Ine nidayamba kuseka ndawa shamwali wangu muyu wenzelini wa tchetchi. Pamwapo nidamubvunza kuti: “Ko iwepo udziwako votani va Baibolo?” Iye pakuyamba ambafunalini kuniuza chaivo. Koma patsogolo pake iye adati amayi wake wenze wa Mboni za Yahova ndipo wenze adapfunzirako vinthu vizinji kuchokera kwa amayi wake. Nidachita chidwi maninge ndipo nidayamba kumuchita mibvunzo yazinji.

Macheza yathu yadafika mpaka pakati pa usiku. Shamwali wangu ule adaniuza kuti Baibolo ilewa kuti ni Satana yemwe ankutonga dziko. (Yoh. 14:30) Panango kwa imwe ni vachilendolini, koma kwa ine kwenze kuyamba kubva vimwevi ndipo vidanifika pamoyo ndawa yakuti nenze nidapfunzira kuti Mulungu wachikondi ndiye ankutonga dziko. Koma pakuti padziko pankuchitika voipa, vingakhalalini vobveka vimwevi. Nenze na magole 26 basi, koma nenze nidawona vinthu vizinji vomwe vinganichitikira.

Ababa wangu wenze wofambisa ndeke ya masocha ku Estados Unidos. Kuyambira nili mwana nimbadziwa kuti nkhondo ya mabomba ingayambe nthawe iliyose. Nkhondo ya ku Vietnam idachitika magole yomwe nenze ku universidade ku Califórnia. Nidangena nawo mu vipiringu vomwe aluno anzangu angachita. Mapolisi yadatithamingisa ndipo tidachoka chothawa uku viutsi vinkutingena m’maso. Imweyi yenze nthawe ya chipiringu na vigananga. Kwenze kuphana kwa wandale na vipiringu ndipo wanthu wose enze na maganizo yosiyana. Vimwevi venze vosokoneza maninge.

Mu 1970, nidagumana basa ku Norte kwa dziko ya Alasca ndipo nimbatambira kobiri zizinji maninge. Patsogolo pake nidayenda ku Londres komwe nidagula mota ndipo nimbandofamba nayo mu nsewu woyenda ku Sul kwa dziko mweyi ndipo nimbandoyendambo nilibe cholinga. Minyezi patsogolo pake, nidafika ku África. Pa ulendo wangu muyu, nidagumana na wanthu osiyanasiyana womwe ambathawambo kuti awone momwe angamalisire mabvuto yawo.

Pakuti nenze nidabvako vomwe Baibolo ichapfunzisa vakuti dziko inkutongewa na Satana, apa  manje nimbabvesa. Manje peno Mulungu ankuona vomwe vikuchitika m’dziko, ndawa chani akundovilekelera? Vimwevi ni vomwe nimbafuna kudziwa.

Minyezi yanganani patsogolo pake, nidagumana mdawiro. Ndipo pamoyo wangu nidadziwana na wanthu azinji womwe adapitiriza kukhala okhulupirika kwa Mulungu chaiye m’bodzi pa mabvuto yawo yose.

Panidabwerera ku Londres, nidagumana na amayi wa shamwali wangu ule ndipo adanipasa Baibolo. Patsogolo pake nidayenda ku Amsterdão ku Holanda. M’bale munango adaniwona ninkuiwerenga m’mbali mwa nsewu, ndipo adadzipereka kunithandiza kubvesa Baibolo. Patsogolo pake nidayenda ku Dublin ku Irlanda ndipo nidawona Beteli ya muko. Nidagogodza pansuwo ndipo nidadziwana na Arthur Matthews, yemwe wenze m’bale wanzeru na wozindikira. Ine nidamukumbira kuti ambanipfunzise Baibolo ndipo adayambadi kupfunzira nane.

Ine nidakutengera siriyasi kupfunzira ndipo nimbawerenga mabukhu na magazini yose ya wa Mboni za Yahova. Nimbawerenga pomwe Baibolo ndipo vose kwa ine vimbanipasa chidwi. Ku misonkhano nimbabva wana ankupereka ndemanga pa mibvunzo yomwe wanthu akuluakulu angadzibvunza kwa magole yazinji ninge yakuti: ‘Ndawa chani tichabonera? Ko Mulungu ni mbani? Chichachitika nchani munthu akafa?’ Azishamwali wangu wose enze wa Mboni za Yahova koma nimbadziwalini aliyese. Iwo adanithandiza kudziwa Mulungu na kumukonda.

