kusiya upainiya kuti ni samalire bwino banja yangu. Koma nenze nikanachangu cha upainiya. Sylvia na ine tingatenga upainiya wothandiza tikakhala pa feria.

Wana wangu wenze akali ku shikola pomwe vingachitike vanafotokoza padzulupa mu nkhani ino. Nichada kubvuma kuti nenze na moyo wapadzulu, ndipo ku banko nimbalemekezewa maninge. Koma podiya venze teno, ningada kudziwika ninge ntumiki wa Yahova. Maganizo yanidakhala nayo yalibe kuchinja pomwe. Ine na nkazi wangu tidakhala pasi nkukambirana va mali. Ndipo tidawona kuti olo nisiye kuphata basa ku banko nimbatambire kamali. Pakuti tenze tilibe chikwerete tidaganiza va kusiya basa ndipo nidasiyadi ndawa tidakakhala na mali yomwe tidakadya kwa nthawe itali.

Yenzelini nkhani ya masenzeka, koma nkazi wangu wapamoyo na amayi adanilimbikisa. Apa manje nidakatenga pomwe utumiki wa nthawe zose ule. Nidakondwa maninge! Njira ya kutsogolo imbawoneka bwinobwino. Patsogolo pake tidatambira ntontholo omwe udatidabwisa tose.

Ntsiku inango a mediko adanena kuti Sylvia anamimba. Vidatidabwisa! Tidakondwa maninge! Koma nidaganizira va kusalula kwanidachita pa kukhala mpainiya. Ku kusalula moku kunikhudze tani? Tidayamba kuchinja kaganizidwe kathu na kuwona kuti banja yakula. Manje tani va vinthu vanasalula manjemanjepa?

Patidamaliza kukambirana va volinga vathu tidawona kuti nivabwino kuti tipitirize ninge apainiya. Mwana wathu Gabriel adabadwa mu Abril 1985, podiya venze tene nidakumbira ku banko  kuti peno anganibvumize. Nidakhala na mwayi wophata basa na Komiti ya Nthambi. Koma ofesi yenzelini ku Caracas, vimwevi vinkuthandawuza kuti nimbafamba ulendo wa 80 km ntsiku ziwiri panango zitatu pa sondo.

Ofesi imbagumanika ku thaundi ya La Victoria, ndipomwapa tidasaina kufuluka pabodzi na banja yathu kuyenda ku La Victoria chakufupi na Beteli. Kumoku kwenze kuchinja kukulu kwa ise. Nichadabwa na banja yangu ndipo nichaitembeja maninge. Vochita vayene vidanithandiza maninge. Mulongosi wangu Baha wenze okonzeka kuthandiza amayi wathu. Mike wenze adalowola koma Samira na Gabriel wenze adakali na ise. Koma kuchinja kuyenda ku La Victoria kudachitisa kuti tisiye azishamwali azinji ku Caracas. Nkazi wangu wapamoyo Sylvia angadekana kudjaira thawundi idiki m’malo mwa thawundi ikulu. Ndipo tingadekana kudjaira kukhala mu kanyumba kadiki. Shuwadi penze vinthu vizinji pa kuchoka ku Caracas kuyenda ku La Victoria.

Koma penze chinango chidachinja pomwe. Gabriel adalowola ndipo Samira ambakhalambo modziyimira. Patsogolo pake ine na Sylvia tidachemerewa kuyenda kukatumikira ninge wa m’banja ya Beteli mu 2007, udindo moyu wenze wokondwesa pa ntsiku mweyi. Mike mwana wathu nkulu ankutumikira ninge nkulu ndipo ni apainiya pabodzi na nkazi wake Monica. Gabriel yemwembo ni nkulu ankuchita upainiya na nkazi wake Ambra. Samira kuingizira pa upainiya achathandiza ku Beteli ali kumuyi.

Shuwadi, nidakhala na moyo waphindu pakusalula vinthu. Ndipo nidzilingalini. Sembe ninamwayi pomwe nidakasalula vibodzi na vibodzi. Nichatembeja maudindo yauzimu pa kutumikira Yahova. Kupita kwa magole nazindikira ubwino wokhala pawushamwali wolimba na Yahova. Peno tinkufuna kusalula vinthu vikulu-vikulu panango vidikividiki iye angatithandize kuti tigumane ntendere womwe ‘uchaposha kubvesa vinthu kulikose.’ (Afil. 4:6, 7) Sylvia na ine tinkukondwa na utumiki wathu wopatulika ku Beteli, ndipo tichabva kuti ndawa tidasalula bwino vinthu pamoyo wathu tatambira madaliso yazinji, ndawa nidayikha Yahova pamalo yakuyamba pa vose vomwe ningasalula pa moyo wangu.