NKHANI YOPFUNZIRA 14
Akulu, pitirizani katewedzera Paulo
‘Mumbanitewedzere.’—1 AKORINTO 11:1.
NYIMBO NA. 99 Khamu la Abale
VOMWE TIPFUNZIRE *
1-2. Ko chitsanzo cha Paulo chingathandize tani akulu ntsiku zino?
MTUMI Paulo angakonda maninge abale wake. Iye angachita khama maninge kuti awasamalire. (Mac. 20:31) Ndipomwapa abale na alongo angamukonda maninge Paulo. Nthawe inango akulu wa ku Efeso padandodziwa kuti adzawonanelini pomwe na Paulo, ‘adalira maninge.’ (Mac. 20:37) Akulu wathu ntsiku zino achakondambo abale na alongo wawo ndipo achawathandiza mosaumira. (Afil. 2:16, 17) Podiya viri teno, akulu mwawa nthawe zinango achagumana na mabvuto. Manje nchani chingawathandize?
2 Chomwe chingawathandize ni kutewedzera chitsanzo cha Paulo. (1 Akor. 11:1) Sikuti iye angachita vinthu ninge mngelo. Iye wenze munthu wochimwa ndipo nthawe zinango vimbamushupa kuti achite vabwino. (Aro. 7:18-20) Paulo wenze na mabvuto yazinji pamoyo wake. Olo nteno iye alibe kubwerera m’mbuyo panango kumbandokhala wokwinyirira. Kuganizira chitsanzo cha Paulo kungawathandize akulu kupirira mabvuto yawo pakutumikira Yahova. Naboni tiwone vomwe angachite.
3. Ko tikambirane chani munkhani ino, ndipo tiwone pomwe chani?
3 Munkhani ino tikambirane mabvuto yanayi yomwe akulu achagumana nayo: (1) kushupika kugawa nthawe yakuti alalikire nakuti asamalire maudindo yanango, (2) kushupika kuti agumane nthawe yochita ubusa, (3) kukwinyirira ndawa ya vinthu vomwe achaphonyesa, na (4) kushupika kupirira vophonya va anango. Tiwone vomwe vidathandiza Paulo pamabvuto mwaya na momwe akulu angamutewedzerere.
KUSHUPIKA KUGAWA NTHAWE YAKUTI ALALIKIRE NAKUTI ASAMALIRE MAUDINDO YANANGO
4. Ndawa chani akulu vingawashupe kugumana nthawe yolalikira?
4 Ndawa chani vingakhale voshupa? Vingakhale vowashupa ndawa yakuti kuchosapo pa kulalikira, ali soti na maudindo yanango. Mwakulinganiza, akulu azinji achatsogolera misonkhano ya nkati mwa sondo na kuchitisa pfunziro ya Baibolo ya mpingu. Ndipo iwo ali soti na udindo wogawa nkhani. Iwo achatherena soti mwakhama atumiki wothandiza na kulimbikisa abale na alongo. (1 Pet. 5:2) Akulu anango ankuphata basa yomanga Nyumba za Ufumu na nyumba zinango za gulu. Koma ninge mwaviriri kwa wose mumpingu, basa yodikana maninge kwa akulu ni kulalikira ntontholo wabwino.—Mat. 28:19, 20.
5. Ko Paulo adasiya chitsanzo chabwino chiponi pankhani yolalikira?
5 Vomwe angapfunzire kwa Paulo. Pa Afilipi 1:10, Paulo ankufotokoza vomwe vingamuthandiza kuti vimufambire pabasa yolalikira. Iye ankutilimbikisa kuti: ‘Zindikirani vinthu vodikana maninge.’ Paulo angatewedzambo malangizo mwaya. Iye wenze adapasiwa kale basa yolalikira, ndipo adapitiriza kuiphata kwa magole yazinji ndawa yenze yofunika kwa iye. Iye angalalikira ‘m’malo yogumanika wanthu azinji na kunyumba na nyumba.’ (Mac. 20:20) Sikuti iye wenze na nthawe yoikhika yolalikira pantsiku, panango kumbandolalira ntsiku ibodzi basi pa sondo. Koma ukandogumanika mwayi angalalikira nthawe iliyose na pamalo yaliyose. Mwakulinganiza, pangadikhira anzake ku Atene, adayamba kulalikira wanthu wolemera ndipo anango adabvesera. (Mac. 17:16, 17, 34) Olo ‘pewenze kudjeri,’ Paulo angalalikira wanthu omwe wenze nawo pafupi.—Afil. 1:13, 14; Mac. 28:16-24.