Nidabatizika mu gole ya 1972. Ndipo panidamala gole ibodzi nidayamba kuchita upainiya ndipo nimbathandiza mpingu unango ung’ono wa Newry, ku Norte kwa Irlanda. Nidalugali nyumba pafupi na phiri. Paningakonzekera nkhani yangu nidawona ng’ombe ziri pafupi. Zimbawoneka kuti zikubvesera mwatcheru uku zinkutampfuna, podiya kuti zimbanipasalini uphungu koma zimbanithandiza kukhala ninge ninkuwonana na obvera. Mu 1974, nidaikhiwa kukhala mpainiya wapadera pabodzi na m’bale Nigel Pitt ndipo timbabvana maninge.

Ndawa ya nkhondo yomwe imbachitika ku Irlanda do Norte, vinthu venze voshupa maninge. Anango adayamba kuchemera dziko ya Irlanda do Norte kuti ni “dziko ya mabomba na mpfuti.” Venzelini vachilendo kuona wanthu ankumenyana munsewu, ankulizirana mpfuti na kuphulisa makaro na mabomba. Mabvuto mwaya yambabweresewa na wanthu wandale na wa tchetchi. Koma wa Protestantes na wa Katolika ambadziwa bwino kuti Mboni za Yahova zingenereralini mu ndale. Ndipomwapa timbalalikira  momasuka ndipo timbashupiwalini. Anichiro muyi ambadziwa bwino kuti nilini ndipo nkuponi kungachitike chipiringu ndipo ambatidziwisa kudakali na nthawe.

Koma nthawe zinango vinthu vimbatishupa. Ntsiku inango inepano na mpainiya munango dzina yake Denis Carrigan, timbalalikira dera inango yomwe kwenze kulibe Mboni za Yahova ndipo kwenze kudalalikiriwako kabodzi basi. Nkazi munango adatilewa kuti ndise masocha ya ku Britânia panango ndawa yakuti timbakwanisalini kuyankhula chiyankhulo cha ku Irlanda. Vimwevi vidatichitisa mantha ndawa yakuti kundodziwika kuti unkubverana na masocha mwaya, udakaphewa panango kuboolewa nkhongono. Pakudikhira karo kuti tipakire, tidawona kuti karo inango yafika pa banka yomwe nkazi ule adatilewa kuti ndise azishamwali wa masocha. Iye adabula panja nkuyankhula na wanthu awiri womwe adabula nkaro mule achimbatilata. Amuna wale adayamba kufambisa karo pang’onopang’ono mpaka kufika petenze. Adayamba kubvunza va nthawe yonyamuka makaro. Pomwe karo idafika, iwo adayankhula na wofambisa karo mwiyo. Koma tingabvalini vangayankhulana ndipo mwenze mulibe wanthu mu karo mweyo. Ise timbandoti ankupangana vakuti atiphe basi kunja kwa thaundi. Koma vimwevi viribe kuchitika. Patidabula mu karo tidabvunza wofambisa karo kuti: “Ko mwawale ambafuna kudziwa va ise?” Wofambisa karo ule adatidawira kuti: “Inepano nikudziwa kuti imwepo ndimwe mbani ndipo namuuza. Ayi kugopa, ndimwe otetezeka manje.”

Pa nsonkhano wa madera wa mu gole ya 1976, a womwe udachitikira ku Dublin nidadziwana na Pauline Lomax yemwe wenze mpainiya wapadera wochokera ku Inglaterra. Iye wenze mulongo wodzichepesa, wokhulupirika na wachikondi. Iye na m’bale wake Ray, adapfunzira choonadi kuyambira ali wana. Paidamala gole ibodzi ine na Pauline tidalowolana ndipo tidapitiriza kutumikira ninge apainiya wapadera ku Ballymena, ku Irlanda do Norte.

Nthawe inango tidatumikirako ninge wonyang’anira dera, kutumikira abale wa ku Belfast, ku Londonderry na madera yanango yoshupa. Timbalimbikisiwa kuwona abale na alongo wachikhulupiriro cholimba ankusiya vipembedzo vabodza, kuzondewa na chakulinga chotumikira Yahova. Yahova adawateteza ndipo adawadalisa maninge!

