1-2. Ko mneneri Hagai adafotokoza kugunduzika kwa khaindi yanyi komwe kunkuchitika ntsiku zino?

‘MU KANTHAWE kang’ono chabe, mabanka na nyumba zolimba zidayamba kugunduzika.’ ‘Munthu aliyese wenze na nkhawa . . . Wanthu azinji ambafotokoza kuti vitenge 2 minutu basi, koma ine nimbawona ninge vimalelini.’ Adalewa mawu mwaya ni munthu yemwe adapulumuka pa chivomezi chomwe chidachitika ku Nepal mu 2015. Peno imwepo mwenzepo pa nthawe mweyi, tinashuwa kuti namanje mudakavikumbukira.

² Ntsiku zino, tinkuwona kugunduzika kwa khaindi inango komwe kunkuchitika osati muthaundi ibodzi panango dziko ibodzi. Koma ni kugunduzika komwe kunkuchitikira wanthu wa khaindi yose kwa magole yazinji. Mneneri Hagai wenze adalewa kale kuti kugunduzika kumuku kudzachitike. Iye adanemba kuti: ‘Yahova wa makamu walewa kuti, ‘manjemanje nigunduze kudzulu, dziko yapasi, nyanja na ntunthu.’’—Hag. 2:6.

3. Ko kugunduzika komwe Hagai adafotokoza nikosiyana tani na chivomezi chaicho?

³ Kugunduzika komwe Hagai adafotokoza nikosalingana na chivomezi chomwe chindobwera kudzadzonga vinthu. Koma ni kugunduzika komwe kunkuchitisa kuti vinthu vikhale bwino. Yahova chaiye ankutiwuza kuti: ‘Nidzagunduze wanthu wa makhaindi yose, ndipo vinthu va ntengo wapatali vochokera kumakhaindi yose ya wanthu vidzangene munyumba mwiyi. Inepano nizaidzadze nyumba mwiyi na ulemerero.’ (Hag. 2:7) Ko ulosi moyu umbatanthauza chani kwa wanthu wa munthawe ya Hagai? Ndipo unkutanthauza chani kwa ise ntsiku zino? Tikambirane midawiro ya mibvunzo mwaya ndipo tipfunzire momwe tingatengere mbali pakugunduza makhaindi ya wanthu ntsiku zino.

4. Ndawa chani Yahova adatumiza Hagai kwa wanthu wake?

⁴ Yahova adapasa Hagai basa yodikana maninge kuti aiphate. Ndoganizani vinthu vomwe vidachitika akanati kumupasa basa mweyi. Hagai wenze mugulu ya wanthu womwe adamasuliwa ku ukapolo ku Babulo mu 537 AEC. Padandoti afika ku Yerusalemu, atumiki wa Yahova wokhulupirika mwawa adayambiratu kumanga nyumba ya Yahova panango kuti kachisi. (Ezara 3:8, 10) Koma ali nkati momanga padachitika vinthu vokwinyiririsa. Iwo adafokesewa ndipo adaima kumanga ndawa ya kutsutsiwa. (Ezara 4:4; Hag. 1:1, 2) Ndipomwapa, mu 520 AEC, Yahova adatuma Hagai kuti akawalimbikise kumaliza kumanga kachisi. *—Ezara 6:14, 15.

5. Ndawa chani ntontholo wa Hagai udalimbikisa wanthu wa Mulungu?

⁵ Ntontholo womwe Hagai adayenda nawo wenze na cholinga cha kulimbikisa wanthu kukhulupirira Yahova. Molimba moyo, mneneri moyu adalimbikisa Ayuda wofoka kuti: ‘‘Limbani moyo wanthu wose wa mudziko ino ndipo phatani basa,’ walewa teno Yahova wa makamu. ‘Ndawa inepano nilinamwe,’ walewa teno Yahova wa makamu.’ (Hag. 2:4) Mawu yakuti ‘Yahova wa magulu’ yadawalimbikisa maninge. Yahova anamagulu yazinji ya angelo wamphanvu womwe ankuwatsogolera. Ndipomwapa peno Ayuda ambafuna kuti viwafambire bwino ambafunika kuthemba iye.

