1. Ndawa chani tingapasiwe malangizo ndipo ndawa chani tichadekana kuyatambira?

 TOSE tichadekana kupasiwa malangizo nthawe na nthawe. Nthawe zinango isepano ndise tichakhala woyamba kukumbira malangizo kwa munthu yemwe timulemekeza. Koma nthawe zinango m’bale angabwere kudzatiuza vomwe tichadekana kuchinja ndawa yowona kuti tinkufamba ‘munjira yophonyeka.’ (Agal. 6:1) Ndipo nthawe zinango munthu angatipase malangizo ndawa ya vinthu vataphonyesa. Tichadekana kutambira malangizo, vilibe basa kuti yabwera mwakhaindi yanyi. Kuchita vimwevi ni kwabwino ndawa yakuti tingapulumuse moyo wathu.—Miy. 6:23.

2. Mobverana na Miyambo 12:15, ndawa chani tichadekana kubvesera malangizo?

² Lemba yomwe yatakula msolo wathu inkutilimbikisa kuti ‘timbabvesere malangizo ya wanthu wanzeru.’ (Miy. 22:17) Palibe munthu yemwe achadziwa vinthu vose, ndipomwapa timbadziwe kuti pali wanthu omwe ananzeru kuposha isepano. (Lewengani Miyambo 12:15.) Munthu akambabvesera malangizo, ni chizindikiro chakuti ni wodzichepesa. Viwonesa kuti tinkuzindikira kuti pali vomwe tingakwaniselini kuchita ndipo pankufunika kuti anango atithandize kuti tikwanirise volinga vathu. Mouziriwa, Mpfumu Solomo idanemba kuti: ‘Alangizi akawanda vinthu vikwanisika.’—Miy. 15:22.

3. Ko tingatambire malangizo munjira ziponi?

³ Malangizo yangatibwerere mwasitiriti panango mwanseri. Ko tinkutanthauza chani tikambati malangizo ya mwanseri? Nthawe zinango tingalewenge malangizo m’Baibolo panango m’mabukhu yathu yomwe yatithandiza kuwona mbali zofunika kuchinja pamoyo wathu. (Aheb. 4:12) Tingalewe kuti yamwaya ni malangizo ya mwanseri. Ndipo tikambati malangizo ya sitiriti tinkutanthauza chani? Akulu panango m’bale munango woyenerera angatifotokozere mbali zomwe tichadekana kuchinja. Tingalewe kuti yamwaya ni malangizo yasitiriti. Peno munthu yemwe atikonda ankutipasa malangizo yochokera m’Baibolo, tichadekana kumutembeja  nkubvesera malangizo mwayo na kuyaphatisa basa.

4. Mobverana na Mlaliki 7:9, ko tichadekana kupewa nkuchita chani tikambapasiwa malangizo?

⁴ Kulewa mosabisa, ni voshupa maninge kutambira malangizo yomwe yabwera mwasitiriti. Ndipo nthawe zinango tingafike pakukalipa nayo. Ndawa chani? Podiya kuti tinkudziwa bwino kuti ndise ochimwa, vingakhale voshupa kutambira malangizo ya munthu yemwe ankuchita kutomoleratu vinthu vomwe tinkufunika kuchinja. (Lewengani Mlaliki 7:9.) Tingayambe kudziikhira kumbuyo mpaka kumbamuwona kuipa munthu yemwe ankutipasa malangizo ndawa ya momwe ankuyaperekera. Tingayambe kumugumanira vifukwa mpakana kumbadzibvunza kuti: ‘Ni mbanimbo muyu kuti anipase malangizo? Ko wayebwa kuti iye aphonyesambo?’ Ndipo peno malangizo yake yankutiyipira, tingalambe nkumbakacheza na wanthu anango kuti atiuze vinthu vomwe tingakomedzewe navo.

5. Ko tikambirane chani munkhani ino?

⁵ Munkhani ino, tikambirane vitsanzo va wanthu omwe adatambira malangizo na anango omwe adalamba. Tikambirane pomwe vomwe vingatithandize kuti timbatambire malangizo nkuphindula nayo.

