Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

NKHANI YOPFUNZIRA 9

Alumbwana—Ko mungachitetani kuti anango ambakuthembeni?

Alumbwana—Ko mungachitetani kuti anango ambakuthembeni?

‘Gulu ya alumbwana womwe ali ninge mame ya kumadandakucha ili nawe pabodzi.’—SAL. 110:3.

NYIMBO NA. 39 Tipange Dzina Labwino Ndi Mulungu

VOMWE TIPFUNZIRE *

1. Ko tinashuwa kuti abale wachilumbwana angachite chani?

DZIWANI kuti imwepo abale wachilumbwana mungachite vizinji mumpingu. Azinji wa imwepo munamphanvu. (Miy. 20:29) Ndipomwapa mungachite vizinji pakuthandiza abale na alongo mumpingu. Panango imwepo munashungu yakuti mudzaikhiwembo ninge mtumiki wothandiza. Koma panango mungambagope kuti anango ambakuwoneni kuti mwachepesa ndipo mukanati mwafikapo kuti mungaphate basa yodikana mweyi. Podiya kuti mudakali alumbwana, panavinthu vamungachite manjeuno kuti abale na alongo ambakulemekezeni mumpingu.

2. Ko tikambirane chani munkhani ino?

2 Mu nkhani mweyi, tikambirane maninge va moyo wa Mpfumu Davide. Tikambirane soti mwachigwato vochitika pamoyo wa Asa na Yehosafati, womwe enze mafumu ya Yuda. Tikambirane khaindi ya mabvuto yomwe adagumana nayo, vadachita pakugwebana nayo na vomwe abale wachilumbwana angapfunzire pa chitsanzo chawo.

PFUNZIRANI PA CHITSANZO CHA DAVIDE

3. Ko ni njira iponi yomwe alumbwana angathandizire wachikulire mumpingu?

3 Pewenze mulumbwana, Davide adapfunzira maluso yazinji pa vinthu vizinji ndipo wanthu ambamulemekeza. Vinkuwonekeratu kuti Davide wenze pa ushamwali wolimba na Yahova. Ndipo adaphatisa basa buya yake yoimba kuti athandize Sauli yemwe wenze mpfumu yoikhiwa na Yahova. (1 Sam. 16:16, 23) Ko imwepo alumbwana munamaluso yomwe mungathandizembo nayo abale na alongo mumpingu? Tinashuwa kuti azinji munayo ndipo mungathandizedi. Mwakulinganiza, wachikulire angakutembejeni muchiti mwawawonesa momwe aphatisire basa thabuleti olo chinthumbo chinango pa papfunziro ya pawokha panango pamisonkhano. Pakuti imwepo ndimwe muchadziwa kuviphatisa basa, vingakhale bwino kuti mumbawathandizeko wachikulire.

Davide ambautengera siriyasi udindo wosamalira nkhosa za ababa wake na kuziteteza ku vinyama volusa (Onani ndime 4)

4. Ninge Davide, ko abale wachilumbwana achadekana kukulisa makhalidwe yaponi? (Onani foto ya pakhava.)

4 Mu moyo wake wa ntsiku na ntsiku, Davide wenze wothembeka akapasiwa basa. Mwakulinganiza, pewenze mulumbwana, ambaitengera siriyasi nkhani yosamalira nkhosa za ababa wake. Basa mweyi ingaikha moyo wake pangozi. Patsogolo pake Davide adauza Sauli kuti: ‘Inepano mtumiki wanu nidakhala nyakabusa wa nkhosa za ababa wangu. Basi kudabwera mphondolo na chimbalangondo ndipo vose vidabwera pagulu nkuphata nkhosa za ababa wangu. Pamwapo inepano nidatewera chimbalangondo nkuchipha, ndipo nidapulumusa nkhosa nkamwa mwachene.’ (1 Sam. 17:34, 35) Davide adadziwa kuti ni udindo wake kusamalira nkhosa, ndipomwapa adalimba moyo nkuziteteza. Imwepo alumbwana mungatewedzerembo Davide pakuphata bwino basa yamungapasiwe.

