Gole ya mangwana yake, padaperekewa chilengezo ku banja ya Beteli chakuti ku Beteli ya ku África do Sul nikosowa ndipo kukufunikana wanthu wokathandiza, ndipo kumbafunikana kuikhiwa mashini yanyowani yodindira. Nidanembesambo dzina yangu, ndipo mosayembekezera nidasaluliwa. Abale atatu womwe angatumikirambo ku Beteli ya Canadá adasaluliwambo, wenze Dennis Leech, Bill McLellan na Ken Nordin. Tidauziwa kuti tikakhale nthawe itali ku África do Sul.

Nidawaligaliri amayi nkuwawuza kuti: “Amayi, ninamwe mawu yakuti nikuuzeni. Ninkuyenda ku África do Sul!” Amayi wangu wenze nkazi wachikhulupiriro na wauzimu. Iwo alibe kulewa vizinji, koma nimbadziwa kuti ankubverana navo. Olo kuti ababa na amayi adakwinyirira ndawa kuti ninkuyenda kutali, iwo alibe kunilambiza pa vomwe nidasalula.

Ku Beteli ya Brooklyn, inepano na abale anango atatu tidatambira thereni ya minyezi yatatu ya momwe tingaphatire basa na mashini yodindira. Patsogolo pake tidakwera barco yomwe ingayenda ku Cape Town, África do Sul. Nenze nidandokwanisa manjemanje magole 20. Kwenze ku maulo pomwe nidayamba ulendo kuchoka ku Cape Town kuyenda ku Johannesburg. Malo yakuyamba kuyima yenze Karoo, yomwe yenze malo yachipululu. Kwenze kotentha na kwa pfumbi. Anayi wa ise nidasuzira pawindo ndipo tidadabwa kuti ni malo yakhayindi yanyi mwaya. Tenze na mantha kuti vikatimalire tani. Magole patsogolo pake, pomwe tidabwerera pomwe kumalo mwaya tidawona kuti mathaundi mwayale yenze malo yabwino maninge.

Kwa magole yang’onong’ono ningakonza mashini ya Linótipo, yomwe yenze yopasa chidwi na yoshupa yomwe yambadinda magazini ya Nsanja ya Olonda na Galamukani!. Ofesi ya Nthambi idadinga magazini muviseweredwe vizinji va ku África osati ku África do Sul chabe, koma na madziko yanango ya mu África. Njira inyowani mwiyi yodindira mabukhu idathandiza kuti timbatumize mosashupa mabukhu padziko yose.

Patsogolo pake, nidayamba kuphata basa mu Factory Office, momwe mwenze njira zizinji zodindira mabukhu, kuyatumiza na kutsumbudzulira. Nimbakhala moyo wabize maninge, wokhutira na waphindu.

Mu gole ya 1968, nidalowolana na mpainiya munango dzina yake Laura Bowen yemwe ambakhala pafupi na Beteli. Iye ambaphatambo basa mu Dipatimenti Yotsumbudzulira. Panthawe mwiyo, wanthu wolowolana manjemanje ambabvumiziwalini kutumikira pa Beteli, ndipomwapa adatipasa utumiki unyowani kuti tikhale apainiya wapadera. Nidakhalako na nkhawa pang’ono. Kwa magole 10 ku Beteli timbapasiwa chakudya na malo yogona, ndipomwapa nimbadzibvunza kuti tikakwanise tani kudzisamalira ku upainiya wapadera? Inepano na nkazi wangu aliyese ambatambira 25 rand (yomwe ntsiku zino ni madola 35 ya ku EUA) mwezi uliwose peno takwanisa maola yofunikana pamwezi, maulendo yobwereza na kugawira mabukhu. Na kobiri mwiyi, timbafunikana kulipira nyumba, chakudya, maulendo, chithandizo cha mankhwala na vinthu vinango.