6. Ko kugunduza komwe Hagai adalewa kwenze na mapeto yaponi?

⁶ Yahova adatumiza Hagai kuti akauze Ayuda kuti Iye adzagunduze wanthu wa makhaindi yose. Masomphenya mwaya yadalimbikisa Ayuda omwe enze adafoka pakumanga kachisi. Ndipo masomphenya mwaya yadawonesa kuti Yahova adzagunduze dziko ya Perisiya yomwe yenze yamphanvu nthawe mwaire. Ko mapeto ya kugunduza kumoku yenze yaponi? Chakuyamba, wanthu wa Mulungu adakamaliza kumanga kachisi. Patsogolo pake, olo wanthu womwe enzelini Ayuda adakabwera kudzatumikirambo Yahova pa kachisi muyo womangiwa pomwe. Ntontholo moyu wenzedi wolimbikisa maninge kwa wanthu wa Mulungu.—Zek. 8:9.

7. Ko tinkuthandizira basa yogunduza iponi ntsiku zino? Fotokozani.

⁷ Ko ulosi wa Hagai unatanthauzo iponi kwa ise ntsiku zino? Yahova namanje adakapitiriza kugunduza makhaindi ya wanthu ndipo isembo tinkuthandizira. Ganizirani ivi: Mu 1914, Yahova adaikha Yesu Khrisitu kuti akhale Mpfumu ya Ufumu wake wakudzulu. (Sal. 2:6) Mafumu ya dziko yadakalipa maninge payadabva kuti Ufumu wa Mulungu wakhazikisiwa. Vimwivi vimbathandauza kuti ‘nthawe zoikhiriwatu za wanthu wamakhaindi yanango’ zamala. Zimwizi ni nthawe za mafumu yomwe yalibe kuchita kuikhiwa na Yahova. (Luka 21:24) Ndipomwapa, mu 1919 wanthu wa Yahova ambalalikira kuti ni Ufumu wa Mulungu wokha womwe ungapereke chidikhiro kwa wanthu. Basa mweyi yolalikira ‘ntontholo wabwino wa Ufumu’ idagunduza dziko yose.—Mat. 24:14.

8. Mobverana na Salimo 2:1-3, ko wanthu azinji adachita chani padabva ntontholo wa Ufumu?

⁸ Ko wanthu adachita chani padabva ntontholo moyu? Azinji adalamba. (Lewengani Salimo 2:1-3.) Wanthu adasokonezeka maninge. Iwo ambabvumalini Ntongi yemwe Yahova adasalula. Iwo ambawonalini kuti nkhani ya Ufumu ni ‘ntontholo wabwino.’ Maboma yanango yadafika pakulambiza basa yolalikira.  Podiya kuti wolamulira azinji ambalewa kuti achatumikira Mulungu, iwo ambafunalini kusiya udindo wawo wolamulira. Ninge wolamulira wa munthawe ya Yesu, wolamulira wa ntsiku zino ankutsutsa maninge Wodzozewa yemwe Yahova adamukhazikisa mwa kudzudza atumiki wake wokhulupirika.—Mac. 4:25-28.

9. Pakuti wanthu ankulamba ntontholo wa Ufumu, ko Yahova ankuchita chani kuti awathandize?

⁹ Pakuti wanthu ankulamba ntontholo wa Ufumu, ko Yahova ankuchita chani kuti awathandize? Lemba ya Salimo 2:10-12 inkudawira kuti: ‘Manje imwepo mafumu, wonesani kuzindikira, bvumani kuti maganizo yanu yakonzewe imwepo oweruza wa dziko yapasi. Tumikirani Yahova mwamantha, kondwerani na kunjenjemera. Mulemekezeni mwana, kuchitira kuti Mulungu angakalipe ndipo imwepo mungadzongeke na kuchosewa pa njira, ndawa ukali wake ugaka mwakankulumize. Wodala ni wose womwe ankuthawira kwa iye.’ Yahova mwachikondi ankuwapasa mwayi kuti asankhe bwino. Iwo adakali nawo mwayi wobvuma Ufumu wa Yahova. Podiya viri tene, nthawembo inkumala. Tinkukhala ‘muntsiku zomalizira’ za dongosolo ino ya vinthu. (2 Tim. 3:1; Yes. 61:2) Wanthu achadekana kupfunzira choonadi mwakankulumize nakuti asankhule kutumikira Yahova.

