1. Ko mzimu wa mpikisano ungadzonge tani wanthu?

NTSIKU zino pa dziko yapasi, wanthu azinji niwodzikuza ndipo anamzimu wampikisano. Mwakulinganiza, munthu wabizinesi angachite vinthu vodzonga anzake kuti akhale wopambana. Ndipo wothamanga pampikisano angapwetekere dala munzake kuti awine ndiye. Muluno kushikola angachite vinthu vachinyengo kuti awine ezame kuti ayende ku universidade. Ninge akhrisitu, tichadziwa kuti makhalidwe ninge mwaya niyakuyipa, ndipo mwezi nimbali za ‘basa za thupi.’ (Agal. 5:19-21) Koma ko vimwevi vingachitise kuti mtumiki wa Yahova akhale na mzimu wampikisano mu mpingu koma iye osazindikira? Moyu ni mbvunzo wakudikana maninge ndawa yakuti mzimu wampikisano ungakhudze ubale wanthu wauzimu.

2. Ko tikambirane chani mu nkhani ino?

² Mu nkhani ino, tikambirane va makhalidwe yoyipa yomwe yangatichitise kuti tiyambe mpikisano na abale wathu. Tikambirane pomwe vitsanzo va mu nthawe za m’Baibolo va amuna na akazi wokhulupirika womwe alibe kubvuma kuti mzimu wampikisano uwangenerere. Koma chakuyamba, naboni tiwone kuti ndawa chani tichadikana kuwonesesa bwinobwino vomwe tinkuchita.

3. Ko nimibvunzo yaponi yomwe tichadekana kudzibvunza?

³ Ni vanzeru kuti nthawe na nthawe timbawonesese volinga vathu pakuchita vinthu. Tichadekana kudzibvunza kuti: ‘Ko inepano nichadzilinganiza vomwe nichachita na wanthu  anango? Ko vomwe nichachita nichavichita na chakulinga chakuti nimbadziwone kuti nichachita bwino maninge kuposha abale na alongo? Panango nichachita vinthu na chakulinga chakuti nichite vomwe ningakwanise kwa Yahova?’ Ndawa chani tichadekana kudzibvunza mibvunzo mwaya? Onani vomwe Mawu ya Mulungu yachanena.

4. Mobverana na Agalatiya 6:3, 4, ndawa chani tichadekanalini kumbadzilinganiza na anango?

⁴ Baibolo ichatichenjeza kuti timbapewe kumbadzilinganiza na anango. (Lewengani Agalatiya 6:3, 4.) Ndawa chani? Ndawa yakuti tikawona kuti tikuchita bwino kuposha abale wathu, tingayambe kudikweza. Ndipo kumbali inango, tikadzilinganiza na anango nkuwona kuti ankutiposha, tingadziwone kuti tilibe na basa ndipo tingakhumudwe. Mwanjira inango, tingakhalelini na maganizo yabwino. (Aro. 12:3). Mulongo munango dzina Katerina, * yemwe achakhala ku Greece, adati: ‘Inepano ningadzilinganiza na anango womwe angawoneka kuti wenze wokhuza, wabuya mu umboni na wale womwe wenze na azishamwali azinji. Pamapeto pake, nimbadziwona kuti ndine wachabechabe.’ Tichadekana kukumbukira kuti Yahova ndiye adatikwewera kwa iye, osati ndawa yakuti ndise wokhuza, wodziwa kuyankhula bwino panango wodziwika, koma ndawa yakuti tichada kukonda iye na kubvera Mwana wake.​—Yoh. 6:44; 1 Akor. 1:26-31.

5. Ko mwapfunzira chani pa vomwe vidachitikira m’bale Hyun?

⁵ Mbvunzo unango womwe tichadekana kudzibvunza ni wakuti: ‘Ko abale aniwona kuti ndine munthu wokhazikisa ntendere, panango wondoyambisa mikangano nthawe zose?’ Wonani vomwe vidachitikira m’bale Hyun wa ku Coreia do Sul. Nthawe zinango iye ambawona ninge abale wa maudindo mumpingu mwake ankudziwonesa kuti ni wabwino maninge kuposha iye. Iye adati: ‘Nidayamba kushupana nawo abale mwawa ndipo nimbabveranalini na chilichose changalewe.’ Manje nchani chidachitika? Iye adati: ‘Vochita vangu vidasokoneza ntendere mumpingu.’ Azishamwali wake anango adamuthandiza Hyun kuti azindikire bvuto yake. Hyun adayesesa kuchinja ndipo manje ni nkulu wabwino maninge. Tikazindikira kuti tinkulimbikisalini ntendere koma tikundokhalira kuyambisa mpikisano, tichadekana kuchinja kankulumize.