Tidatumiziwa ku kagulu kang’ono kufupi na thaundi ya Durban ku Oceano Índico. Kumuku kwenze wanthu wa ku Índia ndipo azinji enze wana wa anyabasa womwe ambayenda ku África do Sul kukaphata basa kumalo yokonzera shuga mugole ya 1875. Panthawe mweyo iwo ambaphata basa zinango, koma ambasiyalini chikhalidwe chawo na njira yodzikhuzisira. Iwo ambayankhula Inglês, ndipo vimwivi vidathandiza kuti timbayankhule nawo mosashupa.

Apainiya wapadera ambafunika kupereka maola 150 mwezi uliwose mu umboni. So ine na Laura tidakonza vakuti tichite maola 6 patsiku yoyamba. Kwenze mnyontho na kokupsa. Tenze tiribe maulendo yobwereza olo mapfunziro ya Baibolo, tidondokwanisako maola 6 basi pakulalikira muyi na muyi. Patidondoti yambeni kulalikira, ine nidanyang’nana pa nkholoko yangu nkuwona kuti yandopita 40 minutu basi! Pamwapo nidati, tiukwanise upainiya wapadera?

Palibe kupita nthawe, tidakonzeratu ndandanda yabwino. Ntsiku iliyose timbakonzeratu matabitchu na kupferusa thiyi ya khofi nkuisunga mu termo. Tikandofuna kudya matabitchu, timbaimisa karo yathu pafupi na muti. Kazinjikazinji pambabwera wana azinji wokhuza wa ku Índia pakutidabwa ndawa timbalinganalini na wanthu wa muko. Muntsiku zing’onong’ono, tidazindikira kuti tikandolalikira maola yatatu, ntsiku imbamala kankulumize.

Venze vokomedza maninge kuthandiza wanthu wofikika mwawa kudziwa choonadi. Tidazindikira kuti wanthu wa ku Índia ni waulemu maninge, ni wotembeja ndipo akonda Mulungu. Ahindi azinji ambatambira ntontholo watawayendesera. Iwo ambakonda kupfunzira va Yahova, Yesu, Baibolo, dziko inyowani yantendere na chidikhiro chakuti wakufa adzamuke. Paidandomala gole ibodzi, tenze na mapfunziro ya Baibolo yokwana 20. Ntsiku iliyose timbakondwa kusankhulako banja yomwe tinkupfunzira nayo Baibolo kuti tidyere pabodzi. Timbandokhala wokondwa basi.

Nthawe pang’ono tidapasiwa utumiki unango. Adatiuza kuti tikachite basa yonyang’anira dera mphepete mwa Oceano Índico komwe kwenze kokhuza maninge. Sondo iliyose timbatambiriwa na mabanja m’mamiyi mwawo tikambachezera mpingu ndipo timbaphata basa pabodzi na wofalisa na kuwalimbikisa. Tidondokhaliratu ninge azibale wawo chaiwo ndipo timbakondwa na wana wawo pabodzi na vinyama. Tidachita utumiki moyu kwa magole yawiri. Patsogolo pake nidafonerewa mwadzidzidzi na ofesi ya nthambi ndipo adaniuza kuti: ‘Tinkukufuna kuno ku Beteli kankulumize.’ Inepano nidawadawira kuti: ‘Imwepo munkudziwa bwino kuti kwatiri kuno tinkukondwa maninge.’ Koma podiya venze tene, tenze wokonzeka kutumiziwa kulikose.

Ku Beteli nimbatumikira mu Dipatimenti ya Utumiki ndipo nidakhala na mwayi wotumikira na abale wosiyanasiyana wodziwa vizinji na wolimba mwauzimu. Mu ntsiku mwizire, ofesi ya nthambi imbatumiza kalata ku mpingo uliwose mobverana na vomwe wonyang’anira dera adanemba padamaliza kuchezera mpingo. Makalata mwaya yenze na cholinga cholimbikisa na kupereka malangizo pa vomwe mpingo ungafunike kukonza. Vimwivi vimbachitisa kuti abale womwe ambayatambira makalata mwaya yonembewa na wonyang’anira madera akhale na basa ikulu yoyatsumbudzulira kuchosa mu Xhosa, Zulu na viseweredwe vinango nkuikha mu Inglês. Kuingizira mwapa, ambatenga  makalata ya mu Inglês yonembewa na ofesi ya nthambi nkuyaikha mu viseweredwe vinango va ku África. Inepano nimbachita chidwi na basa ya wotsumbudzulira mwawa ndipo nidayamba kubvesa mavuto yomwe abale na alongo wathu apsipa ambagumana nayo mu África.