10. Ko wanthu ankuchita vinthu vabwino viponi ndawa ya kugunduza kofotokozewa pa Hagai 2:7-9?

¹⁰ Wanthu anango ankuchita bwino maninge pa kugunduza komwe Hagai adaleweratu. Iye ankutiuza kuti ndawa ya kugunduza, ‘vinthu vantengo wapatali’ [wanthu wa mtima wabwino] vochokera m’makhaindi yose ya wanthu vidzabwere’ kudzatumikira Yahova. * (Lewengani Hagai 2:7-9.) Yesaya na Mika adalewambo kuti vimwivi vidzachitike ‘muntsiku zomalizira.’—Yes. 2:2-4; Mik. 4:1, 2.

11. Ko m’bale munango adachita chani padabva ntontholo wa Ufumu yambe na yambe?

¹¹ Bvani momwe ntontholo wogunduza dziko yapasi udafikira pamoyo m’bale Ken yemwe manje ankutumikira ku likulu ya padziko yose.  Iye namanje adakakumbukira nthawe yomwe adabva ntontholo wa Ufumu yambe na yambe magole 40 kumbuyo. Ken adati: ‘Panidabva choonadi cha m’Mawu ya Mulungu, nidakondwa kudziwa kuti tinkukhala muntsiku zomalizira za dongosolo ino ya vinthu. Nidawona kuti, peno ninkufuna kukhala wobvumizika kwa Yahova na kudzatambira moyo wosapera, ninkufunika kuwonesesa kuti nililini mbali ya dziko ino yosathembeka na kutsimikiza kukhala kusaidi ya Yahova. Nidapemphera kwa Yahova ndipo nidachitadi vimwivi kankulumize. Nidalekeratu kukhala mbali ya dziko ndipo nidakhala kusaidi ya Ufumu wa Mulungu womwe ungagunduzikelini.’

12. Ko kachisi wauzimu wa Yahova unkudzala tani na ulemelero muntsiku zomalizira zino?

¹² Vinkuchita kuwonekeratu kuti Yahova wakhala ankudalisa wanthu wake. Muntsiku zomalizira zino, wanthu azinji ankutumikira Yahova. Mu 1914 tenzepo ang’onong’ono. Koma manjeuno atumiki wa Mulungu ankujula 8.000.000 ndipo wanthu azinji achagumanika pa Nsinda wokumbukira impfa ya Yesu. Ndipomwapa, kachisi wauzimu yemwe ni makonzedwe ya kupemphera chaiko wadzala na ‘vinthu va ntengo wapatali va wanthu wa makhaindi yose.’ Dzina ya Yahova yakhala pomwe inkulemekezeka ndawa yakuti wanthu mwawa ankuchinja nkuvala umunthu unyowani.—Aef. 4:22-24.