6. Mobverana na Agalatiya 5:26, ni makhalidwe yoipa yaponi yomwe yangatichitise kuyamba mpikisano?

⁶ Lewengani Agalatiya 5:26. Ko ni makhalidwe yoipa yaponi yomwe yangatichitise kuti tiyambe mzimu wa mpikisano? Ibodzi mwa makhalidwe yoipa mwaya ni kudzikonda. Munthu wodzikonda achakhala womeka ndipo afuna kuti wanthu ambandowona iye. Khalidwe inango yoipa ni njiru. Sikuti munthu wa njiru andokhumbira chabe vinthu va munzake, koma afuniratu kuti vikhale vake. Munthu watene andokhalira kuzonda anzake. Isepano tichadekana kupeweretu makhalidwe yoipa mwaya ndawa yangatidzonge.

7. Ko ni chitsanzo chiponi chowonesa kuipa kokhala wodzikonda na wanjiru?

⁷ Makhalidwe yoipa ya kudzikonda na njiru tingayalinganize na shuju yomwe yangena m’mafuta ya ndeke. Ndeke ingayesese kufuliza koma shuju ingayende kukafunga mphako za injini mpakana kusowa mphanvu nkumalizira kugwa. Molingana na vimwivi, munthu angambatumikire Yahova kwa nthawe itali. Koma peno iye wayamba  njiru na kudzikonda, angayendelini patali. (Miy. 16:18) Iye angaime kutumikira Yahova ndipo angafokesembo anzake ninga mwawachitira iye. Manje tingachite tani kuti tipewe makhalidwe yoipa mwaya?

8. Ko tingapewe tani kukhala wodzikonda?

⁸ Tingapewe kukhala wodzikonda mwa kutewedza malangizo yomwe Paulo adauza Afilipi kuti: ‘Ayi kuchita kalikose na mtima wokonda mikangano panango wodzikuza, koma modzichepesa na kuwona anango kukhala wokuposhani.’ (Afil. 2:3) Tikambawona anango kukhala wotiposha, tingayeselini kupikisana nawo akambachita bwino vinthu kuposha isepano. Koma tidzayesese kukondwa nawo pabodzi. Vimwivi ni vobveka ndawa yakuti iwo ankuphatisa basa maluso yawo pakutumikira Yahova kuti iye alemekezeke. Ndipo peno abale na alongo wathu wamaluso mwawa angatewedze malangizo ya Paulo, adzayesesembo kuwona vabwino mwa isepano. Phindu yake ni yakuti tose tidzachitise kuti mpingu wose ukhale wobverana.

9. Ko tingapewe tani kukhala wanjiru?

⁹ Tingapewe njiru poyesesa kudziwa vomwe tingakwaniselini. Peno tinkudziwa vomwe tingakwaniselini, tidzayeselini kudziwonesa kuti ndise tinabuya maninge ndipo apalibe angafikepo. M’malo mwake, tidzayesese kupfunzira vizinji kwa wale womwe anamaluso kuposha isepano. Mwakulinganiza, panango mumpingu mwathu munam’bale yemwe akamba bwino nkhani za wose. Tingachite bwino kumubvunza kuti akonzekera tani. Peno tinkudziwako mulongo yemwe aphika bwino maninge, tingachite bwino kumubvunzako kaphikidwe kuti tidziwembo. Peno imwepo ndimwe mulumbwana panango mtsikana ndipo munkushupika kugumana azishamwali, mungachite bwino kukumbira malangizo kwa wanthu anango womwe ana azishamwali wabwino. Mwa njira mweyi, tidzapewe kuchitira njiru anzathu ndipo tidzakulise buya yathu.

