Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

1923​—⁠Magole 100 kumbuyo

1923​—⁠Magole 100 kumbuyo

“VINTHU vomwe vidachitika mu 1923 vitilimbikisa maninge.” “Ni mwayi na daliso ikulu maninge kulalikira ntontholo wabwino mu . . . dziko yoipa iyi kwa wanthu azinji kuti dziko inyowani inkubwera.” Idanena vimwevi ni Torre de vigia ya 1 Janeiro 1923. Kuyambira mu gole ya 1923 opfunzira Baibolo adayamba kuchinja vinthu pa nkhani ya misonkhano, misonkhano yachigawo na basa yolalikira. Vimwevi vidachitisa kuti akhale obverana maninge.

MBVERANO PA KUPEMPHERA

Kalendala yokhala na malemba na namba za nyimbo

Kuyambira mu 1923, gulu yathu idachinja vinthu pakufuna kuthandiza opfunzira Baibolo kuti akhale obverana maninge pa kupemphera. Mu Torre de vigia mudayamba kubula nkhani zomwe zimbafotokoza lemba yomwe ambayiphatisa basa sondo yose pa nsonkhano womwe umbadziwika na dzina yakuti: Pemphero, chitamando na kuchitira umboni. Opfunzira Baibolo ambadindapomwe kalendala yomwe imbawonesa lemba yomwe ambayiphatisa basa pa nsonkhano wa sondo mweyo komasoti na nyimbo yomwe abale angayimbe pa pfunziro ya pawokha na pfunziro ya banja.

Pa misonkhano mwaya opfunzira Baibolo ambafotokoza vinthu vomwe agumana navo mu “umboni” na vinthu vinango vomwe iwo akonda kutembeja Yahova, ambayimba na kupemphera. Eva Barney, Yemwe adabatiziwa na magole 15 mu gole ya 1923 akumbukira kuti: “Pa nthawe mweire ukafuna kunena chinthu umbadekana kuyimirira na kuyamba kunena vinthu ninge vakuti, ‘Inepano ninkufuna kutembeja Yahova pa vinthu vose vomwe wanichitira.’” ndipo abale anango ambakonda kuchita vimwevi. Mulongo Barney adapitiriza kunena kuti: “Ninkukumbukira nthawe inango m’bale munango yemwe timbamukonda dzina yake Godwin wenze na vinthu vizinji kuti atembeje Yahova, ambatembeja vinthu vizinji maninge. Pamwapo nkazi wake adawona kuti m’bale yemwe wenze pa pulatifomu adayamba kukwinyilira, pamwapo nkazi wake adamukwekweta chovala ndipo iye adayima kuyankhula nkukhala pasi.”

Kabodzi pa mwezi, nsonkhano moyu wa pemphero, chitamando na kuchitira umboni wenze na mbali inango yabwino maninge. Pa kunena va misonkhano yomwe yamabachitika mu mimpingu yose, Torre de vigia ya 1 Abril, 1923, idanena kuti: “Hafu ya nthawe pa nsonkhano moyu ni yakuti abale afotokoze vomwe agumana navo mu umboni na kulimbikisana. . . . Tinkutsimikiza kuti misonkhano yolimbikisa mwaya yatithandize kuti tikhale obverana maninge.”

Charles Martin, wa ku Vancouver, Canadá yemwe wenze na magole 19, ambaphata basa mu kalasi (manjeuno tinena kuti wofalisa wa mpingu) kwa iye misonkhano yenze yodekana maninge. Iye akumbukira kuti: “Penze pa nthawe mweyi pomwe nidapfunzira koyamba momwe ningayankhulire nikafika pa nyumba ya munthu. Chenze chizolowezi aliyese kufotokoza vomwe wagumana navo mu umboni, vimwevi vidanithandiza kudziwa momwe ningadawirire munthu akanitsutsa panango kunibvunza mbvunzo.”

KUBVERANA PA KUPEMPHERA

Bulletin ya 1 Maio 1923

Chinthu chinango chomwe chidathandiza kuti abale akhale obverana, ni “ntsiku zomwe ambaphata basa yolalikira.” Ntsiku mwezi ose ambalimbikisiwa kuti ayende kukalalikira. Torre de vigia ya 1 Abril 1923, idanena kuti: “Tose tikhale obverana pa basa ibodzi . . . , Chiwiri, 1 Maio, ya gole ya 1923, idasaluliwa ninge ntsiku ya basa. Kuyambira manjeuno, Chiwiri chilichose cha sondo yakuyamba ya mwezi, ikhale ntsiku ya basa . . . Mipingu yose yachadekana kuyenda mu umboni pa ntsiku mweyi.”

