Skip to content

Skip to table of contents

Olketa Endnote

Olketa Endnote
  1.   Wat Nao Bigfala Babylon?

  2.   Wat Taem Nao Messiah bae Kam?

  3.   Olketa Treatment and Operation wea Iusim Blood

  4.   Hasband and Waef Separate

  5.   Olketa Holiday and Celebration

  6.   Sik wea Isi for Spred

  7.   Bisnis and Olketa Legal Samting

 1. Wat Nao Bigfala Babylon?

Hao nao mifala savve “Bigfala Babylon” hem stand for evri false religion? (Revelation 17:5) Bae iumi storyim thrifala samting:

  • Hem stap and garem paoa evriwea lo world. Bible sei Bigfala Babylon hem sidaon antap lo “olketa crowd [and] olketa kantri.” Hem “rul ovarem olketa king long earth.”​—Revelation 17:15, 18.

  • Hem no wanfala politikol or bisnis organization. “Olketa king long earth” and “olketa bisnisman” no dae taem hem distroe.​—Revelation 18:9, 15.

  • Hem spoelem nem blo God. Bible kolem hem lo jury woman bikos hem waka gud tugeta witim olketa gavman mekem hem savve kasem selen and olketa nara samting wea hem laekem. (Revelation 17:1, 2) Hem laea lo pipol lo evri kantri and hem kasem blame for dae blo staka pipol.​—Revelation 18:23, 24.

Lukim leson 13 lo point 6

 2. Wat Taem Nao Messiah bae Kam?

Bible profesi abaotem hao 69 week bae go pas bifor Messiah hem kam.​—Readim Daniel 9:25, NW.

  • Wat taem nao datfala 69 week hem start? Hem start lo 455 B.C.E. Lo datfala taem, Governor Nehemiah kasem Jerusalem for “buildim bak” moa datfala taon.​—Daniel 9:25, NW; Nehemaea 2:1, 5-8.

  • Hao long nao datfala 69 week? Lo samfala Bible profesi, wanfala day hem representim wanfala year. (Nambas 14:34; Esikiel 4:6) Each week hem representim sevenfala year. Lo disfala profesi, 69 week hem 483 year (69 week x 7 day).

  • Wat taem nao 69 week hem finis? If iumi kaontem 483 year start from 455 B.C.E. bae iumi kasem 29 C.E. a Lo 29 C.E. nao hem year wea Jesus baptaes and kamap Messiah!​—Luke 3:1, 2, 21, 22.

Lukim leson 15 lo point 5

 3. Olketa Treatment and Operation wea Iusim Blood

Samfala treatment or operation bae doctor iusim blood blo man seleva. Samfala lo olketa treatment or operation hia hem no fitim for olketa Christian tekem. Example nao, for man givim blood blo hemseleva for keepim mekem olketa doctor iusim taem olketa operatim hem.​—Diutronomi 15:23.

Bat samfala treatment or operation maet hem olraet for olketa Christian tekem. Example nao for duim blood test, hemodialysis, hemodilution, for iusim cell-salvage, or heart-lung bypass machine. Each Christian mas disaed hao olketa doctor bae iusim blood blo hem lo taem blo wanfala operation, medical test, or treatment. Hao olketa doctor duim diswan hem no semsem. So bifor wanfala Christian acceptim operation, medical test, or treatment wea iusim blood, hem mas faendaot firstaem wat nao doctor bae duim lo blood blo hem. Tingim olketa kwestin hia:

  • Hao if doctor aotem blood from body blo mi and lo datfala taem blood hem stop for flow for lelebet taem? Hao, konsens blo mi bae ting lo blood hia olsem hem blood blo mi yet, or olketa mas “kapsaetem blad ya go long graon” nao?​—Diutronomi 12:23, 24.

  • Hao if doctor wea operatim mi hem aotem blood from body blo mi, and duim samfala samting lo blood hia then hem putim go bak lo body blo mi? Hao, datwan bae spoelem konsens blo mi wea kasem training from Bible, or mi savve acceptim nomoa?

Lukim leson 39 lo point 3

 4. Hasband and Waef Separate

Bible talem olketa hasband and waef for no separate, and hem talem klia dat hasband and waef wea separate bae no free for maritim eniwan moa. (1 Corinth 7:​10, 11) Nomata olsem, samfala situation savve happen wea mekem samfala Christian disaed for separate.

  • Hasband no laek for sapotim famili: Taem hasband no laek for provaedem need blo famili and gogo famili no garem nao evri samting wea olketa needim lo laef.​—1 Timothy 5:8.

  • Marit partner killim hem nogud: Taem samwan killim nogud marit partner blo hem datwan savve spoelem health blo hem and laef blo hem stap lo danger.​—Galatia 5:19-21.

  • Marit partner stopem hem for worshipim Jehovah: Marit partner savve mekem hem hard tumas for Christian worshipim Jehovah.​—Acts 5:29.