Panthawe mwiyo, boma yomwe imbatonga ku África do Sul yenze ya apartheid. Wanthu apsipa enze adaikhiwa kwaokha, azungumbo kwaokha ndipo ambafunalini kuti asanganisane. Abale wathu apsipa wa ku África ambayankhulana muchiseweredwe chawo, kulalikira muchiseweredwe chawo ndipo ambasonkhana m’mipingu ya chiseweredwe chawo.

Inepano nilibe kukwanisa kudziwa abale azinji apsipa wa ku África ndawa gawo na mipingu yathu yenze yachingelezi. Olo venze tene, nidakhala na mwayi wopfunzira chikhalidwe cha wanthu apsipa wa ku África. Nidapfunzira va mavuto yomwe abale wathu mwawa ankugumana nayo kuti akwanise kugwebana na miyambo ya mmuyi mwawo pankhani ya vomwe wanthu ambakhulupirira muvipembedzo vawo. Iwo adawonesa kulimba moyo pakulamba kutewedza miyambo yosabverana na Baibolo na kuchita nawo vamizimu podiya kuti ambatsutsiwa maninge na azibale na wanthu wa m’muyi mwawo. M’madera yakumiyi mwenze wanthu wosauka azinji. Azinji enze wosapfunzira koma ambalemekeza Baibolo.

Nidakhala na mwayi wothandizira pa nkhani za malamulo, zolamba kuchita vinthu vinango ndawa ya chikumbumtima na za ufulu wathu wotumikira Mulungu. Vidakhala volimbikisa maninge kuwona wana wa Mboni za Yahova ankupitiriza kukhala wokhulupirika podiya kuti ambachosewa shikola ndawa yolamba kuimba hino na kuchita nawo mapemphero yakushikola.

Abale adagumana pomwe na vuto inango ku Suazilândia yomwembo ni dziko ing’ono mu África. Paidati mpfumu yachiwiri yochemerewa Sobhuza yafa, wanthu wose adayamba kuchichimiziwa kutewedza miyambo inango pakulira maliro. Amuna ambafunika kugera mpala ndipo akazi angadekanambo kupunguza tsitsi yawo. Abale na alongo azinji adayamba kudzudziwa ndawa yolamba kuchita miyambo mwaya yotumikira wanthu wakufa. Tidakhala wokondwa maninge pakuwona kukhulupirika kwawo. Tidapfunzira vizinji kwa abale wathu mwawa wa ku África pankhani yokhala wokhulupirika na wodekha ndipo chikhulupiriro chathu chidalimba.

Mu 1981, nidatambira utumiki wothandizira kadindidwe kanyowani ka mabukhu. Nidabwerera pomwe ku basa yodinda mabukhu. Yenze nthawe yokomedza maninge. Basa yodinda mabukhu yenze idachinja. Munthu munango wonyan’ganira vamalonda adapasa ofesi ya nthambi mashini yochemerewa fototipador kuti andoyesa koma alibe kuwachichimiza. Vimwivi vidachitisa kuti mashini 9 ya Linótipo yangenewe m’malo na mashini yanyowani ya fototipador yokwana 5. Malo yanyowani yodindira yadakonzewa. Apa manje timbadinda mabukhu yazinji mukanthawe kang’onong’ono!

