Skip to content

Skip to table of contents

Waswe, Iu Savve Finis?

Waswe, Iu Savve Finis?

Waswe, Iu Savve Finis?

Wanem nao “red [coccus scarlet] kaleko” wea Exodus story abaotem?

Bible sei olketa wall and gate bilong datfala tabernacle wea olketa Israelite worship insaed, olketa wakem from kaleko. Kaleko hia hem “blue kaleko and purple wool and red [coccus scarlet] kaleko and expensive kaleko.” (Exodus 26:1; 38:18) Olketa wakem spesol kaleko wea olketa priest werem from diskaen red kaleko tu.—Exodus 28:1-6.

Olketa iusim wanfala dye wea nem bilong hem coccus scarlet, and nara nem bilong hem kermes. Kala bilong disfala dye hem red fogud. Olketa tekem dye hia from wankaen insect wea nem bilong hem Coccidae. Olketa insect hia no garem wing and olketa savve stap long tree wea nem bilong hem kermes oak tree (Quercus coccifera) wea grow long Middle East and olketa area raonem Mediterranean Sea. Red dye hia stap insaed egg bilong datfala insect. Taem olketa insect hia garem egg, olketa luk olsem olketa smol red cherry wea pas long leaf and branch bilong datfala tree. For aotem datfala red kala olketa tekem olketa insect hia from tree and smasem. Then olketa putim red kala hia insaed wata and iusim for dyem kaleko. Wanfala man wea studyim history bilong Rome bifor wea nem bilong hem Pliny sei long taem bilong hem, pipol tinghae tumas long datfala red kala coccus scarlet.

Hu long olketa wea raetem olketa Christian Greek Scripture nao stap long Jerusalem long Pentecost 33 C.E.?

Luk olsem sixfala long eitfala man wea raetem olketa Christian Greek Scripture stap long Jerusalem long Pentecost 33 C.E.

Long Acts, Jesus sei long olketa disaepol: “Iufala no lusim Jerusalem, bat iufala weitim samting wea Dadi promisim long iufala.” (Acts 1:4) Acts sei Matthew, John, and Peter, wea long datfala taem no raetem yet buk bilong olketa, olketa tu obeyim disfala toktok bilong Jesus and hipap witim olketa nara disaepol “long wanfala ples.” Olketa haf brata bilong Jesus tu stap long there. (Acts 1:12-14; 2:1-4) Tufala long olketa, James and Jude (Judas), raetem tufala Bible buk wea garem nem bilong tufala.—Matthew 13:55; James 1:1; Jude 1.

Long Gospel wea Mark raetem, hem story abaotem wanfala young man wea olketa ronem long naet wea olketa arrestim Jesus. Luk olsem hem storyim hemseleva, bikos long datfala taem evri nara disaepol lusim Jesus finis. (Mark 14:50-52) So luk olsem Mark hem wanfala long olketa firstfala disaepol, and maet hem stap long Jerusalem long Pentecost 33 C.E.

Paul and Luke nao hem tufala narawan wea raetem olketa Christian Greek Scripture. Long Pentecost 33 C.E., Paul hem no kamap disaepol bilong Christ yet. (Galatians 1:17, 18) Luk olsem Luke hem no stap long datfala taem tu bikos hem talem hem no insaed long datfala sekson “wea lukim” evri samting wea Jesus duim.—Luke 1:1-3.

[Piksa long page 18]

Olketa tekem red dye from olketa insect

[Credit Line long page 18]

Courtesy of SDC Colour Experience (www.sdc.org.uk)

[Piksa long page 18]

Peter story long Pentecost 33 C.E.