Lukim leson 42 lo point 3

 5. Olketa Holiday and Celebration

Olketa Christian no join insaed lo olketa holiday wea Jehovah no hapi lo hem. Bat each Christian mas followim konsens blo hem wea kasem training from Bible for disaedem wat for duim taem pipol celebratem olketa holiday. Bae iumi storyim samfala example.

  • Taem samwan sei hapi Christmas. Iu savve sei, “Thankiu.” If datfala man laek for savve why iu no celebratem Christmas and samfala nara holiday, iu savve explainim lo hem.

  • Taem hasband or waef wea no Jehovah’s Witness invaetem iu for go kaikai witim olketa relative lo wanfala holiday. If konsens blo iu letem iu for go, iu savve explainim firstaem lo hem dat bae iu no join insaed datfala party sapos hem join witim olketa kastom samting.

  • Boss givim bonus for iu lo taem blo Christmas. Hao, bae iu no tekem? Iuseleva savve disaed for tekem or nomoa. Hao, boss blo iu ting lo bonus wea bae hem givim iu olsem Christmas present, or bikos hem tinghae lo gudfala waka wea iu duim?

  • Samwan givim iu present lo Christmas. Man wea givim datfala present maet sei: “Mi savve iu no celebratem disfala holiday, bat mi laekem iu for tekem diswan.” Maet hem duim olsem bikos hem kaen lo iu. Bat hao if man wea givim present hem min for testim faith blo iu, or for mekem iu join insaed lo datfala celebration? Iuseleva bae disaed if bae iu acceptim datfala present or nomoa. Lo evri disison wea iumi mekem, iumi laek for garem gud konsens and for faithful lo Jehovah.​—Acts 23:1.

Lukim leson 44 lo point 1

 6. Sik wea Isi for Spred

From iumi lovem pipol, iumi mas careful for no pasim sik lo narawan. So if iumi savve iumi garem wanfala sik or tingse iumi garem and maet iumi pasim lo olketa narawan, iumi mas barava careful. Iumi duim diswan bikos Bible sei: “Iu mas lovem narawan long sem wei wea iu lovem iuseleva.”​—Rome 13:8-10.

Wat nao samwan wea garem sik wea isi for spred savve duim for showim hem lovem olketa narawan? Hem bae no hagem or kissim olketa. Hem shud no feel nogud if olketa narawan no invaetem hem lo haos blo olketa bikos olketa laek for protectim famili blo olketa. And bifor hem baptaes, hem shud story lo chairman blo olketa elder abaotem sik blo hem mekem olketa duim eni arrangement for protectim tu olketa narawan wea bae baptaes. Samwan wea maet hem garem sik wea isi for spred shud kasem blood test firstaem bifor hem frenim eniwan wea hem laek maritim. Taem iu duim datwan, hem showim iu “evritaem tingim olketa narawan and no tingim iufala seleva nomoa.”​—Philippi 2:4.

Lukim leson 56 lo point 2

 7. Bisnis and Olketa Legal Samting

Iumi savve misstim staka problem if iumi saenem eni kontrak wea iumi duim witim eniwan nomata hem wanfala brata or sista. (Jeremaea 32:9-12) Samfala taem maet olketa brata and sista savve feel nogud lo each other abaotem selen or olketa nara samting. Taem samting olsem happen, olketa shud stretem kwiktaem and lo kaenfala wei, and tu olketa bae stretem datwan witim man wea hem feel nogud lo hem.

Taem eni brata laea for spoelem iumi or hem ravem iumi, wat nao iumi savve duim for stretem kaen big problem olsem? (Readim Matthew 18:15-17.) Jesus storyim thrifala step wea iumi savve followim:

  1. Iutufala shud trae for stretem datwan.​—Lukim verse 15.

  2. If iutufala no stretem datfala problem, tekem wan or tufala mature brata or sista for go witim iu.​—Lukim verse 16.

  3. If iufala still no stretem datfala problem, then lo datfala taem nao iu savve story lo olketa elder.​—Lukim verse 17.

Iumi shud no tekem brata or sista blo iumi lo kot bikos datwan bae mekem pipol for ting daonem Jehovah and kongregeson. (1 Corinth 6:1-8) Bat, samfala situation wea happen maet iumi need for go lo kot for stretem datwan. Example nao, for mekem divorce, child custody, alimony payment, kasem insurance, bisnis hem bankrupt, and for kot sei wanfala will hem stret followim law. Wanfala Christian wea go lo kot for stretem olketa kaen samting olsem and hem duim lo kaenfala wei, hem no againstim disfala kaonsel lo Bible abaotem datwan.

If wanfala Christian duim criminal samting olsem for rape, child abuse, killim narawan, stealim olketa big samting wea expensive, or killim man dae, then Christian wea reportim datwan lo police hem no againstim disfala kaonsel lo Bible abaotem datwan.

Lukim leson 56 lo point 3

a From 455 B.C.E. kasem 1 B.C.E. hem 454 years. From 1 B.C.E. kasem 1 C.E. hem wan year (no eni year hem zero year). And from 1 C.E. kasem 29 C.E. hem 28 years. So total namba blo olketa year hem 483 years.