Ine nidakhala ku Irlanda kwa magole 10. Mu 1981 tidachemerewa kuti tikangene shikola ya Giliyadi classe numero 72. Patidamaliza shikola mweyi, tidatumiziwa ku Serra Leoa, África Ocidental.

Ise timbakhala ku nyumba ya amishonali komwe kwenze abale 11 wabwino maninge. Timbaphatisa basa khitchini ibodzi, vimbudzi vitatu, malo yosambira yawiri, foni ibodzi, mashini yowatchira yabodzi na mashini youmisira vovala yabodzi. Kawikawiri kumbakhala kulibe maluju ndipo vimwevi vimbachitika nthawe iliyose. Mbewa zimbabowola nkungena mnyumba ndipo nyoka zimbangenambo na pamwapo.

Vinthu pamoyo venzelini bwino, koma basa yolalikira imbafamba bwino maninge. Wanthu ambailemekeza Baibolo ndipo ambabvesera mwatcheru. Azinji adayamba kupfunzira ndipo adabvuma choonadi. Wanthu wa ku dera mweyi ambanichemera kuti, “a Robert.” Ndipo Pauline ambamuchemera kuti, “akazi wa a Robert.” Pakupita kwa nthawe pomwe penenze ku Beteli nenze nilibe nthawe yakuti nimbalalikire mwakukwana, wanthu adayamba kuchemera Pauline kuti, “a Pauline.” Ine ambanichemera kuti, “amuna wa Pauline,” ndipo Pauline ambakondwa navo vimwevi!

 Abale azinji enze osauka, koma Yahova ambawapasa vinthu vofunika ndipo nthawe zinango ambawachitira vimwevi munjira yodabwisa. (Mat. 6:33) Ine nikukumbukira mulongo munango yemwe wenze na kobiri yokwanisa kugulira chakudya mwana wake cha ntsiku mwiyo basi, olo kuti venze teno iye adayesesa kutenga kobiri mwaire nkupasa m’bale munango yemwe ambadwala kuti akagule mankhwala ya malaliya. Kumaulo kwa ntsiku mwaire, mwadzidzidzi kudabwera nkazi nkumupasa kobiri mulongo ule kuti amumange tsitsi. Vimwevi vimbachitika mobwerezabwereza.

Tidakhala ku Serra Leoa kwa magole 9. Patsogolo pake adatitumiza ku Beteli ya ku Nigéria. Apa manje tenze pa Beteli ikulu. Inepano basa yangu yenze yolinganako na yomwe nimbaphata ku Beteli ya Serra Leoa, koma basa ya Pauline yenze yosiyana na ya poyamba. Iye ambaphata basa kwa maola 130 mu umboni mwezi uliwose ndipo wenze na mapfunziro yazinji yopita patsogolo. Koma kumuko iye adapasiwa basa yosona vovala pa mashini yosonera. Vidamutengera nthawe kuti adjaire basa mweyi, koma chomwe chidamuthandiza ni kudziwa kuti anzake ambalemekeza basa yake komasoti wenze na nthawe yothandizambo abale na alongo wa pa Beteli.  

Chikhalidwe cha ku Nigéria chenze chinyowani kwa ise ndipo timbadekana kuchita khama kuti tipfunzire vinthu vizinji. Ntsiku inango kudabwera m’bale mu ofesi yangu kudzanionesa mulongo munango yemwe adandoti fikeni ku Beteli. Pakumumonisa iye adagwada ndipo adajolima kutsogolo kwangu. Ine nidadabwa maninge! Nthawe mwiyoletu nidakumbukira malemba yawiri ya m’Baibolo aya yomwe ni: Machitidwe 10:25, 26 na Chivumbulutso 19:10. Ine nidaganiza kuti, ‘ko nichadekana kumuuza kuti aleke kuchita vimwevi?’ Koma pa nthawe ibodzibodzi mweyo nidaganiza kuti iye adabvumidziwa kuti atumikire pa Beteli, iye achadziwa vomwe Baibolo ichapfunzisa.