13. Ko ni maulosi yanango yaponi yomwe yankukwanirisika ndawa ya kuwanda kwa atumiki wa Yahova? (Onani foto ya pakhava.)

¹³ Kuwanda kwa atumiki wa Yahova kumoku kwachitisa kuti maulosi yanango yakwanirisike kuphatanidzapo ulosi wogumanika pa Yesaya 60. Vesi 22 ya mumsolo muyu ichati: ‘Mng’ono adzasanduke wanthu 1.000 ndipo wochepa adzasanduke ntundu wamphanvu. Inepano Yahova nidzakulumizise vimwivi panthawe yake.’ Pankuchitika vinthu vabwino maninge ndawa yakuti wanthu azinji ankuyamba kutumikira Yahova. ‘Vinthu vantengo wapatali’ vimwevi vibweresa maluso nkumbayaphatisa basa pakulengeza ‘ntontholo wabwino wa Ufumu’ modzipereka. Phindu yake ni yakuti, wanthu wa Yahova ankuphatisa basa maluso mwaya pakuyamwa ‘nkaka wa amitundu’ womwe Yesaya adaufotokoza. (Yes. 60:5, 16) Mothandiziwa na abale na alongo mwawa, basa yolalikira inkuphatiwa m’madziko yokwana 240 ndipo  mabukhu yankukonzewa muviseweredwe vopitirira 1.000.

14. Ko wanthu achadekana kusalula chani manjeuno?

¹⁴ Munthawe yamapeto ino, basa yogunduza wanthu wamakhaindi yose inkupereka mwayi kwa wanthu kuti asalule. Ko iwo adzakhale kusaidi ya Ufumu wa Mulungu, panango apitirize kuthemba maboma yadziko? Aliyese achadekana kusalula yekha pa nkhani mwiyi. Podiya kuti wanthu wa Yahova achabvera malamulo ya boma ya mudziko yawo, iwo achitakolini nawo nkhani zandale. (Aro. 13:1-7) Iwo ankudziwa kuti ni Ufumu wa Mulungu wokha womwe udzamalise mavuto ya wanthu. Ufumu moyu ulilini mbali ya dziko ino.—Yoh. 18:36, 37.

15. Ko bukhu ya Chivumbulutso inkuwonesa tani kuti chikhulupiriro cha atumiki wa Mulungu chidzayesewe?

¹⁵ Bukhu ya Chivumbulutso ichatiuza kuti chikhulupiriro cha atumiki wa Mulungu chidzayesewe muntsiku zomalizira. Chiyeso chimwichi chidzachitise kuti timbadzatsutsiwe maninge. Maboma ya dziko ino yadzasokoneze kupemphera kwathu ndipo yadzadzudze womwe adzalambe kukhala kumbali yawo. (Chiv. 13:12, 15) Iwo ‘adzachichimize wanthu wose, wolemekezeka na wonyozeka, wolemera na wosauka, womasuka na kapolo, kuti apasiwe chizindikiro padjanja yawo yamakulu panango pankuma pawo.’ (Chiv. 13:16) Akapolo wa mu nthawe zakale ambaikhiwa chizindikiro kuti ambadziwike. Nchibodzibodzimbo ntsiku zino, wanthu adzadikhire kuwona kuti ko munthu aliyese ali kusaidi iponi. Adzafune kuti vochita na voyankhula va wanthu vidzawonese kuti ankuthandizira ndale.

16. Ndawa chani tichadikana kuwonesesa kuti chikhulupiriro chathu kwa Yahova ni cholimba manjeuno?

¹⁶ Ko isepano tidzabvume kukhala na chizindikiro chophiphirisa na kuthandizira ndale za dziko? Yemwe adzalambe kuchita vimwevi vidzamuipire ndipo moyo wake udzakhale pangozi. Bukhu ya Chivumbulutso inkubvekesa kuti: ‘Palibe wati adzagule panango kugulisa, pokhapokha peno anachizindikiro.’ (Chiv. 13:17) Koma wanthu wa Mulungu ankudziwa vomwe Mulungu adzawachite wanthu womwe anachizindikiro chofotokozewa pa Chivumbulutso 14:9, 10. M’malo motambira chizindikiro chimwechi, atumiki wa Yahova adzakhale na chizindikiro chonembewa pa djanja yawo kuti: ‘Inepano ndine wa Yahova.’ (Yes. 44:5) Ino ni nthawe yowonesesa kuti chikhulupiriro chathu kwa Yahova nicholimba. Chikakhala cholimba, Yahova adzakhale wokondwa kutichemera kuti ndise wake.