Mpakana alumbwana ambayendambo kukalalikira. Mulongo munango dzina yake Hazel Burford, yemwe wenze na magole 16 pa nthawe mweire, akumbukira kuti: “Ka Bulletin kambabwera na vitsanzo vinango vomwe tingaphatise basa mu umboni vomwe timbadekana kuvipfunzira. a Inepano na ambuya timbakonda kulalikira maninge.” Koma mulongo Burford adatsutsiwa pomwe ambadikhiralini. Iye adanena kuti: “M’bale munango wachikulire alibe kukondwa na momwe inepano nimbalalikirira. Pa nthawe mweire wanthu anango ambabvesesalini kuti mpakana wose ‘alumbwana na atsikana’ ambagumanika pa basa yolalikira kutamanda Mulengi wathu.” (Sal. 148:12, 13, Baibolo ya King James) Koma mulongo Burford alibe kufoka. Patsogolo pake iye adangena Shikola yachiwiri ya Giliyadi ndipo adayamba kutumikira ninge m’mishonale ku Panama. Nkuyenda kwa nthawe abale adachinja maganizo yawo momwe angawonera wachilumbwana pakulalikira.

MBVERANO PA NSONKHANO WACHIGAWO

Misonkhano ya chigawo idathandizapomwe maninge abale kuti ambakhale obverana. Misonkhano ya chigawo yazinji yenze na ntsiku zake zolalikira. Mwakulinganiza, nsonkhano munango wachigawo womwe udachitika ku Winnipeg Canadá, wanthu azinji adachemerewa kuti akalalikire mu thaundi mweire pa 31 Março. Ntsiku mweyi idadziwika na dzina yakuti “kuphulika kwapadera ku Winnipeg.” Vochitika vapadera ninge vimwevi vidachitisa kuti basa yolalikira iyende patsogolo. Pa 5 Agosto pafupifupi wanthu 7000 adanyang’anira nsonkhano munango ku Winnipeg. Pa nthawe mweire kenze koyamba kuti wanthu azinji tene agumanike pansonkhano ku Canadá.

Nsonkhano munango wodekana maninge womwe udachitika mu 1923 ni womwe udachitika ku Los Angeles, Califórnia pa 18-26 Agosto. Padandokhala masiku yang’onong’ono kuti nsonkhano umoyu uchitike, majornal yambanauntsa va nsonkhano moyu. Ndipo opfunzira Baibolo adagawira mapepa yoposha 500,000. Makhadi yonena va nsonkhano moyu yambamanikiwa mbuto zogumanika wanthu azinji ndipo ambamatikapomwe m’makaro yanango.

Nsonkhano wa opfunzira Baibulo ku Los Angeles mu 1923

Pa Satade 25 Agosto, m’bale Rutherford adakamba nkhani yake ya msolo wakuti: “Nkhosa na mbuzi,” ndipo iye adafotokoza bwinobwino kuti “nkhosa” ni wanthu olungama omwe adzakhale pano pa dziko yapasi. Pa nkhani mweyi adawerenga chilengezo cha msolo wakuti: “Chenjezo.” Chilengezo chimwechi chidatsumula matchetchi ya Chikhrisitu ndipo adalimbikisa kuti wanthu wachilungamo abule mu ‘Babulo Nkulu.’ (Chiv. 18:2, 4) Nkuyenda kwa nthawe opfunzira Baibolo wakhama, adagawira pa dziko yose mapepa mamidyau yazinji yomwe yenze na chilengezo chimwechi.

“Isepano tinkutsimikiza kuti misonkhano yolimbikisa mwaya yatilimbikise nakuti tifendelerane maninge”

Ntsiku yomalizira ya nsonkhano moyu, womwe wenze na wanthu pafupifupi 30 000 adabvesera nkhani ya m’bale Rutherford ya msolo wakuti: “Makhaindi yose yankuyenda kuchiwonongeko koma mamidyau yazinji ya wanthu omwe anamoyo ntsiku zino adzafelini.” Pakudziwa kuti nsonkhano moyu udzakhale na wanthu azinji, adalogali estádio ikulu maninge yomwe yenze idandomaliziwa kumene kumangiwa ku Los Angeles Coliseum. Ndipo pa nsonkhano moyu abale adaphatisira basa vokuzira mawu vomwe venze mu estádio mweyi. Venze vinyowani pa nthawe mweire. Wanthu azinji adabvesera nkhani mweire pa radiyo.

KUKULA KWA PA DZIKO YOSE

Mu gole ya 1923, basa yolalikira idakula maninge mu dziko ya África, Europa, Índia na América do Sul. Ku Índia m’bale munango dzina yake A. J. Joseph m’malo mwakuti andosamalira nkazi wake na wana wake 6, iye ambathandizapomwe basa yokonza mabukhu mu chi Hindi, Tamil, Telugu, na Urdu.

