Skip to content

Skip to table of contents

CHAPTER 26

“No Eniwan Long Iufala Bae Dae”

“No Eniwan Long Iufala Bae Dae”

Taem ship hem rek, Paul showimaot hem garem strong faith and lovem pipol

Acts 27:1–28:10 storyim diswan

1, 2. Gogo bilong Paul long Rome bae hao, and maet wanem nao hem warim?

 PAUL tingim olowe samting wea Festus talem bikos datwan bae affectim future bilong hem. Festus sei: “From iu laekem King long Rome for judgem case bilong iu, bae iu mas go long hem nao.” For tufala year finis Paul stap long prison. Nomata Rome hem farawe, Paul hapi for gogo long ship and lukim difren samting winim wei for stap long prison. (Acts 25:12) Bat maet Paul tingim staka nogud samting wea kasem hem taem hem gogo long ship bifor. Maet gogo bilong Paul for lukim King long Rome mekem hem for warim tu future bilong hem.

2 Staka taem Paul ‘stap long danger long sea.’ Thrifala taem ship wea hem go insaed hem rek and wanfala full naet and full day hem float long sea. (2 Cor. 11:25, 26) Nara samting tu, disfala gogo long Rome hem difren from olketa missionary gogo bilong hem. Paul hem prisoner and hem bae travel for winim 3,000 kilometer from Caesarea for go long Rome. Waswe, bae Paul kasem Rome sef tu? Sapos hem kasem Rome, waswe, bae king judgem hem for dae nomoa? King bilong strongfala world paoa nao bae judgem Paul.

3. Wanem nao Paul laekem tumas for duim, and wanem nao bae iumi storyim?

3 Iumi lanem staka samting finis abaotem Paul and hao hem gohed faithful. Bat from Paul no savve wanem nao bae happen long hem, waswe, iu tingse hem lus hope nao? Barava nomoa! Hem savve hem bae kasem olketa hard taem, bat hem no savve wanem kaen hard taem nao bae kasem hem. Hem luksavve sapos hem wari abaotem samting wea hem no savve kontrolem, datwan bae mekem hem no hapi for duim ministry. (Matt. 6:27, 34) Paul savve Jehovah laekem hem for iusim evri chance wea hem garem for talemaot gud nius abaotem Kingdom, nomata long olketa king tu. (Acts 9:15) Paul laekem tumas for duim preaching waka, nomata wanem nao hem happen. Iumi tu garem sem tingting olsem Paul! Bae iumi storyim gogo bilong Paul and gud samting wea iumi lanem from example bilong hem.

“Wind Hem Barava Big” (Acts 27:1-7a)

4. Wanem kaen ship nao Paul go long hem, and hu nao go witim hem?

4 Julius, wanfala bigman bilong olketa soldia bilong Rome nao gaedem Paul and olketa nara prisoner. Hem disaed for olketa go insaed wanfala kago ship wea arrive long Caesarea. Datfala ship kam from Adramyttium, wanfala port long west saed bilong Asia Minor. Adramyttium hem long opposite saed bilong Mitylene, wanfala taon long Lesbos island. Datfala ship bae lusim Caesarea and sail go north and then west. Hem bae stop long olketa port for daonem and lodem kago. Kaen ship olsem olketa no wakem for tekem passenger, especially olketa prisoner. (Lukim box, “ Travel Long Ship.”) Bat Paul hapi bikos tufala nara Christian tu go witim hem and olketa nara prisoner. Aristarchus and Luke nao go witim hem. Luke nao raet abaotem evri samting wea happen. Iumi no savve sapos tufala seleva peim pasis or tufala go olsem wakaman bilong Paul.​—Acts 27:1, 2.

5. Wanem nao Paul duim long Sidon, and wanem nao iumi lanem from datwan?

5 Olketa travel north for samting olsem 110 kilometer and long next day olketa shore long Sidon long Syria. Luk olsem Julius no ting long Paul olsem olketa nara prisoner. Maet hem bikos Paul hem citizen bilong Rome and kot no pruvim hem guilty. (Acts 22:27, 28; 26:31, 32) Julius letem Paul for go lukim olketa brata and sista long Sidon. Masbi olketa hapi tumas for lukaftarem hem from hem stap longtaem long prison! Waswe, iu tu savve kaen long olketa narawan and welkamim olketa? Sapos olsem, datwan bae encouragem iu tu.​—Acts 27:3.

6-8. Hao nao gogo bilong Paul from Sidon go kasem Cnidus, and luk olsem Paul duim wanem?