17. Ko tichadekana kudziwa chani pankhani ya kuleza moyo kwa Yahova?

¹⁷ Yahova ankuwonesa kuleza moyo maninge muntsiku zomalizira zino. Iye achadalini kuti aliyese adzachenekewe. (2 Pet. 3:9) Iye watipasa mwayi wolapa nakuti tisalule kumutumikira. Koma kuleza moyo kwake kunamalire. Wanthu womwe achinjelini adzachitiwe ninge vomwe adachitiwa Farao wa munthawe ya Mose. Yahova adauza Farao kuti: ‘Pakufika pano sembe nidapfuthula kale djanja yangu nkukupha na muliri, iwepo na wanthu wako, nkukupfudzani padziko yapasi. Koma nakusiya na moyo kuti nikuwonese mphanvu zangu nakuti dzina yangu ilengezewe padziko yose yapasi.’ (Eks. 9:15, 16) Wanthu wa makhaindi yose adzadziwe kuti Yahova ndiye yekha Mulungu chaiye. (Ezek. 38:23) Ko vimwevi vidzachitike tani?

18. (a) Ko ni kugunduza kunango kuponi komwe kwafotokozewa pa Hagai 2:6, 20-22? (b) Ko tinkudziwa tani kuti mawu ya Hagai yadzakwanirisike pomwe kutsogolo?

¹⁸ Payadapita magole yazinji kuchokera muntsiku za Hagai, ntumi Paulo adauziriwa kunemba  kuti mawu yogumanika pa Hagai 2:6, 20-22 yadzakwanirisike pomwe kutsogolo. (Lewengani.) Paulo adanemba kuti: ‘Koma manje wapolomisa kuti: ‘Nidzagunduze pomwe kudzulu osati dziko yapasi chabe.’ Manje mawu yakuti ‘nidzagunduze pomwe,’ yankuwonesa kuti vinthu vomwe adzagunduze vidzachosewe. Vinthu vimwevi alipo adavikonza, ndipo adzavichose kuti vomwe vilibe kugunduzika vikhale.’ (Aheb. 12:26, 27) Kugunduza kumoku ni kosiyana na komwe kuli pa Hagai 2:7. Kugunduza kumoku kunkuthandauza kuti wale womwe ankulambambo kutongewa na Yahova ninge Farao, adzachenekewe.

19. Ko ni chani chomwe chidzagunduzikelini, ndipo tinkudziwa tani?

¹⁹ Ko ni chani chomwe chidzagunduzikelini, panango chomwe chidzachosewelini? Paulo adapitiriza kulewa kuti: ‘Ndipomwapa, pakuti tidzatambire Ufumu womwe ungagunduzikelini, naboni tipitirize kutambira kukoma moyo kukulu, kuti kupitira mu kukoma moyo kukulu kumoku, tichitire Mulungu utumiki wopatulika munjira yobvumizika, ndipo tiwuchite mogopa Mulungu na ulemu ukulu.’ (Aheb. 12:28) Kugunduzika kukulu komalizira kukadzamala, ni Ufumu wa Mulungu wokha womwe udzapitirize kukhala wosagunduzika. Ufumu moyu udzakhalepo mpakana kalekale.—Sal. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Ko wanthu achadekana kusalula chani, ndipo tingawathandize tani?

²⁰ Nthawe yamala! Wanthu achadekana kusalula pakati pa kukhala moyo wobverana na dziko womwe udzachenekese wanthu, panango kuyesesa kukhala moyo wobverana na vomwe Mulungu achada nkudzatambira moyo wosapera. (Aheb. 12:25) Tikambaphata basa yolalikira, tingathandize wanthu kusankhula bwino pankhani mweyi ikulu. Panango tingathandize wanthu azinji wa mitima yabwino kuyamba kukhala kusaidi ya Ufumu wa Mulungu. Timbachite vimwevi uku tinkukumbukira mawu ya Ambuya wathu Yesu Khrisitu yakuti: ‘Ntontholo moyu wabwino wa Ufumu udzalalikiriwe padziko yose komwe kunawanthu kuti ukhale umboni ku makhaindi yose, pamwapo mapeto yadzafike.’—Mat. 24:14.