5. Mwakubverana na Salimo 25:14, ko chinthu chakudikana maninge chamungachite ni chani?

5 Davide ali mulumbwana adakulisa ushamwali wake na Yahova. Ushamwali moyu wenze wodikana kuposha kulimba moyo kwake panango buya yake yoimba. Sikuti Yahova wenze chabe Mulungu kwa Davide, koma shamwali wake wapamoyo. (Lewengani Salimo 25:14.) Alumbwana, chinthu chakudikana maninge chamungachite ni kulimbisa ushamwali wanu na Ababa wanu wakudzulu. Mukachita tene, vidzachitise kuti mutambire maudindo yazinji mumpingu.

6. Ko wanthu anango ambamuwona tani Davide?

6 Bvuto ibodzi yomwe Davide adagumana nayo, ni kudererewa na wanthu kuti ni mwana ndipo akanati wafikapo. Mwakulinganiza, Davide padadzipereka kuti amenyane na Goliyati, Mpfumu Sauli adayamba kumuderera nkumbalewa kuti: ‘Ndiwe mwana.’ (1 Sam. 17:31-33) Pakuyambirira, m’bale wa Davide wa mimba ibodzi adamulewa kuti ni wodzikuza. (1 Sam. 17:26-30) Koma podiya venze tene, Yahova ambawonalini kuti Davide wachepesa panango wosayenerera. Iye ambamudziwa bwino Davide. Ndipo Davide adakwanisa kupha Goliyati, ndawa yakuti ambathemba Shamwali wake Yahova.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Ko munkupfunzira chani pa chitsanzo cha Davide?

7 Ko munkupfunzira chani kwa Davide? Pfunziro ni yakuti muchadekana kukhala woleza moyo. Vingatenge nthawe kuti wanthu womwe ankukudererani adzakuwoneni kuti mwakula manje. Khalani wotsimikiza kuti Yahova ankuwona mtima wanu, osati mawonekedwe yokha. Iye ankudziwa bwino vomwe mungakwanise kuchita. (1 Sam. 16:7) Ndipomwapa limbisani ushamwali wanu na Yahova. Davide adachita vimwevi mwa kuwona vomwe Yahova adasika. Kuganizira mwamphanvu basa za Yahova kudamuthandiza kudziwa bwino Mulengi. (Sal. 8:3, 4; 139:14; Aro. 1:20) Chinango chamungachite ni kukumbira Yahova kuti akupaseni mphanvu. Mwakulinganiza, ko azinzanu wakushikola achakunyozani ndawa yakuti ndimwe wa Mboni za Yahova? Peno nteno, pempherani kwa Yahova kuti mupirire bvuto mweyi. Ndipo phatisirani basa malangizo yamungagumane m’Mawu yake, m’mabukhu yofotokoza Baibolo na m’mavidiyo. Mukawona momwe Yahova wakuthandizirani kugwebana na bvuto yanu, mungatsimikize kuti adzakusiyenilini. Ni vosachita kubvunza kuti anango akambawona kuti muchakhulupirira Yahova, adzayambe kukuthembani.

Abale wachilumbwana modzichepesa angathandize anango munjira zosiyana-siyana (Onani ndime 8-9)

8-9. Nchani chidathandiza Davide kudikhira moleza moyo kuti akhale mpfumu, ndipo imwepo abale wachilumbwana munkupfunzirapo chani?

8 Onani bvuto inango yomwe Davide adagumana nayo. Padandoti wasaluliwa kuti akhale mpfumu, Davide angadekana kudikhira kwa magole yazinji akanati kuyamba kutonga ninge mpfumu ya Yuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Manje nchani chidamuthandiza kuderekha nkumbadikhira pa nthawe yose mweyi? M’malo mwakuti ambondokhala wokwinyirira, panthawe mweyi Davide ambachita vomwe angakwanise. Mwakulinganiza, pangakhalira kuthawa-thawa mudera ya Afilisiti, Davide adaphatisa basa nthawe yake pakugwebana na adani wa Aizirayeli. Pakuchita vimwevi, iye adateteza dera ya Yuda.—1 Sam. 27:1-12.