10. Ko Gidiyoni adagumana na mabvuto yaponi?

¹⁰ Ganizirani vomwe vidachitika pakati pa Gidiyoni yemwe wenze mudzinza ya Manase na amuna wa mudzinza ya Efuraimu. Na thandizo ya Yahova, Gidiyoni pabodzi na masocha  300 adawina adani vomwe vidakachitisa kuti ayambe kumeka. Amuna wa dzinza ya Efuraimu adabwera kwa Gidiyoni, osati kudzamutembeja, koma kudzagegedzana naye. Vinkuwoneka kuti iwo adakalipa ndawa Gidiyoni alibe kuwakumbira kuti akamenye pabodzi nkhondo yolimbana na adani wa Mulungu kuyambira pakuyamba. Iwo ambandoikhira nzeru kufuna kuti dzinza yawo idziwike ndipo adakangira kuwona kuti, vomwe Gidiyoni wachita vachitisa kuti dzina ya Yahova ilemekezeke na kuteteza wanthu wake.​—Ower. 8:1.

11. Ko Gidiyoni adawadawira tani amuna wa dzinza ya Efuraimu?

¹¹ Gidiyoni modzichepesa adauza amuna wa dzinza ya Efuraimu kuti: ‘Nchani chanachita chomwe chingalingane na vomwe imwepo mudachita?’ Pamwapo adawakumbusa momwe Yahova adawathandizira kuchita vinthu vikulu-vikulu. Phindu yake ni yakuti amuna wale ‘adaima kugegedzana naye.’ (Ower. 8:2, 3) Gidiyoni wenze wokonzeka kudzichepesa kuti akhale pantendere na wanthu wa Mulungu.

12. Ko tikupfunzira chani pa chitsanzo cha amuna wa dzinza ya Efuraimu na cha Gidiyoni?

¹² Ko tingapfunzire chani pankhani mweyi? Kuchokera kwa amuna wa dzinza ya Efuraimu, tikupfunzira kuti tichadekanalini kudzilemekeza tekha kuposha momwe tichalemekezera Yahova. Ninge misolo ya banja na akulu, tingapfunzirepo kanthu pa chitsanzo cha Gidiyoni. Peno munthu wakhumudwa ndawa ya vomwe tachita, tichadekana kubvesesa kuti ndawa chani iye wakhumudwa. Tingamutembeje pomwe munthu pa vomwe wachita bwino. Kuti tikwanise kuchita vimwevi tichadekana kukhala na mtima wodzichepesa, makamaka peno mwanzathuyo ni wophonyadi. Ndipo kukhazikisa ntendere ni kofunika kuposha kudzikuza.

13. Ko nimabvuto yanyi yomwe Hana adagumana nayo, ndipo adayapirira tani?

¹³ Ganizirani soti chitsanzo cha Hana. Iye wenze lowodwe na mwamuna munango dzina yake Elikana, yemwe angamukonda maninge. Koma Elikana wenze na nkazi pomwe munango dzina yake Penina. Elikana angakonda maninge Hana kuposha momwe angakondera Penina, olo kuti ‘Penina wenze na wana koma Hana wenze alibe.’ Ndawa ya vimwevi, Penina angamunyoza Hana ‘na chakulinga chakuti amukaliplise.’ Ko ni chani chomwe Hana adachita? Iye adakhumudwa maninge! ‘Iye ambandolira ndipo angadyalini.’ (1 Sam. 1:2, 6, 7) Ndipo m’Baibolo, palibe pomwe pachawonesa kuti Hana angafuna kumubwezera Penina munjira iriyose. M’malo mwake, iye adatulira Yahova nkhawa zake zose ndipo wenze nachitsimikizo chose kuti Yahova akonze vinthu. Ko Penina adaleka vomwe angachitira Hana? Baibolo ichalewalini. Koma tichadziwa kuti Hana adakwanisa soti kukhala na  ntendere wa mu mtima. ‘Ndipo nkhope yake iribe kukhala pomwe na chisoni.’​—1 Sam. 1:10, 18.

14. Ko tinkupfunzira chani pa chitsanzo cha Hana?

¹⁴ Ko tingapfunzire chani kuchokera pa chitsanzo cha Hana? Peno munthu akuyesesa kupikisana namwe mu njira iriyose, dziwani kuti imwepo mungakwanise kuvikonza vinthu. Ayi kubvuma kuti vimwevi vikuchitiseni kuti mupikisane naye. M’malo mobwezera choipa pa choipa, yesayesani kukhazikisa ntendere na munthu muyo. (Aro. 12:17-21) Olo kuti iye aleke kubvuma, imwepo mudzakhale na ntendere wa mu mtima.

