BUKHU ya Esitere inkusimba va Myuda munango dzina yake Moredekai yemwe adachita vinthu vofunika maninge. Iye wenze Myuda wothawa kwawo ndipo ambaphata basa panyumba ya Mpfumu ya Perisiya. Kumoku kwenze kumayambiriro kwa gole ya 50 Yesu akanati kubwera ndipo yenze ‘nthawe ya utongi wa Mpfumu Ahasiwero.’ (Ntsiku zino, mpfumu mwiyi idziwika maninge kuti Aritasasita woyamba.) Nthawe inango Moredekai adateteza mpfumu kuti osati iphewe. Pofuna kumuyamikira, mpfumu idakonza vakuti Moredekai alemekezewe pakati pa wanthu wose. Padati Hamani yemwe ambazonda Moredekai waphewa, mpfumu idaikha Moredekai kuti akhale primeiro ministro. Ndawa yokhala paudindo ukulu moyu, Moredekai adakwanisa kuteteza Ayuda wa mu Perisiya panthawe yomwe ambafuna kuphewa.—Esitere 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

M’magole yapambuyo apa, wanthu anango ofotokoza mbiri yakale adati bukhu ya Esitere ilewalini chaivo ndipo Moredekai alibe kukhalako. Koma mu 1941, wanthu wofukula vakale adagumana vinthu votsimikizira kuti vomwe Baibolo inkufotokoza pankhani ya Moredekai ni vazedi. Ko iwo adagumana chani?

Iwo adagumana vonemba va ku Perisiya vomwe vinkusimba kuti penze mwamuna munango dzina yake Marduka (panango kuti Moredekai). Iye ambaphata basa yonyang’anira ku Susani ndipo panango ambawona momwe zinkufambira kobiri. Panthawe yomwe vonembewa vimwevi vidagumanika, Arthur Ungnad yemwe ambadziwa bwino mbiri ya dera mwiyi adanemba kuti: “Uku ni kuyamba kuti dzina ya Moredekai igumanikeko mu vonemba va wanthu, osati m’Baibolo mokha.”

Kundochokera pomwe Arthur adanemba vimwevi, wanthu wofukula vakale atsumbudzulira nkhani zizinji zolewa va ku Perisiya. Iwo adasimba va minyala yomwe ambanembapo vinthu ku Perisiya yomwe ambayaikha m’malo yofunika maninge pafupi na vipupa va thaundi. Madata ya mu vonembewa vimwevi yankuwonesa kuti vidanembewa m’magole yomwe Aritasasita Woyamba ambatonga. Vidanembewa muchiyankhulo cha chi Elamite ndipo muli madzina yazinji yomwe yankugumanikambo m’bukhu ya Esitere. a

Minyala yazinji ya ku Perisiya yanadzina ya Marduka, yemwe adaphatako basa yonemba vinthu panyumba ya mpfumu Aritasasita Woyamba ku Susani. Vonemba pa mwala unango vinkusimba kuti Marduka wenze wotsumbudzulira. Vimwivi vinkubverana maninge na vomwe Baibolo inkusimba pankhani ya udindo wa Moredekai. Iye wenze na udindo wotumikira Mpfumu Ahasiwero (Sasita Woyamba) ndipo mpfumu mwiyi imbayankhula viyankhulo viwiri. Moredekai nthawe zizinji ambakhala pansuwo wa mpanda wa nyumba ya mpfumu ku Susani. (Esitere 2:19, 21; 3:3) Malo mwaya yenze yakulu maninge ndipo pambakhala masocha.

Pali vinthu vizinji vomwe vinkutsimikizira kuti Marduka wosimbiwa mu vonemba ni Moredekai yemwe ankusimbiwa m’Baibolo. Viri teno ndawa akambasimba nthawe yomwe adakhala, malo na basa yake palibe kusiyana neye. Vose vimwivi vinkutsimikizira kuti Moredekai yemwe ankugumiwa mu vomwe wofukula vakale agumana ni m’bodzibodzi yemwe ankutomolewa m’bukhu ya Esitere.