9 Ko abale wachilumbwana munkupfunzira chani pa chitsanzo cha Davide? Chitani vamungakwanise kuti mutumikire abale wanu. Onankoni vomwe vidachitikira m’bale munango dzina yake Ricardo. * Kwa nthawe itali iye angada kuchita upainiya wokhazikika. Koma akulu ambamuuza kuti akanati wafikapo. M’malo mochita ulesi panango kukalipa, Ricardo ambamala nthawe itali ankulalikira. Iye adati: ‘Nikanyang’ana kumbuyo, nikuwona kuti nidachita bwino kuyesesa kuchita vizinji. Nimbawonesesa kuti nachitisa maulendo yobwereza ndipo nayamba nakonzekera. Mpakana nidayambisa pfunziro yangu ya Baibolo. Panimbalalikira kwa nthawe itali, nimbakhala wolimba.’ Manje, Ricardo ankutumikira ninge mpainiya wokhazikika ndipo ni mtumiki wothandiza.

10. Nchani chidamuchitikira Davide nthawe inango, ndipo adachita chani akanati kusaina vochita pankhani mweyi ikulu?

10 Onani chinthu chinango pa moyo wa Davide. Panthawe yomwe ambabishala mudera ya Afilisiti na masocha yake pakuthawa Sauli, adasiya mabanja yawo nkuyenda kunkhondo. Padandoti chokeni, adani wawo adabwera nkuba vinthu vawo, kushoka manyumba na kutenga azikazi na wana mwa baifosi. Pamwapa Davide adakaganiza kuti akwanise kukawombola mabanja ndawa ni mwamuna wodziwa bwino nkhondo. Koma Davide adakumbira Yahova kuti amuthandize. Mwakuthandiziwa na Mfilisiti munango dzina yake Abiyatara, Davide adabvunza Yahova kuti: ‘Ko niyithamangire gulu ya vigananga ndipo niyigumane?’ Pamwapo Yahova adamuuza kuti ayende ndipo awagumane na kuwatengera vose. (1 Sam. 30:7-10) Ko munkupfunzira chani pa nkhani mweyi?

Abale wachilumbwana angakumbire malangizo kwa wachikulire (Onani ndime 11)

11. Ko mungachite chani mukanati mwasaina kuchita chinthu?

11 Mumbabvunze anango mukanati mwasaina kuchita chinthu. Bvunzani azibereki wanu. Mungagumane soti malangizo yabwino mukambabvunza akulu wodziwa vizinji. Yahova achawathemba abale mwawa ndipo imwepo mumbawathembembo. Yahova achawona ninge ‘mphaso’ pampingu. (Aef. 4:8) Mungaphindule maninge mukambatewedzera chikhulupiriro chawo na kubvera malangizo yawo yanzeru. Manje naboni tiwone vatingapfunzire kwa Mpfumu Asa.