15. Ko Apolo na Paulo angalingana pa vinthu viponi?

¹⁵ Pomalizira, wonani vomwe tingapfunzire kuchokera ku chitsanzo cha Apolo na Mtumi Paulo. Amuna awiri mwawa, ambadziwa bwino Malemba. Wose mwawa enze apfunzisi wabuya na wolemekezeka. Koma wose mwawa adathandiziwa pakupfunzisa wanthu azinji. Olo kuti venze tene iwo ambazondanalini.

16. Ko Apolo wenze munthu wotani?

¹⁶ Apolo wenze ‘mbadwa ya kwa Alexandria,’ komwe kwenze kuchimake chamapfunziro panthawe mweyo. Iye wenze na mphaso yoyankhula, ndipo ‘ambadziwa bwino Malemba.’ (Mac. 18:24) Pomwe Apolo wenze ku Korinto, anango mu mpingu angachita kuwonekeratu kuti angakonda maninge Apolo kuposha anango omwe adatumikirambo kumuko pabodzi na Paulo. (1 Akor. 1:12, 13) Ko Apolo angalimbikisa magawano mwaya? Vinkuwoneka kuti iye angalimbikisalini. Nthawe inango patsogolo pake pomwe Apolo adachoka ku Korinto, Paulo adamuwuza kuti abwerere pomwe. (1 Akor. 16:12) Paulo adakachitalini vimwevi sembe adadziwa kuti Apolo angalimbikisa magawano mu mpingu. Vinkuchita kuwonekeratu kuti Apolo angaphatisira  basa mphaso yake mu njira yabwino kuti alengeze ntontholo wabwino na kulimbikisa abale wake. Tingakhale wotsimikiza kuti Apolo wenze mwamuna wodzichepesa. Mwakulinganiza, mu Baibolo palibe pomwe pachawonesa kuti Apolo adakhumudwa pomwe Akula na Prisila ‘adamufotokozera bwinobwino njira ya Mulungu.’​—Mac. 18:24-28.

17. Ko Paulo angalimbikisa tani ntendere?

¹⁷ Mtumi Paulo angadziwa bwinobwino basa yomwe Apolo adachita. Koma Paulo ambachita nayelini njiru. Kudzichepesa kwa Paulo na kudziwa malire yake vinkuchita kuwoneka bwino mu malangizo yomwe iye adapereka ku mpingu wa ku Korinto. M’malo mwakuti akhumudwe na wale womwe angalewa kuti ‘ine ndine wa Paulo,’ iye adayikhira nzeru kwa Yahova Mulungu na kwa Yesu Khrisitu.​—1 Akor. 3:3-6.

18. Mwakubverana na 1 Akorinto 4:6, 7, ko tinkupfunzira chani pa chitsanzo cha Apolo na Paulo?

¹⁸ Ko tingapfunzire chani pa chitsanzo cha Apolo na Paulo? Tingachite vizinji kwa Yahova, ndipo panango tingathandize wanthu azinji kubatizika. Koma tichazindikira kuti tingakwanise kuchita chilichose ndawa ya daliso ya Yahova. Pa chitsanzo cha Apolo na Paulo, tapfunzira pomwe mpfundo yakuti tikakhala na mwayi wochita vizinji, tichakhala pomwe na mwayi ukulu wolimbikisa ntendere. Tichatembeja maninge vikakhala kuti amuna omwe ankutsogolera pakati pathu niwolimbikisa ntendere na mgwirizano akambapereka malangizo mwakuphatisira basa Mawu ya Mulungu na kuyikhira nzeru, osati pa iwo wokha, koma kwa Yesu ninge chitsanzo!—Lewengani 1 Akorinto 4:6, 7.

19. Ko aliyese wa ise angachite chani? (Onani bokosi yakuti  “Tisakhale odzikuza oyambisa mpikisano.”)

¹⁹ Aliyese wa ise anamphaso yakeyake. Tingaphatisire basa mphaso mweyi ‘pakutumikirana.’ (1 Pet. 4:10) Panango tingawone kuti kambali komwe tinkuchita ni kadikidiki. Koma vochita ving’onong’ono vomwe vichalimbikisa mgwirizano viri ninge kantsingano kang’onong’ono komwe kachaphanidza chovala. Naboni tichite khama kuti tichose kamtima kalikose koyambisa mzimu wa mpikisano. Naboni tose tikhale wotsimikiza kuchita vose vomwe tingakwanise kuti tilimbikise ntendere na mgwirizano mu mpingu.​—Aef. 4:3.