6 Ship lusim Sidon and go ap followim coast and pasim Cilicia, wea klosap long Tarsus, hom bilong Paul. Luke no storyim olketa nara ples wea ship go kasem bat hem storyim hao “wind hem barava big.” (Acts 27:4, 5) Nomata sea hem raf, Paul mekius long evri chance wea hem garem for preachim gud nius. Masbi hem preach long olketa prisoner, passenger, crew, olketa soldia, and pipol long olketa port wea ship kasem. Waswe, iumi tu mekius long evri chance wea iumi garem for preach?

7 Gogo olketa kasem Myra, wanfala port long south coast bilong Asia Minor. Long there Paul and olketa narawan mas go insaed difren ship for go long Rome. (Acts 27:6) Long datfala taem, Rome tekem staka wheat from Egypt and olketa ship bilong Egypt wea karem wheat savve anka long Myra. Julius faendem wanfala ship olsem and talem olketa soldia and prisoner for go insaed. Masbi datfala ship hem big winim first ship bikos hem karem olketa bag wheat and tekem 276 pipol. Olketa nao olketa crew, soldia, prisoner, and olketa narawan wea laek for go long Rome. From olketa go long nara ship, Paul savve preach long staka pipol moa and masbi hem duim datwan.

8 Next ples wea ship kasem hem Cnidus long southwest part bilong Asia Minor. Sapos wind blow gud ship savve kasem datfala ples insaed wanfala day nomoa. Bat Luke sei “wind hem big tumas so for plande day nao [olketa] isisi sail go kasem Cnidus.” (Acts 27:7a) Weather hem start for nogud. (Lukim box, “ Wind Savve Blow Strong Long Mediterranean Sea.”) Tingim evriwan long ship taem strong wind and olketa wave bangam ship.

‘Sea Hem Raf Tumas and Ship Barava Rola Olobaot’ (Acts 27:7b-26)

9, 10. Wanem nao happen taem ship klosap kasem Crete?

9 Kapten bilong ship plan for sail west from Cnidus, bat Luke sei “bigfala wind” changem gogo bilong olketa. (Acts 27:7b) Taem ship go farawe lelebet from Cnidus, hem no followim current long shore nao and big wind from north pushim ship go south. Maet wind pushim ship fast tumas. Bat datfala island Crete haedem olketa from big wind hia olsem taem olketa go pas long Cyprus. Bihaen olketa pasim olketa cliff long Salmone long east saed bilong Crete, weather hem start for gud lelebet. Why nao olsem? Hem bikos ship kam daon long botom bilong datfala island wea wind no blow big tumas. Masbi evriwan hapi nao bikos wind no bangam olketa tumas! Nomata olsem, olketa crew savve cold season hem klosap and datwan mekem olketa for wari.

10 Luke sei: “Mifala go followim datfala island [Crete]. Wind hem mekem mifala waka hard tumas bat gogo mifala kasem ples wea olketa kolem Fair Havens.” Nomata olsem, wind hem still bangam datfala ship. Bat gogo olketa faendem ples long smol bay wea olketa savve anka. Pipol sei datfala bay hem klosap long area wea coast hem tane go north. Hao long nao olketa stap long there? Luke sei olketa “delay tumas” long there, and hem danger nao for travel long sea long September go kasem October.​—Acts 27:8, 9.

11. Wanem advaes nao Paul talem for olketa lo ship, bat wanem nao olketa disaedem?

11 Maet samfala passenger askem advaes long Paul bikos hem travel staka taem long Mediterranean Sea. Paul talem olketa for no lusim datfala bay. Sapos olketa lusim datfala ples, “ship witim kago bilong hem bae lus” and maet olketa tu bae lus. Bat kapten and man wea ownim ship laekem olketa for go faendem sef ples for anka. Julius and klosap evriwan long ship agree for trae kasem Phoenix, wanfala harbor long Crete. Maet harbor long Phoenix hem big and hem gud ples for stap long taem bilong cold season. So taem wind wea no strong tumas hem blow kam from south, ship hem lusim Fair Havens.​—Acts 27:10-13.