PFUNZIRANI PA CHITSANZO CHA MPFUMU ASA

12. Ko Asa wenze na makhalidwe yaponi padandokhala Mpfumu?

12 Pewenze mulumbwana, Mpfumu Asa wenze yodzichepesa na wolimba moyo. Mwakulinganiza, padakhala pampando wenze wa ababa wake, adaphwanya mafano mudziko yose. Iye ‘adauza soti Ayuda kuti afagefage Yahova, Mulungu wa azibereki wawo na kusunga Malamulo na vigamulo vake.’ (2 Mbiri 14:1-7) Pomwe Zera mpfumu ya Itiopiya idaukira Yuda na masocha yake 1.000.000, Asa adathemba Yahova kuti amuthandize, adati: ‘Imwepo Yahova mukafuna kuthandiza, muchathandiza vilibe basa peno wanthuawo ni azinji panango alibe mphanvu. Tithandizeni Yahova Mulungu wathu ndawa tinkuthemba imwepo.’ Mawu yabwino mwaya yankuwonesa momwe Asa angathembera Yahova kuti iye angakwanise kumupulumusa pabodzi na wanthu wake. Asa adathemba Ababa wake wakudzulu ndipo ‘Yahova adagonjesa Aitiopiya.’—2 Mbiri 14:8-12.

13. Nchani chidachitikira Asa patsogolo pake, ndipo ndawa chani?

13 N’vosakaikisa kuti imwepo munkuwona kuti yenzelini nkhani yamasenzeka kuti alimbane na masocha yokwana 1.000.000. Koma Asa adakwanisa kuwina ndawa yothemba Yahova. Koma panthawe inango, pomwe iye adagumana na mabvuto pamoyo wake, iye alibe kubvunza Yahova. Pomwe iye adaukirana na Mpfumu Basa ya Izirayeli, Asa adathemba mpfumu ya ku Siriya kuti imuthandize. Vomwe adasalula vidamubweresera mabvuto. Yahova pakuphatisira basa m’neneri Hanani adauza Asa kuti: ‘Pakuti wathemba mpfumu ya ku Siriya m’malo mothemba Yahova Mulungu wako, masocha ya mpfumu ya ku Siriya yadzathawe m’manja mwako.’ Ndipo vimwevi vidachitikadi, Asa ambandokhalira moyo wankhondo. (2 Mbiri 16:7, 9; 1 Maf. 15:32) Ko pfunziro ni iponi pamwapa?

14. Ko tingathembe tani Yahova, ndipo mobverana na 1 Timoteyo 4:12, nchani chomwe chidzakuchitikireni?

14 Khalani wodzichepesa ndipo thembani Yahova. Pomwe mudabatizika, imwepo mudawonesa chikhulupiriro chikulu ndipo muchathemba Yahova. Ndipo Yahova adakondwa pakukubvumani kuti mukhale m’banja mwake. Chomwe mungachite manje ni kupitiriza kuthemba Yahova. Vichakhala vosashupa kuthemba Yahova mukambasalula vinthu vikulu-vikulu pamoyo, koma ko pa vinthu vinango tani? Ndawa chani ni vodikana maninge kuthemba Yahova tikambasalula vochita, vomwe vikuphatanidzapo vokondweresa, basa zakuthupi na volinga vatinavo. Ayi kuthemba nzeru zanu. Koma m’malo mwake faga-fagani mpfundo za m’Baibolo zomwe mungaziphatisire basa mobverana na mwaviriri pamoyo wanu, ndipo patsogolo pake salulani vinthu mwakutewedza malangizo. (Miy. 3:5, 6) Mukachita vimwevi, mudzachitise Yahova kukhala wokondwa, ndipo anango mumpingu adzakulemekezeni.—Lewengani 1 Timoteyo 4:12.

PFUNZIRANI PA CHITSANZO CHA YEHOSAFATI

15. Mobverana na 2 Mbiri 18:1-3; 19:2, ko Mpfumu Yehosafati adaphonyesa chani?

15 Tose ise ndise wochimwa ndipo nthawe zinango tidzaphonyese vinthu. Podiya kuti ndise wochimwa, tingakangirelini kuchita vose vatingakwanise kuti titumikire Yahova. Onani chitsanzo cha Mpfumu Yehosafati. Iye wenze na makhalidwe yazinji yabwino. Pomwe iye wenze mulumbwana, ‘adafaga-faga Mulungu wa Ababa wake ndipo ambatewedza vigamulo vake.’ Ndipo iye adatumiza akalonga m’mathaundi ya ku Yuda kuti akapfunzise wanthu va Yahova. (2 Mbiri 17:4, 7) Koma Yehosafati nthawe zizinji adasalula vinthu mosaganiza bwino. Ndawa ya kusalula kwake moku, Yehosafati angatsuuliwa na wanthu woimira Yahova. (Lewengani 2 Mbiri 18:1-3; 19:2.) Ko munkupfunzira chani pa nkhani mweyi?