Ine nidasowa chochita. Patsogolo pake nidafagafaga ndipo nidazindikira kuti mulongo ule ambachita vinthu mobverana na chikhalidwe chake na cha mbali inango ya dziko yawo. Amuna enzembo na chizolowezi chojolima ndipo mwechi chenze chizindikiro choonesa ulemu. Kumoku kwenzelini kupempherera mafano. Tinkulewa tene ndawa yakuti m’Baibolo mulimbo nkhani zatene. (1 Sam. 24:8) Ine nidakhala wokondwa ndawa yakudziwa kuti nilibe kufotokoza vinthu vomwe vidakakhumudwisa mulongo ule.

 Ise tidakhala na mwayi wodziwa abale azinji wa ku Nigéria womwe nkuyenda kwa magole yazinji adawonesa chikhulupiriro cholimba kwa Yahova. Ndipo m’bodzi mwa abale mwawa ni m’bale Isaiah Adagbona. b Iye adapfunzira choonadi ali mulumbwana koma patsogolo pake adagumaniwa na matenda ya khate. Iye adatumiziwa ku malo yokhala wanthu wa khate ndipo wa Mboni wenzeko yekha kumuko. Podiya kuti ambatsutsiwa, iye adakwanisa kuthandiza wanthu 30 wa khate kudziwa choonadi ndipo adakhazikisa mpingu ku colónia.

Mu 1996 tidatumiziwa ku Beteli ya ku Quénia. Mweyi yenze nthawe yoyambirira kubwerera ku dziko mweyi kundoyambira panidayendako nikanati kukhala wa Mboni. Isepano timbakhala ku Beteli. Oyambirira kugumana nawo enze akolo. Iwo “ambamogera” alongo nkumbawatengera vipaso. Ntsiku ibodzi mulongo munango adasiya janela ili fungule. Iye padabwerera adagumana gulu ya akolo ankudya vakudya vomwe wenze adasiya mu chipinda. Iye adakuwa nkuthawa na pansuwo. Nawombo akolo adakuwa nkuthawa na pa janela.

Inepano na Pauline tidayamba kuthandizira mpingu wa Swahili. Nthawe ing’onong’ono nidaikhiwa kuti nimbachitise Pfunziro ya bukhu ya Mpingu (yomwe manjeuno ni Pfunziro ya Baibolo ya Mpingu). Koma ine nimbayankhula Chiswahili ninge kamwana kang’ono. Nimbakonzekera padakali na nthawe kuti nimbakakwanisembo kubvunza mibvunzo. Koma m’bale akapereka ndemanga yomwe niyonembewalini pa bukhu, inepano nimbabvalini. Venze voshupa ndipo nimbaona kuti palibe chaninkuchita. Koma nthawe ibodzibodzi mweyo nimbakhala wokondwa pakuwona kudzichepesa kwawo na momwe angachitira nane vinthu modekha.

Ise tidakhala ku Quénia kwa gole ibodzi. Mu 1997 tidachemerewa kukatumikira ku Beteli ya ku Brooklyn, Nova York. Apa manje tenze mu dziko yomwe kuli wanthu azinji olemera mwakuthupi ndipo vimwevi vidakabweresa mabvuto yanango. (Miy. 30:8, 9) Podiya viri teno, abale wathu wa kumuko enze olimba mwauzimu. Iwo ambaphatisa basa vinthu vawo, mphanvu zawo na chuma chawo osati na cholinga chakuti akhale olemera, koma kuti athandize basa yabwino ya gulu ya Yahova.

Kwa magole yazinji takhala tikuona chikhulupiriro cha abale na alongo wathu chili cholimba podiya kuti ankugumana na mabvuto yosiyanasiyana. Ku Irlanda tidawona abale ankupitiriza kukhala okhulupirika podiya kuti enze pabvuto ya nkhondo. Ku África, adawonesa chikhulupiriro podiya kuti enze osauka na kuikhiwa kwaokha. Ndipo ku Estados Unidos adawonesa chikhulupiriro podiya kuti enze olemera. Yahova achakhala wokondwa akambawona kuti iwo ankuwonesa chikondi kwa iye podiya kuti ankugumana na mabvuto yazinji!

Nthawe idayenda mothamanga ‘kuposha momwe chichathamangira chimashini chokonzera nguwo.’ (Yobu 7:6) Isepano manje tinkutumikira ku Warwick, Nova York, manje ndise okondwa kutumikira pabodzi na abale womwe achakondana. Ndise okondwa kuthandiza Mpfumu yathu Yesu Khrisitu, yemwe manjemanjepa adzadalise wanthu wose omwe ni okhulupirika.—Mat. 25:34.