12. Bihaen ship lusim Crete, wanem nogud samting nao happen, and wanem nao olketa crew duim for mekem ship no rek?

12 Bat no longtaem bihaen, “wanfala big wind” hem blow kam from northeast. Ship hem go haed lelebet taem klosap long “wanfala smol island wea olketa kolem Cauda,” wea stap samting olsem 65 kilometer from Fair Havens. Nomata olsem, ship hem long danger yet bikos big wind savve pushim ship south and mekem hem for rek long Syrtis long coast bilong Africa wea sea hem nating deep. From olketa no laek rek, olketa pullim kam dingi insaed long ship. Olketa barava waka hard for duim datwan bikos luk olsem hem fulap long wata. Then olketa taengem samfala rope raonem ship for mekem hem strong. Olketa slakem rope for daonem datfala big sail and trae for mekem ship hia sail go feisim wind. Masbi evriwan fraet fogud! Nomata olketa waka hard for duim olketa samting hia, “sea hem raf tumas and ship hem barava rola olobaot.” Long mek-thri day, olketa torowem olketa rope wea olketa iusim for apim sail bilong datfala ship for trae mekem ship no hevi tumas.​—Acts 27:14-19.

13. Masbi olketa long ship feel hao taem big wind and rain gohed?

13 Masbi staka passenger long ship fraet fogud, bat Paul and tufala wea go witim hem savve olketa bae no dae. Lord talem Paul finis hem bae preach abaotem hem long Rome. (Acts 19:21; 23:11) Wanfala angel tu sei olketa bae no dae. Nomata olsem, for tufala week big wind and rain gohed nomoa and olketa no lukim sun or eni star. From datwan, kapten long ship no savve which direction nao ship hem go or ples wea olketa long hem. Olketa no savve kaikai tu. Hu nao bae laek kaikai taem hem cold, rain, man laek toroaot, and fraet tu?

14, 15. (a) Why nao Paul storyim moa warning wea hem talem finis? (b) Wanem nao iumi lanem from hope wea Paul storyim long olketa?

14 Paul standap and storyim moa warning wea hem talem finis. Bat hem no kros and sei: ‘Hao, iufala feelim nao!’ Olketa luksavve finis olketa shud followim advaes bilong hem. Then hem sei: “Iufala hapi and no wari bikos no eniwan long iufala bae dae. Disfala ship nomoa bae lus.” (Acts 27:21, 22) Masbi datwan comfortim evriwan! Paul mas hapi tu for storyim hope wea Jehovah givim long olketa. Hem important for tingim hao Jehovah tinghae long laef bilong evriwan. Aposol Peter sei: “Jehovah . . . no laekem eniwan for dae bat hem laekem evriwan for garem chance for repent.” (2 Pet. 3:9) So hem important tumas for iumi storyim long evriwan hope wea Jehovah givim long iumi! Jehovah tingim laef bilong evriwan and hem no laekem eniwan for dae.

15 Masbi Paul preach long staka passenger abaotem “datfala promis wea God talem long olketa grani.” (Acts 26:6; Col. 1:5) Bat from hem luk olsem ship bae rek, Paul storyim samting wea mekem olketa garem hope hao olketa bae no dae. Hem sei: “Last naet, . . . wanfala angel kam long mi. Hem sei, ‘Iu no fraet Paul. Iu bae kasem Rome and bae iu lukim King. God bae sevem evriwan insaed disfala ship.’” Paul talem olketa: “So iufala mas hapi and no wari. Mi barava sure God bae duim samting wea datfala angel storyim long mi. Nomata olsem, bae iumi rek klosap long wanfala island.”​—Acts 27:23-26.

“Evriwan Kasem Shore and No Eniwan Hem Dae” (Acts 27:27-44)

“Front long evriwan hem prea long God.”​—Acts 27:35

16, 17. (a) Wanem taem nao Paul hem prea, and olketa long ship ting hao long datwan? (b) Hao nao samting wea Paul talem kamap tru?

16 Bihaen tufala week wea weather hem nogud tumas, wind pushim ship samting olsem 870 kilometer. Bat olketa crew luksavve olketa klosap long land bikos maet olketa herem olketa wave brek. Olketa torowem olketa anka from bihaen long ship mekem ship no isisi go difren and mekem front bilong ship tane go long shore for hem savve pas long sandbis. Olketa crew laek ranawe from ship bat olketa soldia stopem olketa. Paul sei long datfala bigman and olketa soldia bilong hem: “Sapos olketa crew hia ranawe from ship, bae iufala dae nao ia.” From ship hem stedy lelebet, Paul talem evriwan for mas kaikai and hem talem moa no eniwan bae lus. Then “front long evriwan hem prea long God.” (Acts 27:31, 35) From hem duim datwan, hem showimaot gud example for Luke, Aristarchus, and olketa Christian distaem. Waswe, olketa prea wea iu talem encouragem and comfortim olketa narawan?