6. Ko vomwe Mpfumu Rehobowamu adachita padatambira malangizo vinkutipfunzisa chani?

⁶ Ganizirani chitsanzo cha Rehobowamu. Padandoti wakhala mpfumu ya Izirayeli, wanthu adabwera kwa iye na dandaulo. Iwo adakumbira kuti Rehobowamu awachitireko vinthu vabwino kusiyana na ababa wake a Solomo. Akanati kuwadawira, Rehobowamu adayenda kwa akulu wa mu Izirayeli nkukawabvunza vomwe angawachitire wanthu. Akulu adamuuza kuti, peno angachite vomwe wanthu ankumukumbira, ndiye kuti nthawe zose ambamuthandizire. (1 Maf. 12:3-7) Rehobowamu vilibe kumukomera vomwe akulu mwawa adamuuza, ndipo adayenda kwa alumbwana omwe adakula naye pabodzi kuti amuuzeko nzeru. Vinkuwoneka kuti alumbwana wadabvunzako nzeru enze na magole ya m’ma 40 ndipo enze adagumana na vinthu volingana pamoyo wawo. (2 Mbiri 12:13) Koma panthawe mwiyi, Rehobowamu adapasiwa malangizo yoipa. Iye adauziwa kuti ayambe kuwaboneresa maninge wanthu kuposha kalekale. (1 Maf. 12:8-11) Pakuti iye wenze adauziwa vinthu viwiri vosiyana, Rehobowamu angadekana kupemphera kwa Yahova kuti amuthandize kuwona malangizo yati atewedze. Koma m’malo mochita vimwevi, iye adabvesera malangizo yomwe adapasiwa na alumbwana. Vimwevi vidabweresa mabvuto kwa Rehobowamu na kwa wanthu wa mu Izirayeli. Isembo vingatichitikire kuti malangizo yatingatambire ndiyolini yatingafuna. Podiya vikhale teno, peno malangizo mwayo yachokera m’Mawu ya Mulungu tichadekana kuyatambira.

7. Ko tinkupfunzira chani pa vomwe Uziya adachita?

⁷ Mpfumu Uziya nayembo adalamba malangizo. Iye adangena mu kachisi kuti akapereke vofukiza, podiya kuti umoyu wenze udindo wa antsembe basi. Wantsembe wa Yahova adamuuza kuti: ‘Umoyu ni udindolini wanu a Uziya, kuti mupereke vofukiza kwa Yahova! Ni wantsembe wokha omwe achadekana kupereka vofukiza basi.’ Ko Uziya adachita chani? Adakati panthawe mwiyi adadzichepesa nkubula mu kachisi, Yahova adakamukhululukira Uziya. Koma m’malo mochita vimwevi, ‘Uziya . . . adadzikuza.’ Ndawa chani iye adalamba kutambira malangizo? Vinkuwoneka kuti iye adaganiza kuti pakuti ni mpfumu, anaudindo wochita chilichose chomwe ankufuna. Koma Yahova angawonalini tene. Ndawa ya kudzikuza kwake, Uziya adapasiwa khate ndipo ‘adakhala nayo mpakana ntsiku yomwe adafa.’ (2 Mbiri 26:16-21) Vomwe Uziya adachita vinkutipfunzisa kuti, vilibe basa kuti ndise mbani, peno  tingalambe malangizo yochokera m’Baibolo, Yahova angalekeretu kutikonda.

8. Ko Yobu adachita chani padatambira malangizo?

⁸ Kuchosapo pa vitsanzo voipa vatakambirana ivi, m’Baibolo muli pomwe vitsanzo va wanthu omwe adadalisiwa ndawa yotambira malangizo. Ganizirani Yobu. Podiya kuti iye wenze munthu wogopa Mulungu, wenzelini wangwiro. Panthawe yomwe adapanikizika na mabvuto adayankhula mawu yophonyeka. Vimwevi vidachitisa kuti atambire malangizo yamphanvu yochokera kwa Elihu na yanango yochokera kwa Yahova. Ko Yobu adachita chani? Iye adadzichepesa nkutambira malangizo. Iye adati: ‘Nidayankhula, koma nimbazindikiralini . . . Ndipomwapa ninkubweza mawu yangu ndipo ninkulapa mu pfumbi na mudotha.’ Yahova adamudalisa Yobu ndawa ya kudzichepesa kwake.—Yobu 42:3-6, 12-17.

9. Ko Mose adatisiyira chitsanzo chabwino chiponi pankhani yotambira malangizo?

⁹ Mose ni chitsanzo chabwino maninge ndawa yakuti adatambira malangizo panthawe yomwe adaphonyesa maninge. Nthawe inango adakangira kukhala wopfatsa ndipo adachita vinthu mosalemekeza Yahova. Vimwevi vidachitisa kuti Mose aluze mwayi wongena mu Dziko Yopolomisiwa. (Num. 20:1-13) Pomwe Mose adafotokozera Yahova momwe alili wokwinyirira ndawa ya vomwe wauziwa, Yahova adamuuza kuti: ‘Ayi kudzayesa kuniuza pomwe nkhani mweyi.’ (Deut. 3:23-27) Mose alibe kukalipa navo. Koma adabverana na vomwe Yahova wasaina ndipo Yahova adapitiriza kumuphatisa basa pakutsogolera Aizirayeli. (Deut. 4:1) Yobu na Mose ni vitsanzo vabwino maninge vatingatengere tikambapasiwa malangizo. M’malo mwakuti adziikhire kumbuyo, Yobu adachinja kaganizidwe kake. Mose adawonesa kuti watambira malangizo ya Yahova mwa kupitiriza kukhala wokhulupirika podiya kuti adaluza mwayi wongena mu Dziko yopolomisiwa.