6. Ko Paulo adapfunzisa anango kuti ambachite chani?
6 Paulo angaphatisa bwino basa nthawe yake. Iye nthawe zose angatenga anango kuti akalalikire pabodzi. Mwakulinganiza, pa ulendo wake woyamba wa umishonale adatenga Yohane Maliko ndipo pa ulendo wachiwiri adatenga Timoteyo. (Mac. 12:25; 16:1-4) Ni vosachita kubvunza kuti Paulo adawapfunzisa wanthu mwawa momwe angachitire vinthu pampingu, momwe angachitire ulendo wa ubusa na momwe angapfunzisire mwabuya.—1 Akor. 4:17.
7. Ko akulu angatewedze tani malangizo ya Paulo yogumanika pa Aefeso 6:14, 15?
7 Pfunziro kwa akulu. Akulu angatewedzere Paulo osati kundolalikira chabe ku nyumba na nyumba, koma kumbalalikira kumalo yaliyose na panthawe iliyose. (Lewengani Aefeso 6:14, 15.) Mwakulinganiza, iwo angalalikire panthawe yomwe ankugula vinthu panango akambaphata basa. Olo peno ankuphata basa yomanga Nyumba za Ufumu angalalikire wanthu wapafupi panango omwe ankuwagulisira vinthu. Ninge Paulo, akulu angachitembo bwino kupatula nthawe yopfunzisa anango, kuphatanidzapo atumiki wothandiza.
8. Ko nthawe zinango nkulu angadikane kuchita chani?
8 Akulu osati ambatangwanike maninge na maudindo yawo mpakana kusowa mpata wolalikira. Kuti akwanise kukhala wachikatikati, nthawe zinango angafunike kulamba basa yomwe apasiwa. Mwa kuipempherera nkhani mweyo, nkulu panango angawone kuti adakati wabvuma sembe wanyalanyaza vinthu vodikana maninge. Vinthu vofunika vimwevi vingakhale kukwanirisa udindo wotsogolera pfunziro ya banja sondo iliyose, kulalikira mwakukwana panango kupfunzisa wana kuti adziwembo kulalikira. Wanthu anango viwashupa kulamba basa yomwe apasiwa, koma angachite bwino kudziwa kuti akambakhala wachikatikati Yahova achakondwa.
KUSHUPIKA KUCHITA MAULENDO YA UBUSA
9. Ko kupanikizika kungakangise akulu kuchita chani?
9 Ndawa chani vingakhale voshupa? Atumiki wa Yahova ankugumana na mabvuto yazinji. Muntsiku zomalizira zino, tose tifuna kulimbikisiwa na kuthandiziwa. Ndipo nthawe na nthawe anango angafunike kuthandiziwa kuti asiye vizolowezi voipa. (1 Ates. 5:14) Koma akulu angakwaniselini kumalisiratu mabvuto ya atumiki wa Yahova. Podiya kuti viri teno, Yahova achada kuti akulu ambalimbikise nkhosa zake na kuzithandiza. Manje pakuti iwo achakhala wopanikizika, ko angakwanise tani kuthandiza nkhosa za Yahova?
10. Mobverana na 1 Atesalonika 2:7, ko Paulo angathandiza tani wanthu wa Yahova?
10 Vomwe angapfunzire kwa Paulo. Paulo angawona mipata ya momwe angatembejere abale wake na kuwalimbikisa. Kuti akulu atewedzere chitsanzo cha Paulo achadekana kuyesesa kukonda abale na alongo. (Lewengani 1 Atesalonika 2:7.) Paulo angawatsimikizira abale wake kuti awakonda ndipo Yahova awakondambo. (2 Akor. 2:4; Aef. 2:4, 5) Paulo angabvana maninge na abale na alongo wake ndipo angamala nthawe itali ali nawo pabodzi. Iye angawathemba abale wake ndipo angawauza mabvuto na vofoka vake. (2 Akor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Koma m’malo mwakuti Paulo ambondokhalira kuganizira mabvuto yake, angayesesa kuthandiza wanthu wa Yahova.
11. Ndawa chani Paulo angalangiza abale na alongo wake?
11 Nthawe zinango Paulo angadekana kulangiza abale na alongo wake. Koma iye ambawalangizalini ali wokalipa. Iye ambawapasa malangizo ndawa ya kuwakonda nakuti awateteze ku mabvuto. Iye angayesesa kupereka malangizo yobveka bwino kuti iwo akwanise kuyatambira. Mwakulinganiza, mu kalata yoyenda kwa Akorinto, Paulo adapereka malangizo yamphanvu. Padandoti wawanembera kalata mweyi, adawatumizira Tito. Paulo wenze na nkhawa na vomwe abale wake angachite akabva vomwe iye wawanembera. Koma padabva kuti abale ankutewedza malangizo yake, Paulo adakondwa maninge.—2 Akor. 7:6, 7.