17 Bihaen Paul prea, “evriwan hapi and olketa kaikai nao.” (Acts 27:36) Then olketa torowem olketa bag wheat long sea for mekem ship no hevi tumas for kasem shore. Taem hem daylaet, olketa crew katem rope bilong olketa anka, aotem rope from olketa padol for steerim ship, and apim smolfala sail long front bilong ship mekem hem isi for sail go for sandbis. Then front long ship hem pas long sand and olketa wave bangam bihaen bilong hem and hem brek nao. Samfala soldia laek for killim dae olketa prisoner mekem no eniwan swim go long shore for ranawe, bat Julius stopem olketa. Hem talem evriwan for swim or float go long shore. Samting wea Paul talem hem kamap tru. Evri 276 pipol long ship olketa laef. “Evriwan kasem shore and no eniwan hem dae.” Bat olketa long wea?​—Acts 27:44.

“Olketa Kaen Tumas” (Acts 28:1-10)

18-20. Wanem nao pipol long Malta duim wea showimaot olketa “kaen tumas,” and God givim paoa long Paul for duim wanem mirakol?

18 Taem olketa kasem shore, olketa faendaot olketa long Malta, wanfala island long south Sicily. (Lukim box, “ Wea Nao Malta?”) Pipol long datfala island wea no story long Greek languis, “kaen tumas” long olketa. (Acts 28:2) Olketa wakem fire for olketa stranger hia bikos olketa tuwet and body bilong olketa seksek. Fire hem mekem olketa warm nomata hem rain and hem cold fogud. Bat wanfala mirakol happen tu.

19 Paul laek helpem olketa, so hem tu tekem wanfala hip firewood for putim long fire. Bat wanfala poison snek (viper) kamaot from firewood hia and baetem hand bilong hem. Taem pipol long Malta lukim poison snek pas long hand bilong hem, olketa tingse olketa god panisim hem. a

20 Pipol long Malta wea lukim datwan tingse body bilong Paul “bae boela” nao. Wanfala buk sei Greek word for diswan hem “wanfala word wea olketa doctor iusim.” Iumi no sapraes Luke iusim word olsem bikos hem “doctor wea staka olketa lovem hem.” (Acts 28:6; Col. 4:14) Paul sekem hand bilong hem and snek hia foldaon. Bat Paul hem olraet nomoa.

21. (a) Wanem nao samfala samting wea Luke storyim wea barava stret? (b) Wanem nao olketa mirakol wea Paul duim, and pipol long Malta ting hao long datwan?

21 Wanfala rich man, Publius, wea garem olketa planteison hem stap klosap long there. Maet hem bigman bilong Rome wea lukaftarem Malta. Luke sei hem bigman bilong datfala island,” and hem nao title wea stap long tufala raeting wea pipol faendem long Malta. Publius kaen tumas long Paul and tufala wea go witim hem. For thrifala day hem barava lukaftarem olketa. Bat dadi bilong Publius hem sik big. Luke barava storyim stret sik bilong hem. Hem sei man hia “hem leidaon nomoa. Body bilong hem hot and hem garem barava nogud beleran.” Paul prea and putim hand bilong hem long man hia and healim hem. Pipol long Malta tinghae tumas long datfala mirakol, so evriwan long island wea sik kam long Paul and hem healim olketa tu. Olketa givim staka present and olketa nara samting wea Paul and tufala brata needim for gogo bilong olketa.​—Acts 28:7-10.

22. (a) Wanem nao wanfala savveman talem abaotem gogo bilong Paul long Rome wea Luke raet abaotem? (b) Wanem nao bae iumi storyim long next chapter?

22 Samting wea iumi storyim finis abaotem disfala gogo bilong Paul long Mediterranean Sea hem barava stret. Wanfala savveman sei: “Luke raetem staka information abaotem gogo bilong Paul long Rome and hem barava klia. Hao hem raet hem difren from raeting bilong olketa narawan long Bible. Information wea Luke storyim abaotem wanem olketa crew long ship long first century duim for steerim ship and weather long east saed long Mediterranean Sea hem barava stret.” Masbi Luke raetem evri samting hia firstaem long wanfala diary. Maet Luke raetem olketa note hia taem hem travel witim aposol Paul. Sapos olsem, Luke bae raetem staka samting tu abaotem wanem hem happen bihaen olketa lusim Malta. Wanem nao happen long Paul taem olketa kasem Rome? Bae iumi storyim.

a From pipol hia savve abaotem olketa poison snek hia, datwan showimaot olketa viper stap long island long datfala taem. Distaem no eni viper stap long Malta. Maet hem bikos long change saed long environment or bikos staka pipol stap long there and olketa killim dae olketa snek hia.