10. (a) Ko lemba ya Miyambo 4:10-13 inkuwonesa tani phindu yotambira malangizo? (b) Ko anango adawonesa tani kuti ni wodzichepesa padapasiwa malangizo?

¹⁰ Tingaphindule maninge tikambakhalambo wokhulupirika ninge Yobu na Mose. (Lewengani Miyambo 4:10-13.) Abale na alongo wathu azinji ankuyesesambo kumbatambira malangizo. M’bale Emmanuel yemwe adachenjezewa na abale adafotokoza kuti: ‘Abale wolimba mwauzimu wa mumpingu mwathu padawona kuti vomwe ninkuchita vidzonge ushamwali wangu na Yahova, adayesesa kunithandiza. Inepano nidaphatisa basa malangizo yadanipasa ndipo vidanithandiza kupewa mavuto yazinji.’ * Pankhani mwiyi yotambira malangizo mpainiya munango dzina yake Megan wa ku Canadá adalewa kuti: ‘Malangizo yomwe adanipasa yalibe kunikomera, koma yenze yothandiza.’ Ndipo m’bale munango wa ku Croácia dzina yake Marko adati: ‘Nidaluza maudindo, koma ninkuwona kuti malangizo mwayale yadanithandiza kukonza pomwe ushamwali wangu na Yahova.’

11. Ko m’bale Karl Klein adafotokoza chani pankhani yobvuma kulangiziwa?

¹¹ M’bale Karl Klein yemwe adatumikirako m’Bungwe Yotonga wenze pomwe chitsanzo chabwino pankhani yotambira malangizo. Mu mbiri ya moyo wake, m’bale Klein adafotokoza kuti nthawe inango Joseph F. Rutherford yemwe wenze shamwali wake, adamupasa malangizo yamphanvu. M’bale Klein adafotokoza kuti poyamba venze voshupa kutambira malangizo yadapasiwa. Iye adati: ‘Nthawe inango m’bale Rutherford adaniwona ndipo adanimonisa mokondwa kuti: ‘Bwanji Karl!’ Koma pakuti inepano vimbaniwawa muntima, nilibe kumudawira momasuka. Pamwapo iye adati: ‘Karl, khala wosamala! Ndyerekezi ankufuna kukumeza iwepo!’ Mwamanyazi nidamudawira kuti:  ‘Ayi m’bale Rutherford, sikuti nakusungirani chakumoyo.’ Koma iye ambadziwa kuti ndine wokalipa, ndipomwapa adanichenjeza pomwe kuti: ‘Peno nteno viri bwino, koma khala wosamala ndawa Ndyerekezi anawe pambuyo.’ Iye adaniuzadi vobveka, ndawa yakuti peno tingasungire munzathu chakumoyo, makamaka vikambawonekera pa momwe tinkuyankhulira, iye angakhale na lazau pakutiuza kuti tisamale ndawa . . . , tinkupasa mpata Ndyerekezi.’ * (Aef. 4:25-27) M’bale Klein adatambira malangizo ya m’bale Rutherford ndipo iwo adapitiriza kukhala pa ushamwali wolimba.

12. Ko kudzichepesa kungatithandize tani kuti timbatambire malangizo? (Salimo 141:5)

¹² Nchani chingatithandize kumbatambira malangizo? Tichadekana kukhala odzichepesa na kumbakumbukira kuti ndise ochimwa ndipo nthawe zinango tingachite vinthu mosowa nzeru. Ninge mwatafotokozera kale, Yobu pakuyamba angawonalini vinthu bwinobwino. Koma patsogolo pake iye adachinja kaganizidwe kake ndipo Yahova adamudalisa maninge. Ndawa chani? Ni ndawa yakuti Yobu wenze wodzichepesa. Tinkuzindikira kuti iye wenze wodzichesadi tikawona momwe adatambirira malangizo yadapasiwa na Elihu, podiya kuti Elihu wenze mwana na iye. (Yobu 32:6, 7) Kudzichepesa kungatithandize pomwe kutambira malangizo podiya tiwone kuti yankutiyipira ndipo yemwe ankutipasa ni mwana kwa ise. Nkulu munango wa ku Canadá adalewa kuti: ‘Vingakhale voshupa maninge kuti tipite patsogolo peno palibe munthu yemwe ankutipasako malangizo.’ Tichadekana kukulisa makhalidwe yabwino kuti tipitirize kulalikira na kupfunzisa ntontholo wabwino.—Lewengani Salimo 141:5.