12. Ko akulu angalimbikise tani abale na alongo?
12 Pfunziro kwa akulu. Kuti akulu atewedzere Paulo, achadekana kumbamala nthawe itali ali pabodzi na abale na alongo wawo. Njira ibodzi yomwe angachitire vimwevi ni kufika kankulumize pamisonkhano kuti akhaleko na macheza yolimbikisa. Akulu dziwani kuti mukanthawe kochepa chabe mungayankhule mawu yolimbikisa m’bale panango mulongo. (Aro. 1:12; Aef. 5:16) Nkulu yemwe ankutewedzera chitsanzo cha Paulo achaphatisa basa mawu ya Mulungu pakulimbikisa abale na alongo na kuwatsimikizira kuti Mulungu awakonda. Iye achada kuti abale na alongo ambatsimikizire kuti iye awakonda. Nkulu akafuna kupereka malangizo, ambawonesese kuti yankuchokera m’Mawu ya Mulungu. Iye achayankhula mosabisa, koma achasamala pomwe kuti osati ayankhule mawu yopweteka.—Agal. 6:1.
KUKWINYIRIRA NDAWA YA VOMWE ACHAPHONYESA
13. Nchani chingachitikire nkulu ndawa ya vophonya vake?
13 Ndawa chani vingawakwinyiririse? Pakuti akulu ni wochimwa, achaphonyesambo ninge wanthu wose. (Aro. 3:23) Nthawe zinango vingawashupe kuti ambaganize bwino akaphonyesa. Akulu anango afoka ndawa yombandokhalira kuganizira vophonya vawo. Koma anango angawone ninge ankufunikalini kuchinja ndawa yakuti ankuphonyesalini maninge.
14. Mobverana na Afilipi 4:13, ko kudzichepesa kudathandiza tani Paulo kulimbana na vophonya vake?
14 Vomwe angapfunzire kwa Paulo. Paulo ambadziwa bwino kuti payekha angakwaniselini kulimbana na vofoka vake. Koma mphanvu ya Mulungu ndiyo ingamuthandize. Pakuyamba, Paulo angatsutsa maninge Akhrisitu. Koma patsogolo pake adazindikira kuti ankuchitalini bwino ndipo adachinja. (1 Tim. 1:12-16) Mothandiziwa na Yahova, Paulo adadzakhala nkulu wachifundo na wokonda abale. Iye angadziwa bwino kuti adachita voipa vizinji, koma ambandokhaliralini kuviganizira. Chomwe chidamuthandiza ni kudziwa kuti Yahova adamukhululukira. (Aro. 7:21-25) Iye angadikhiralini kuti ambachite vinthu mosaphonyesa. M’malo mwake iye ambayesesa kuchinja makhalidwe yake ndipo angakumbira Yahova modzichepesa kuti akwanise kuphata basa yake.—1 Akor. 9:27; lewengani Afilipi 4:13.
15. Ko nkulu achadekana kuchita chani akazindikira kuti ankuphonyesa?
15 Pfunziro kwa akulu. Sikuti munthu asankhiwa kuti akhale nkulu ndawa yakuti achita vinthu mosaphonyesa. Olo Yahova afuna kuti iwo ambadziwe vomwe ankuphonyesa na kukulisa makhalidwe yachikhrisitu. (Aef. 4:23, 24) Nkulu aliyese achadekana kudziunguza pakuphatisa basa Mawu ya Mulungu na kuyesesa kuchinja. Akachita teno, Yahova adzamudalise na kumuchitisa kukhala wokondwa.—Yak. 1:25.
KUPIRIRA VOPHONYA VA ANANGO
16. Nchani chingachitike peno nkulu andokhalira kunyang’ana vophonya va anango?
16 Ndawa chani vingakhale voshupa? Ni vosashupa kuti akulu awone vophonya va abale na alongo ndawa yakuti nthawe zose anawo pabodzi. Akaleka kusamala, akulu angambandokhalira kuwona vophonya va anzawo mpakana kuwaweruza. Paulo adachenjeza Akhrisitu kuti asamale ndawa ndivo vomwe Satana ankufuna.—2 Akor. 2:10, 11.
17. Ko Paulo angawawona tani abale na alongo wake?
17 Vomwe angapfunzire kwa Paulo. Paulo angayesesa kuwona vabwino vomwe abale wake ankuchita. Ni shuwadi kuti iye angadziwa bwino vomwe iwo ankuphonyesa. Koma Paulo angadziwa kuti sikuti munthu akaphonyesa ndiye kuti ni woipa. Iye angawonesa chikondi abale wake pakuyikhira nzeru makhalidwe yawo yabwino. Akawona kuti abale wake ankushupika kuchita vabwino, iye angadziwa kuti ni wanthulini woipa, koma akundofunikira kuthandiziwa basi.