Madindidwe yanyowani mwaya yadachitisa kuti tiyambe kuphatisa basa njira zinyowani zokonzera mabukhu pakuphatisa basa MEPS yomwe ni njira ya pa intaneti yokonzera mabukhu muviseweredwe vizinji. Pakuyamba venze votishupa ndawa timbaphatisira basa mashini yochebwa kudinda, mashini ya Linótipo na mashini yanango yanayi yomwe yambatentha maninge yomwe abale anayi wotumikira ku Beteli ya ku Canadá adatibweresera. (Yes. 60:17) Panthawe mwiyi nkuti tose tenze tidalowola akazi wauzimu ndipo enze apainiya. Inepano na Bill tenze tikali kutumikira pa Beteli. Ken na Dennis adadzayamba kulera wana.

Basa za pa ofesi ya nthambi zimbawandirawandira. Mabukhu yofotokoza Baibolo yambatsumbudzuliriwa na kudindiwa muviseweredwe vizinji ndipo yambatumiziwa ku nthambi zinango. Kunena shuwa, malo yanango yodindira ku Beteli yangadekana. Abale adatimangira pamalo yabwino maninge chakumaulo kwa Joanesburgo ndipo idapatuliriwa mu 1987. Wenze mwayi wangu kuthandizirako pa basa mweyi na kutumikira mu Komiti ya Nthambi ya ku África do Sul kwa magole yazinji.

Nidadabwa maninge mu 2001 panidachemerewa kuti nikatumikire mu Komiti ya Nthambi ku Estados Unidos yomwe yenze idandokhazikisiwa manjemanje. Podiya kuti venze voshupa kusiya basa yathu na azishamwali wathu ku África do Sul, tidakhala okondwa kukayamba moyo unyowani moyu wokhala m’banja ya Beteli ku Estados Unidos.

Koma tose tenze na nkhawa kusiya amayi wake wa Laura womwe enze wokalamba. Tidakakwanisalini kuwasamalira tiri ku Nova York, koma azibale wake atatu wa Laura adadzipereka kuti ambawasamalire. Iwo adalewa kuti: ‘Isepano tingakwaniselini kukhalambo mu utumiki wapadera, koma tikambawasamalira amayi vithandize kuti mupitirize mu utumiki wanu.’ Isepano tinkutembeja maninge ndawa ya vomwe adatichitira.

M’bale wangu na nkazi wake ku Toronto Canadá, adadziperekambo kuti athandize mayi wangu womwe enze alibe mwamuna. M’bale wangu adasunga amayi kwa magole yoposha 20. Isepano tinkutembeja maninge ndawa ya chikondi na chisamalo chomwe adapereka mpakana kufa kwawo patidandoti fikeni ku Nova York. Ni daliso ikulu kukhala na zibale womwe ni wokonzeka kuchinja vinthu pamoyo wawo kuti akwanise kusenza udindo womwe nthawe zinango ungakhale woshupa.

Kwa magole yanganani utumiki wangu ku Estados Unidos wenze wokonza mabukhu pakuphatisa basa njira zinyowani zosashupa. Koma cha manjemanjepa, nakhala nikuphata basa ku Dipatimenti Yogula vinthu. Wenze mwayi ukulu m’magole 20 mwaya kuphata basa ku nthambi ikulu yomwe manje inawanthu womwe ankutumikira ku Beteli woposha 5.000 kuphatanidzapo wanthu 2.000 womwe achita kubwera.

Pa magole 60 yapita, inepano nimbaganizirakolini kuti ningadzatumikireko kuno. Nkazi wangu Laura adanithandiza maninge kwa magole yose mwaya. Takhala na moyo wabwino maninge. Tingatambira basa iliyose yatingapasiwe, timbakondwa kuphata basa na abale wosiyanasiyana, kuphatanidzapo wa mu nthambi zosiyanasiyana zomwe isepano tidatumikirako. Manje pakuti ninamagole 80, adanichepesera nthawe yophata basa ndawa pana alumbwana azinji womwe adapfunzisiwa kuphata basa mweyi.

Wamasalimo adati: ‘Wodala ni ntundu womwe Mulungu wawo ni Yahova.’ (Sal. 33:12) Vimwevi ni shuwadi. Ndine wotembeja maninge kukhalako mugulu ya wanthu wa Yahova womwe ni wokondwa maninge.