William R. Brown na banja yake

Opfunzira Baibolo awiri omwe ni Alfred Joseph na Leonard Blackman adanemba kalata nkutumiza ku Ofesi ya Nthambi ku Brooklyn, Nova Iorque kukumbira thandizo. Pa 14 Abril 1923, nkumbiro wawo udadawiriwa. Alfred adanena kuti: “Ntsiku mweire pa Satade usiku, inepano nidatchairiwa foni.” Munthu yemwe nimbayankhula naye pa foni adanibvunza kuti: “Ko ndiwepo wanembera kalata ku Ofesi ya Nthambi yokumbira thandizo?” Alfred adadawira kuti: “Inde ndine.” Ndipo munthu yemwe nimbayankhula naye pa foni adaniuza kuti: “Viribwino, Ofesi ya Nthambi yanitumiza kuti nibwere kuno.” Mawu mwaya yenze ya William R. Brown. Iye wenze adafika ntsiku mweyire kuchokera ku Caribe pabodzi na nkazi wake Antonia na wana wake wachikazi awiri Louise na Lucy. Abale alibe kudikhirira ntsiku zizinji kuti adziwane na m’bale Brown.

Alfred ankupitiriza kunena kuti: “Mangwana yake ya ntsiku mweire machibese inepano na Leonard timbakambirana va Baibolo ninge momwe timbachitira sondo iliyose. Mosadikhirika tidaona munthu munango ntali aliyimirire pansuwo. Wenze m’bale Brown. Iye wenze wakhama pa chonadi ndipo magwana yake ambadikhira kuti akambe nkhani ya onse.” Pakanati kumala mwezi m’bale Brown adakwanisa kugawira magazine yose yomwe wenze adabwera nayo. Ndipo adatambirapomwe magazini yanango 5000 pakanati kupita nthawe ikulu ambafunikapomwe kukumbira mabukhu yanango. Koma m’bale Brown alibe kudziwika ninge wogulisa mabukhu. Pa nthawe yose ya basa mweyo ninge wodzipereka kwa Yahova, nthawe zose ambaphatisa basa Baibolo pakukamba nkhani zake. Vimwevi vidachitisa kuti ayambe kudziwika na dzina yakuti Bible Brown.

Beteli ya ku Magdeburg mu 1923

Ni panthawe mweyi pomwe ku Alemanha abale adaganiza vochinja beteli. Ndawa kumoku kwenze kulibe mbuto zokwana kuti wose ambakhale kumoku. Kuingizira pamwapa dziko ya França imbafuna kudzonga thaundi mweyi. Opfunzira Baibolo adagumana prediyo inango ikulu yomwe yenze yabwino kuti ambadindiremo mabukhu ku thaundi ya Magdeburg. Pa 19 Junho, abale enze adamaliza kulongedza makina yodindira mabukhu na ma makina yanango ndipo adafuluka kuyenda ku beteli inyowani ku Magdeburg. Patsogolo pake pomwe Ofesi ya nthambi idauziwa kuti kufuluka kumoku kwamala, Notisiya zidalengezewa kuti dziko ya França yadzonga thaundi ya Barmen. Abale adawona kuti kufuluka kumoku wenze umboni wa madaliso na chitetezo cha Yahova.

George Young na Sarah Ferguson (ku makulu) na mulongosi wake

Ku Brazil, George Young, yemwe wenze adayenda madera yazinji maninge kukalalikira ntontholo wabwino, adakhazikisa beteli inyowani ndipo adayamba kudinda Torre de vigia ya Chipwitikizi yomwe manjeuno tinena kuti Ntsanja ya ulonda. Minyezi pang’ono iye adakwanisa kugawira mabukhu na mabolosha yoposha 7000. Kufika kwake ku thaundi mweyi kudachitisa kuti banja ya Sarah Ferguson ikhale yokondwa maninge. Banja mweyi yenze idawerenga Ntsanja za ulonda kuyambira mu gole ya 1899, koma wenze alibe kukhala na mwayi wa kudzipereka na kubatiziwa. Pakumalizira mulongo Ferguson na wana wake anayi adachita chinthu chomwe ni chidekana maninge, kudzipereka na kubatiziwa.

“KUTUMIKIRA YAHOVA MWAKHAMA KOMASOTI MOKONDWA”

Kumapeto kwa gole mweire Ntsanja ya ulonda ya 15 Dezembro 1923 idanena momwe kuchinja kwa misonkhano ya mpingu na misonkhano ya chigawo kwaphindulisira opfunzira Baibolo. Ndipo idapitiriza kuti: “Vinkuonekeratu kuti mipingu . . . ni yolimba mwauzimu . . . Tinkudekana kukonzekera basa yakutsogolo mwa kupitiriza kutumikira Mulungu mwakhama komasoti mokondwa. Tichite vimwevi mpakana gole ya 1924 inkubwera iyi.”

Gole ya 1924 idakhala yodekanapomwe maninge kwa opfunzira Baibolo. Abale wa ku Beteli adamala minyezi yanganani ankuphata basa ku Staten Island komwe ni pafupi na Beteli ya ku Brooklyn. Basa yomanga mweyi idamala kumayambiriro kwa gole ya 1924 ndipo indathandiza kubveranisa abale na kuthandiza kulalikira ntontholo wabwino mu njira yomwe palibe ambaiganizira.

Abale ankuphata basa ya chimango ku Staten Island

a Manjeuno Utumiki na moyo wanthu wa Chikhrisitu—panango bukhu ya misonkhano.