18. Ko Paulo adachita chani padadziwa kuti Eodiya na Suntuke ankubvanalini, ndipo tinkupfunzirapo chani? (Afilipi 4:1-3)
18 Ndowonani momwe Paulo adathandizira alongo awiri wa mumpingu waku Filipi. (Lewengani Afilipi 4:1-3.) Vinkuwoneka kuti Eodiya na Suntuke enze adasiya kuyankhulana ndawa yopesana maganizo. Koma m’malo mwakuti Paulo awaweruze, iye adawona makhalidwe yawo yabwino. Panthawe mweyi nkuti atumikira kale Yahova kwa nthawe itali. Paulo angadziwa kuti Yahova achawakonda alongo mwawa ndipo vimwevi vidamulimbikisa kuwathandiza kuti akambirane. Ndawa yowona makhalidwe yabwino ya abale wake, Paulo adapitiriza kukondwa nawo.
19. (a) Ko akulu angachite tani kuti ambawone makhalidwe yabwino ya abale na alongo wawo? (b) Ko munkupfunzira chani kuchokera pa foto yowonesa nkulu ankuchenesa mu Nyumba ya Ufumu?
19 Pfunziro kwa akulu. Akulu, mbayesesani kuwona makhalidwe yabwino yomwe abale na alongo wanu anayo. Podiya kuti aliyese ni wochimwa, ali soti na makhalidwe yabwino. (Afil. 2:3) Ni shuwadi kuti nthawe zinango akulu angafunike kulangiza m’bale panango mulongo. Koma ninge Paulo, akulu osati ambaikhire nzeru maninge pa mawu panango vinthu voipa vomwe munthu wachita. Koma ambawone momwe iye achakondera Yahova, kupirira kwake na vinango vabwino vomwe ankuchita. Akulu akambachita vimwevi, achitisa kuti wanthu mumpingu ambakondane.
PITIRIZANI KUTEWEDZERA PAULO
20. Ko akulu angachite tani kuti apitirize kuphindula na chitsanzo cha Paulo?
20 Akulu dziwani kuti mungaphindule maninge mukapitiriza kupfunzira chitsanzo cha Paulo. Mwakulinganiza, mungawone mu Índice das Publicações da Torre de Vigia, pa mbali yakuti Paulo basi nkuyenda pakuti ‘chitsanzo kwa akulu.’ Mukambawerenga nkhani zomwe ziri ndandalikiwe pamwapa, mumbadzibvunze kuti: ‘Ko chitsanzo cha Paulo chinganithandize tani kuti nipitirize kukhala wokondwa pakukwanirisa udindo wangu?’
21. Ko akulu ambatsimikizire pomwe chani?
21 Kumbukirani kuti Yahova ankufunalini kuti mumbachite vinthu mosaphonyesa, koma ankufuna kuti mukhale wokhulupirika. (1 Akor. 4:2) Yahova angakondwa na khama ya Paulo na kukhulupirika kwake. Imwepo tsimikizanimbo kuti Yahova ankukondwa na basa yomwe munkumuchitira. Yahova ‘adzayebwelini basa yanu na chikondi chomwe munkuwonesa pakutumikira wochena ndipo munkupitiriza kuwatumikira.’—Aheb. 6:10.
NYIMBO NA. 87 Bwerani Mudzasangalale
^ ndi. 5 Ndise otembeja maninge akulu ndawa ya basa yomwe ankuchita pakutithandiza. Munkhani ino tikambirane mabvuto yanayi yomwe akulu achagumana nayo. Ndipo tiwone soti momwe chitsanzo cha mtumi Paulo chingathandizire akulu kugwebana na mabvuto mwaya. Nkhani ino itithandize kuti timbachitire chifundo akulu na kuyesesa kuwathandiza.
^ ndi. 61 MAWU YOFOTOKOZERA MAFOTO: M’bale pawakotoka, ankulalikira munzake wakubasa.
^ ndi. 63 MAWU YOFOTOKOZERA MAFOTO: Nkulu ankucheza mwachikondi na m’bale yemwe wandokhalambo payekhayekha.
^ ndi. 65 MAWU YOFOTOKOZERA MAFOTO: M’bale ankupereka malangizo yothandiza kwa munthu yemwe wakalipa.
^ ndi. 67 MAWU YOFOTOKOZERA MAFOTO: Nkulu ankukalipalini pawaona kuti m’bale waima basa yomwe wachita kudzipereka kuti aphate.