13. Ko tikapasiwa malangizo ni umboni wa chani?

¹³ Mukapasiwa malangizo mumbawone kuti ni umboni wakuti Mulungu akukondani. Yahova nthawe zose afuna kuti vinthu vimbatifambire bwino. (Miy. 4:20-22) Peno iye ankutipasa malangizo pakuphatisa basa Mawu yake, mabukhu yofotokozera Baibolo panango kuphatisa basa Mkhrisitu wolimba mwauzimu, ni umboni wakuti atikonda. Lemba ya Aheberi 12:9, 10 ifotokoza kuti ‘iye angachitelini chinthu chomwe chingatiphinduliselini.’

14. Ko peno tinkupasiwa malangizo, timbayikhire nzeru chani?

¹⁴ Mumbaikhire nzeru pa malangizo, osati momwe yankuperekerewa. Nthawe zinango tingaganize kuti munthu adanipasa malangizo ule alibe kunitenga bwino neye. Koma vingachitike kuti iye adachita vose vangakwanise kuti ayapereke munjira yabwino. * (Agal. 6:1) Ndipo peno ndise tinkupasiwa malangizo, timbawone momwe tingaphindulire  nayo podiya tiwone kuti alibe kutitenga bwino. Tingafunikane kudzibvunza kuti: ‘Podiya kuti nilibe kukomedwa nayo malangizo mwaya, koma pali chaningapfunzirepo? Ko ningayeseko kuyebwa vophonya va munthu yemwe ankunipasa malangizo kuti niphindule mokwana na malangizo yake?’ Ni nzeru kuwona mwatingaphindulire na malangizo yomwe tinkupasiwa.—Miy. 15:31.

15. Ndawa chani tichadekana kukumbira malangizo?

¹⁵ Baibolo itilimbikisa kuti timbakumbire malangizo. Lemba ya Miyambo 13:10 ilewa kuti: ‘Nzeru zikhala na wanthu womwe achafaga malangizo.’ Vimwevi ni shuwadi. Wanthu omwe achakhala woyamba kukumbira malangizo m’malo modikhira kuti munthu achite kubwera kudzawapasa, nthawe zose achasalula vinthu mwanzeru kuposha wanthu omwe abvunzakolini nzeru. Ndipomwapa yesesani kumbayamba ndimwe kukumbira malangizo.

16. Ko tingakumbire malangizo pa vochitika viponi?

¹⁶ Ko tingakumbire malangizo kwa Akhrisitu anzathu pa vochitika viponi? Onankoni vitsanzo ivi. (1) Mulongo wakumbira wofalisa wodziwa bwino kupfunzisa kuti akachitisire pabodzi pfunziro ya Baibolo. Patsogolo pake ankumubvunza vomwe angachitembo kuti akulise buya yopfunzisa. (2) Mulongo wosalowodwa ankubvunza mulongo wachikulire kuti amufotokozereko mosabisa kuti peno iye ankusankhula vovala mwanzeru. (3) M’bale wapasiwa nkhani ya wose yoyamba kuti akakambe. Iye ankukumbira m’bale wodziwa bwino kukamba nkhani kuti amubvesere nakuti amuuze vangachite kuti ambakambembo bwino. Olo m’bale yemwe wamala magole yazinji ankukamba nkhani angachite bwino kukumbirako malangizo kwa abale wabuya ndipo ambayaphatise basa.

17. Ko tingachite tani kuti timbaphindule na malangizo?

¹⁷ Nthawe ikambapita, tose tidzapasiwe malangizo, peno mwanseri panango mwa sitiriti. Vimwevi vikadzatichitikira, tidzakumbukire mpfundo zatakambirana munkhani ino. Timbakhale wodzichepesa ndipo tikambapasiwa malangizo timbawone momwe tingaphindulire nayo, osati kuipidwa na momwe ankutipasira. Tikateno timbayaphatisiredi basa. Palibe munthu yemwe abadwa wanzeru. Koma ‘tikambabvesera malangizo na kubvuma kupfunzisika,’ Mawu ya Mulungu yankupolomisa kuti ‘tidzakhale wanzeru.’—Miy. 19:20.