Abale wachilumbwana womwe achaphata basa modzipereka, achalemekezewa ndawa ya makhalidwe yawo yabwino (Onani ndime 16)

16. Ko munkupfunzira chani pa chitsanzo cha Rajeev?

16 Mumbatambire malangizo na kuyatewedza. Koma panango ninge alumbwana azinji, imwepo munkushupika kuikha kutumikira Yahova pamalo yoyamba. Koma ayi kuchita ulesi. Onani vomwe vidachitikira m’bale wachilumbwana dzina yake Rajeev. Pakusimba vomwe vidamuchitikira pewenze m’diki adati: ‘Nthawe zizinji ningadziwalini kuti nichite chani. Ninge alumbwana azinji, nimbaikhira nzeru maninge pa masenzeka kuposha momwe nimbakondera misonkhano na kulalikira.’ Nchani chidathandiza Rajeev? Nkulu munango adamupasa malangizo. Rajeev adati: ‘M’bale adanithandiza na mpfundo yogumanika pa 1 Timoteyo 4:8.’ Modzichepesa, Rajeev adaikha pamalo yakuyamba vinthu vodekana maninge pamoyo wake. Iye adati: ‘Nidasalula kuikha volinga vauzimu pamalo yakuyamba.’ Ko nchani chidachitika patsogolo pake? Iye adati ‘magole pang’ono ndawa ya malangizo yanidapasiwa, nidayenerera kukhala mtumiki wothandiza.’

KONDWERESANI MOYO WA ABABA AWANU WAKUDZULU

17. Ko wachikulire achabvatani akambatumikira Yahova pabodzi na alumbwana?

17 Wachikulire achakutembejani imwepo alumbwana pomwe mukutumikira nawo pabodzi Yahova ‘mobverana.’ (Zef. 3:9) Iwo achakondwa na khama yanu pa basa zauzimu. Ndipomwapa adzakuyebwenilini.—1 Yoh. 2:14.

18. Ninge mwavinkuwonesera pa Miyambo 27:11, ko Yahova achabvatani akaona alumbwana ankumutumikira?

18 Abale wachilumbwana, ayi kuyebwa kuti Yahova achakukondani na kukuthembani. Iye wenze adalewa kale kuti kumapeto kwa ntsiku zomalizira, gulu ya alumbwana idzadzipereke mofunisisa. (Sal. 110:1-3) Iye achadziwa kuti imwepo muchamukonda ndipo achada kuti mumutumikire pakuphatisira basa bwino buya yanu. Ndipomwapa khalani woleza moyo na anango ndipo khalani wokonzeka kudikhira. Mukaphonyesa vinthu, bvumani kupfunzisiwa ndipo tambirani malangizo. Mbayawoneni kuti ni malangizo yochokera kwa Yahova. (Aheb. 12:6) Mbasamalirani bwino udindo uliwose womwe mudapasiwa. Kuposha vose, mbamukondweresani Yahova pa chilichose chamukuchita.—Lewengani Miyambo 27:11.

NYIMBO NA. 135 Yehova Akutipempha Kuti: “Mwana Wanga, Khala Wanzeru”

^ ndi. 5 Abale wachilumbwana wobatizika, achada kutumikira Yahova munjira zizinji. Kuti ayenerere kukhala atumiki wothandiza, achadekana kuyesesa kuchita vomwe vingachitise kuti abale na alongo ambawalemekeze mumpingu. Manje abale wachilumbwana mwawa angachitetani kuti ambalemekezewe?

^ ndi. 9 Madzina yanango yachinjiwa.