•  Wanem iu shud savve

•  Wanem iu savve duim

•  Wanem olketa parents talem

 Lo samfala culture distaem, olketa pikinini savve fren klos witim olketa parents blo olketa and evritaem depend lo olketa for kasem advaes. Lo olketa nara culture, olketa pikinini savve evritaem askem advaes from olketa frens blo olketa.

 Olketa situation olsem hem mekem pikinini for no tinghae lo parents blo hem. Tru samting nao, taem olketa pikinini olsem kamap teenager, parents maet feel dat olketa lusim nao wei for fren klos witim pikinini. Iumi no sapraes lo datwan! Taem pikinini spendem staka taem witim olketa nara pikinini, hem olsem olketa pikinini hia nao gohed teachim each other winim for parents nao teachim olketa.

 Why nao hem isi tumas for olketa pikinini fren klos witim olketa nara pikinini and lusim wei wea olketa klos lo parents? Bae iumi storyim olketa samting hia.

•   Skul. Taem pikinini spendem staka taem witim olketa nara pikinini, bae olketa kamap gud frens and maet olketa start for tinghae lo wei for mekem olketa frens blo olketa hapi winim wei for mekem parents hapi. Disfala attitude savve worse taem pikinini kamap teenager.

•   No spendem staka taem tugeta. Lo staka famili, taem pikinini kam bak from skul no eniwan stap lo haos, maet bikos mami or dadi olketa waka.

•   Olketa teenage grup. Taem olketa kamap teenager, staka young wan savve join witim olketa nara teenager for mekem olketa own rul blo olketa, wea insaed diswan hem hao for werem kaleko, toktok, and akson blo olketa. Tingting blo olketa nara teenager hem important lo olketa winim hao parents ting lo olketa.

•   Bisnis. Olketa bisnis mekem staka product and entertainment for olketa young pipol nomoa wea datwan mekem hem hard for parents and pikinini minim each other. Doctor Robert Epstein raet olsem: “If olketa teenage grup no stap, then staka multi-billion-dollar company bae no garem selen.” a

•   Gohed strongim wei wea iu fren witim pikinini blo iu.

   Bible sei: “Olketa toktok hia wea mi komandim lo iufala tuday mas stap lo heart blo iufala, and iufala mas evritaem putim olketa toktok hia insaed heart blo olketa son blo iufala and storyim datwan lo olketa taem iufala sidaon lo haos and taem iufala wakabaot lo road, and taem iufala leidaon and taem iufala getap.”—Deuteronomy 6:6, 7.

   Pikinini blo iu savve fren witim olketa nara teenager, bat olketa no duim waka blo iu olsem wanfala parents. Bat no discourage, bikos olketa expert sei staka pikinini and teenager respectim parents blo olketa and laek for mekem olketa hapi. If iu gohed for strongim wei wea iu fren witim pikinini blo iu, bae iu nao klos lo hem winim olketa teenage frens blo hem.

   “Iu mas spendem taem witim olketa pikinini for duim olketa normal waka wea iumi savve duim lo haos olsem for kuki, klining, and duim homwok. Duim tu olketa nara samting olsem for plei game, watchim olketa movie or TV. Iu needim taem for duim datwan. Sapos iu no givim taem blo iu, hem bae hard for iu fren klos witim pikinini blo iu!”—Lorraine.

•   Mek sure pikinini no fren witim olketa wea sem age.

   Bible sei: “Krangge tingting i stap long haat blong pikinini.”—Provebs 22:15, SIPB.

   Samfala parents olketa hapi taem olketa lukim pikinini blo olketa garem staka frens. Bat mas careful bikos nomata sapos wei for garem staka fren savve helpem pikinini blo iu for savve gud lo olketa narawan, olketa need for garem olketa fren wea difren age tu. And olketa wea sem age bae no savve givim gudfala advaes wea wanfala young person needim, only parents wea lovem hem nomoa savve givim.

   “Olketa wea sem age olsem pikinini blo iu maet savve hao for duim samfala samting, bat olketa no garem experience lo laef, and wisdom wea savve helpem wanfala young wan for mekem gud disison. Taem olketa young wan depend lo parents, olketa bae kamap mature fitim age blo olketa.”—Nadia.

•   Givim wise advaes.

   Bible sei: “Fren wetem waes man, bae yu waes.”—Provebs 13:20, SIPB.

   Nomata taem olketa mature, olketa pikinini blo iu bae kasem gud samting from olketa spendem taem witim iu. Showim gudfala example for olketa.

   “Best example wea pikinini savve followim hem example blo parents. Taem pikinini lane for lovem and respectim parents blo hem, bae hem followim example blo olketa taem hem growap.”—Katherine.